Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 22/15
POSTANOWIENIE
Dnia 18 marca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący)
SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca)
SSN Grzegorz Misiurek
w sprawie ze skargi E. K.
o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym postanowieniem Sądu
Okręgowego w W. z 23 marca 2012 r.
w sprawie z wniosku P. K.
przy uczestnictwie A. K., M. K., K. N.
i E. K.
o podział majątku, dział spadku i zniesienie współwłasności,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 18 marca 2015 r.,
zażalenia skarżącej na postanowienie Sądu Okręgowego w W.
z dnia 20 października 2014 r.,
1) oddala zażalenie;
2) przyznaje radcy prawnemu T. S.
od Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w W.
kwotę 450 zł (czterysta pięćdziesiąt złotych), powiększoną
o należny podatek od towarów i usług, tytułem kosztów
nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej skarżącej
z urzędu w postępowaniu zażaleniowym przed Sądem
Najwyższym.
2
UZASADNIENIE
E. K. wniosła skargę o wznowienie postępowania wskazując jako wartość
przedmiotu zaskarżenia kwotę 4 364,44 zł i określając, że zaskarża postanowienie
Sądu Okręgowego w W. z dnia 23 marca 2012 r. w zakresie rozstrzygnięcia
zawartego w punkcie III oddalającym apelację P. K. od postanowienia Sądu
Rejonowego z dnia 31 maja 2011 r., w części dotyczącej punktów 13, 14, 17b i 17 c
postanowienia Sądu pierwszej instancji.
Wskazała na wykrycie nowej okoliczności w postaci zwrotu przez Urząd
Miasta W. na rzecz uczestników A. K. i M. K. nadpłaty w kwotach po 6 295,95 zł na
rzecz każdego z nich z tytułu opłaty za użytkowanie wieczyste nieruchomości
będącej przedmiotem działu spadku w zaskarżonym postanowieniu. Podniosła, że
okoliczność ta nie została uwzględniona przez Sąd pierwszej instancji przy
ustalaniu w punktach 13 i 14 postanowienia działowego wysokości nakładów
poniesionych przez tych uczestników na majątek spadkowy, które Sąd Rejonowy
ustalił na kwoty po 12 392 zł zamiast - z uwzględnieniem zwrotu nadpłaty - na
kwoty po 6 295,95 zł, jak również nie została uwzględniona przy rozliczaniu
nakładów i zasądzeniu z tego tytułu w punkach 17b i 17c postanowienia Sądu
pierwszej instancji od P. K. na rzecz A. K. i M. K. kwot po 3 756,20 zł zamiast kwot
po 1 573,98 zł.
W konsekwencji wnosiła o wznowienie postępowania we wskazanym na
wstępie zakresie i w wyniku tego częściową zmianę zaskarżonego postanowienia
Sądu drugiej instancji w punkcie III przez zmianę postanowienia działowego Sądu
pierwszej instancji w punkcie 13 i ustalenie, że uczestnik postępowania A. K.
poniósł nakład na majątek spadkowy w kwocie 6 295,95 zł, zamiast w kwocie
12 392 zł, w punkcie 14 przez ustalenie, że uczestnik postępowania M. K. poniósł
nakład na majątek spadkowy w kwocie 6 295,95 zł, zamiast w kwocie 12 392 zł, w
punkcie 17b przez zasądzenie od P. K. na rzecz M. K. kwoty 1 573,98 zł, zamiast
kwoty 3 756,20 zł i w punkcie 17c przez zasądzenie od P. K. na rzecz A. K. kwoty
1 573,98 zł zamiast kwoty 3 756,20 zł.
3
Postanowieniem z dnia 10 lipca 2014 r. Sąd Okręgowy w W. odrzucił skargę
o wznowienie postępowania, a postanowieniem z dnia 20 października 2014 r.
odrzucił zażalenie E. K. na powyższe postanowienie stwierdzając, że w świetle art.
3941
§ 2 k.p.c. jest ono niedopuszczalne. Wprawdzie bowiem postanowienie sądu
drugiej instancji o odrzuceniu skargi o wznowienie postępowania jest
postanowieniem kończącym postępowanie w sprawie, jednak ze względu na zakres
zaskarżenia skargą o wznowienie i wartość przedmiotu zaskarżenia, w sprawie tej,
zgodnie z art. 5191
§ 4 pkt 4 k.p.c., nie przysługuje skarga kasacyjna.
