Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 kwietnia 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku – Wydział V Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 28 kwietnia 2015 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy z powództwa Z. L. i K. L.

przeciwko (...) Spółce z o.o. z siedzibą w G., (...) Spółce Jawnej z siedzibą w K. i Zakładowi (...) S.A. z siedzibą w W.

z udziałem interwenienta ubocznego Towarzystwa (...) w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego (...) Spółki z o.o. z siedzibą w G. i zażalenia pozwanego (...) Spółki Jawnej z siedzibą w K.

od wyroku Sądu Okręgowego w (...)

z dnia 4 czerwca 2014 r., sygn. akt I C 74/13

I.  oddala apelację pozwanego (...) Spółki z o.o. z siedzibą w G.;

II.  zasądza od pozwanego (...) Spółki z o.o. z siedzibą w G. na rzecz powodów kwotę 2.700 (dwa tysiące siedemset) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za instancję odwoławczą;

III.  oddala zażalenie pozwanego (...) Spółki Jawnej z siedzibą w K..

Na oryginale właściwe podpisy.

Sygn. akt VACa 701/14

V ACz 712/14

UZASADNIENIE

Powodowie Z. L. i K. L. wnieśli o zasądzenie na ich rzecz od pozwanych (...) spółki z o.o. w G. oraz (...) spółki jawnej w K. in solidum kwoty 92.367 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 22 czerwca 2012 r. do dnia zapłaty tytułem odszkodowania za szkody w (...) powodów, wywołane zanieczyszczeniami wyprodukowanymi na fermie (...) pozwanej spółki (...), a usuwanymi przez (...) spółkę z o.o. w G.. Powodowie twierdzili, że zanieczyszczenia ((...)) przedostały się z łąki do rzeki, a następnie do stawów hodowlanych należących do powodów, powodując podwyższoną ilość bakterii, a w konsekwencji śmierć (...) o wartości 91.005,60 zł. Dodatkowo powodowie ponieśli koszty utylizacji (...)- 979,78 zł i koszty badania wody - 651,43 zł.

Pozwany (...) spółka z o.o. w G. wniósł o oddalenie powództwa, twierdząc, że powodowie nie wykazali w sposób dostateczny zarówno wysokości szkody, jak i związku przyczynowego pomiędzy wylaniem nieczystości a (...)w stawach powodów. Wniósł również o wezwanie do wzięcia udziału w sprawie (...) S.A. w W. z uwagi na zawartą z nim umowę odpowiedzialności cywilnej.

Pozwany (...) spółka jawna w K. wniósł o oddalenie powództwa, wskazując, że w miejscu wykonywania usługi przez profesjonalny podmiot nie ma rzeki, stawu czy cieku wodnego, którymi nieczystości mogły się dostać do stawów powodów. W ocenie tego pozwanego śmierć (...)mogła być wynikiem wysokiej temperatury powietrza w czasie zdarzenia i brakiem natlenienia stawów. Pozwany wskazał także, że powodowie nie wykazali wysokości szkody, jakiej doznali wskutek zdarzenia.

Wezwany do udziału w sprawie po stronie pozwanej (...) S.A. w W. wniósł o oddalenie powództwa, wskazując że nie jest udowodnione, iż zatrucie spowodowane zostało przez ubezpieczonego, tj. (...) spółkę z o.o. w G., a nadto powództwo winno być oddalone, gdyż umowa zawarta z ubezpieczonym nie obejmowała odpowiedzialności za szkody powstałe w związku z przedostaniem się niebezpiecznych substancji do powietrza, wody lub gruntu.

Zawiadomione o toczącym się procesie w trybie art. 84 kpc Towarzystwo (...) w W. - z którym pozwana spółka (...) spółka jawna w K. miała zawartą umowę obowiązkowego ubezpieczenia rolników - przystąpiło do procesu po jej stronie w charakterze interwenienta ubocznego i wniosło o oddalenie powództwa, wskazując na okoliczności podnoszone przez pozwanego (...) spółkę jawną w K. .

Wyrokiem z dnia 4 czerwca 2014 r. Sąd Okręgowy w (...) zasądził od pozwanego (...) sp. z o.o. w G. na rzecz powodów Z. L. i K. L. kwotę 92.367 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 30 stycznia 2013 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 10.036 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym 3.617 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, nakazał ściągnąć od pozwanego (...) sp. z o.o. w G. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w (...) kwotę 114, 39 zł tytułem części wydatków pokrytych przejściowo przez Skarb Państwa, oddalił powództwo w stosunku do pozwanych (...) spółki jawnej w K. i (...) S.A. w W. i nie obciążał powodów kosztami pozwanych (...) spółki jawnej w K. i (...) S.A. w W. oraz kosztami interwenienta ubocznego Towarzystwa (...) w W..

