Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 czerwca 2015 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 30 czerwca 2015 r. w Gdańsku

sprawy J. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o podleganie polskiemu ustawodawstwu

na skutek apelacji J. M. i Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

od wyroku Sądu Okręgowego w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 28 października 2014 r., sygn. akt VI U 106/14

I.  odrzuca apelację organu rentowego;

II.  uchyla zaskarżony wyrok i poprzedzającą go decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. z dnia 19 listopada 2013r. i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania bezpośrednio organowi rentowemu;

III.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. na rzecz J. M. kwotę 120,00 ( sto dwadzieścia 00/100) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt III AUa 158/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 19 listopada 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. powołując się na art. 11 ust 1, 13 ust 2 lit. a rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 roku w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.U.UE.L.2004.166.1),oraz art. 14 ust 8 , art. 16 ust 2i 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. dotyczącego wykonywania rozporządzenia stwierdził, że ubezpieczony J. M. podlega polskiemu ustawodawstwu w zakresie ubezpieczeń społecznych w okresie od 1 sierpnia 2010 do 1 kwietnia 2013 r.

J. M. złożył odwołanie od tej decyzji wnosząc o jej zmianę poprzez ustalenie, że nie podlegał polskiemu ustawodawstwu w zakresie ubezpieczeń społecznych w okresie od 1 sierpnia 2010 do 1 kwietnia 2013 r. ewentualnie o uchylenie przedmiotowej decyzji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania . W uzasadnieniu odwołania wskazał, że ubezpieczony od czerwca 2010 r. prowadził działalność na terenie Wielkiej Brytanii . W związku z powyższym zgodnie z art. U ust 3 lit a rozporządzenia Nr 883 , w którym określono podstawowa zasadę dotyczącą podlegania ustawodawstwu miejsca wykonywania pracy nie budzi wątpliwości fakt, podlegał obowiązkowi opłacania ubezpieczenia społecznego w tym państwie . W myśl powołanego przepisu nie ma znaczenia miejsce zamieszkania pracownika ani gdzie pracodawca ma siedzibę czy zarejestrowana jest jego działalność . Przy ustaleniu, w którym Państwie jest wykonywana znaczna część działalności bierze się pod uwagę obrót, czas pracy, liczbę świadczonych usług oraz dochód .

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania podtrzymując dotychczasowe stanowisko.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 28 października 2014 roku zmienił zaskarżoną decyzję i w punkcie pierwszym wyroku stwierdził , że ubezpieczony J. M. podlega polskiemu ustawodawstwu w zakresie ubezpieczeń społecznych od 1 sierpnia 2011 roku do dnia 1 kwietnia 2013 roku, w punkcie drugim stwierdził , że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Sąd pierwszej instancji jako podstawę rozstrzygnięcia powołał następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne.

Ubezpieczony J. M. prowadzi działalność gospodarczą od 8 maja 2000 roku polegającą na sprzedaży detalicznej i hurtowej artykułów bhp, odzieży roboczej , akcesoriów i mebelków dla dzieci. Do 2010 roku prowadził trzy punkty handlowe : magazyn artykułów bhp i magazyn materiałów budowlanych w T. oraz magazyn w B. z artykułami dziecięcymi . Latem 2010 roku ubezpieczony wraz z rodziną przeprowadził się do Wielkiej Brytanii. W okresie od 1 lipca 2010 do 30 czerwca 2011 mieszkał na terenie Anglii w N.. Tam kontynuował działalność gospodarczą , organizował m.in. sprzedaż wysyłkową z Polski, wynajmował magazyn gdzie były konfekcjonowane towary sprowadzane z Polski, następnie pakowane i rozwożone na terenie Wlk. Brytanii i całej Europy . Na terenie Wielkiej Brytanii realizowanych było ok. 300 transakcji miesięcznie . W tym samym czasie kontynuowana była działalność gospodarcza ubezpieczonego w Polsce w dotychczasowym zakresie. Ponadto pracownicy ubezpieczonego w Polsce zajmowali się przygotowaniem towarów i transportem do Wielkiej Brytanii.. W ocenie ubezpieczonego 50 % obrotów firmy stanowiły transakcje zawierane w Wlk. Brytanii, 50 % w Polce . Sprzedaż towarów prowadzona była często przez Internet . Żona ubezpieczonego , która została zatrudniona w Wielkiej Brytanii jako pracownik ubezpieczonego organizowała aukcje , zajmowała się wraz mężem wysyłaniem towarów do klientów w Anglii.

Od 1 sierpnia 2010 r. ubezpieczony dokonał wyrejestrowania z ubezpieczeń w Polsce i opłaca składki ubezpieczeniowe w Wielkiej Brytanii

Po powrocie ubezpieczonego wraz z rodziną do Polski sprzedaż na terenie Wielkiej Brytanii była kontynuowana. Ubezpieczony organizował wysyłki towarów z Polski , koordynował dostawę i transport. Przez cały okres objęty zaskarżoną decyzją , w dotychczasowym zakresie, ubezpieczony kontynuował działalność gospodarczą na terenie Polski korzystając z magazynów w T. i w B.

Od 2 kwietnia 2013 r. ubezpieczony został zgłoszony do ubezpieczenia społecznego jako pracownik firmy PHU (...) w T..

Po dniu 1 maja 2010 roku obowiązują przepisy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 roku w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.U.UE.L.2004.166.1), które zastąpiło rozporządzenie nr 1408/71/EWG z dnia 14 czerwca 1971 roku w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego w stosunku do pracowników przemieszczających się we Wspólnocie, jak też przepisy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 roku (Dz.U.UE.L,2009.284.1), dotyczącego wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004, które z kolei zastąpiło rozporządzenie wykonawcze nr 574/72/EWG z dnia 21 marca 1972 roku.

