Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KK 331/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 2 kwietnia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jarosław Matras (przewodniczący)
SSN Jacek Sobczak
SSN Jerzy Steckiewicz (sprawozdawca)
Protokolant Jolanta Włostowska
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Jerzego Engelkinga
w sprawie J. S.
skazanej z art. 177 § 2 kk
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 2 kwietnia 2015 r.,
kasacji, wniesionej przez obrońców skazanej
od wyroku Sądu Okręgowego w S.
z dnia 23 kwietnia 2014 r.,
zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego w S.
z dnia 6 marca 2013 r.,
- uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje do
ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w S.
- zarządza zwrot wniesionych opłat od kasacji.
UZASADNIENIE
Sąd Rejonowy wyrokiem z dnia 6 marca 2013 r., uznał J. S. winną tego, że:
2
„w dniu 31 lipca 2009 r. na trasie B. – D. nieumyślnie naruszyła zasady
bezpieczeństwa w ruchu drogowym przez co kierując samochodem marki Peugeot
307, nie zachowała ostrożności polegającej na zwiększeniu uwagi i dostosowaniu
zachowania do warunków i sytuacji zmieniającej się na drodze, w stopniu
umożliwiającym odpowiednio szybkie reagowanie zbliżając się do łuku drogi, mając
ograniczoną widoczność zjechała prawymi kołami poza krawędź jezdni i przy
wykonywaniu manewru powrotu na jezdnię straciła panowanie nad pojazdem i
wjechała na przeciwny pas ruchu i uderzyła w lewy bok prawidłowo jadącego w
kierunku m. B. samochodu m-ki Opel Corsa, którym kierował K. O., wskutek czego
kierujący samochodem m-ki Opel Corsa K. O. w wyniku doznania
wielonarządowych obrażeń ciała, w szczególności wykrwawienia się w następstwie
dwukrotnego rozerwania serca wraz z workiem osierdziowym i całkowitego
przerwania aorty nieco powyżej podstawy serca oraz złamania kręgosłupa
piersiowego z dużym przemieszczeniem odłamów i przerwaniem rdzenia
kręgowego zmarł; pasażer ww. pojazdu W. S. w wyniku doznanych
wielonarządowych obrażeń ciała, a w szczególności przerwania połączenia
więzadłowego pomiędzy podstawą czaszki z pierwszym kręgiem szyjnym,
połączonego z przerwaniem rdzenia przedłużonego na granicy tego połączenia i
złamaniem trzonu pierwszego kręgu szyjnego, złamania kręgosłupa piersiowego z
dużym przemieszczeniem odłamów i przerwaniem rdzenia kręgowego oraz
krwotoku do jam opłucnych w wyniku tego złamania, rozerwania worka
osierdziowego połączonego z rozerwaniem prawego przedsionka serca i
przerwania aorty zmarł; pasażerka M. O. w wyniku licznych obrażeń ciała, w
szczególności stłuczenia płuca lewego i złamania żeber, połączonego z
krwawieniem do jam opłucnych, pęknięcia wątroby i śledziony i krwawieniem do
jamy otrzewnej, złamania kręgosłupa szyjnego na wysokości C3/C4, co
spowodowało znaczne upośledzenie bądź porażenie automatyki oddychania
wskutek stłuczenia lub ucisku rdzenia kręgowego zmarła; pasażerka O. Ł. w wyniku
licznych i poważnych obrażeń ciała, w szczególności urazu czaszkowo-mózgowej i
dużej pourazowej odmy wentylowej w jamie opłucnowej powodującej niewydolność
oddechową zmarła” - tj. popełnienia występku określonego w art. 177 § 2 k.k.;
3
za co, na podstawie tego przepisu wymierzył oskarżonej karę 4 lat pozbawienia
wolności orzekł, na podstawie art. 46 § 2 k.k. nawiązkę w wysokości 100 000 zł na
rzecz małoletniej pokrzywdzonej N. O., a w oparciu o art. 46 § 2 k.k. środek karny w
postaci zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych na okres 6 lat.
Apelacje od tego orzeczenia wnieśli obrońcy oskarżonej.
W części, przedstawione w środkach odwoławczych zarzuty były tożsame,
bądź podobne i dotyczyły obrazy art. 4, 5 § 2, 7, 424 k.p.k., tj. zasad: obiektywizmu,
in dubio pro reo, swobodnej oceny dowodów i w konsekwencji błędnych ustaleń
faktycznych oraz niedostatków uzasadnienia zapadłego orzeczenia.
