Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 czerwca 2015 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 26 czerwca 2015 r. w Gdańsku

sprawy H. G. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E.

o świadczenie przedemerytalne

na skutek apelacji H. G. (1)

od wyroku Sądu Okręgowego w Elblągu IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 12 listopada 2014 r., sygn. akt IV U 727/14

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu IV Wydziałowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w E. do ponownego rozpoznania pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach procesu za II instancję.

Sygn.akt III AUa 197/15

UZASADNIENIE

Skarżąca H. G. (1) wniosła odwołanie od decyzji pozwanego Zakładu Ubezpie­czeń Społecznych Oddział w E. z dnia 15 lipca 2014r., znak SP2- (...), odmawiają­cej jej prawa do świadczenia przedemerytalnego. Wnioskodawczyni twierdziła, że organ ren­towy nie zauważył, iż jej stosunek pracy ustał w związku z likwidacją pracodawcy, a wobec tego ustawa o świadczeniach przedemerytalnych wymaga od niej ukończenia 56 lat i okresu ubezpieczenia wynoszącego co najmniej 20 lat, które to warunki ubezpieczona spełnia.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany wniósł o jego oddalenie. Zaznaczono, że podsta­wą odmowy jest fakt, iż zamiast wymaganych 30 lat okresu uprawniającego do emerytury -wobec rozwiązanie umowy o pracę z uwagi na likwidacje stanowiska pracy - skarżąca udo­wodniła 24 lata, 2 m-ce i 25 dni okresów ubezpieczeniowych. Stanowisko poparto orzecze­niami Sądów Apelacyjnych w Białymstoku i Gdańsku.

Wyrokiem z dnia 12 listopada 2014 roku Sąd Okręgowy w Elblągu odwołanie oddalił.

Sąd ten powyższy wyrok oparł o następujące ustalenia i rozważania.

Skarżąca urodziła się w dniu (...), zatem 55 lat ukończyła w dniu (...)., zaś 56 lat-w dniu (...).

W okresie od dnia 7 września 2012r. do dnia 31 października 2013r. ubezpieczona po­zostawała w stosunku pracy z M. L. (1), prowadzącą działalność gospodarczą pod nazwą (...) w O.. Stosunek pracy ustał z powodu likwidacji stanowiska pracy w związku z likwidacją zakładu pracy.

Okres uprawniający skarżącą do emerytury na dzień ustania stosunku pracy wynosił 24 lata, 2 m-ce i 25 dni.

Od dnia 2 grudnia 2013r. ubezpieczona jest zarejestrowana jako bezrobotna. Od dnia 10 grudnia 2013r. do przynajmniej 11 czerwca 2014r. przysługiwało jej prawo do zasiłku dla bezrobotnych. W okresie pobierania tego zasiłku nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia, albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych. Wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego skarżąca złożyła w dniu 23 czerwca 2014r.

W ocenie Sądu odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Spór dotyczył w rzeczywistości oceny prawnej, tj. możliwości przyjęcia, że skar­żącej przysługuje prawo do świadczenia przedemerytalnego z uwagi na likwidację zakładu pracy.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 1, 2 i ust. 3 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004r. o świadczeniach przedemerytalnych (Dz.U. z 2013r. poz. 170 ze zmianami) prawo do świad­czenia przedemerytalnego przysługuje m.in. kobiecie, która do dnia rozwiązania, stosunku pracy lub stosunku służbowego z powodu likwidacji pracodawcy lub niewypłacalności praco­dawcy, w rozumieniu przepisów o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalno­ści pracodawcy, u którego była zatrudniona lub pozostawała w stosunku służbowym przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, ukończyła co najmniej 56 lat i posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 20 lat (pkt 1) lub która do dnia rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w którym była za­trudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, ukończyła co najmniej 55 lat i posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 30 lat (pkt 2), a przy tym po upły­wie co najmniej 6 miesięcy pobierania zasiłku dla bezrobotnych spełnia łącznie następujące dalsze warunki: po pierwsze nadal jest zarejestrowana jako bezrobotna, po drugie w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia, albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicz­nych i po trzecie złoży wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w terminie nie-przekraczającym 30 dni od dnia wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświad­czającego sześciomiesięczny okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych.

