Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV KK 408/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 15 kwietnia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Wiesław Kozielewicz (przewodniczący)
SSN Kazimierz Klugiewicz (sprawozdawca)
SSA del. do SN Stanisław Stankiewicz
Protokolant Dorota Szczerbiak
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Jerzego Engelkinga
w sprawie E. G.
skazanego z art. 35 ust. 1 w zw. z art. 6 ust. 2 ustawy o ochronie zwierząt
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 15 kwietnia 2015 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść skazanego
od wyrok nakazowy Sądu Rejonowego w B.
z dnia 11 kwietnia 2011 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi
Rejonowemu w B. do ponownego rozpoznania.
UZASADNIENIE
E. G. został oskarżony o to, że:
w nieustalonym czasie do lipca 2010 r. w C. znęcał się nad koniem, poprzez
utrzymywanie zwierzęcia w niewłaściwych warunkach bytowania w stanie rażącego
niechlujstwa, poprzez utrzymywanie zwierzęcia uniemożliwiającego zachowanie
2
naturalnej pozycji, bez zapewnienia niezbędnego ruchu, nieregularne karmienie i
pojenie, ponadto karmienie przeterminowaną żywnością,
tj. o czyn z art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie
zwierząt.
Sąd Rejonowy w B. wyrokiem nakazowym z dnia 11 kwietnia 2011 r.,
oskarżonego E. G. uznał za winnego popełnienia zarzucanego mu aktem
oskarżenia czynu, uznając że wyczerpał znamiona występku z art. 35 ust. 1 w zw. z
art. 6 ust. 2 ustawy o ochronie zwierząt i za to na mocy art. 35 ust. 1 ustawy o
ochronie zwierząt przy zastosowaniu art. 34 § 1 i 2 k.k. i art. 35 § 1 k.k. wymierzył
mu karę 5 (pięciu) miesięcy ograniczenia wolności, polegającej na wykonywaniu
nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 20 (dwudziestu)
godzin w stosunku miesięcznym, a ponadto zwolnił oskarżonego od obowiązku
ponoszenia kosztów procesu, przejmując je na rachunek Skarbu Państwa.
Wyrok ten nie został zaskarżony przez żadną ze stron, a jego
prawomocność stwierdzono na dzień 18 sierpnia 2011 roku.
Kasację od prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w B. z dnia 11
kwietnia 2011 r., wniósł Prokurator Generalny, który zaskarżając wymieniony wyrok
w całości na korzyść skazanego E. G. zarzucił stanowiące bezwzględną przyczynę
odwoławczą określoną w art. 439 § 1 pkt 10 k.p.k. naruszenie przepisu prawa
procesowego – art. 501 pkt 3 w zw. z art. 79 § 1 pkt 3 k.p.k. i art. 81 § 1 k.p.k.
polegające na tym, iż pomimo wątpliwości co do poczytalności oskarżonego i braku
obrońcy z wyboru nie wyznaczono mu obrońcy z urzędu, w efekcie czego
oskarżony nie miał obrońcy w postępowaniu sądowym, które wbrew dyspozycji art.
501 pkt 3 k.p.k. zakończono wydaniem wyroku nakazowego.
W konkluzji Prokurator Generalny wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w B.
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje.
Kasacja Prokuratora Generalnego jest zasadna i zawarty w niej postulat
uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy Sądowi Rejonowemu w B. do
ponownego rozpoznania zasługuje na uwzględnienie.
Za trafny należy uznać pogląd Prokuratora Generalnego, że w sprawie
doszło do obrazy przepisu art. 79 § 1 pkt 3 k.p.k. w zw. z art. 501 pkt 3 k.p.k., a w
3
efekcie do zaistnienia bezwzględnej przyczyny odwoławczej określonej w art. 439 §
1 pkt 10 k.p.k. Z akt sprawy wynika, że E. G. w dzieciństwie przebył chorobę
Heinego-Medina, o czym informował już podczas przesłuchania w toku
postępowania przygotowawczego (k. 57v). Informacja ta nie została zweryfikowana
ani przez Prokuraturę Rejonową w B., ani też – już po wniesieniu aktu oskarżenia –
przez Sąd Rejonowy w B. Niezależnie od tego E. G. na skutek wypadku w dniu 28
marca 2011 roku doznał wielu urazów, w tym między innymi złamania kości
czołowej, stłuczenia płatów czołowych, krwiaka podtwardówkowego czołowego
lewostronnego, w związku z czym był hospitalizowany w okresie od 28 marca do 2
maja 2011 roku. W trakcie hospitalizacji stwierdzono u E. G. głęboki zespół
psychoorganiczny, w związku z czym był on dwukrotnie konsultowany
psychiatrycznie (k. 96–101).
Nie dysponując tego rodzaju informacjami w przedmiocie stanu zdrowia E.
G. zarządzeniem z dnia 7 kwietnia 2014 roku sprawa została skierowana na
posiedzenie w przedmiocie wydania wyroku nakazowego, który wydany został w
dniu 11 kwietnia 2011 roku. W toku całego postępowania E. G. nie został poddany
badaniu przez biegłych psychiatrów, nie miał obrońcy z wyboru, nie ustanowiono
mu także obrońcy z urzędu. Jak natomiast słusznie podnosi w kasacji Prokurator
Generalny analiza dokumentacji lekarskiej skazanego prowadzi do wniosku, że co
najmniej od 28 marca 2011 r. E. G. ujawniał cechy uzasadniające wątpliwość co do
zdolności do udziału w sprawie i realizacji samodzielnej obrony. Nie można
jednocześnie wykluczyć, że wobec E. G. zachodziły okoliczności, o których mowa
w art. 31 k.k., rodzące stan niepewności co do możliwości udziału oskarżonego w
postępowaniu.
Z powyższego wynika, że w sprawie zaistniała bezwzględna przyczyna
odwoławcza określona w art. 439 § 1 pkt 10 k.p.k., skoro nie wyznaczono
oskarżonemu obrońcy z urzędu, nie zbadano E. G. w kierunku ustalenia jego
poczytalności i zdolności do udziału w postępowaniu, a w efekcie rozpoznano
sprawę w trybie nakazowym wbrew przepisowi art. 501 pkt 3 k.p.k. Jednocześnie,
jak trafnie wskazuje Prokurator Generalny we wniesionej kasacji, okoliczność, że
na etapie wyrokowania Sąd Rejonowy nie dysponował powyższymi informacjami o
stanie zdrowia E. G. nie ma znaczenia dla stwierdzenia wad zaskarżonego wyroku.
4
W orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazano bowiem, że „przepis art. 79 § 1
k.p.k. nie uzależnia obowiązkowej obrony od stanu wiedzy sądu o okolicznościach
wymienionych w tym przepisie. Zaistnienie którejś z nich rodzi konieczność
reprezentowania oskarżonego przez obrońcę i jego udziału w rozprawie, chociażby
przed sądem okoliczność ta się nie ujawniła, z przyczyn również od niego
niezależnych” (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 stycznia 2014 r., V KK
219/13, LEX nr 1415516).
Z tych względów Sąd Najwyższy orzekł jak w wyroku.