Obrońca oskarżonej adw. A. K. dodatkowo zarzuciła Sądowi pierwszej
instancji obrazę art. 170 § 1 pkt 2 i 5 k.p.k. w zw. z art. 196 § 3 k.p.k. przez
bezpodstawne oddalenie złożonych w dniu 23 listopada 2012 r. wniosków
dowodowych (k. 1072 i dalsze) zmierzających do – generalnie rzecz ujmując -
ustalenia przyczyn zarzucenia pojazdu kierowanego przez oskarżoną w momencie
zjazdu z pobocza na jezdnię.
Ponadto, złożony został wniosek o uzupełnienie postępowania dowodowego
przed Sądem Odwoławczym przez przeprowadzenie dowodu z następujących
dokumentów:
„1. protokołów z symulacji ruchu obu pojazdów biorących udział w zdarzeniu z dnia
31 lipca 2009 roku w dwóch wersjach, wykonanych przez J. T. – współpracującego
z twórcami programu V-Sim, na okoliczność uprawdopodobnienia wersji zdarzenia
korzystnej dla oskarżonej,
2. pisma Kierownika Zakładu Badania Wypadków Drogowych IES w Krakowie z
dnia 12 marca 2013 roku, celem uprawdopodobnienia, że istnieje możliwość
wykonania wiarygodnych symulacji przebiegu zdarzenia będącego przedmiotem
niniejszej sprawy,
3. zaświadczenia o przebiegu leczenia oskarżonej z dnia 7 maja 2013 roku, na
okoliczność wykazania właściwości osobistych oskarżonej,
4. zaświadczenia z dnia 11 kwietnia 2013 roku, na okoliczność wykazania zakresu
jej doświadczenia jako kierowcy”.
Obrońcy wnosili o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.
4
Sąd Okręgowy w S. wyrokiem z dnia 23 kwietnia 2014 r., zmienił zaskarżony
wyrok uchylając orzeczenie nawiązki, w pozostałym zaś zakresie utrzymał go w
mocy.
Orzeczenie to zostało zaskarżone kasacjami obrońców.
Również i w przypadku nadzwyczajnych środków zaskarżenia część zarzutów była
podobna, a mianowicie dotyczących rażącej obrazy art. 5 § 2, 7, 410, 433 § 2 i 457
§ 3 k.p.k. oraz art. 201 k.p.k.
Szczególnie dużo miejsca w uzasadnieniu kasacji poświęciła adw. A. K.
zagadnieniom związanym z nowymi opiniami. Zarzuciła Sądowi Okręgowemu
zaaprobowanie stanowiska Sądu pierwszej instancji - pomimo braku
merytorycznego uzasadnienia - odrzucającego jej wniosek dowodowy z dnia 23
listopada 2012 r. o powołanie kolejnego biegłego (pkt 2 kasacji) oraz
nieustosunkowania się do dowodów z symulacji zdarzenia mimo że obrona
przedłożyła taki dowód Sądowi, a ten go dopuścił w postępowaniu odwoławczym
(pkt 6 kasacji).
W obu kasacjach wnosi się o uchylenie zapadłych orzeczeń i skierowanie
sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.
Prokurator Prokuratury Okręgowej w pisemnej odpowiedzi na kasacje oraz
prokurator Prokuratury Generalnej występujący przed Sądem Najwyższym wnosili o
ich oddalenie, jako oczywiście bezzasadnych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja obrońcy adw. A. K. w zakresie w jakim zarzuca Sądowi
Okręgowemu rażące naruszenie prawa procesowego polegające na
zaaprobowaniu postanowienia Sądu pierwszej instancji oddalającego wniosek o
dopuszczenie dowodu z opinii kolejnego biegłego oraz nieuzupełnienie
postępowania dowodowego przed Sądem Okręgowym, jest uzasadniona.
W rozpoznawanej sprawie, wobec braku bezpośrednich świadków wypadku,
zasadnicze znaczenie dla prawidłowego rozstrzygnięcia miały dowody materialne w
postaci protokołów oględzin, szkiców poglądowych, notatek urzędowych i innych
tego rodzaju dokumentów oraz opinie biegłych z różnych specjalności z zakresu
motoryzacji i ruchu drogowego.
