Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 kwietnia 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Jolanta Cierpiał

Sędziowie: SSA Iwona Niewiadowska-Patzer

SSA Wiesława Stachowiak (spr.)

Protokolant: insp.ds.biurowości Agnieszka Perkowicz

po rozpoznaniu w dniu 9 kwietnia 2015 r. w Poznaniu

sprawy J. B. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.      

o emeryturę pomostową

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.   

od wyroku Sądu Okręgowego w Zielonej Górze

z dnia 27 lutego 2014 r. sygn. akt IV U 16/14

oddala apelację.

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. decyzją z 27 listopada 2013 roku, znak (...) odmówił J. B. (1) prawa do emerytury pomostowej.

Organ rentowy uzasadnił decyzję wskazując, że wnioskodawca nie legitymuje się okresem 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

J. B. (1) złożył odwołanie od decyzji, podnosząc, że przez 19 lat w okresie od 9 kwietnia 1993 roku do 23 lutego 2013 roku pracował w warunkach szczególnych.

Odwołujący wniósł o zmianę decyzji i przyznanie mu prawa do emerytury.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Zielonej Górze wyrokiem z 27 lutego 2014 roku w sprawie IV U. 16/14 zmienił zaskarżoną decyzję, przyznając odwołującemu J. B. (1) prawo do emerytury pomostowej, poczynając od 10 września 2013 roku.

SądI instancjiustalił następujący stan faktyczny:

J. B. (1) (ur.(...)) 10 września 2013 roku zgłosił w organie rentowym wniosek o przyznanie prawa do emerytury pomostowej nie pozostając w zatrudnieniu.

Odwołujący w ocenie pozwanego, udowodnił na dzień zgłoszenia wniosku o emeryturę pomostową okresy składkowe i nieskładkowe w łącznym wymiarze 41 lat, 9 miesięcy i 24 dni, w tym okresy wykonywania pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 14 lat, 7 miesięcy i 24 dni.

Do pracy w warunkach szczególnych pozwany uwzględnił odwołującemu na podstawie świadectw wykonywania pracy w warunkach szczególnych okresy:

- od 9 kwietnia 1993 roku do 16 czerwca 1995 roku w (...) sp. z o.o. Oddział Zakład (...), na stanowisku aparatowy rozdzielni gazu, ślusarz, spawacz;

- od 1 sierpnia 2000 roku do 23 lutego 2013 roku w (...) sp. z o. o. w S. na stanowisku spawacz aparaturowy, napełniacz aparaturowy.

Pozwany do okresu pracy w warunkach szczególnych nie zaliczył odwołującemu m.in. okresu jego pracy od 17 czerwca 1995 roku do 31 października 1996 roku w Zakładzie (...) w G., na stanowisku aparatowy rozlew. rozpręż. a ostatnio spawacz - napełniacz butli. oraz okresu od 1 sierpnia 1996 roku do 31 maja 1999 roku w (...) sp. z o.o. w W. - W., w której zgodnie z zapisem w świadectwie pracy odwołujący pracował jako spawacz, napełniacz butli.

Pracując we wszystkich w/w okresach odwołujący pracował w tym samym miejscu w Ż. i wykonywał taką samą pracę. Zmieniały się jedynie nazwy i formy organizacyjne firm, na rzecz których odwołujący świadczył pracę.

Tak było nie tylko we wszystkich wskazanych wyżej okresach ale przez cały okres pracy odwołującego od 9 kwietnia 1993 roku do 23 lutego 2013 roku. J. B. (1) przez cały wskazany okres pracował w rozlewni gazu w Ż. jako aparatowy rozdzielni gazu, ślusarz, spawacz.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy powołał przepisy właściwe do rozstrzygnięcia w sprawie, tj. art. 4 ustawy z 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych.

Poza sporem było, że J. B. (1) spełniał poza okresem 15-tu lat pracy w warunkach szczególnych pozostałe przesłanki niezbędne do nabycia prawa do emerytury pomostowej.

Sąd Okręgowy wskazał, że dążył do ustalenia tego, czy odwołujący w okresach nie zaliczonych przez pozwanego świadczył pracę w szczególnych warunkach.

