I CZ 12/15
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:15-04-2015
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt I CZ 12/15
POSTANOWIENIE
Dnia 12 marca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Antoni Górski (przewodniczący)
SSN Mirosław Bączyk
SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Wspólnoty Mieszkaniowej Nieruchomości
przy ul. N. 46 w W.
przeciwko W. P., S. P., Z. P.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 12 marca 2015 r.,
zażalenia pozwanych
na postanowienie Sądu Okręgowego w W.
z dnia 19 listopada 2014 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie i pozostawia Sądowi
Okręgowemu w W. orzeczenie o kosztach postępowania
zażaleniowego.
UZASADNIENIE
2
Sąd drugiej instancji odrzucił apelację pozwanych na podstawie art. 370
k.p.c. w zw. z art. 373 k.p.c., uznając, że pozwani nie uiścili w terminie opłaty od
apelacji.
Ustalił, że apelacja, zawierająca wniosek o zwolnienie pozwanych od
kosztów sądowych w zakresie opłaty od apelacji, wpłynęła w dniu 11 czerwca
2013 r. (k. 798) i podlegała opłacie stosunkowej. Następnie w dniu 8 lipca 2013 r.
została uzupełniona już przez profesjonalnego pełnomocnika procesowego.
Postanowieniem z dnia 12 sierpnia 2013 r. referendarz sądowy oddalił wniosek
pozwanych o zwolnienie od opłaty od apelacji. Zażalenie na to postanowienie Sąd
Rejonowy odrzucił postanowieniem z dnia 12 września 2013 r. (k. 927), które
doręczono pełnomocnikowi pozwanych w dniu 23 września 2013 r. (k. 927).
W tej sytuacji Sąd Okręgowy uznał, że termin do uiszczenia opłaty
od apelacji upływał z dniem 30 września 2013 r. (błędnie napisano rok 2014),
a skoro opłata została uiszczona dopiero w dniu 4 października 2013 r., to przyjął,
że nastąpiło to po upływie przepisanego terminu.
W zażaleniu pozwanych na postanowienie odrzucające apelację zarzucono,
że art. 112 ust. 3 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (u.k.s.c.),
określający termin do uiszczenia opłaty, nie znajdował zastosowania w stanie
faktycznym sprawy, ponieważ w momencie wniesienia apelacji pozwani nie byli
reprezentowani przez profesjonalnego pełnomocnika i osobiście wnieśli apelację.
Żalący podkreślili, że ich profesjonalny pełnomocnik nie wniósł żadnego pisma
podlegającego opłacie i wnieśli o uchylenie zaskarżonego postanowienia oraz
orzeczenie o kosztach postępowania odwoławczego.
W uzasadnieniu zażalenia skarżący stwierdzili, że sąd powinien zastosować
art. 112 ust. 2 u.k.s.c., a więc wezwać ich do uiszczenia opłaty sądowej, czego
nie uczynił.
Strona powodowa w odpowiedzi na zażalenie wniosła o ponowne
rozpoznanie wniosku pozwanych o zwolnienie ich od kosztów sądowych w zakresie
3
opłaty od zażalenia, a ponadto o odrzucenie, a ewentualnie o oddalenie zażalenia
wobec uchybienia terminowi uiszczenia opłaty od apelacji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zasadnie zarzucili żalący wadliwe zastosowanie w zaskarżonym
postanowieniu art. 112 ust. 3 u.k.s.c. dla obliczenia terminu do uiszczenia opłaty
od apelacji, którą wnieśli osobiście.
Uszło uwadze Sądu Okręgowego że apelacja pozwanych nie została
wniesiona przez ich profesjonalnego pełnomocnika procesowego, lecz przez
samych pozwanych (k. 798 akt). W takim wypadku art. 112 ust. 3 u.k.s.c nie mógł
znaleźć zastosowania ponieważ dotyczy on wyłącznie sytuacji, w której pismo
podlegające opłacie „zostało wniesione przez adwokata, radcę prawnego lub
rzecznika patentowego” (postanowienie SN z dnia 3 lutego 2012 r., I CZ 172/11,
niepubl.).