Skarżąca bezspornie do dnia rozwiązania trwającego nie krócej niż 6 miesięcy ostatnie­go stosunku pracy ukończyła 56 lat, przy czym rozwiązanie umowy o pracę nastąpiło z przy­czyn dotyczących zakładu pracy, tj. wskutek wypowiedzenia stosunku pracy przez praco­dawcę na podstawie art. 30§1 pkt 2 kp. Ponadto wnioskodawczyni była zarejestrowana przez wymagany okres jako bezrobotna z prawem do zasiłku i w tym czasie nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji pracy. Z uwagi na przyczynę rozwiązania stosunku pracy, która warunkowała wymagany okres minimalny uprawniający do emerytury, wynoszący 20 lat w przypadku likwidacji pracodawcy i 30 lat w przypadku likwidacji stanowi­ska pracy, rozważaniu podlegało to, czy likwidacja zakładu pracy prowadzonego przez oso­bę fizyczną jest równoznaczna z likwidacją pracodawcy.

W ocenie Sądu pojęcia te nie mają tożsamego znaczenia. Przez likwidację pracodawcy w znaczeniu art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych rozumieć należy oznaczony przez właściwe przepisy prawa stan organizacyjny i majątkowy pracodawcy. Sko­ro o likwidacji w sensie prawnym można mówić wyłącznie w stosunku do osób prawnych i jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, to stosownie do treści art. 3 kp - „Pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników." - o świadczenie przedemery­talne na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o tych świadczeniach w żadnym z przypadków nie może się ubiegać osoba zatrudniona przez osobę fizyczną. Likwidacji podlegać może niebędąca osobą prawną jednostka organizacyjna, która zatrudnia pracowników, spółka cy­wilna lub wyodrębniona jednostka organizacyjna {oddział, zakład, filia) większego podmiotu, o ile zatrudnia pracowników (por. teza 7. do art. 2 ustawy o świadczeniach przedemerytal­nych w: „Świadczenia emerytalne. Komentarz" A. Kopeć, W. Maciejko, M. Wojewódka C.H. Beck 2008). Kwestia ta była też przedmiotem orzecznictwa. Podobny pogląd wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 września 2001 r. w sprawie I PKN 830/00, Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z dnia 19 września 2012r. w sprawie III AUa 720/12 - „O likwidacji praco­dawcy nie można mówić wówczas, gdy jest nim osoba fizyczna. Przedsiębiorca może za­kończyć i wyrejestrować działalność gospodarczą, co nie oznacza, że przestaje istnieć jako podmiot zatrudniający pracowników. Osoby zatrudnione nie są bowiem pracownikami dzia­łalności gospodarczej, którą prowadzi osoba fizyczna, ale pracownikami tej osoby." - Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 4 kwietnia 2013r. w sprawie III AUa 1637/12. Sąd Okręgowy przedstawione tu zgodne stanowisko doktryny i judykatury zaakceptował w całości. Stwierdził, że oko­liczność likwidacji zakładu pracy, w którym skarżąca była ostatnio zatrudniona, nie miała znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Likwidacja taka w żadnym razie nie mogła bowiem stanowić likwidacji pracodawcy, będącego osobą fizyczną. Skutkowało to po pierwsze odda­leniem na podstawie art. 227 kpc wniosku o przesłuchanie świadka M. L. (2) na okoliczność likwidacji zakładu pracy, który to wniosek był notabene spóźniony w świetle art. 207§6 kpc, i po drugie koniecznością przyjęcia, że wnioskodawczyni tylko wtedy przysługi­wałoby prawo do wnioskowanego świadczenia, gdyby spełniała ona przesłanki określone w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych. W szczególności ubezpieczo­na musiałaby legitymować się na dzień ustania stosunku pracy okresem uprawniającym do emerytury nie krótszym niż 30 lat, którego to warunku skarżąca bezspornie nie spełnia.

W świetle przedstawionych rozważań zaskarżona decyzja odpowiada prawu. Wszystkie wymagane przesłanki przyznania wnioskowanego prawa muszą być spełnione łącznie, a ubezpieczona jednej z takich przesłanek nie spełnia. Musiało to skutkować oddaleniem od­wołania na podstawie art. 477 ¹⁴§1 kpc.