Powyższy wyrok Sąd Okręgowy oparł na następujących ustaleniach faktycznych:

Powodowie prowadzą firmę (...). W miejscowości R. posiadają oni m.in. dwa dwupoziomowe stawy hodowlane przeznaczone do hodowli (...).

W dniu 9 maja 2011 r. w R. z (...) należącej do (...) spółki jawnej w K. wywożono na pola (...). Usługę na zlecenie hodowcy wykonywał (...) spółka z o.o. w G.. Spółka ta jako przedmiot swojej działalności wskazała w KRS m.in. "odprowadzanie i oczyszczanie ścieków"; (...) jest ściekiem pochodzenia zwierzęcego.

Sąd Okręgowy ustalił, iż pracownikiem bezpośrednio wykonującym usługę był S. W., który beczkowozem o pojemności 10.000 litrów wywoził (...) na pola (nieużytki) i tam ją rozlewał. Całość nieczystości miała być rozlana na powierzchni 2 lub 3 hektarów. S. W. wywiózł i rozlał na pola 7-8 beczkowozów, po czym z kolejnym "zakopał się" na podmokłej glebie i w związku z tym dla odciążenia ciągnika wypuścił z beczkowozu punktowo ok. 4 metrów sześciennych zanieczyszczeń..

Od miejsca punktowego wylania (...) do (...) powodów jest około 2 kilometrów, natomiast do cieku R. M., zasilającego w wodę stawy, zaledwie około 25 metrów. Ciek R. M. w górnym biegu płynie otwartym korytem na odcinku ok. 70 m, następnie ok. 250-280 m kanałem podziemnym i wreszcie dalej korytem otwartym.

Rodzaj gleby w miejscu wylania (...) powoduje, że przepływ zanieczyszczeń wraz z wodami podziemnymi wynosi co najmniej kilka miesięcy. Szybkie przemieszczenie zanieczyszczonych wód z miejsca punktowego wylania (...) było wyłącznie wynikiem spływu powierzchniowego ścieku bezpośrednio do koryta cieku, a następnie ciekiem do stawów hodowlanych.

Konsekwencją spływu (...) do stawów powodów było (...)znajdującego się w stawach; w stawie trzecim poziom pierwszy 385 kg o średniej masie 17 gramów, poziom drugi 747 kg o średniej masie 30 gramów, w stawie czwartym poziom pierwszy 406 kg o średniej masie 3 gramy,poziom drugi 730 kg o średniej masie 30 gramów.

Łączna wartość hurtowa (...)wyniosła 91.005,60 zł., kosz utylizacji(...)979,78 zł, zaś koszt badań wody 651,43 zł.

Kontrola przeprowadzona przez Wojewódzkiego (...)w G. Delegatura w S. oraz wyniki badań próbek wody jednoznacznie wykazały, że rzeka zasilająca w wodę (...)nie jest w sposób stały narażona na skażenie, a podwyższona ilość bakterii w wodzie wskazywała na czasową ekspozycję cieku wodnego na wylane wcześniej zanieczyszczenia. Znalezione w próbkach wody bakterie jednoznacznie dowodzą, iż doszło do zanieczyszczenia stawów fekaliami.

Bezpośrednio po stwierdzeniu (...), zarówno powodowie, jak i postronni świadkowie czuli przy stawach wyraźny zapach (...).

W ocenie Sądu Okręgowego zebrany w sprawie materiał dowodowy nie pozostawia żadnej wątpliwości, że przyczyną(...)w stawach powodów w dniu 9 maja 2011 r. było zanieczyszczenie cieku wodnego zasilającego stawy odchodami zwierzęcymi pod postacią (...). Nie ulega też wątpliwości, iż (...) pochodziła z fermy pozwanego (...) spółki jawnej w K.. Wszelkie inne źródła zatrucia wskazywane przez pozwanych były jedynie źródłami hipotetycznymi i niepotwierdzonymi żadnymi dowodami. Jako dowody bezpośredniego skażenia wody gnojowicą Sąd Okręgowy wskazał zapach (...) dochodzący ze stawów wyczuwany przez powodów i bezstronnych świadków, wyniki badań próbek skażonej wody i rodzaj odnalezionych bakterii, a wreszcie opinię biegłej (...)wsparta opinią hydrologiczną w zakresie warunków glebowych. Jednocześnie z racji niewskazania żadnych innych źródeł pochodzenia (...) - w świetle