Ten kierunek orzecznictwa znalazł kontynuację w uchwale SN z dnia
9 lutego 2012 r., III CZP 92/11 (OSNC 2012/7-8/87), w której stanowczo
stwierdzono, ze przepis art. 112 ust. 3 nie ma zastosowania, jeżeli apelacja
zawierająca wniosek o zwolnieniu od kosztów sądowych została wniesiona
osobiście przez stronę i to nawet wówczas, jeżeli była ona reprezentowana przez
którykolwiek z profesjonalnych podmiotów wymienionych w art. 112 ust. 3 u.k.s.c.
W uzasadnieniu tej uchwały Sąd Najwyższy wyraźnie stwierdził, że art. 112
ust. 3 u.k.s.c. stanowi wyjątek od zasady wzywania do uiszczenia brakujących opłat
sądowych, a polegający na restrykcyjnym mechaniźmie odrzucania nieopłaconych
środków zaskarżenia. Jako wyjątek od zasady musi podlegać zatem ścisłej
interpretacji. Przewidziany tym przepisem rygor nie ma więc zastosowania
w sytuacji, w której apelację wnosi sama strona, chociażby nawet
była reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika. Natomiast dla
rozstrzygnięcia o tym, kto „wnosi” pismo przesądza nie jego autorstwo, lecz
określone oznaczenie osoby (osób) pod pismem podpisanej (podpisanych).
W tej sytuacji, wobec bezspornego wniesienia apelacji osobiście przez
pozwanych (k. 798), przepis art. 112 ust. 3 u.k.s.c., będący wyjątkiem od zasady,
nie znajdował zastosowania w konsekwencji czego, przewodniczący powinien na
4
podstawie art. 112 ust. 2 u.k.s.c. wezwać pozwanych do opłacenia apelacji po
prawomocnym oddaleniu ich wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych.
W tej sytuacji wobec braku wspomnianego wezwania, przyjęcie przez Sąd
Okręgowy, że apelacja nie została w terminie opłacona okazało się co najmniej
przedwczesne, co skutkowało uwzględnieniem zażalenia wobec niewystąpienia na
obecnym etapie postępowania tej przesłanki odrzucenia apelacji.
Wobec powyższego Sąd Najwyższy orzekł jak sentencji na podstawie
art. 39816
k.p.c. w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c.
O kosztach postępowania zażaleniowego orzeczono na podstawie art. 108
§ 2 k.p.c.
POSTANOWIENIE
Dnia 12 marca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Antoni Górski (przewodniczący)
SSN Mirosław Bączyk
SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Wspólnoty Mieszkaniowej Nieruchomości
przy ul. N. 46 w W.
przeciwko W. P., S. P., Z. P.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 12 marca 2015 r.,
zażalenia pozwanych
na postanowienie Sądu Okręgowego w W.
z dnia 19 listopada 2014 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie i pozostawia Sądowi
Okręgowemu w W. orzeczenie o kosztach postępowania
zażaleniowego.
UZASADNIENIE
2
Sąd drugiej instancji odrzucił apelację pozwanych na podstawie art. 370
k.p.c. w zw. z art. 373 k.p.c., uznając, że pozwani nie uiścili w terminie opłaty od
apelacji.
Ustalił, że apelacja, zawierająca wniosek o zwolnienie pozwanych od
kosztów sądowych w zakresie opłaty od apelacji, wpłynęła w dniu 11 czerwca
2013 r. (k. 798) i podlegała opłacie stosunkowej. Następnie w dniu 8 lipca 2013 r.
została uzupełniona już przez profesjonalnego pełnomocnika procesowego.
Postanowieniem z dnia 12 sierpnia 2013 r. referendarz sądowy oddalił wniosek
pozwanych o zwolnienie od opłaty od apelacji. Zażalenie na to postanowienie Sąd
Rejonowy odrzucił postanowieniem z dnia 12 września 2013 r. (k. 927), które
doręczono pełnomocnikowi pozwanych w dniu 23 września 2013 r. (k. 927).
W tej sytuacji Sąd Okręgowy uznał, że termin do uiszczenia opłaty
od apelacji upływał z dniem 30 września 2013 r. (błędnie napisano rok 2014),
a skoro opłata została uiszczona dopiero w dniu 4 października 2013 r., to przyjął,
że nastąpiło to po upływie przepisanego terminu.