Apelację od tak wydanego wyroku złożył pełnomocnik ubezpieczonej. Przedmiotowemu orzeczeniu zarzucił:

1. naruszenie prawa materialnego, tj. art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r o świadczeniach przedemerytalnych (Dz.U. z 2013 r. poz. 170 ze zmianami) poprzez jego wadliwą interpretację i ostateczne niezastosowanie, choć według skarżącej spełniła one wszelkie przesłanki ustawowe konieczne do przyznania świadczenia przedemerytalnego. W opinii skarżącej natomiast fakt pozostawania uprzednio w stosunku pracy z osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą i późniejszej likwidacji tegoż podmiotu jako pracodawcy, nie może niweczyć żądania H. G. tylko z tej przyczyny, że pracodawcą nie był podmiot posiadający osobowość prawną bądź jednostka organizacyjna, spółka cywilna - te tylko bowiem podmioty, według Sądu Okręgowego, mogą podlegać likwidacji w rozumieniu przytoczonego przepisu

Mając na uwadze stawiany zarzut wniósł o zmianę przedmiotowego wyroku i
ostateczne przyznanie H. G. (1) prawa do świadczenia przedemerytalnego i zasądzenie kosztów procesu za obie instancje.

W opinii H. G. (1) Sąd Okręgowy dokonał wadliwej interpretacji art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych w kontekście wykładni definicji „likwidacji pracodawcy" jako przesłanki koniecznej do skorzystania z uprzywilejowanej formy prawa do świadczenia przedemerytalnego. Według H. G. przedstawiona przez Sąd I instancji wykładnia „likwidacji pracodawcy" prowadzi w istocie do dyskryminowania pracowników, którzy związani byli stosunkiem pracy z pracodawcą - osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą. Takowa interpretacja narusza konstytucyjną zasadę równości obywateli wobec prawa. Zdaniem skarżącej „likwidacja pracodawcy" w rozumieniu ustawy o świadczeniach przedemerytalnych winna być rozumiana szeroko, a nie jak to uczynił Sąd Okręgowy bardzo wąsko. W przedmiotowym przypadku pracodawczyni H. G. zlikwidowała zakład pracy, co stanowiło przyczynę jej zwolnienia. Wynika to wprost ze świadectwa pracy. Forma zwolnienia dała skarżącej asumpt do przyjęcia określonego sposobu działania, związanego z ubieganiem się o świadczenie przedemerytalne. W ocenie skarżącej bez znaczenia powinien być status pracodawcy jako przedsiębiorcy, czy jest on osobą fizyczną prowadzącą działalność, czy też posiada osobowość prawną jako Spółka, jednostka organizacyjna etc. Przyjęcie zatem, że doszło w przedmiotowym przypadku do likwidacji pracodawcy jest jak najbardziej uzasadnione w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 1 wzmiankowanej ustawy. H. G. spełniła pozostałe wymogi do ubiegania się o świadczenie przedemerytalne, tj. wymagany okres ubezpieczenia i określony wiek. Zmiana orzeczenia jest zatem konieczna.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja wnioskodawczyni jest zasadna i podlega uwzględnieniu lecz z przyczyn innych niż w niej podane.

Zarzut skarżącej sprowadza się do błędnego, w jej ocenie, ustalenia Sądu, iż stosunek pracy nie został z nią rozwiązany z powodu likwidacji pracodawcy w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych. Jak prawidłowo ustalił Sąd Okręgowy, H. G. (1) do dnia rozwiązania stosunku pracy ( 31.10.2013 r.) ukończyła 56 lat i legitymowała się stażem ubezpieczeniowym wynoszącym 24 lata 2 miesiące i 25 dni - okoliczność niesporna.

Nabycie prawa do świadczenia przedemerytalnego uzależnione było zatem od spełnienia przesłanki wymienionej w treści art. 2 ust. 1 pkt 1 cyt. ustawy o świadczeniach przedemerytalnych. Gdyby skarżąca do dnia rozwiązania stosunku pracy legitymowała się okresem uprawniającym do emerytury, wynoszącym co najmniej 30 lat, to nabyłaby prawo do świadczenia przedemerytalnego, gdyż spełniłaby przesłanki wymienione w treści art. 2 ust. 1 pkt 2 cyt. ustawy ( stosunek pracy ustał z powodu likwidacji stanowiska pracy ). Tymczasem skarżąca posiada niższy staż ubezpieczeniowy.