Sąd I instancji powołał treść § 2 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, który stanowi, że okresy pracy w szczególnych warunkach, na podstawie posiadanej dokumentacji, stwierdza zakład pracy w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w świadectwie pracy. Sąd I instancji wskazał też, że w sądowym postępowaniu odwoławczym nie obowiązują ograniczenia dowodowe obowiązujące w postępowaniu przed organem rentowym i możliwe jest ustalenie okresów pracy w szczególnych warunkach również w oparciu o inne dowody niż zaświadczenia z zakładów pracy.

Sąd I instancji uznał, że w niniejszej sprawie nie zachodziła potrzeba przeprowadzenia dowodów z zeznań świadków. W ocenie Sądu I instancji, przebieg pracy zawodowej odwołującego potwierdzony został posiadanymi przez niego świadectwami pracy oraz zeznaniami powoda.

W dalszej kolejności Sąd Okręgowy podkreślił, że w sprawie nie było sporu co do tego, że przez cały okres od 9 kwietnia 1993 roku do 23 lutego 2013 roku J. B. (1) pracował w rozlewni gazu w Ż..

Ze świadectw pracy, świadectwa pracy w warunkach szczególnych oraz z zeznań odwołującego jednoznacznie wynika, że w rozlewni tej, niezależnie od zmieniającego się kilkakrotnie w tym czasie pracodawcy, wykonywał taka samą pracę jako aparatowy rozlewni gazu, ślusarz, spawacz.

Okoliczność, że odwołujący za cały w/w okres nie otrzymał świadectw pracy w warunkach szczególnych, wynika tylko z faktu, że nie każdy ze zmieniających się pracodawców wydał odwołującemu właściwe świadectwo pracy.

Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe uzasadnia twierdzenie, że wnioskodawca m.in. w okresie od 1 sierpnia 1996 roku do 31 maja 1999 roku w (...) sp. z o.o. w W. - W. wykonywał pracę w warunkach szczególnych. W świadectwie pracy wystawionym przez tego pracodawcę wskazano jednoznacznie, że powód pracował jako spawacz, napełniacz butli.

Dla Sądu Okręgowego nie ulegało wątpliwości, że była to taka sama praca jak ta, którą wskazano w uznanym przez pozwanego świadectwie pracy w warunkach szczególnych z 20 marca 2013 roku za okres pracy od 9 kwietnia 1993 roku do 16 czerwca 1995 roku w (...) sp. z o.o. Oddział Zakład (...) na stanowisku aparatowy rozdzielni gazu, ślusarz, spawacz.

Podobnie rzecz się ma jeśli chodzi o okres pracy odwołującego od 17 czerwca 1995 roku do 31 października 1996 roku w Zakładzie (...) w G. na stanowisku aparatowy rozlew. rozpręż. a ostatnio spawacz - nap. butli.

W każdym z tych okresów odwołujący wykonywał pracę w warunkach szczególnych, wskazaną w wykazie A dziale IV pod poz. 11 i 40 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, a powtórzoną w załączniku nr l do Zarządzenia Ministra Górnictwa i Energetyki z 12 sierpnia 1983 roku w sprawie określenia stanowisk pracy w resorcie górnictwa i energetyki, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach - dział IV poz. 30. pkt 8 i 9.

Organ rentowy zaskarżył wyrok w całości składając apelację. Apelujący podniósł zarzuty:

1. sprzeczności istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego materiału dowodowego wskutek naruszenia przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy:

-art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie oceny dowodów w sposób niewszechstronny w odniesieniu do dowodu z zeznań J. B. (1), bowiem Sąd dokonał oceny treści zeznań strony z których wynika, że odwołujący pracował w okresie 1 sierpnia 1996 roku do 31 maja 1991 roku w (...) Sp. z o.o. w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy z pominięciem relacji treści tych zeznań ze świadectwem pracy z którego wynika, że odwołujący był zatrudniony na stanowisku spawacz- napełniacz butli, a pracodawca nie potwierdził wykonywania prac w szczególnych warunkach.