W zażaleniu pozwanych na postanowienie odrzucające apelację zarzucono,
że art. 112 ust. 3 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (u.k.s.c.),
określający termin do uiszczenia opłaty, nie znajdował zastosowania w stanie
faktycznym sprawy, ponieważ w momencie wniesienia apelacji pozwani nie byli
reprezentowani przez profesjonalnego pełnomocnika i osobiście wnieśli apelację.
Żalący podkreślili, że ich profesjonalny pełnomocnik nie wniósł żadnego pisma
podlegającego opłacie i wnieśli o uchylenie zaskarżonego postanowienia oraz
orzeczenie o kosztach postępowania odwoławczego.
W uzasadnieniu zażalenia skarżący stwierdzili, że sąd powinien zastosować
art. 112 ust. 2 u.k.s.c., a więc wezwać ich do uiszczenia opłaty sądowej, czego
nie uczynił.
Strona powodowa w odpowiedzi na zażalenie wniosła o ponowne
rozpoznanie wniosku pozwanych o zwolnienie ich od kosztów sądowych w zakresie
3
opłaty od zażalenia, a ponadto o odrzucenie, a ewentualnie o oddalenie zażalenia
wobec uchybienia terminowi uiszczenia opłaty od apelacji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zasadnie zarzucili żalący wadliwe zastosowanie w zaskarżonym
postanowieniu art. 112 ust. 3 u.k.s.c. dla obliczenia terminu do uiszczenia opłaty
od apelacji, którą wnieśli osobiście.
Uszło uwadze Sądu Okręgowego że apelacja pozwanych nie została
wniesiona przez ich profesjonalnego pełnomocnika procesowego, lecz przez
samych pozwanych (k. 798 akt). W takim wypadku art. 112 ust. 3 u.k.s.c nie mógł
znaleźć zastosowania ponieważ dotyczy on wyłącznie sytuacji, w której pismo
podlegające opłacie „zostało wniesione przez adwokata, radcę prawnego lub
rzecznika patentowego” (postanowienie SN z dnia 3 lutego 2012 r., I CZ 172/11,
niepubl.).
Ten kierunek orzecznictwa znalazł kontynuację w uchwale SN z dnia
9 lutego 2012 r., III CZP 92/11 (OSNC 2012/7-8/87), w której stanowczo
stwierdzono, ze przepis art. 112 ust. 3 nie ma zastosowania, jeżeli apelacja
zawierająca wniosek o zwolnieniu od kosztów sądowych została wniesiona
osobiście przez stronę i to nawet wówczas, jeżeli była ona reprezentowana przez
którykolwiek z profesjonalnych podmiotów wymienionych w art. 112 ust. 3 u.k.s.c.
W uzasadnieniu tej uchwały Sąd Najwyższy wyraźnie stwierdził, że art. 112
ust. 3 u.k.s.c. stanowi wyjątek od zasady wzywania do uiszczenia brakujących opłat
sądowych, a polegający na restrykcyjnym mechaniźmie odrzucania nieopłaconych
środków zaskarżenia. Jako wyjątek od zasady musi podlegać zatem ścisłej
interpretacji. Przewidziany tym przepisem rygor nie ma więc zastosowania
w sytuacji, w której apelację wnosi sama strona, chociażby nawet
była reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika. Natomiast dla
rozstrzygnięcia o tym, kto „wnosi” pismo przesądza nie jego autorstwo, lecz
określone oznaczenie osoby (osób) pod pismem podpisanej (podpisanych).
W tej sytuacji, wobec bezspornego wniesienia apelacji osobiście przez
pozwanych (k. 798), przepis art. 112 ust. 3 u.k.s.c., będący wyjątkiem od zasady,
nie znajdował zastosowania w konsekwencji czego, przewodniczący powinien na
4
podstawie art. 112 ust. 2 u.k.s.c. wezwać pozwanych do opłacenia apelacji po
prawomocnym oddaleniu ich wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych.
W tej sytuacji wobec braku wspomnianego wezwania, przyjęcie przez Sąd
Okręgowy, że apelacja nie została w terminie opłacona okazało się co najmniej
przedwczesne, co skutkowało uwzględnieniem zażalenia wobec niewystąpienia na
obecnym etapie postępowania tej przesłanki odrzucenia apelacji.
Wobec powyższego Sąd Najwyższy orzekł jak sentencji na podstawie
art. 39816
k.p.c. w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c.
O kosztach postępowania zażaleniowego orzeczono na podstawie art. 108
§ 2 k.p.c.