Świadczenie przedemerytalne jest świadczeniem o charakterze wyjątkowym, przysługującym ubezpieczonym o długim stażu ubezpieczeniowym, którzy z przyczyn od siebie niezależnych utracili źródło dochodu, a ze względu na wiek nie mogą jeszcze uzyskać prawa do emerytury. Zatem warunki do przyznania świadczenia winny być interpretowane ściśle, a dla uzyskania prawa do świadczenia konieczne jest łączne spełnienie wszystkich warunków wymienionych w ustawie.

Swoboda ustawodawcy w kształtowaniu form i zakresu zabezpieczenia społecznego jest duża. Niewątpliwie w jej ramach ustawodawca może kształtować warunki wypłacania świadczeń przedemerytalnych. Ustawodawca zdecydował o wyodrębnieniu publicznych świadczeń dla niezarobkujących osób w wieku przedemerytalnym zarówno z systemu świadczeń dla bezrobotnych, jak i systemu ubezpieczeń społecznych (por. W. Maciejko, Świadczenia przedemerytalne, Komentarz, Warszawa 2006, Przedmowa, s. IX). O zasadności tego wyodrębnienia decyduje szczególny charakter świadczeń. Nie są świadczeniami z tytułu ubezpieczenia społecznego, gdyż przysługują osobom, które - wg zasad ogólnych - nie nabyły prawa do emerytury, jednak opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne przez czas wskazany w ustawie stanowi warunek niezbędny powstania uprawnienia. Świadczenia przedemerytalne stanowią pomost między okresem zatrudnienia a uzyskaniem emerytury; tworzą system zabezpieczenia społecznego do czasu nabycia prawa do emerytury. Warunkiem najbardziej charakterystycznym dla uzyskania świadczenia przedemerytalnego jest wystąpienie określonej w ustawie przyczyny zakończenia stosunku pracy. Art. 2 ustawy wskazuje następujące okoliczności uzasadniające powstanie prawa do świadczenia: - likwidacja lub niewypłacalność pracodawcy (w rozumieniu przepisów o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy) Ustawa z 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych pozostawała w związku funkcjonalnym z ustawą z 29 grudnia 1993 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy. Właśnie ta druga ustawa tłumaczy, że nie chodziło o dowolnie pojmowaną likwidację pracodawcy, lecz o likwidację w określony sposób sformalizowaną. Wyraźnie określono to w art. 2 ust. 2 tej ustawy, zgodnie z którym "Przepisy ustawy stosuje się do pracodawcy będącego osobą fizyczną, a także do pracodawcy będącego jednostką organizacyjną, jeżeli odrębne przepisy nie wyłączają możliwości ogłoszenia jego upadłości i przewidują możliwość jego likwidacji". Nie inaczej było z likwidacją jako przyczyną niewypłacalności. Niewypłacalność pracodawcy, w rozumieniu tej ustawy, zachodziła w razie niezaspokojenia roszczeń pracowniczych z powodu braku środków finansowych przez pracodawcę, wobec którego na podstawie odrębnych przepisów, jest prowadzone postępowanie likwidacyjne (art. 3 ust. 2 pkt 2). Innymi słowy nie było "odrębnych przepisów" dotyczących likwidacji działalności prowadzonej przez osobę fizyczną. Osoba fizyczna mogła sama zdecydować o likwidacji i sposobie prowadzonej działalności. Czym innym były odrębne przepisy dotyczące prowadzenia postępowań likwidacyjnych. Chodziło niewątpliwe o regulacje ustawowe dotyczące likwidacji określonych podmiotów, z reguły prawnych (np. spółdzielnie, przedsiębiorstwa, spółki). Likwidacja natomiast działalności przez osobę fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą (przedsiębiorcy), z własnej woli, z reguły nie świadczy i nie potwierdza sytuacji skrajnej (upadłości). Nowa ustawa z 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych nie czyni nieaktualną argumentacji wynikającej z poprzedniej ustawy z 29 grudnia 1993 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy. Punkt ciężkości niewypłacalności pracodawcy w nowej ustawie łączy się głównie z upadłością, co dotyczy także osób fizycznych jako pracodawców.( por. uzasadnienie Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 stycznia 2014 r. I UK 370/13).