W zażaleniu na powyższe postanowienie skarżąca wnosiła o jego uchylenie
zarzucając naruszenie art. 39821
w zw. z art. 370 i art. 373 k.p.c. Podniosła,
że mimo błędnego oznaczenia przez nią w skardze o wznowienie postępowania
wartości przedmiotu zaskarżenia, wartość ta w rzeczywistości przekracza kwotę
wskazaną w art. 5191
§ 4 pkt 4 k.p.c., gdyż w postępowaniu działowym, którego
wznowienia domaga się, wartość przedmiotu sporu wynosiła 3 505 794 zł,
a o dopuszczalności skargi kasacyjnej w postępowaniu ze skargi o wznowienie
postępowania decyduje przedmiot sprawy w postępowaniu prawomocnie
zakończonym, którego wznowienia domaga się strona.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Na postanowienie o odrzuceniu skargi o wznowienie postępowania co do
zasady przysługuje zażalenie. Jeżeli w przedmiocie wznowienia orzekał sąd
pierwszej instancji, o dopuszczalności zażalenia decyduje treść art. 394 k.p.c.,
natomiast jeżeli w przedmiocie wznowienia orzekał sąd drugiej instancji,
o dopuszczalności zażalenia do Sądu Najwyższego decyduje treść art. 3941
§ 2
k.p.c. Zgodnie z art. 394 k.p.c. zażalenie przysługuje na każde postanowienie sądu
pierwszej instancji w przedmiocie odrzucenia skargi o wznowienie postępowania,
natomiast zgodnie z art. 3941
§ 2 k.p.c. na postanowienie sądu drugiej instancji
o odrzuceniu skargi o wznowienie postępowania zażalenie do Sądu Najwyższego
przysługuje tylko wówczas, gdy w sprawie będącej przedmiotem wznowienia
przysługuje skarga kasacyjna, gdyby sprawę tę wznowiono na podstawie
wniesionej i odrzuconej skargi o wznowienie postępowania (porównaj między
4
innymi postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 listopada 2006 r. II CZ 85/06,
niepubl.).
Przedmiotem skargi o wznowienie postępowania może być zarówno cały
prawomocny wyrok lub postanowienie wydane w postępowaniu nieprocesowym, jak
i określona przez skarżącego część takiego wyroku lub postanowienia.
O dopuszczalności zażalenia do Sądu Najwyższego na postanowienie sądu drugiej
instancji o odrzuceniu skargi o wznowienie postępowania w każdym wypadku
decyduje to, czy w przypadku wznowienia przysługiwałaby skarżącemu skarga
kasacyjna. O tym zaś w postępowaniu procesowym przesądza treść art. 3982
k.p.c.,
natomiast w postępowaniu nieprocesowym treść art. 5191
k.p.c.
W rozpoznawanej sprawie skarżąca wniosła skargę o wznowienie
postępowania w sprawie o dział spadku, wskazując, że zaskarża postanowienie
Sądu drugiej instancji w określonej części. W sprawach o dział spadku
o dopuszczalności skargi kasacyjnej decyduje wartość przedmiotu zaskarżenia nie
niższa niż sto pięćdziesiąt tysięcy złotych (art. 5191
§ 4 pkt 4 k.p.c.).
Jak wielokrotnie zaś wskazywał Sąd Najwyższy wartość przedmiotu zaskarżenia
kasacyjnego w sprawach działowych określa nie wartość całego dzielonego
majątku ani nawet nie wartość udziału skarżącego w spadku, lecz wartość
konkretnego interesu skarżącego i roszczenia, które chce on zrealizować przy
pomocy skargi kasacyjnej. Przy zaskarżeniu postanowienia działowego tylko
w części, wartością przedmiotu zaskarżenia jest wartość tych rzeczy, praw lub
roszczeń, których zaliczenie lub nie zaliczenie do majątku spadkowego, podział lub
rozliczenie skarżący kwestionuje (porównaj między innymi postanowienia z dnia
6 listopada 2002 r. III CZ 98/02, OSNC 2004/1/11, z dnia 16 listopada 2011 r.
IV CSK 280/11 i z dnia 24 października 2013 r. IV CSK 98/13, niepubl.).
Określony w rozpoznawanej skardze o wznowienie postępowania zakres
zaskarżenia postanowienia działowego Sądu drugiej instancji, wskazana podstawa
wznowienia oraz przedstawione, jako nowe, uzyskane dowody, w sposób
jednoznaczny wskazują, że skarżąca domaga się wznowienia postępowania
jedynie w części orzekającej o oddaleniu apelacji w zakresie ustalenia nakładów A.
K. i M. K. w majątek spadkowy oraz rozliczenia tych nakładów poprzez zasądzenie
5
na ich rzecz od P. K. określonych kwot, zdaniem skarżącej zawyżonych w stosunku
do każdego z tych uczestników o 2 182,22 zł, co łącznie daje kwotę 4 364,44 zł,
stanowiącą wartość przedmiotu zaskarżenia skargą o wznowienie postępowania.
Jest to kwota niewątpliwie niższa od określonej w art. 5191
§ 4 pkt 4 k.p.c. dolnej
granicy dopuszczalności skargi kasacyjnej w sprawach działowych, a zatem w razie
wznowienia postępowania na podstawie wniesionej skargi o wznowienie, skarga
kasacyjna nie byłaby dopuszczalna.
Prawidłowo zatem Sąd Okręgowy odrzucił, jako niedopuszczalne w świetle
art. 3941
§ 2 k.p.c., zażalenie skarżącej na postanowienie o odrzuceniu skargi
o wznowienie postępowania.
Biorąc to pod uwagę Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
w zw. z art.
3941
§ 3 k.p.c. oddalił zażalenie.
O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej skarżącej z urzędu
w postępowaniu zażaleniowym orzeczono na podstawie § 15, 16 w zw. z § 12
ust. 2 pkt 2, § 7 pkt 6 w zw. z § 6 pkt 3 i § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców
prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej
udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (jedn. tekst: Dz. U.
z 2013 r., poz. 490).