zeznań świadków, w tym głównie kierowcy, który woził nieczystości z zamiarem rozlania ich na pola w odpowiednio niskim stężeniu - Sąd Okręgowy przyjął, iż stawy zatrute zostały odchodami pochodzącymi z fermy pozwanej spółki na skutek błędu kierowcy, który po "zakopaniu się" na podmokłym terenie, wbrew regułom wylał znaczną część zawartości beczkowozu (ok. 4 m ³) w jednym miejscu, czym umożliwił szybkie dostanie się odchodów do położonego zaledwie w odległości około 25 m cieku wodnego i dalej do stawów powodów.

W tych okolicznościach za zbędny dla rozstrzygnięcia Sąd Okręgowy uznał dowód z opinii biegłego (...) na okoliczność innych możliwych, a niewskazanych przez powodów przyczyn(...).

Oddaleniu podlegał również wniosek o przeprowadzenie oględzin miejsca zdarzenia i ustalenie odległości od miejsca wylewania nieczystości do najbliższego cieku wodnego i do stawów powodów, albowiem czynności te zlecone zostały biegłej(...).

Także wyliczona przez powodów wartość handlowa utraconego(...)w świetle opinii Instytutu (...) w O. nie budziła zastrzeżeń Sądu Okręgowego, albowiem powodowie dla wyliczenia szkody zastosowali metodę, która zarówno co do metodologii obliczeń, jak i zastosowanych stawek nie budziła zastrzeżeń.

W ocenie Sądu Okręgowego wyłączną odpowiedzialność za szkodę ponosi (...) sp. z o.o. w G., przy czym podstawę tej odpowiedzialności stanowi art. 415, 416 i 435 kc. Pozwany (...) spółka jawna w K. wykonanie usługi wywozu nieczystości zlecił profesjonalnemu przedsiębiorcy prowadzącemu na własny rachunek zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody, zajmującemu się odprowadzaniem i oczyszczaniem ścieków, w tym ścieków odzwierzęcych, który nie wykazał przesłanek ezgzoneracyjnych w zakresie swej odpowiedzialności. Punktowego wylania znacznej ilości (...) dopuścił się bowiem pracownik (...) spółki z o.o. w G. i ani pracownicy usługodawcy, ani osoby trzecie nie miały wpływu na decyzję S. W. o punktowym wylaniu (...).

Sąd Okręgowy wskazał, że brak jest również podstaw do przyjęcia odpowiedzialności pozwanego (...) S.A. w W., albowiem z załączonych do polisy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ogólnych warunków ubezpieczenia wynika, że (...) S.A. nie odpowiada za szkody powstałe w związku z przedostaniem się niebezpiecznych substancji do powietrza, wody lub gruntu, a także wszelkie koszty związane z usunięciem, oczyszczeniem i utylizacją jakichkolwiek zanieczyszczeń.

Orzekając o odsetkach od zasądzonego roszczenia Sąd Okręgowy wskazał, iż wezwanie do zapłaty z dnia 22 czerwca 2012 r. skierowane zostało jedynie do pozwanego (...) spółki jawnej w K., zaś wezwanie do (...) wysłane zostało dopiero w styczniu 2013 r. W ocenie Sądu I instancji jako najpóźniejszy dzień otrzymania wezwania i dowiedzenia się o roszczeniu powodów, należało przyjąć dzień sporządzenia odpowiedzi na wezwanie czyli 30 stycznia 2013 r.

Okosztach postępowania należnych powodom od pozwanego (...) sp. z o.o. w G. Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 kpc - zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania.

Z mocy art. 102 kpc Sąd Okręgowy nie obciążył powodów kosztami procesu pozostałych pozwanych oraz kosztami interwenienta ubocznego po stron ie pozwanej spółki (...) w K.. Zastosowanie wskazanego przepisu Sąd Okręgowy uzasadnił tym, że przed procesem powodom trudno było wskazać podmiot faktycznie ponoszący odpowiedzialność za szkodę, tym bardziej, że przesądzająca o podmiocie odpowiedzialnym za szkodę informacja świadka S. W. o punktowym wylaniu nieczystości w jednym miejscu ujawniła się dopiero w toku postępowania sądowego.