Zgodnie z treścią art, 13 ust 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr
883/2004, osoba, która normalnie wykonuje pracę na własny rachunek w dwóch lub w kilku
Państwach Członkowskich podlega: ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, w którym ma
miejsce zamieszkania, jeżeli wykonuje znaczną część pracy w tym Państwie Członkowskim lub ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, w którym znajduje się centrum zainteresowania dla jej działalności, jeżeli osoba ta nie zamieszkuje w jednym z Państw Członkowskich, w których wykonuje ona znaczną część swej pracy. Obowiązujące od dnia 1 maja 2010 roku rozporządzenie wykonawcze 987/2009 wskazuje, m.in. że do celów stosowania art. 13 ust. 2 rozporządzenia 883/2004 osoba, która „normalnie wykonuje pracę na własny rachunek w dwóch lub w więcej państwach członkowskich", oznacza w szczególności osobę, która równocześnie lub na zmianę wykonuje jeden rodzaj lub więcej odrębnych rodzajów pracy na własny rachunek, niezależnie od charakteru tej pracy, w dwóch lub więcej państwach członkowskich (art. 14 ust. 6 rozporządzenia 987/2009). Na podstawie art. 14 ust. 8 rozporządzenia 987/2009 do celów stosowania art. 13 ust. I i 2 rozporządzenia 883/2004 „znaczna część pracy najemnej lub działalności na własny rachunek" wykonywana w państwie członkowskim oznacza znaczną pod względem ilościowym część pracy najemnej lub pracy na własny rachunek wykonywanej w tym państwie członkowskim, przy czym nie musi to być koniecznie największa część tej pracy. W celu określenia, czy znaczna część pracy jest wykonywana w danym państwie członkowskim, należy uwzględnić następujące kryteria orientacyjne: w przypadku pracy na własny rachunek - obrót, czas pracy, liczba świadczonych usług lub dochód. Do celów stosowania art. 13 ust. 2 lit. b rozporządzenia 883/2004 „centrum zainteresowania" dla działalności osoby wykonującej działalność na własny rachunek określa się z uwzględnieniem wszystkich aspektów jej działalności zawodowej, a zwłaszcza miejsca, w którym znajduje się jej stałe miejsce prowadzenia działalności, zwyczajowego charakteru lub okresu trwania wykonywanej działalności, liczby świadczonych usług oraz zamiaru tej osoby wynikającego ze wszystkich okoliczności (art. 14 ust. 9 rozporządzenia 987/2009).Odnosząc cytowane wyżej przepisy do przedstawionego stanu faktycznego nie budziło wątpliwości Sądu, iż w okresie zamieszkiwania ubezpieczonego na terenie Wielkiej Brytami w okresie od 1 sierpnia 2010 do 31 lipca 2011 roku ubezpieczony podlegał ustawodawstwu brytyjskiemu - art. 13 ust 2 zd. pierwsze rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004.

W ocenie Sądu Okręgowego brak było natomiast podstaw do stwierdzenia, iż podlegał ustawodawstwu tego Państwa Członkowskiego w pozostałym okresie objętym zaskarżoną decyzją. Zebrany materiał dowodowy nie dawał podstaw do stwierdzenia, że , od 1 sierpnia 2011 roku Wielka Brytania stanowiła „ centrum działalności gospodarczej" ubezpieczonego Ubezpieczony mieszkał w Polsce , w Polsce organizował większość transakcji handlowych , stąd były realizowane wysyłki towarów do Wielkiej Brytanii i innych krajów europejskich , od dnia 2 kwietnia 2013 r. był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w T.. Ilość i wartość transakcji zawartych z klientami Wielkiej Brytanii nie była na tyle dominująca aby można była przyjąć, że Wielka Brytania stanowił centrum działalności gospodarczej.

Podkreślić należy, że w wyroku z dnia 2 marca 2010 r. w sprawie II UK 233/09 Sąd Najwyższy zajął stanowisko, iż przedsiębiorca zarejestrowany i mieszkający w Polsce, wykonujący działalność na terytorium więcej niż dwóch Państw Członków Wspólnoty podlega ubezpieczeniu społecznemu w Polsce, jeżeli część tej działalności - nawet w niewielkim rozmiarze - wykonuje w Polsce (art. 6 ust. 5 i 13 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, jednolity tekst: Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 Stanowisko powyższe jest zgodne z orzeczeniem ETS w sprawie C-103/06 D., w którym Trybunał stwierdził, że osoba zwykle prowadząca działalność na własny rachunek na terytorium dwóch lub więcej państw członkowskich podlega ustawodawstwu tego Państwa, na terytorium którego prowadzi swoją podstawową działalność

Mając powyższe na uwadze Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych częściowo t.j. w zakresie podlegania polskiemu ustawodawstwu w zakresie ubezpieczeń społecznych z wyłączeniem okresu zamieszkiwania na terenie Wielkiej Brytanii i prowadzenia tam części działalności gospodarczej ( od 1 sierpnia 2010 do 31 lipca 2011 r.).

W punkcie 2 wyroku Sąd zgodnie z przepisem art. 118 la ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z urzędu orzekł w przedmiocie braku odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Sąd uznał, że rozstrzygnięcie niniejszej sprawy uzasadnione było ustaleniami, które nie były znane organowi rentowemu z uwagi na ograniczenie dowodowe obowiązujące w postępowaniu przed tym organem.

Wyrok Sądu pierwszej instancji zaskarżyły apelacją obie strony procesu.

Organ rentowy zaskarżył wyrok w całości, zarzucając naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art.11 ust.1, art.13 ust.2a rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r, w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.Urz.UE nr L 166/1 z dnia 30 kwietnia 2004 r. ze zm.), art.14 ust.8, art.16 ust.2 i 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. dotyczącego wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.Urz. UE nr L 284/1 z dnia 30 października 2009 r.), a także prawa procesowego -art.233 § 1 k.p.c.

Powołując się na powyższą podstawę apelacji organ rentowy wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania na mocy art.386 § 1 k.p.c., ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Bydgoszczy do ponownego rozpoznania, zgodnie z art.386 § 4 k.p.c.

W uzasadnieniu apelacji Zakład Ubezpieczeń Społecznych wywodził, że na podstawie art.83 ust.1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U,Nr205/09r.,poz.158J ze zm.) oraz zgodnie z art.11 ust.1, art-13 ust.2a rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.Urz. UE nr L 166/1 z dnia 30.04.2004 r. zezm.), art.14 ust.8, art.16 ust.2 i 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. dotyczącego wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.Urz. UE nr L 284/1 z dnia 30 października 2009 r.) ustalił, że J. M. podlega polskiemu ustawodawstwu w zakresie ubezpieczeń społecznych, w okresie 01 sierpień 2010-01 kwiecień 2013 r.

Zgodnie z art.11 ust.1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r, w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. Urz. UE nr L 166/1 z dnia 30 kwietnia 2004 r. ze zm.) osoby, do których stosuje się niniejsze rozporządzenie, podlegają ustawodawstwu tylko jednego Państwa Członkowskiego.

W myśl art.16 ust.2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. dotyczącego wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. Urz. UE nr L 284/1 z 30 października 2009 r.) wyznaczona instytucja państwa członkowskiego miejsca zamieszkania niezwłocznie ustala ustawodawstwo mające zastosowanie do zainteresowanego uwzględniając art.13 rozporządzenia podstawowego oraz art.14 rozporządzenia wykonawczego. Takie wstępne określenie mającego zastosowanie ustawodawstwa ma charakter tymczasowy. Instytucja ta informuje wyznaczone instytucje każdego państwa członkowskiego, w którym wykonywana jest praca, o swoim tymczasowym określeniu.

Zgodnie z art.16 ust.3 wymienionego wyżej rozporządzenia z dnia 16 września 2009 r,, tymczasowe określenie mającego zastosowanie ustawodawstwa, przewidziane w ust.2, staje się ostateczne w terminie dwóch miesięcy od momentu poinformowania o nim instytucji wyznaczonych przez właściwe władze zainteresowanych państw członkowskich, zgodnie z ust.2, o ile ustawodawstwo nie zostało już ostatecznie określone na podstawie ust.4, lub przynajmniej jedna z zainteresowanych instytucji informuje instytucję wyznaczoną przez właściwą władzę państwa członkowskiego miejsca zamieszkania przed upływem tego dwumiesięcznego terminu o niemożności zaakceptowania określenia mającego zastosowanie ustawodawstwa lub o swojej odmiennej opinii w tej kwestii. Rozporządzenie nr 883/2004 wprowadza liczne odstępstwa od tzw. zasady miejsca pracy jako reguły ogólnej. Regulacje szczególne normują, m.in. sposób określenia ustawodawstwa właściwego w przypadku delegowania pracownika do innego państwa członkowskiego.

