Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KK 450/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 12 marca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Krzysztof Cesarz (przewodniczący)
SSN Zbigniew Puszkarski (sprawozdawca)
SSN Włodzimierz Wróbel
Protokolant Katarzyna Wełpa
przy udziale Prokuratora Prokuratury Generalnej Jerzego Engelkinga
w sprawie T. M.
w przedmiocie wyroku łącznego
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 12 marca 2015 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na niekorzyść skazanego
od wyroku łącznego Sądu Rejonowego w P.
z dnia 23 czerwca 2014 r.,
uchyla wyrok w zaskarżonej części, tj. zawierającej
rozstrzygnięcie o karze łącznej, i w tym zakresie sprawę
przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w P.
UZASADNIENIE
T. M. został skazany prawomocnymi wyrokami:
1. Sądu Rejonowego w G. z dnia 28 grudnia 2010 r., sygn. akt II K 456/10, za
czyn z art. 178a § 1 k.k., popełniony w dniu 8 sierpnia 2010 r., na karę 6 miesięcy
2
ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej
pracy na cele społeczne w wymiarze 30 godzin w stosunku miesięcznym;
2. Sądu Rejonowego w P. z dnia 26 października 2012 r., sygn. akt VI K
1722/12, za czyn z art. 244 k.k. popełniony w dniu 23 marca 2012 r. na karę 1 roku
ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej
pracy na cele społeczne w wymiarze 30 godzin w stosunku miesięcznym,
zamienioną na karę zastępczą 180 dni pozbawienia wolności;
3. Sądu Rejonowego w P. z dnia 30 października 2012 r., sygn. akt VIII K
1671/12, za czyn z art. 244 k.k. popełniony w dniu 28 czerwca 2012 r. na karę 12
miesięcy ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej,
kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 40 godzin w stosunku
miesięcznym, zamienioną na karę zastępczą 180 dni pozbawienia wolności;
4. Sądu Rejonowego w G. z dnia 21 listopada 2012 r., sygn. akt II K 433/12, za
czyn z art. 178a § 4 k.k., popełniony w dniu 30 czerwca 2012 r., na karę 1 roku
pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 4 lat
próby;
5. Sądu Rejonowego w P. z dnia 6 czerwca 2013 r., sygn. akt VI K 97/13, za
czyn z art. 278 § 1 k.k., popełniony w okresie od 1 do 26 listopada 2012 r., na karę
1 roku i 6 miesięcy ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania
nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 40 godzin w
stosunku miesięcznym.
Sąd Rejonowy w P. po rozpoznaniu wniosku obrońcy skazanego w dniu 23
czerwca 2014 r. wydał wyrok łączny o sygn. VI K 34/14, w którym zawarł
następujące rozstrzygnięcia:
1. na podstawie art. 569 § 1 k.p.k. w zw. z art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. połączył
orzeczone wobec T. M. w wyrokach o sygn. VI K 1722/12 i VIII K 1671/12 kary
ograniczenia wolności zamienione na zastępcze kary pozbawienia wolności i
wymierzył mu karę łączną 8 miesięcy ograniczenia wolności, zamieniając ją na 240
dni zastępczej kary pozbawienia wolności;
2. stwierdził, że w pozostałym zakresie wymienione wyżej wyroki podlegają
odrębnemu wykonaniu;
3
3. na podstawie art. 63 § 1 k.k. na poczet kary łącznej zaliczył skazanemu
okres od 17 września 2013 r. do 16 maja 2014 r.;
4. na podstawie art. 572 k.p.k. umorzył postępowanie w zakresie wyroków o
sygn. II K 456/10, II K 433/12 i VI K 97/13;
5. na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. zwolnił skazanego od ponoszenia kosztów
postępowania.
Wyrok ten nie został zaskarżony przez żadną ze stron i uprawomocnił się w
dniu 22 lipca 2014 r.
Postanowieniem z dnia 6 października 2014 r., sygn. akt VI K 34/14, Sąd
Rejonowy w P. orzekł o sprostowaniu oczywistej omyłki pisarskiej w powyższym
wyroku łącznym poprzez wpisanie w pkt. 1 wyroku prawidłowej liczby dni kary
zastępczej pozbawienia wolności, a to 120 i wpisanie w pkt. 3 prawidłowego okresu
zaliczenia na poczet kary: od 17 września 2013 r. do 11 stycznia 2014 r.
Kasację od powyższego wyroku łącznego wniósł w dniu 17 grudnia 2014 r.
Prokurator Generalny. Na podstawie art. 521 § 1 k.p.k. zaskarżył wyrok na
niekorzyść T. M., w części dotyczącej wymierzenia kary łącznej 8 miesięcy
ograniczenia wolności.