Wyrok Sądu Okręgowego w (...) zaskarżył w całości pozwany (...) sp. z o.o. w G..

Skarżący zarzucił wyrokowi :

1)  naruszenie art. 316 kpc w zw. z art. 233 § 1 kpc poprzez uznanie, iż strona powodowa udowodniła istnienie swego roszczenia, tak co do zasady, jak i wysokości,, podczas gdy strona powodowa nie wykazała istnienia przesłanek odpowiedzialności skarżącego, a mianowicie związku przyczynowego pomiędzy zdarzeniem z dnia 9 maja 2011 r., a działaniem skarżącego oraz istnienia po jego stronie winy, co zgodnie z art. 6 kc winno skutkować oddaleniem powództwa ;

2)  naruszenie art. 233 § 1 kpc w zw. z art. 245 kpc poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i dokonanie dowolnej oceny zgromadzonego materiału dowodowego, co miało miejsce w odniesieniu do treści dokumentu prywatnego w postaci umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zawartej przez skarżącego z (...) S.A. w W., a które to ubezpieczenie obejmowało szkody powstałe „w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą lub posiadanym mieniem w zakresie 1.43 holowanie, roboty budowlane, rozbiórka, burzenie, przygotowanie terenu, wykonanie instalacji, demontaż instalacji wodno - kanalizacyjnych, w tym stolarka budowlana 2.49. transport lądowy pasażerski miejski,

podmiejski towarów (...)pobór uzdatnianie(...) odprowadzanie i oczyszczanie ścieków 5.52,96,37,35, 38, 41, 42 wg KRS”; właściwa ocena powyższego dowodu winna skutkować uznaniem przez Sąd Okręgowy, iż zdarzenie z dnia 9 maja 2011 r. było objęte ochroną ubezpieczeniową;

3)  naruszenie art. 328 § 2 kpc w zw. z art. 233 § 1 kpc poprzez pominięcie w treści uzasadnienia wyroku przyczyny, dla której Sąd Okręgowy oceniał ogólne warunki umowy ubezpieczenia OC jako wiodące, przy jednoczesnym całkowitym pominięciu treści umowy ubezpieczenia (polisy), który to dokument jako indywidualizujący postanowienia umowne winien mieć walor pierwszeństwa zgodnie z treścią art. 385 § 1 kc oraz wzięcie pod uwagę tylko część ogólnych warunków umownych, poza załącznikiem Klauzule dotyczące ryzyk dodatkowych, gdzie przy klauzuli nr 6 pkt 1 i 2 wskazane zostały przesłanki odpowiedzialności za przedostanie się i usuniecie substancji niebezpiecznych., zaś w pkt 3 zawarta została definicja substancji niebezpiecznej, zgodnie z którą (...) nie można uznać za substancję niebezpieczną; skarżący był objęty ochroną ubezpieczeniową w zakresie ryzyk związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą, która polega właśnie na wywożeniu nieczystości, zaś. przyjęcie odmiennego założenia sprawiałoby, iż zawarta umowa ubezpieczenia nie miałaby żadnego celu ani sensu;

4)  naruszenie art. 233 § 1 kpc w zw. z art. 278 § 1 kpc oraz w zw. z art. 328 § 2 kpc, poprzez nieuzasadnienie, na jakiej podstawie zasądzona została pełna kwota roszczenia powodów, gdy biegły w treści opinii wskazywał, że wartość szkody powinna mieścić się w dolnej granicy przedziału, zaś przyjęte wartości mogą się różnić o około 20 %; zarzucane uchybienie w zależności od nieznanych motywów Sądu I Instancji, może stanowić również obrazę art. 354 § 1 kc, tj. uznanie, że strona pozwana powinna świadczyć więcej, niż to wynika z treści zobowiązania;

5)  naruszenie art. 328 § 2 kpc w zw. z art. 233 § 1 kpc poprzez pominięcie w treści uzasadnienia wyroku rozbieżności zachodzących w określeniu wysokości szkód przez stronę powodową, która w swych oświadczeniach przedprocesowych deklarowała odmienną, znacznie niższą wartość (...);

6)  naruszenie art. 232 zd. 2 kpc poprzez nieuzasadnione w świetle okoliczności sprawy dopuszczenie z urzędu dowodu z opinii Instytutu (...) w O.;

7)  naruszenie art. 328 § 2 kpc poprzez brak wskazania precyzyjnej podstawy prawnej wyroku, wobec braku wyjaśnienia jakie przesłanki powodują uznanie przedsiębiorstwa prowadzonego przez skarżącego za przedsiębiorstwo wprawiane w ruch siłami przyrody, a

nadto wskazanie jako podstawy prawnej również art. 416 kc, co nie znajduje żadnego uzasadnienia.