W myśl art.13 ust.2 rozporządzenia nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r, osoba, która normalnie wykonuje pracę na własny rachunek w dwóch lub kilku Państwach Członkowskich podlega;

a) ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania, jeżeli wykonuje znaczną część pracy w tym państwie członkowskim.

Zgodnie z art.14 ust.8 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. do celów stosowania art.13 ust.1 i 2 rozporządzenia podstawowego „znaczna część pracy najemnej lub działalności na własny rachunek" wykonywana w państwie członkowskim oznacza znaczną pod względem ilościowym część pracy najemnej lub pracy na własny rachunek wykonywanej w tym państwie członkowskim - przy czym nie musi to być koniecznie największa część tej pracy.

W dniu 20 września 2013 r. wpłynął wniosek J. M. o wydanie decyzji w sprawie ustalonego dla niego polskiego ustawodawstwa w okresie 01 sierpnia 2010-01 kwietnia 2013 r.

Na podstawie dokumentacji ZUS ustalono, że od dnia 08 maja 2000 r. odwołujący zgłosił powstanie obowiązku opłacania składek z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce. Od dnia 01 sierpnia 2010 r. dokonał wyrejestrowania z ubezpieczeń w Polsce na druku ZUS ZWUA i w dniu 05 sierpnia 2010 r. złożył oświadczenie, że od dnia 01 sierpnia 2010 r. będzie opłacał wszelkie składki ubezpieczeniowe za siebie w Wielkiej Brytanii.

W oświadczeniu z dnia 04 kwietnia 2013 r. podał, że od dnia 01 sierpnia 2010 r. prowadził działalność gospodarczą na terenie Wielkiej Brytanii, a od dnia 14 lipca 2011 r, jest zatrudniony w firmie (...) LTD z siedzibą w Wielkiej Brytanii.

Ponadto podał w swoim oświadczeniu, że zamieszkuje pod kilkoma adresami na terenie krajów UE. Z załączonej do tego oświadczenia dokumentacji wynika, że w dniu 14 lipca 2011 r., w rejestrze spółek na terenie Anglii i Walii została zarejestrowana prywatna spółka z o.o. (...) LTD. Ubezpieczony przedstawił także zaświadczenie nr 1, że jest zarejestrowanym akcjonariuszem jednego Udziału Zwykłego o wartości jednego funta, opłaconego w pełni do (...). Do oświadczenia załączył dokumenty związane z czasowym zamieszkaniem na terytorium Wielkiej Brytanii. Dokumenty dotyczą okresu 06/2010-02/2011.

W oświadczeniu z dnia 14 czerwca 2013 r. odwołujący podał, że obecnie nie potrafi określić, gdzie mieszka i przebywa, zatem odprowadza składki ubezpieczeniowe zarówno w Wielkiej Brytanii, jak i w Polsce.

Wobec powyższego ZUS wziął pod uwagę adres zameldowania na stałe miejsce pobytu, podany na złożonym przez niego dokumencie (...) z dnia 04 czerwca 2013 r. i jako instytucja właściwa ustalił dla wnioskodawcy ustawodawstwo.

Z dokumentacji wynika, że od dnia 02 kwietnia 2013 r. odwołujący został zgłoszony do ubezpieczeń jako pracownik firmy PHU (...) z siedzibą w T. (NIP (...)).

Ustalenie wobec odwołującego polskiego ustawodawstwa w okresie 01 sierpień 2010-01 kwiecień 2013 r. miało charakter tymczasowy i w dniu 26 sierpnia 2013 r. O/ZUS wysłał informację o tymczasowym ustaleniu do właściwej brytyjskiej instytucji ubezpieczeniowej wyznaczonej przez władze Wielkiej Brytanii. Instytucja ubezpieczeniowa Wielkiej Brytanii nie wniosła zastrzeżeń co do określonego przez ZUS ustawodawstwa właściwego.

Zatem zgodnie z art. 16 ust.3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r, wstępnie określone zastosowanie wobec odwołującego polskiego ustawodawstwa stało się ostateczne.

Zgodnie z art.38 ust.2 oraz art.41 ust.7b pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, płatnik składek jest zobowiązany przekazać do ZUS dokumenty zgłoszeniowe i rozliczeniowe związane z ubezpieczeniami społecznymi określone w ustawie, nie później niż w terminie 7 dni od uprawomocnienia się decyzji.

Wnioskodawca złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wskazując, że od czerwca 2010 r. prowadził działalność na terenie Wielkiej Brytanii, zatem zgodnie z przepisami rozporządzenia Nr 883, w którym określono podstawową zasadę dotyczącą podlegania ustawodawstwu miejsca wykonywania pracy nie budzi wątpliwości fakt, że podlegał obowiązkowi opłacania ubezpieczenia społecznego w tym państwie; nie ma znaczenia miejsce zamieszkania pracownika, ani gdzie pracodawca ma siedzibę, czy zarejestrowana jest jego działalność. Przy ustaleniu, w którym państwie jest wykonywana znaczna część działalności bierze się pod uwagę obrót, czas pracy, liczbę świadczonych usług.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji.

Sąd na podstawie art.477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję poprzez stwierdzenie, że ubezpieczony J. M. podlega polskiemu ustawodawstwu w zakresie ubezpieczeń społecznych od dnia 01 sierpnia 2011 r. do dnia 01 kwietnia 2013 r. i stwierdził, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w B. - opierając się na całokształcie materiału dowodowego zebranego w sprawie - nie może zgodzić się z wyrokiem Sądu, a także z treścią sporządzonego do niego uzasadnienia.

Zebrany materiał dowodowy zdaniem organu rentowego nie dał podstawy do stwierdzenia, że dopiero od dnia 01 sierpnia 2011 r. Wlk. Brytania nie stanowiła „centrum działalności gospodarczej" ubezpieczonego. ZUS wydając decyzję wziął pod uwagę szereg okoliczności, m.in. adres zameldowania na stałe miejsce pobytu i jako instytucja właściwa ustalił dla odwołującego ustawodawstwo. Z dokumentacji ZUS wynika, że w ramach działalności prowadzonej w Polsce zatrudniał 3 pracowników, zatem uznano, że znaczna część działalności prowadzona jest w państwie stałego zamieszkania. Zgodnie z treścią wyroku Sądu Najwyższego z dnia 02 marca 2010 r. wydanego w sprawie HUK 233/09 -przedsiębiorca zarejestrowany i mieszkający w Polsce, wykonujący działalność na terytorium więcej niż dwu państw członków Unii podlega ubezpieczeniu społecznemu w Polsce, jeżeli tu wykonuje część tej działalności, nawet w niewielkim rozmiarze.