- z przekroczeniem granicy swobodnej oceny dowodów, poprzez ustalenie, że odwołujący w okresie od 1 sierpnia 1996 roku do 31 maja 1999 roku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przy produkcji gazów technicznych i napełnianiu butli gazami technicznymi oraz prace magazynowe, załadunkowe, rozładunkowe, transport oraz konfekcjonowanie surowców, półproduktów i wyrobów gotowych - pylistych, toksycznych, żrących parzących, wybuchowych na podstawie zeznań tylko powoda oraz przyjęcie, że formalnie w/w pracował w tym samym miejscu i wykonywał tą samą pracę, a zmianie ulegały jedynie nazwy firm i ich formy organizacyjne;

2. naruszenia przepisów prawa materialnego poprzez niewłaściwe zastosowanie art. 4 ust.5 ustawy 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych w zw. z § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia z 7 lutego 1983 roku. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym, przez przyznanieJ. B. (1) prawa do wcześniejszej emerytury.

Apelujący wniósł o zmianę wyroku i oddalenie odwołania, a ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja okazała się bezzasadna.

Swoje roszczenie J. B. (1) wywiódł z przepisu art. 4 ustawy z 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych, który stanowi, że prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) urodził się po dniu 31 grudnia 1948 roku;

2) ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3) osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4) ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5) przed dniem 1 stycznia 1999 roku wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

6) po dniu 31 grudnia 2008 roku wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

7) nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

W punkcie 5 cyt. przepisu prawodawca odsyła do regulacji art. 32 i ustawy z 17 grudnia o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, który stanowi, ze ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2 i 3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 ust. 2 i 3.

Dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w ust. 1, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia (ust. 2).

Wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych (ust. 4).

Na gruncie ustawy o emeryturach pomostowych istotne jest wspomniane odesłanie do „przepisów dotychczasowych”.

Przepisy dotychczasowe to rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, które w § 1 ust. 2 stanowi, iż właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych oraz centralne związki spółdzielcze w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych ustalają w podległych i nadzorowanych zakładach pracy stanowiska pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazach A i B (tego rozporządzenia).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych uzasadniając swoje stanowisko, w odniesieniu do okresu pracy odwołującego od 1 sierpnia 1996 roku do 31 maja 1999 roku podniósł, że pracodawca nie potwierdził wykonywania w nim przez odwołującego pracy w warunkach szczególnych odpowiednim świadectwem pracy. Okoliczność pozwalające ustalić, że pracodawca powoda w tym okresie, tj. spółka (...) sp. z o.o. była następca prawnym poprzedniego pracodawcy odwołującego – Zakładu (...) w G. w rozumieniu art. 23 ¹ kodeksu pracy, nie świadczą o wykonywaniu przez odwołującego pracy w szczególnych warunkach zgodnie z wykazem stanowiącym załącznik do rozporządzenia z 7 lutego 1983 roku. Sąd Okręgowy w ogóle nie ustalił charakteru czynności wykonywanych przez odwołującego w wymienionym okresie.

Również w odniesieniu do okresu pracy odwołującego od 17 czerwca 1995 roku do 31 października 1996 roku, skarżący zwrócił uwagę na brak świadectwa pracy potwierdzającego ten okres zatrudnienia jako pracę w szczególnych warunkach.

Nadto apelujący podniósł, że stanowiska pracy zajmowane przez odwołującego w okresach od 1 sierpnia 1996 roku do 31 maja 1999 roku i od 17 czerwca 1995 roku do 31 października 1996 roku, nie odpowiadają stanowiskom pracy zajmowanych przez odwołującego w okresach zaliczonych przez organ rentowy do stażu pracy w szczególnych warunkach. Uznane przesz apelującego okresy dotyczyły zatrudnienia na stanowiskach aparatowy rozdzielni gazu - ślusarz, spawacz oraz spawacz aparaturowy, napełniacz aparaturowy.

Sąd Apelacyjny nie znalazł podstaw aby przyznać rację skarżącemu w zakresie twierdzeń, że sporne okresy nie powinny były zostać zaliczone do stażu pracy w szczególnych warunkach, z uwagi na brak świadectw pracy potwierdzających taki charakter zatrudnienia.

Sąd Okręgowy wyjaśnił tę kwestię, wskazując, że ograniczenia dowodowe obowiązujące w postępowaniu przed organem rentowym nie obowiązują w postępowaniu przed sądem. Ubezpieczony może wykazywać fakt wykonywania pracy w szczególnych warunkach wszelkimi środkami dowodowymi.

Co więcej, postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych przewiduje odstępstwa nawet od ogólnych reguł procesu, wyłączając w art. 473 k.p.c. stosowanie przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu ze świadków i z przesłuchania stron.