Skarżący domagał się zmiany zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w stosunku do niego w całości oraz zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu za obie instancje; ewentualnie uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

W uzasadnieniu apelacji skarżący wskazywał na brak swej winy w zajściu zdarzenia stanowiącego źródło szkody, podając, że pracownik dokonujący zrzutu (...) dochował wszelkich obowiązujących w tym zakresie zasad, zaś potrzeba zrzutu punktowego wynikała z grzęskości podłoża.. Pozwany powoływał się także na brak podstaw do przypisania mu reżimu odpowiedzialności z art. 435 kc, wskazując, że nie jest zakładem wprawianym w ruch za pomocą sił przyrody, bowiem nie można go porównywać do zakładów typu huty, kopalnie czy zakłady energetyczne.

Skarżący wskazując na odpowiedzialność (...) S.A. w W., akcentował, że (...) nie jest substancją niebezpieczną, zatem brak jest podstaw do wyłączania odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń, który winien odpowiedzialność tę ponosić w granicach sumy ubezpieczenia.

Podkreślił skarżący, iż dolna granica szkody przyjęta w opinii Instytutu (...) w O. to kwota 87.233,01 zł , zaś jeżeli Sąd Okręgowy podwyższył tę wartość do kwoty dochodzonej pozwem winien dać temu wyraz w uzasadnieniu wyroku, choćby przez powołanie przepisu art. 322 kpc, a nadto powodowie w treści zażalenia na postanowienie

oumorzeniu śledztwa dotyczącego zdarzenia określali wartość (...)na kwotę 39.879 zł.

Pozwany (...) spółka jawna w K. zaskarżył postanowienie w przedmiocie kosztów postępowania zawarte w wyroku Sądu Okręgowego w Słupska w zakresie nie obciążania powodów kosztami pozwanego.

Postanowieniu temu skarżący zarzucił:

1)  naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 102 kpc poprzez błędne jego zastosowanie;

2)  naruszenie norm prawa procesowego, tj. art. 98 § 1 i § 3 kpc w zw. z § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu poprzez jego niezastosowanie.

Skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez zasądzenie od powodów na jego rzecz kwoty 3.617,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwoty 17,00 zł opłaty sądowej od pełnomocnictwa procesowego oraz 3.600,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego i zasądzenie od powodów na jego rzecz kosztów postępowania zażaleniowego.

W uzasadnieniu zażalenia skarżący wskazał, że powód wiedział, komu skarżący zlecił wywóz (...) i dał temu wyraz w treści pozwu, a zatem nie może być mowy o uzasadnionych wątpliwościach co do pozwanego podmiotu. Pozwanie żalącej spowodowało zaś konieczność uczestniczenia przez nią w licznych czynnościach procesowych i ponoszenie związanych z tym kosztów; ryzykowna decyzja powodów, aby postępowaniem objąć jak największy krąg podmiotów zdecydowanie wykracza poza granice słuszności wyznaczone przez art. 102 kpc.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego (...) Spółki z o.o. w G. nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Apelacyjny - po rozważeniu całości zebranego w sprawie materiału dowodowego stosownie do treści art. 382 kpc - doszedł do przekonania, że ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd I instancji pozostają prawidłowe; ustalenia te Sąd Apelacyjny w pełni akceptuje i przyjmuje je za własne przy dokonywaniu oceny zasadności apelacji.