Przyjęcie przez Sąd, że chwilowa koncentracja działalności na terenie Wielkiej Brytanii winna mieć wpływ na zmianę ustawodawstwa, jest nieprawidłowe. Burzy to bowiem pewną zasadę stałości, zgodnie z którą na podleganie przez ubezpieczonych określonemu ustawodawstwu nie mogą mieć wpływu krótkotrwałe migracje w ramach Unii.

W celu ustalenia miejsca zamieszkania należy uwzględnić: czas trwania i ciągłość pobytu na terytorium danego państwa członkowskiego, charakter i specyfikę wykonywanej pracy, miejsce

w którym praca jest zazwyczaj wykonywana, jej stały charakter oraz czas trwania, sytuację rodzinną i więzi rodzinne, sytuację mieszkaniową.

Zdaniem organu rentowego Sąd Okręgowy w Bydgoszczy wydając zaskarżony wyrok naruszył ustanowione art.233 § 1 k.p.c. zasady swobodnej oceny wiarygodności i mocy dowodów.

J. M. również zaskarżył wyrok Sądu Okręgowego w całości zarzucając mu:

- istotne uchybienie procesowe, mające wpływ na treść wyroku, a polegające na zaniechaniu przeprowadzenia przez organ rentowy postępowania wynikającego z art. 16 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 roku i uzyskaniu stanowiska organu ubezpieczeń Wielkiej Brytanii i w konsekwencji orzeczenie o podleganiu ubezpieczeniu za okres , gdy podlegał ubezpieczeniu w Wielkiej Brytanii i tam opłacał składki -błąd w ustaleniach faktycznych , mający wpływ na treść wyroku . polegający na ustaleniu , że w okresie od 1 sierpnia 2011 do 1 kwietnia 2013 ..centrum działalności gospodarczej ubezpieczonego " znajdowało się w Polsce a nie w Wielkiej Brytanii

Wskazując na powyższe podstawy apelacji wnosił o:

-

zmianę wyroku w zaskarżonym zakresie poprzez uznanie , że J. M. nie podlegał polskiemu ustawodawstwu w zakresie ubezpieczeń społecznych w okresie od 1 sierpnia 2011 do 1 kwietnia 2013 ,

-

ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu.

-zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za postępowanie odwoławcze.

W uzasadnieniu apelacji ubezpieczony wskazał, że fundamentalną zasadą obowiązującą w prawie wspólnotowym jest swobodny przepływ osób. Przedsiębiorcy mają dowolność w wyborze kraju, w którym ustalą siedzibę (centralę) prowadzenia swojej działalności (w dopuszczalnej w danym kraju formie prawnej). W ramach zróżnicowanej struktury organizacyjnej mogą tworzyć wyodrębnione jednostki organizacyjne, takie jak oddziały i zakłady, które z kolei mogą działać na terenie różnych krajów. W stosunku do osób przemieszczających się wewnątrz UE ustawodawstwo w zakresie ubezpieczeń ustała się na podstawie przepisów rozporządzenia nr 883/2004 oraz nr 987/2009.

Artykuł 11 ust. ł - 883/2004 Rozporządzenia stanowi, że „Osoby, do których stosuje się niniejsze rozporządzenie podlegają ustawodawstwu tylko jednego Państwa Członkowskiego. Ustawodawstwo takie określane jest zgodnie z przepisami niniejszego tytułu." Osoby te mogą podlegać ustawodawstwu tylko jednego państwa. Zasada ta ma zapobiegać podwójnemu (wielokrotnemu) oskładkowaniu świadczeniami na rzecz systemów ubezpieczeń społecznych w sytuacji , gdy praca lub działalność gospodarcza prowadzona jest jednocześnie w różnych Państwach Unii Europejskiej. Stanowi ona oczywistą i lo gi czną ochronę przedsiębiorc y przed nadmiernym fiskalizmem państwa i ma zagwarantować przedsiębiorcy stabilność prowadzonej działalności poprzez uniemożliwienie państwu (państwo m członkowskim) wielokrotnego oskładkowaniu jego działalności. Zasada ta ma na celu ochronę przedsiębiorcy i zapewnienie konkurencyjności gospodarki państw Unii Europejskiej poprzez zapobieżenie możliwości podnoszenie kosztów pracy związanych z ponoszeniem składek na rzecz rożnych systemów ubezpieczeń w ramach państw Unii Europejskiej.

Z treści preambuły Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 roku w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego wynika, iż jednym z celów jego wprowadzenia było poddanie osób przemieszczających się we Wspólnocie systemom zabezpieczenia społecznego tylko jednego Państwa Członkowskiego w celu uniknięcia zbiegu przepisów ustawodawstw krajowych oraz komplikacji, które by mogły z tego wyniknąć. W praktyce oznacza to m.in. wprowadzenie zasady „oskładkowania" z tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym osób przemieszczających się we Wspólnocie tylko w jednym państwie członkowskim. Ustalenia Sądu Okręgowego w niniejszej spra wie dotyczące ustalonego stanu faktycznego nie są prawidłowe w zakresi e dotyczącym istoty sprawy. J. M. - przedsiębiorca prowadził działalność gospodarczą na terenie Polski a od lata 2010 także na terenie Wielkiej Brytanii, gdzie zamieszkał z rodziną. Była to działalność związana ze sprzedażą internetową za pośrednictwem sklepu internetowego z Wielkiej Brytanii . Zamiarem i istota tej działalności było prowadzenie takiego sklepu w Wielkiej Brytanii albowiem zapewniało to dostęp do szerszej gamy klientów i w przekonaniu ubezpieczeniowego uwiarygodniało go jako podmiot brytyjski przed klientami.

Ustala Sąd ponadto , że rodzina Ubezpieczonego mieszkała na terenie Wielkiej Brytanii do 30

czerwca 2011, po czym miała się przeprowadzić się do Polski.

Co jednak najistotniejsze ustala Sąd ponadto , że pomimo przeprowadzenia się do Polski„sprzedaż na terenie Wielkiej Brytanii byłą kontynuowana" (k.2 uzasadnienia). W aktach sprawy znajdują się potwierdzenia tysięcy transakcji za pośrednictwem brytyjskiego portalu sprzedażowego i takiego sy stemu obsługi płatności .

Zwrócić jednak trzeba uwagę na specyfikę prowadzonej przez Ubezpieczonego działalności handlowej związanej z prowadzeniem sprzedaży przez Internet i wynikających stąd specyficznych okoliczności.

Jak ustala Sąd - odwołując się do zeznań ubezpieczonego- 50 % obrotów firmy stanowiły transakcje zawierane w Wielkiej Brytanii. 50 % w Polsce. Ta okoliczność nie stanowi jednak sama w sobie o zakresie „centrum zainteresowania".

Jak ustala Sąd byłą to złożona działalność gospodarcza. „Sklep" nie był zlokalizowany jakimś jednym miejscu - byt nim Internet, sprzedane towary były wysyłane z magazynów w Polsce albo w Wielkiej Brytanii klienci pochodzili z rożnych krajów - nie tylko z Polski i Wielkiej Brytanii, towar był sprowadzany z Chin i innych krajów , za pomocą środków transportu zarejestrowanych w innych krajach , Ubezpieczony w związku z tym dokonywał czynności handlowych w różnych krajach Europy, transakcje były obsługiwane przez brytyjskie systemy płatnicze ...