Zarzucił „rażące i mające istotny wpływ na treść wyroku naruszenie
przepisów prawa karnego materialnego – art. 86 § 1 i 3 k.k., polegające na
połączeniu jednostkowych kar ograniczenia wolności orzeczonych wobec T. M. za
przestępstwa z art. 244 k.k., wyrokiem Sądu Rejonowego w P. z dnia 26
października 2012 r., sygn. akt VI K 1722/12, w wysokości 1 roku ograniczenia
wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele
społeczne w wymiarze 30 godzin w stosunku miesięcznym, zamienionej na karę
zastępczą 180 dni pozbawienia wolności oraz wyrokiem Sądu Rejonowego w P. z
dnia 30 października 2012 r., sygn. akt VIII K 1671/12, w wysokości 12 miesięcy
ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej
pracy na cele społeczne w wymiarze 40 godzin w stosunku miesięcznym,
zamienionej na karę zastępczą 180 dni pozbawienia wolności i orzeczeniu kary
łącznej 8 miesięcy ograniczenia wolności, z zamianą jej na 240 dni zastępczej kary
pozbawienia wolności, a więc niższej od każdej z kar jednostkowych ograniczenia
wolności, a także bez określenia wymiaru nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele
4
społeczne” - i wniósł o uchylenie wyroku łącznego w zaskarżonej części i
przekazanie sprawy w tym zakresie Sądowi Rejonowemu w P. do ponownego
rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja jest w pełni zasadna. Skarżący trafnie podniósł, że wydając wyrok
łączny wobec T. M., Sąd Rejonowy w P. rażąco naruszył przepisy art. 86 § 1 i 3 k.k.
przez to, że wymierzył karę łączną ograniczenia wolności niższą, niż najwyższa z
kar wymierzonych skazanemu za poszczególne przestępstwa, jak też nie określił
na nowo wymiaru czasu nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne.
Jak wspomniano, Sąd Rejonowy w P. wyrokiem z dnia 26 października 2012
r., sygn. akt VI K 1722/12, wymierzył T. M. karę roku ograniczenia wolności (o tyle
nieprawidłowo, że zgodnie z art. 34 § 1 k.k. karę tę wymierza się w miesiącach),
zaś Sąd Rejonowy w P. wyrokiem z dnia 30 października 2012 r., sygn. akt VIII K
1671/12, wymierzył mu karę 12 miesięcy ograniczenia wolności. Zatem, zgodnie z
art. 86 § 1 k.k., kara łączna ograniczenia wolności wymierzona skazanemu nie
mogła być niższa od najwyższej z kar jednostkowych, tj. od 12 miesięcy oraz
wyższa od sumy kar, tj. od 2 lat (art. 86 § 1 k.k. częściowo odstępuje w wypadku
orzekania kary łącznej od wspomnianej regulacji z art. 34 § 1 k.k.). Wymierzona
wyrokiem łącznym kara łączna nie mieści się w tym przedziale, nie ulega więc
wątpliwości, że zaistniałe uchybienia miało istotny wpływ na treść wyroku,
kształtując represję karną na poziomie niższym niż dopuszczalny prawem. Taki
sam wpływ na treść wyroku miało naruszenie art. 86 § 3 k.k., bowiem jego efektem
był brak koniecznego, merytorycznego rozstrzygnięcia, polegającego na określeniu
na nowo wymiaru czasu nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne, od
czego nie zwalniał fakt zamiany tej kary na zastępczą karę pozbawienia wolności.
Nagromadzenie nieprawidłowości w zaskarżonym wyroku jest niepokojąco
wysokie, bowiem postanowienie wydane przez Sąd Rejonowy na podstawie art.
105 § 1 k.p.k. zmierzało do wyeliminowania jeszcze innych, które w zarzucie
kasacji nie zostały podniesione, jednak w jej uzasadnieniu słusznie zwrócono
uwagę, że w istocie Sąd orzekł nie o sprostowaniu oczywistych omyłek pisarskich,
ale w niedopuszczalny sposób ingerował w merytoryczne elementy wyroku, co
jednak nie mogło pociągnąć za sobą skutków prawnych (zob. np. wyrok SN z dnia
5
26 czerwca 2011 r., III KK 446/10, LEX nr 860623). Uchybieniami mniejszego
kalibru jest wskazanie w treści wyroku łącznego nieprawidłowej nazwy sądu
orzekającego („Sąd Rejonowy […]”), jak też błędnej daty wyroku Sądu Rejonowego
w G., sygn. akt II K 456/10 – 26, zamiast 28 grudnia 2010 r. (zob. k.30 akt sprawy).
Kasacja na niekorzyść skazanego została wniesiona przed upływem 6
miesięcy od daty uprawomocnienia się wyroku łącznego, zatem było dopuszczalne
(zob. art. 524 § 3 k.p.k.), by w celu wyeliminowania zaistniałych uchybień postąpić
zgodnie z wnioskiem kasacji, tj. uchylić wyrok w zaskarżonej części, zawierającej
rozstrzygnięcie o karze łącznej ograniczenia wolności i w tym zakresie sprawę
przekazać do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w P. Przy
respektowaniu obowiązujących przepisów, określi on prawidłowo wysokość kary
łącznej wobec T. M., z uwzględnieniem art. 86 § 3 k.k., jak też stosownego
zamiennika przy określaniu zastępczej kary pozbawienia wolności.
Z tych względów Sąd Najwyższy orzekł jak w części dyspozytywnej wyroku.