W pierwszej kolejności rozważenia wymagają zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego, bowiem ocena zarzutów odnoszących się do naruszenia prawa materialnego może być dokonana jedynie na kanwie prawidłowo ustalonego stanu faktycznego sprawy.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że nietrafny pozostaje zarzut naruszenia przez Sąd Okręgowy przepisu art. 233 kpc. Jeżeli bowiem, jak w rozpoznawanej sprawie, z określonego materiału dowodowego zostały wyprowadzone wnioski logicznie poprawne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego, to ocena tych dowodów nie narusza zasady wyrażonej w art. 233 § 1 kpc, nawet jeśliby dowiedzione zostało, że z tego samego materiału da się wysnuć równie logiczne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego wnioski odmienne. Innymi słowy, skuteczne podważenie oceny dowodów dokonanej przez sąd możliwe byłoby tylko w przypadku wykazania, że w świetle kryteriów wymienionych w przepisie art. 233 § 1 kpc brak jest powiązania przyjętych wniosków z zebranym materiałem dowodowym, którego to wymogu apelacja pozwanego nie spełnia.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 328 § 2 kpc wskazać należy, że w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd Okręgowy w sposób wyraźny przedstawił stan faktyczny wynikający z przedłożonego przez strony materiału dowodowego i dokonał jego oceny według swego przekonania, jednakże dopuścił się uchybień w zakresie wskazania podstawy prawnej rozstrzygnięcia, które zostaną wskazane w dalszej części uzasadnienia.

W następnej kolejności wskazać trzeba, że choć skarżący zarzut naruszenia art. 316 kpc w zw. z art. 233 kpc oparł na braku winy i związku przyczynowego pomiędzy swoim zachowaniem a szkodą, to sposób sformułowania tego zarzutu nakazuje upatrywany brak odpowiedzialności wiązać jedynie z pierwszą z wymienionych przesłanek. Jego uzasadnienie wskazuje bowiem na próbę ekskulpacji apelującego poprzez usiłowanie wykazania, że zatrudniony przez niego pracownik dochował należytej staranności w wykonywanym czynności, które spowodowały szkodę. Ocena wskazanego zarzutu w istocie sprowadza się do stwierdzenia, że kwestia winy pozostaje irrelewantna w kontekście oceny zasadności apelacji z uwagi na podstawę odpowiedzialności pozwanego - art. 435 kc - skonstruowaną na zasadzie ryzyka, a zatem niezależną od winy sprawcy szkody i bezprawności jego zachowania.

Nie ulega także wątpliwości, że między zachowaniem pozwanego a szkodą istnieje związek przyczynowy w rozumieniu art. 361 kc. Jedynie dla porządku wskazać trzeba, że przepis art. 361 § 1 kc stanowi, iż zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Następstwo ma zaś charakter normalny wówczas, gdy w danym układzie warunków i w zwyczajnym biegu rzeczy, szkoda jest zwykle skutkiem określonego zdarzenia. Powracając do realiów niniejszej sprawy należy wskazać, że rzeczą Sądu I instancji była zatem ocena, z czyim zachowaniem związane było jako normalne (typowe) - w rozumieniu art. 361 kc - następstwo w postaci śnięcia narybku i powstałej w związku z tym szkody. W ocenie Sądu Apelacyjnego nie ulega wątpliwości, że tak powstała szkoda była konsekwencją działania skarżącego, na co wskazuje zarówno sekwencja zdarzeń w postaci wywozu (...) i (...) w tym samym dniu, tj. 9 maja 2011 r., jak i poczynione na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego komplementarne ustalenia wskazujące na zrzucenie części (...) przez pracownika pozwanego na łąkę, z której przedostała się ona do rzeki i w konsekwencji do (...) powodów, zatrucie (...) bakteriami pochodzącymi od zwierząt stałocieplnych i brak permanentnego, środowiskowego narażenia (...) na zanieczyszczenia, a co więcej incydentalny charakter tego narażenia i wiązanie zatrucia(...)z działaniem człowieka.

Bezzasadna jest również cała sfera zarzutów zmierzających do zakwestionowania tak sposobu wyliczenia, jak i wysokości stanowiącej źródło roszczenia szkody.

Jak wynika bowiem z opinii Instytutu (...) w O. wartość szkody określił on jedynie szacunkowo, jako jej dolną granicę przyjmując kwotę 87.223, 01 zł i zastrzegając, że wartość ta może różnić się od realnej o około 20 %. Zasądzona zatem przez Sąd Okręgowy kwota odszkodowania w wysokości 92.367, 00 zł mieści się w granicach ewentualnego błędu, przekraczając kwotę 87.223,01 zł o około 6 %. W tych okolicznościach nie można skutecznie zakwestionować sposobu oszacowania przez Sąd Okręgowy wysokości szkody, biorąc pod uwagę to, że na poczynienie takiego ustalenia zezwala art. 322 kpc (co w istocie wprost nie zostało wskazane w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku) oraz znajduje ono uzasadnienie we wskazanej opinii. Co więcej, z wniosków końcowych płynących z opinii Instytutu (...) w O. wynika wprost, że przedstawione przez powodów wyliczenia strat dla poszczególnych stawów, jako oscylujące bliżej dolnej granicy wartości wskazanej w opinii, uznać należy za prawidłowe.