Prawidłowo wskazuję Sąd Okręgowy , że podstawą do ustalenia właściwego ustawodawstwa jest powołany przez Sąd art.13 ust.2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE nr 883/2004. Wskazuje on. że osoba która normalnie wykonuje pracę na własny rachunek w dwóch łub w kilku Państwach Członkowskich podlega: Ustawodawstwu Państwa Członkowskiego . w którym ma miejsce zamieszkania, jeżeli wykonuje znaczną część pracy w tym Państwie Członkowskim Lub (alternatywnie) Ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, w którym znajduje się centrum zainteresowania dla jej działaln ości, jeżeli osoba ta nie z amieszkuje w jednym z Państw Członkowskich, w których wykonuje ona znaczna cz eść swej ...prący".

W świetle ustaleń Sądu nie budzą wątpl iwości zeznania Ubezpieczonego , że po przeprowadzeniu się jego rodziny do Polski w lecie 2011 działalność gospodarcza była prowadzona w dalszym ciągu w niezmienionej formie a sam Ubezpieczony osobiście i terenu Wielkiej Brytanii ją nadzorował. Nie może także budz ić wątpliwości, że „znaczna część pracy" była prowadzona w Wielkiej Brytanii.

Słusznie Sąd Okręgowy odwołuje się do art. 14 ust. 8 rozporządzenia - 987/2009 w zakresie definiowania pojęcia „znaczności"-,,Do celów stosowania art. 13 ust ł i 2 rozporządzenia podstawowego „znaczna część pracy najemnej łub działalności na własny rachunek" wykonywana w państwie członkowskim oznacza znaczną pod względem ilościowym część pracy najemnej lub pracy na własny rachunek wykonywanej w tym państwie członkowskim, przy czym nie musi to być koniecznie największa cz ęść tej pracy".

W ramach ogólnej oceny, spełnienie powyższych kryteriów w proporcji mniejszej niż 25 % tych kryteriów wskazuje, że znaczna część pracy nie jest wykonywana w danym państwie członkowskim.

Odwołuje się sąd ponadto do art. .13 ust.2 lit.b rozporządzenia 883/2004 w zakresie definiowania pojęcia „centrum zainteresowania" wskazując , że dla osoby prowadzącej działalność gospodarczą na własny rachunek określa się zwłaszcza miejsce gdzie znajduje się stale prowadzenie działalności gospodarczej , zwyczajowego charakteru lub okresu trwania ,liczby świadczonych usług oraz zamiaru osoby wynikającego ze wszystkich tych okoliczności(art. 14 ust9 rozporządzenia 987/2009).

Konstatacja Sądu stwierdzającego » że w okresie zamieszkiwania ubezpieczonego na terenieWielkiej Brytanii w okresie od 1 sierpnia 2010 do 31 lipca 2011 ubezpieczony podlegałustawodawstwu brytyjskiemu - art. 13 ust.2 zd. Pierwsze rozporządzenia Parlamentu

Euro pejskiego i Rady (WE) nr 8 83/2004, jest prawidłowa.

Nie sposób natomiast uznać za prawidłowe ustalenia Sądu , gdzie ten wskazuje , że „zebrany w sprawie materiał dowodowy nie daje podstaw do stwierdzenia , że od 1 sierpnia 2011 Wielka Brytania nie stanowiła „centrum działalności gospodarczej „ubezpieczonego".

Zdaniem Sądu wyklucza tą okoliczność to , że ubezpieczony „mieszkał w Polsce , w Polsce organizował większość transakcji handlowych . stąd były realizowane wysyłki towarów do Wielkiej Brytanii i innych krajów europejskich (...) Ilość i wartość transakcji zawartych z klientami z Wielkiej Brytanii nie byłą na tyle dominująca aby można było przyjąć , że Wielka

Brytania stanowiła centrum działalności gospodarczej" (k.4 uzasadnienia).

W sprawie związanej z dziedziną podatków ((...), sprawa C-73/06) Trybunał Sprawiedliwości orzekł, że termin „miejsce prowadzenia działalności" oznacza miejsce, w którym podejmuje się kluczowe decyzje dotyczące ogólnego zarządzania przedsiębiorstwem i w którym pełnione są funkcje związane z centralnym administrowaniem. „Określenie miejsca siedziby dla celów działalności gospodarczej wymaga uwzględnienia szeregu czynników, gdzie w pierwszym rzędzie znajduje się siedziba statutowa, miejsce stanowiące centrum administracyjne, miejsce posiedzeń zarządu, które zazwyczaj jest identyczne z miejscem zarządzania ogólną polityką spółki. W rachubę mogą wchodzić także inne czynniki, takie jak miejsce zamieszkania głównych członków zarządu, miejsce organizacji ogólnych spotkań, miejsce przechowywania dokumentów dotyczących zarządu i księgowości oraz główne miejsce dokonywa nia operacji finansowych, w szczególności bankowych"

Sąd Okręgowy w ślad za Organem Ubezpieczeniowym narusza prawo procesowe w zakresie dotyczącym trybu postępowania na skutek powzięcia wątpliwości organu rentowego w zakresie właściwości miejscowej . Niedopuszczalnym jest ustalanie ustawodawstwa właściwego wstecz w związku z faktem obecnego zatrudnienia w Polsce i powołując się na zasady w związku z nim mogące obowiązywać.

Jeżeli więc polski organ rentowy powziął w 2013 roku wątpliwości w przedmiotowym zakresie , winien on postąpić stosownie do treści przepisu art. 16 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 roku.

Ubezpieczony stosownie do normy zawartej w punkcie 1 tego przepisu, tj. poinformował o opłacaniu ubezpieczenia w kraju, w którym ma miejsce zamieszkania, tj. w Wielkiej Brytanii w 2010 roku . Polski organ rentowy nie miał wątpliwości co do tego. które z ustawodawstw powinno mieć w tej sprawie zastosowanie i nie zwrócił się wtedy do właściwej instytucji brytyjskiej o udzielenie stosownych wyjaśnień, informacji, dokumentów lub innych dowodów niezbędnych dla ustalenia sytuacji ubezpieczonego (wskazany przepis posługuje się pojęciem „nawiązania kontaktów"). W ten sposób „tymczasowe określenie mającego zastosowanie ustawodawstwa", przewidziane w ust. 2, stało się ostateczne w terminie dwóch miesięcy od momentu poinformowania o nim instytucji wyznaczonych przez właściwe władze zainteresowanych państw członkowskich" - ubezpieczony poinformował tak władze polskie jak i Wielkiej Brytanii.

W przedmiotowej sprawie ZUS nie zastosował obowiązku wynikającego art. 16 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 roku. W przypadku podjęcia przez ZUS wątpliwości , które ten miał wydając decyzję z dnia 19.11.2013 , winien podjąć stosowne czynności wyjaśniające z instytucją ubezpieczeniową Wielkiej Brytanii.