Nie ma także podstaw aby zgodzić się z apelującym, że nazwa stanowiska pracy ma decydujące znaczenie dla ustalenia czy dana praca jest pracą w szczególnych warunkach.

Zasadnicze znaczenie dla oceny uprawnień do emerytury pomostowej ma nie nazwa zajmowanego przez ubezpieczonego stanowiska, lecz rodzaj powierzonej mu pracy.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że praca w szczególnych warunkach, bez względu na nazwę zajmowanego stanowiska, to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku (wyroki Sądu Najwyższego: z 14 września 2007 roku, w sprawie III UK 27/07, z 19 września 2007 roku, w sprawie III UK 38/07, z 6 grudnia 2007 roku, w sprawie III UK 66/07, z 22 stycznia 2008 roku, w sprawie I UK 210/07 i z 24 marca 2009 roku, w sprawie I PK 194/08).

Decydująca rolę w analizie charakteru pracy ubezpieczonego z punktu widzenia uprawnień emerytalnych ma zatem możliwość jej zakwalifikowania pod którąś z pozycji załącznika do rozporządzenia z 7 lutego 1983 roku.

Ustalenia poczynione przez Sąd I instancji w powyższym zakresie okazały się jednak niewystarczające.

Sąd II instancji uznał, że zachodziła potrzeba uzupełnienia postępowania dowodowego o zeznania odwołującego na okoliczność tego jaką pracę, w jakim charakterze wykonywał w spornym okresie.

Powód wskazał, że od 17 czerwca 1995 roku do 31 lipca 1996 roku pracował fizycznie w rozlewni gazu w Ż., na rzecz Zakładu (...) w G.. Odwołujący zajmował się rozładunkiem cystern kolejowych z gazem, napełniał butle z gazem. Następnie odwołujący brał udział w załadunku cystern butlami, które rozwożone były do stacji (...).

Identyczne czynności odwołujący wykonywał w okresie zatrudnienia dla spółki (...) od 1 sierpnia 1996 roku d0 31 maja 1999 roku.

Odwołujący podał, że kolejni pracodawcy przejmowali pracowników, w tym odwołującego na mocy art. 23 ¹ kodeksu pracy, stąd warunki pracy i płacy pozostawały niezmienne.

Sąd Apelacyjny uznał zeznania odwołującego za wiarygodne i o okoliczności powyżej wymienione uzupełnił stan faktyczny niniejszej sprawy.

Dodać należało, że w aktach rentowych znajduje się m.in. pismo z 16 czerwca 1995 roku skierowane przez (...) do odwołującego, w którym poinformowano go o porozumieniu zwartym pomiędzy Zakładem (...) w Z. a Zakładem (...) w G.. Na jego mocy, z dniem 17 czerwca 1995 roku zakładem pracy powoda w myśl art. 23 ¹ § 2 k.p. stało się (...) w G.. Ten podmiot przejął wobec odwołującego wszelkie zobowiązania wynikające z dotychczasowego stosunku pracy, w tym także w zakresie warunków pracy i płacy.

Z kolei z dniem 1 sierpnia 1996 roku nowym pracodawcą odwołującego, również w oparciu o art. 23 ¹ k.p. stała się spółka (...) sp. z o.o., o czym został poinformowany pismem z 16 lipca 1996 roku. Spółka (...) stała się stroną w dotychczasowym stosunku pracy powoda.

Dokumenty te uwiarygodniają oświadczenie odwołującego, zgodnie z którym przez cały sporny okres wykonywał te same obowiązki, niezależnie od innego ujęcia nazw zajmowanych przez niego stanowisk pracy.

Reasumując, prawidłowo Sąd I instancji uznał okresy zatrudnienia powoda od 17 czerwca 1995 roku do 31 października 1996 roku w Zakładzie (...) w G. oraz od 1 sierpnia 1996 roku do 31 maja 1999 roku na rzecz (...) Sp. z o.o. W. W. za okresy pracy w warunkach szczególnych. Odwołujący wykonywał prace wskazaną w wykazie A dziale IV pod poz. 11 i 40 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, a powtórzoną w załączniku nr l do Zarządzenia Ministra Górnictwa i Energetyki z 12 sierpnia 1983 roku w sprawie określenia stanowisk pracy w resorcie górnictwa i energetyki, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach - dział IV poz. 30. pkt 8 i 9.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelacje jako bezzasadną.