Jak słusznie ustalił Sad Okręgowy o likwidacji pracodawcy nie można mówić wówczas, gdy jest nim osoba fizyczna. Przedsiębiorca może zakończyć i wyrejestrować działalność gospodarczą, co nie oznacza, że przestaje istnieć jako podmiot zatrudniający pracowników. Osoby zatrudnione nie są bowiem pracownikami działalności gospodarczej, którą prowadzi osoba fizyczna, ale pracownikami tej osoby. Zakończenie działalności gospodarczej jest z całą pewnością uzasadnioną przyczyną wypowiedzenia umowy o pracę, zatem rozwiązanie stosunku pracy z tej przyczyny może uprawniać do świadczenia przedemerytalnego, o ile spełnione są pozostałe przesłanki wymienione w ustawie z 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych. Zakończenie działalności gospodarczej nie jest jednak likwidacją pracodawcy – Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 19 września 2012 r. III AUa 720/12

Likwidacja pracodawcy jest pojęciem prawnym, niezdefiniowanym w ustawie o świadczeniach przedemerytalnych, dlatego pomocnym będzie sięgnięcie do orzecznictwa i poglądów doktryny dotyczących pojęcia "likwidacji pracodawcy", wypracowanych na tle art. 41 ^{( 1 )}k.p. Sąd Apelacyjny podziela w pełni pogląd Sądu Najwyższego, w świetle którego wykreślenie osoby fizycznej z ewidencji działalności gospodarczej nie jest likwidacją pracodawcy (wyrok z dnia 5 września 2001 r. I PKN 830/00 OSNP 2003/15/355). O świadczenie przedemerytalne na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 1 cyt. ustawy nie będzie zatem mogła ubiegać się osoba zatrudniona przez osobę fizyczną ("Świadczenia przedemerytalne" Komentarz Wojciech Matejko, wydawnictwo C.H. Beck).

Jednakże, co umknęło uwadze Sądu Okręgowego, art. 2. 1. ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych stanowi, że prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje osobie, która:

1) do dnia rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z powodu likwidacji pracodawcy lub niewypłacalności pracodawcy, w rozumieniu przepisów o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, u którego była zatrudniona lub pozostawała w stosunku służbowym przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, ukończyła co najmniej 56 lat - kobieta oraz 61 lat - mężczyzna i posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.

Nie ogranicza zatem możliwości przyznania prawa do spornego świadczenia jedynie do konieczności likwidacji pracodawcy na czym skupił się Sąd I instancji.

Ustawa z dnia 13 lipca 2006 r. ( Dz.U.2014.272 j.t. ) o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy reguluje zasady, zakres i tryb ochrony roszczeń pracowniczych w razie niemożności ich zaspokojenia z powodu niewypłacalności pracodawcy.

Ustawa ta określa w szczególności w jakich sytuacjach mamy do czynienia z niewypłacalnością pracodawcy , a to jest m.in.:

- niewypłacalność pracodawcy, o którym mowa w art. 2 ust. 1, zachodzi, gdy sąd upadłościowy, na podstawie przepisów Prawa upadłościowego i naprawczego, wyda postanowienie o:

1) ogłoszeniu upadłości pracodawcy obejmującej likwidację majątku dłużnika;

2) ogłoszeniu upadłości pracodawcy z możliwością zawarcia układu;

3) zmianie postanowienia o ogłoszeniu upadłości z możliwością zawarcia układu na postanowienie o ogłoszeniu upadłości obejmującej likwidację majątku dłużnika;

3a) zmianie postanowienia o ogłoszeniu upadłości obejmującej likwidację majątku dłużnika na postanowienie o ogłoszeniu upadłości z możliwością zawarcia układu;

4) oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości pracodawcy, jeżeli jego majątek nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania;

5) oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości w razie stwierdzenia, że majątek dłużnika jest obciążony hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską w takim stopniu, że pozostały jego majątek nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania;

6) wszczęciu wtórnego postępowania upadłościowego.