Wówczas dopiero, po dojściu przez obie instytucje ubezpieczeniowe do porozumienia, o jakim mowa w ostatnim zdaniu art. 16 ust 4 omawianego rozporządzenia, mogłoby dojść do ustalenia właściwego ustawodawstwa.

Okoliczność ta jest niezwykle istotna. Podnieść bowiem należy , że Ubezpieczony opłacał przez cały okres składki ubezpieczeniowe w Wielkiej Brytanii ( czy opłacane składki winny zostać zwrócone w tych okolicznościach przez organ ubezpieczeniowy Wielkiej Brytanii ? skoro obowiązuje zasada oskładkowaniu w jednym Państwie a składki były odprowadzane ?), że organ ubezpieczeniowy innego państwa może nie podzielać stanowisk a ZUS , że takie ambiwalentne postępowanie organu jednego państwa może powodować , że także organy innych państw zechcą uznać , że także do ich systemu ubezpieczeniowego mają być odprowadzane składki ubezpieczeniowe ... Logiczną konsekwencją przyjęcia , że postępowanie ZUS byłoby uprawnione w sprawie jest to , że ubezpieczony na skutek decyzji innych systemów ubezpieczeń w państwach , gdzie także prowadził działalność gospodarczą . mógłby zostać obciążony składkami także w kolejnych kilku państwach !

Organ rentowy nie zastosował przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 987/2009 w najmniejszym nawet stopniu.

Apelujący odwołał się do orzeczenia Sadu Okręgowego w Szczecinie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (Sygn. akt VI U 42/13 ) "na gruncie prawa krajowego rzeczą powszechną i nagminną jest zresztą ignorowanie przezeń obowiązujących go przepisów proceduralnych, a sąd powszechny nie ma możliwości wyciągania z tego tytułu jakichkolwiek sankcji. Czym innym jest jednak dopuszczenie się tego rodzaju uchybień na gruncie prawa unijnego - zaaprobowanie przez Sąd decyzji wydane] z naruszeniem tych norm prowadziłoby bowiem do przyznania polskiemu organowi rentowemu uprawnień nieprzysługujących jakiejkolwiek innej instytucji któregokolwiek z Państw Członkowskich, tj. prawa do samodzielnego - bez udziału tychże instytucji i Państw -decydowania, którzy ubezpieczeni mogą podlegać ich ustawodawstwu, a którzy nie."

Przedmiotowa sprawa dotyczyła nieomal identycznego stanu faktycznego . Argumentacja prawna , do jakiej odwołuje się Sąd Okręgowy , pozostaje w całości aktualna także na gruncie niniejszej sprawy.

Wbrew twierdzeniu Organu Ubezpieczeń, zawartym w apelacji tegoż od niniejszego wyroku , nie sposób uznać by w przedmiotowej sprawie zachowano procedurę wskazaną w art. 16

Roz porządzenia Parlamentu Europejskiego i. Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 roku. W aktach organu rentowego na k.126 znajduje się pismo informacyjne ZUS adresowane do organu rentowego Wielkiej Brytanii , gdzie w załączeniu przesyła się pismo do Ubezpieczonego z dnia 26.08.2013. Nie jest to absolutnie realizacja instytucji opisanej w art. 16 , w którym polski organ rentowy w wykonaniu art. 16 wzywał organ innego państwa do ustalenia stanowiska w sprawie.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego była niedopuszczalna, natomiast zasadna okazała się apelacja ubezpieczonego.

Na wstępie wskazać należy na redakcyjną wadliwość wyroku Sądu Okręgowego w Bydgoszczy z dnia 28 października 2014 roku w zakresie rozstrzygnięcia zawartego w punkcie pierwszym orzeczenia. Sąd pierwszej instancji wskazał, że dokonuje zmiany zaskarżonej decyzji, a faktycznie powtórzył za organem rentowym, iż J. M. podlega polskiemu ustawodawstwu w zakresie ubezpieczeń społecznych od 1 sierpnia 2011 roku do 1 kwietnia 2013 roku, podczas gdy prawidłowe rozstrzygnięcie, zgodne z intencją Sądu Okręgowego, winno zmieniać decyzję poprzez stwierdzenie, że J. M. nie podlega polskiemu ustawodawstwu w zakresie ubezpieczeń społecznych od dnia 1 sierpnia 2010 roku do dnia 31 lipca 2011 roku, a w pozostałej części odwołanie należało oddalić. Wadliwość ta skutkowała brakiem substratu zaskarżenia wyroku przez organ rentowy, albowiem oba punkty wyroku stanowiły rozstrzygnięcie na korzyść organu rentowego. Należy w tym miejscu przywołać uchwałę siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 15 maja 2014 r. III CZP 88/13 (sn.pl), w której stwierdzone zostało, że pokrzywdzenie orzeczeniem (gravamen) jest przesłanką dopuszczalności środka zaskarżenia, chyba że interes publiczny wymaga merytorycznego rozpoznania tego środka. Uchwale Sąd Najwyższy nadał moc zasady prawnej.

W postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia z dnia 19 lipca 2006 r. I CZ 35/06 wskazano, że jeśli sąd nie orzekł o całości żądania strona może złożyć wniosek o uzupełnienie orzeczenia (art. 351

§ 1 k.p.c.), jeżeli natomiast wniosła środek odwoławczy dotyczący przedmiotu nieobjętego rozstrzygnięciem w sentencji orzeczenia, to środek ten podlega odrzuceniu jako niedopuszczalny

z powodu braku substratu zaskarżenia (LEX nr 584195).

Wobec powyższego apelacja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B. jako niedopuszczalna podlegała odrzuceniu na mocy art. 370 i art. 373 k.p.c.

Zasadna okazała się natomiast apelacja ubezpieczonego, w sposób skutkujący uchyleniem zaskarżonego wyroku i poprzedzającej go decyzji organu rentowego.

Ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji wymagały uzupełnienia w oparciu o dokumenty znajdujące się w aktach organu rentowego, a dotyczące podlegania J. M. ubezpieczeniom społecznym w Wielkiej Brytanii.

Jak wynikało z bezspornych stanowisk stron, ubezpieczony J. M., w związku z zamieszkaniem w Wielkiej Brytanii i rozpoczęciem prowadzenia również w tym kraju działalności gospodarczej, dokonał wyrejestrowania z ubezpieczeń społecznych w Polsce od 1 sierpnia 2010 r. informując krajowy organ ubezpieczeniowy, że będzie podlegał ustawodawstwu brytyjskiemu. Wówczas krajowy organ rentowy nie wszczął jakiegokolwiek postępowania w zakresie ustawodawstwa właściwego przyjmując dopuszczalność wyrejestrowania z ubezpieczeń społecznych.

Podkreślenia wymaga przy tym, iż J. M. nie wskazywał, iż będą do niego miały zastosowanie przepisy o delegowaniu.