Bez znaczenia w kontekście oceny zasadności apelacji pozostają zaś argumenty skarżącego, w świetle których powodowie nie byli konsekwentni w zakresie określenia wysokości poniesionej szkody, dokonując różnych jej szacunków. Powodowie wykreowali bowiem w pozwie swoje roszczenie, określając wysokość poniesionej szkody i uprawdopodobniając ją poprzez wskazanie stosownych zmiennych, w oparciu o które wyliczenia te poczyniono, a co znalazło następcze potwierdzenie w opinii Instytutu (...) w O..

Nawet pomijając zasadniczą okoliczność, iż skarżący obecnie formułując zarzut naruszenia prawa procesowego poprzez dopuszczenie z urzędu dowodu z opinii Instytutu (...) w O. nie zgłosił w tym zakresie zastrzeżenia w trybie art. 162 kpc ograniczając się do zakwestionowania oddalenia przez Sąd I instancji wniosku pozwanych o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego (...) na okoliczność innych możliwych niż wskazane przez powodów źródeł (...), wskazać należy, że strona powodowa wykazała inicjatywę w zakresie omawianego dowodu, składając wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego (...) na okoliczność wartości utraconego przez powodów (...) (tożsame z okolicznościami na jakie powołano dowód z opinii Instytutu (...) w O.).

Skarżący w dalszej części zarzutów apelacji wskazując na naruszenie art. 328 § 2 kpc de facto zarzucił Sądowi Okręgowemu także uchybienie przepisom art. 415, 416 i 435 kc. Odnosząc się do tego zarzutu Sąd Apelacyjny doszedł do przekonania, iż Sąd I instancji trafnie uznał, że odpowiedzialność skarżącego opiera się na zasadzie ryzyka i znajduje swe źródło w art. 435 kc. Co prawda Sąd Okręgowy błędnie, jako podstawę tej odpowiedzialności wskazał

kumulatywnie art. 415 i 416 kc, jednakże motywy zastosowanej subsumpcji nie pozostawiają wątpliwości co do zastosowania reżimu odpowiedzialności pozwanego statuowanego w art. 435 kc. Słuszność ma przy tym skarżący, iż uzasadnienie zaskarżonego wyroku nie formułuje przyczyn uznania przedsiębiorstwa prowadzonego przez skarżącego za wprawiane w ruch za pomocą sił przyrody.

Dla uznania, że dane przedsiębiorstwo lub zakład są wprawiane w ruch za pomocą sił przyrody w rozumieniu w/w przepisu nie będzie wystarczające, gdy jednostki te będą bezpośrednio wykorzystywały elementarne siły przyrody (energię elektryczną, parę, paliwa płynne, gaz, energię atomową i inne źródła energii), lecz chodzi o procesy polegające na przetwarzaniu energii elementarnej na pracę lub inne postacie energii, co wymaga użycia maszyn i innych urządzeń przetwarzających. Przyjmuje się jednocześnie, że zastosowana jako źródło energii siła przyrody (czyli z wyłączeniem sił człowieka i zwierzęcia) winna stanowić siłę napędową przedsiębiorstwa lub zakładu jako całości; nie wystarczy więc posługiwanie się siłami przyrody tylko do działań wspomagających. Innymi słowy, przepis art. 435 § 1 kc dotyczy tych przedsiębiorstw, których działalność opiera się na funkcjonowaniu maszyn i urządzeń wprawianych w ruch za pomocą sił przyrody, a których istnienie i praca w danym czasie i miejscu są uzależnione od wykorzystania sił przyrody i które bez użycia tychże sił nie osiągnęłyby celu, dla jakiego zostały utworzone (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 września 2002 r„ III CKN 1334/2000, niepubl.).