5
Pomimo wielu opinii, którymi dysponowały Sądy nie wszystkie kwestie
związane z przyczynami wypadku zostały wszechstronnie i poza wszelką
wątpliwość wyjaśnione, a wśród nich tak istotna, jak przebieg zdarzenia tuż przed
zderzeniem się pojazdów, a w szczególności przyczyny zarzucenia samochodu
kierowanego przez oskarżoną. W ocenie obrońcy przyjęcie przez Sąd Odwoławczy
ustalenia Sądu pierwszej instancji, że przyczyną poślizgu były „nieprawidłowe
manewry oskarżonej” mogą być skutecznie podważone w wyniku oceny dowodu z
symulacji zdarzenia, jeżeli zważy się, że w ekspertyzie tej stwierdzono, iż „ślady
kół wjazdu (z pobocza na jezdnię – dop. SN) samochodu Peugeota 307 nie
pokrywają się ze śladami wjazdu ujawnionymi i zabezpieczonymi w sprawie, a
zatem … wystąpił dodatkowy element, którego wpływ na ocenę zdarzenia jest
istotny…” Innymi słowy, w ocenie obrony, opartej na uzyskanej przez nią
ekspertyzy, zarzucenie samochodu kierowanego przez oskarżoną „… było
spowodowane dodatkowym, zewnętrznym bodźcem, niezależnym od techniki jazdy
i możliwości przewidywań kierującej”.
Należy zauważyć, że wskazywane we wniosku dowodowym kwestie nie były
w ogóle, albo tylko w stopniu bardzo ogólnym stały się przedmiotem oceny innych
występujących w sprawie biegłych.
Kwestia ewentualnego zarzucenia pojazdu spowodowana czynnikiem
zewnętrznym, jak i inne jeszcze szczegółowo przedstawione i uargumentowane we
wspomnianym już wniosku dowodowym z dnia 23 listopada 2012 r. okoliczności
niewątpliwie wymagały merytorycznego ustosunkowania się Sądu. Tymczasem,
Sąd Rejonowy wniosek ten oddalił arbitralnie stwierdzając, że jest on
bezprzedmiotowy, bowiem uznał, że jedynie miarodajna jest ekspertyza
opracowana przez Laboratorium Kryminalistyczne Komendy Wojewódzkiej Policji w
G.
Z kolei Sąd Odwoławczy pogląd Sądu pierwszej instancji zaaprobował w
zasadzie bez uzasadnienia, ograniczył się bowiem do stwierdzenia, że Sąd ten
„postąpił słusznie”.
Drugi wniosek dowodowy, z symulacji ruchu pojazdów biorących udział w
zdarzeniu, przedstawiony w postępowaniu odwoławczym, a mający na celu
„uprawdopodobnienie wersji zdarzenia korzystnej dla oskarżonej” chociaż został
6
przez Sąd Odwoławczy przyjęty, to mimo to w żadnym stopniu nie był poddany
ocenie merytorycznej. Sąd ograniczył się jedynie do konstatacji, że przedstawiono
mu opinie prywatne, które nie są opiniami procesowymi i dlatego nie mogą
stanowić dowodu w sprawie, a ponadto „nie zostały (one) wydane przez osoby
bezstronne, bo na zlecenie strony, z którą autor opinii związany był węzłem
obligacyjnym, opartym na więzi finansowej...”.
W świetle wskazanych wyżej okoliczności niewątpliwie doszło do rażącego
naruszenia prawa, bowiem Sąd Odwoławczy zbagatelizował złożone przez obronę
wnioski dowodowe, które mogły mieć istotny wpływ na zakres winy oskarżonej, a
tym samym na treść orzeczenia.
Ponownie rozpoznając sprawę Sąd Okręgowy powinien ustosunkować się
merytorycznie do zarzutów związanych z potrzebą przeprowadzenia dowodu z
dostarczonej przez obronę opinii i złożonego wniosku, zawartych w apelacji adw. A.
K. oraz wypowiedzieć się na temat zasadności oddalenia przez Sąd pierwszej
instancji wniosku dowodowego z dnia 23 listopada 2012 r. (k 1072 i dalsze), jak
również potrzeby i możliwości przeprowadzenia postulowanego przez obrońcę
dowodu w postępowaniu odwoławczym, mając – w tym drugim przypadku – na
uwadze treść art. 452 § 1 k.p.k.
Z uwagi na powyższe orzeczono, jak na wstępie.