Generalną zasadą wyrażoną w przepisach dotyczących koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w Unii Europejskiej jest podleganie ustawodawstwu jednego państwa członkowskiego. Zasada ta została wyrażona w art. 11 ust.1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. Urz. UE L 2004.166.1 – zwanego podstawowym. Konsekwencją wyrażonej w art. 11 ust. 1 zasady są pozostałe unormowania kolizyjne odnoszące się do ustalenia ustawodawstwa właściwego, w tym w szczególności zawarte w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. dotyczącego wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.U.UE.L.2009.284.1), zwanym rozporządzeniem wykonawczym. Z zasady podlegania jednemu ustawodawstwu państwa członkowskiego wynika istotna dyrektywa postępowania dla instytucji właściwych państw członkowskich oraz organów odwoławczych. Zarówno rozstrzygnięcie instytucji właściwej, jak i później organu odwoławczego nie może doprowadzić do wyłączenia osoby z jakiegokolwiek ustawodawstwa dotyczącego zabezpieczenia społecznego, ani do objęcia więcej aniżeli jednym ustawodawstwem (por. Krzysztof Ślebzak Ustalanie ustawodawstwa tymczasowego na podstawie rozporządzeń 883/2004 oraz 987/2009, PiZS 7/2014).

Jak słusznie wskazywał apelujący J. M. został on, w lipcu 2010 roku, objęty brytyjskim ubezpieczeniem społecznym i nadany został numer ubezpieczenia (NIN) (...) otrzymał też kartę ubezpieczenia społecznego (pismo k. 54- 55 akt ZUS), co pominięte zostało w ustaleniach faktycznych Sądu pierwszej instancji.

W tej sytuacji można domniemywać, że ubezpieczony dochował obowiązku ciążącego na nim, zgodnie z art. 16 ust.1 Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. dotyczącego wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. Urz.. UE L 284 poz. 1 ze zm.): „Osoba, która wykonuje pracę w dwóch lub więcej państwach członkowskich, informuje o tym instytucję wyznaczoną przez właściwą władzę państwa członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania”. Jak wynika z ustaleń Sądu Okręgowego ubezpieczony latem 2010 roku wyjechał do Wielkiej Brytanii z zamiarem stałego pobytu o czym świadczyło wynajęcie mieszkania, uczęszczanie dziecka do szkoły i zatrudnienie małżonki wnioskodawcy. Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie wyjaśnił, czy wówczas instytucja ubezpieczeniowa Wielkiej Brytanii, przed objęciem J. M. ubezpieczeniem społecznym, wszczęła procedurę uzgodnieniową, w szczególności czy ustalone zostało ustawodawstwo tymczasowe, czy też bez wyczerpania procedury o koordynacji, wydana została decyzja o objęciu wnioskodawcy ubezpieczeniem społecznym w związku z pracą na własny rachunek w Wielkiej Brytanii.

Zgodnie natomiast z ust. 2 cytowanego art16 wyznaczona instytucja państwa członkowskiego miejsca zamieszkania niezwłocznie ustala ustawodawstwo mające zastosowanie do zainteresowanego, uwzględniając art. 13 rozporządzenia podstawowego oraz art. 14 rozporządzenia wykonawczego. Takie wstępne określenie mającego zastosowanie ustawodawstwa ma charakter tymczasowy. Instytucja ta informuje wyznaczone instytucje każdego państwa członkowskiego, w którym wykonywana jest praca, o swoim tymczasowym określeniu.

Tymczasowe określenie mającego zastosowanie ustawodawstwa, przewidziane w ust. 2, staje się ostateczne w terminie dwóch miesięcy od momentu poinformowania o nim instytucji wyznaczonych przez właściwe władze zainteresowanych państw członkowskich, zgodnie z ust. 2, o ile ustawodawstwo nie zostało już ostatecznie określone na podstawie ust. 4, lub przynajmniej jedna z zainteresowanych instytucji informuje instytucję wyznaczoną przez właściwą władzę państwa członkowskiego miejsca zamieszkania przed upływem tego dwumiesięcznego terminu o niemożności zaakceptowania określenia mającego zastosowanie ustawodawstwa lub o swojej odmiennej opinii w tej kwestii (ust.3).

W przypadku gdy z uwagi na brak pewności co do określenia mającego zastosowanie ustawodawstwa niezbędne jest nawiązanie kontaktów przez instytucje lub władze dwóch lub więcej państw członkowskich, na wniosek jednej lub więcej instytucji wyznaczonych przez właściwe władze zainteresowanych państw członkowskich lub na wniosek samych właściwych władz, ustawodawstwo mające zastosowanie do zainteresowanego jest określane na mocy wspólnego porozumienia, z uwzględnieniem art. 13 rozporządzenia podstawowego i odpowiednich przepisów art. 14 rozporządzenia wykonawczego. W przypadku rozbieżności opinii między zainteresowanymi instytucjami lub właściwymi władzami podmioty te starają się dojść do porozumienia zgodnie z warunkami ustalonymi powyżej, a zastosowanie ma art. 6 rozporządzenia wykonawczego (ust.4).

W myśl natomiast art. 19 ust. 2 tego rozporządzenia, na wniosek zainteresowanego lub pracodawcy instytucja właściwa państwa członkowskiego, którego ustawodawstwo ma zastosowanie zgodnie z przepisami tytułu II rozporządzenia podstawowego, poświadcza, że to ustawodawstwo ma zastosowanie, oraz w stosownych przypadkach wskazuje, jak długo i na jakich warunkach ma ono zastosowanie.

Mając na uwadze powołane wyżej przepisy, jeżeli właściwa brytyjska instytucja ubezpieczeniowa stwierdziła podleganie w spornym okresie przez odwołującego ubezpieczeniom społecznym w Wielkiej Brytanii, to wyłączyło to możliwość uznania, że odwołujący podlegał wówczas ubezpieczeniom społecznym w Polsce. Reguły kolizyjne są bowiem wprowadzane po to, aby uniknąć sytuacji, w której ubezpieczony podlega jednocześnie ustawodawstwu więcej niż jednego państwa członkowskiego, a w konsekwencji – podlega jednocześnie ubezpieczeniom społecznym w więcej niż jednym państwie członkowskim.

W tym miejscu należy zaznaczyć, że zaświadczenie A1 nie jest jedynym dopuszczalnym dowodem podlegania systemowi zabezpieczenia społecznego innego państwa członkowskiego. Stąd też możliwe jest za pomocą również innych dowodów wykazanie faktu wykonywania pracy na terenie Wielkiej Brytanii i opłacania tam składek na ubezpieczenia społeczne. Powyższy pogląd znajduje odzwierciedlenie w orzecznictwie sądów (tak: uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 19 września 2012 r. III AUa 469/12, System Informacji Prawnej Lex Nr 1220440, uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 9 lipca 2013 r. III AUa 1956/11 System Informacji Prawnej Lex Nr 1356485, uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 8 listopada 2012 r. III AUa 2492/11 System Informacji Prawnej Lex Nr 1239928).

W niniejszej sprawie, odwołujący nie przedłożył formularza A1 wystawionego przez brytyjską instytucję ubezpieczeniową, który potwierdzałby podleganie przez niego brytyjskiemu systemowi zabezpieczenia społecznego w spornym okresie, bezspornie natomiast wykazał nadanie numeru ubezpieczenia społecznego przez instytucję brytyjską, co poświadczało objęcie ubezpieczeniem społecznym.