W realiach przedmiotowej sprawy należy zauważyć, że jak wynika z odpisu z KRS- u pozwanego specyfikacja prowadzonej przez niego działalności gospodarczej wskazuje, że wykorzystuje on siły przyrody, w sposób wymagany dla przyjęcia odpowiedzialności z art. 435 kc. Uszczegółowiając, wykonywana przez pozwanego usługa wywozu (...) mieści się w zakresie działalności według Polskiej Klasyfikacji Działalności stypizowanej jako „odprowadzanie

i  oczyszczanie ścieków” i dla prawidłowego funkcjonowania pozwany musi opierać swoją działalność na wykorzystaniu odpowiednio przetworzonych sił przyrody, bowiem choćby używane maszyny są do nich dostosowane i kompleksowo służąc realizacji zasadniczego celu prowadzonej działalności, na nich bazują.

Bezzasadna jest także cała sfera zarzutów wymierzonych tak w prawidłowość przeprowadzonego postępowania dowodowego, jak i naruszenia prawa materialnego zmierzających do wykazania odpowiedzialności pozwanego zakładu ubezpieczeń, wobec którego powództwo oddalono. W judykaturze utrwalony jest bowiem pogląd, zgodnie z którym współpozwanemu w procesie nie przysługuje prawo zaskarżenia wyroku w części oddalającej powództwo (w całości lub części) w stosunku do pozostałego pozwanego także wówczas, gdy

uwzględnienie powództwa (w całości lub części) w stosunku do innego pozwanego mogłoby mieć wpływ na zakres odpowiedzialności tego skarżącego. Zaskarżenie wyroku w części oddalającej powództwo względem innym pozwanych może nastąpić tylko przez powoda (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 1 kwietnia 2003 r., II CKN 1413/00, Lex nr 78822). Wobec powyższego bezprzedmiotową pozostaje i ocena zarzutów skarżącego, które w istocie zmierzają do wykazania, iż odpowiedzialność za skutki zdarzenia ponosić winien pozwany ubezpieczyciel, wobec którego powództwo zostało oddalone. Dodatkowo wskazać trzeba, że odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń ma charakter pochodny w stosunku do odpowiedzialności sprawcy szkody, a zatem stanowi konsekwencję uprzedniego stwierdzenia odpowiedzialności tego sprawcy.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 kpc oddalił apelację jako bezzasadną.

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 108 §

1  kpc i art. 98 § 1, 3 i 4 kpc w zw. z § 6 pkt 6 i § 13 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jednolity: Dz. U. z 2013 r., poz. 461).

Zażalenie pozwanego (...) Spółki Jawnej w K. na postanowienie w przedmiocie kosztów postępowania zawarte w wyroku Sądu Okręgowego w Słupska w zakresie nie obciążania powodów kosztami pozwanego nie zasługiwało na uwzględnienie.

Na wstępie należy wskazać, że przepis art. 102 kpc znajduje zastosowanie w wypadkach szczególnie uzasadnionych, które nie zostały ustawowo zdefiniowane i są każdorazowo oceniane przez sąd orzekający na tle okoliczności konkretnej sprawy; jako okoliczności wskazujące na konieczność zastosowania art. 102 kpc są przykładowo traktowane kwestie związane z charakterem sporu czy też subiektywne przekonanie powoda co do zasadności zgłoszonego roszczenia.

W ocenie Sądu Apelacyjnego w niniejszej sprawie występują okoliczności uzasadniające zastosowanie art. 102 kpc, odnoszące się do charakteru sprawy i związane z przebiegiem postępowania sądowego, a sprowadzające się przede wszystkim do trudności w przedprocesowej identyfikacji strony pozwanej. Zauważyć przede wszystkim należy, że pierwotnie źródło szkody związane było z żalącym, a dopiero w toku postępowania przed Sądem I instancji miało miejsce ustalenie okoliczności, wskazujących podmiot odpowiedzialny za wyrządzenie stanowiącej podstawę roszczenia szkody i powodujących oddalenie powództwa

wobec skarżącego; ustalenie to nie jest przy tym tożsame z wiedzą, iż skarżący zlecił innemu podmiotowi dokonanie czynności będących bezpośrednią przyczyną szkody.

Niezależnie od tego, skoro rozstrzygnięcie na podstawie art. 102 kpc ma charakter dyskrecjonalny, jęgo kontrola instancyjna dotyczyć winna z zasady sytuacji, gdy zastosowanie wzmiankowanego przepisu nie zostało w ogóle uzasadnione bądź podjęto je z rażącym naruszeniem reguł przewidzianych w tym przepisie, czego Sądowi I instancji nie można zarzucić.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 kpc w zw. z art. 397 § 2 kpc oddalił zażalenie jako bezzasadne.