W ocenie Sądu okoliczność ta jest priorytetowa dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, a nie została wyjaśniona ani przez organ rentowy, ani przez Sąd I instancji.

Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 6 VI 2013r. w sprawie II UK 333/12 wyraził pogląd, iż istnienie tytułu ubezpieczenia za granicą wyklucza dokonywanie ustaleń przeciwko dowodowi ubezpieczenia społecznego w danym państwie. W razie pojawienia się wątpliwości co do ważności dokumentu lub dokładności przedstawienia okoliczności, na których opiera się informacja zawarta w tym dokumencie, instytucja państwa członkowskiego, która otrzymuje dokument ma stosownie do art. 5 rozporządzenia wykonawczego zwrócić się do instytucji, która

ten dokument wydała o niezbędne wyjaśnienia lub wycofanie tego dokumentu. Instytucja wydająca dokument ponownie rozpatruje podstawy jego wystawienia i w stosownych wypadkach wycofuje go.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy organ rentowy wyjaśni więc, czy przez cały sporny okres J. M. posiadał numer ubezpieczenia społecznego nadany przez właściwą instytucję brytyjską i czy opłacał składki na ubezpieczenie społeczne w Wielkiej Brytanii - jak twierdzi sam odwołujący. Przesłanie przez ZUS do National Insurance Contributions Office International Caseworker odpisu pisma z 26 sierpnia 2013 r. o ustaleniu ustawodawstwa tymczasowego wobec J. M. i brak odpowiedzi na pismo ze strony instytucji brytyjskiej nie może świadczyć o wyłączeniu z ubezpieczenia w Wielkiej Brytanii. W związku z wcześniej powołanymi regulacjami prawa wspólnotowego na etapie objęcia ubezpieczeniem przez jedno z państw Unii Europejskiej nie było możliwe wydanie decyzji o ustawodawstwie tymczasowym przez inne państwo, gdyż możliwość ustalenia ustawodawstwa innego państwa członkowskiego musiałaby zostać poprzedzona procedurą wycofania dokumentu poświadczającego ubezpieczenie brytyjskie.

Ponownie rozpoznając sprawę organ rentowy jednoznacznie wyjaśni, w ramach współpracy z organem brytyjskim, czy w stosunku do wnioskodawcy tenże rozstrzygnął wiążąco we właściwej mu procedurze, czy za sporny okres odwołujący podlegała ubezpieczeniu w Wielkiej Brytanii.

Gdyby okazało się, że brytyjska instytucja ubezpieczeniowa objęła J. M. ubezpieczeniem społecznym z tytułu wykonywania na terenie tego kraju działalności gospodarczej, to Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie miałby podstaw do wydania decyzji stwierdzającej, że od 1 sierpnia 2010 r. do 1 kwietnia 2013 r. właściwym ustawodawstwem w zakresie ubezpieczeń społecznych jest dla odwołującego ustawodawstwo polskie z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.

Jeżeli bowiem instytucja ubezpieczeniowa miejsca zamieszkania osoby ubiegającej się o ustalenie ubezpieczenia społecznego w innym państwie poweźmie wątpliwość co do określenia mającego zastosowanie ustawodawstwa, to nie może ich sama rozstrzygać, lecz musi dostosować się do trybu rozwiązywania sporów, o którym mowa w art. 6, 15 i 16 rozporządzenia nr 987/2009. Organ rentowy ani sądy, o czym już była mowa, nie mogą bowiem spowodować sytuacji, w której osoba prowadząca działalność i wykonująca pracę najemną w różnych państwach członkowskich nie będzie podlegała żadnemu ustawodawstwu, lub że będzie podlegała ustawodawstwu więcej niż jednego państwa.

Instytucje zgodnie z procedurą opisaną w ww przepisach niezwłocznie dostarczają lub wymieniają między sobą wszystkie dane niezbędne dla ustanowienia i określenia praw i obowiązków wnioskodawcy, do których ma zastosowanie rozporządzenie podstawowe. Przekazywanie tych danych powinno się odbyć bezpośrednio pomiędzy samymi instytucjami lub za pośrednictwem instytucji łącznikowych. . Zastosowanie ma również decyzja Nr (A1) Komisji Administracyjnej w sprawie ustanowienia procedury dialogu i koncyliacji w zakresie ważności dokumentów, określenia ustawodawstwa właściwego oraz udzielania świadczeń na mocy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 (Dz.U.UE.C 106 z 24 kwietnia 2010 r.) – zob. wyrok SN z dnia 11 września 2014 r., II UK 587/13, LEX nr 1545145. Dopiero po przeprowadzeniu takiej procedury organ miejsca zamieszkania ubezpieczonego jest władny wydać wiążącą decyzję, a ubezpieczony ma prawo ją zwalczać według rygorów przewidzianych w danym kraju unijnym. Dlatego, bez prawidłowego przeprowadzenia wymienionej procedury, bezprzedmiotowe jest rozważanie, czy wnioskodawca podlega, czy też nie podlega polskiemu

ubezpieczeniu społecznemu.

Odnosząc się do zarzutów naruszenia prawa materialnego należało stwierdzić, że nie ma wątpliwości, iż Sąd pierwszej instancji naruszył wskazane w apelacji ubezpieczonego przepisy rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady. Nie miał uprawnień do rozstrzygania o podleganiu przez wnioskodawcę ustawodawstwu polskiemu bez uprzedniego wyjaśnienia kwestii objęcia go ubezpieczeniem brytyjskim.

Sumą wskazanych argumentów jest konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku i poprzedzającej go decyzji, celem przekazania sprawy Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych do ponownego rozpoznania (na podstawie art. 477 ^14a k.p.c.).

Ponieważ przyjęte przez tutejszy Sąd rozstrzygnięcie kończy postępowanie sądowe wywołane odwołaniem wnioskodawcy od decyzji ZUS z dnia 19 listopada 2013 r., zaistniały też przesłanki do rozstrzygnięcia o kosztach procesu, stosownie do art. 108 § 1 k.p.c. Zważywszy więc na charakter przyjętego orzeczenia, wynikający przede wszystkim z przedwczesności zaskarżonej decyzji organu rentowego mającej swe źródło w istotnych i nie podlegających konwalidacji w postępowaniu sądowym uchybieniach proceduralnych w zakresie dotyczącym ustalania właściwego ustawodawstwa, w ocenie Sądu Apelacyjnego, ostatecznie uznać należało, iż pozwany ZUS na chwilę obecną uległ w sporze odwołującemu, co stosownie do art. 98 § 1 k.p.c. skutkowało obciążeniem organu rentowego poniesionymi przez wnioskodawcę kosztami postępowania apelacyjnego na kwotę 120 zł (pkt II sentencji wyroku), zgodnie z § 13 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 461). Wniosku o zwrot innych kosztów procesu, w tym opłaty od apelacji, ubezpieczony nie zgłosił.