- niewypłacalność pracodawcy, o którym mowa w art. 2 ust. 1, zachodzi również w przypadku wszczęcia postępowania upadłościowego, postępowania układowego lub innego podobnego postępowania w państwach członkowskich Unii Europejskiej lub w państwach członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stronach umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym wobec instytucji kredytowych i zakładów ubezpieczeń mających siedziby w tych państwach.

- niewypłacalność pracodawcy, o którym mowa w art. 2 ust. 1, zachodzi również w przypadku, gdy sąd zagraniczny wyda orzeczenie, zgodnie z którym nie zostaje wszczęte postępowanie upadłościowe z uwagi na stwierdzenie definitywnego zamknięcia przedsiębiorstwa albo z powodu niewystarczalności aktywów na zaspokojenie kosztów tego postępowania.

- niewypłacalność pracodawcy, o którym mowa w art. 2 ust. 1, zachodzi również, gdy w postępowaniu krajowym w razie niezaspokojenia przez pracodawcę roszczeń pracowniczych z powodu braku środków finansowych:

1) na podstawie przepisów Prawa upadłościowego i naprawczego sąd upadłościowy wyda postanowienie o umorzeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku upadłego, jeżeli:

a) majątek pozostały po wyłączeniu z niego przedmiotów majątkowych dłużnika obciążonych hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania,

b) wierzyciele zobowiązani uchwałą zgromadzenia wierzycieli albo postanowieniem sędziego-komisarza nie złożyli w wyznaczonym terminie zaliczki na koszty postępowania, a brak jest płynnych funduszów na te koszty;

2) organ założycielski podejmie decyzję o wdrożeniu postępowania likwidacyjnego wobec przedsiębiorstwa państwowego, o ile likwidacja nie jest skutkiem przekształcenia, łączenia lub podziału tego przedsiębiorstwa;

3) sąd orzeknie rozwiązanie spółki handlowej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1030);

4) minister właściwy do spraw gospodarki wyda, na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, decyzję o zakazie wykonywania działalności gospodarczej, wykonywanej na takich samych zasadach, jak przedsiębiorcy polscy, przez przedsiębiorcę zagranicznego w ramach utworzonego oddziału z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

5) minister właściwy do spraw gospodarki wyda, na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, decyzję o zakazie wykonywania działalności przez przedsiębiorcę zagranicznego, w ramach utworzonego przedstawicielstwa z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

6) zgodnie z przepisami art. 7-7i ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. - Prawo działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 101, poz. 1178, z późn. zm.) lub przepisami o swobodzie działalności gospodarczej organ ewidencyjny wykreśli pracodawcę będącego osobą fizyczną z Ewidencji Działalności Gospodarczej w wyniku zawiadomienia o zaprzestaniu wykonywania działalności gospodarczej lub stwierdzenia trwałego zaprzestania wykonywania przez pracodawcę działalności gospodarczej.

Zgodnie natomiast z art. 8a ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych (dodanym przez art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 8 stycznia 2010 r. o zmianie ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, Dz. U. Nr 18, poz. 100, która weszła w życie z dniem 19 lutego 2010 r.), niewypłacalność pracodawcy zachodzi również w razie niezaspokojenia roszczeń pracowniczych z powodu braku środków finansowych w przypadku faktycznego zaprzestania działalności przez pracodawcę, trwającego dłużej niż 2 miesiące. W takim przypadku datą wystąpienia niewypłacalności jest dzień upływu dwumiesięcznego terminu.

Według dyspozycji art. 2. 1. tej ustawy przepisy ustawy stosuje się w przypadku niewypłacalności pracodawcy będącego przedsiębiorcą, o którym mowa w art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2013 r. poz. 672, z późn. zm.)- Przedsiębiorcą w rozumieniu tej ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną - wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą.

W kontekście powyższych uregulowań, w przedmiotowej sprawie koniecznym będzie ustalenie okoliczności rozwiązania z odwołującą umowy o pracę i ocena czy określenie, że stosunek pracy ustał z powodu likwidacji stanowiska pracy w związku z likwidacją zakładu pracy można będzie zakwalifikować pod drugi człon dyspozycji art. 2.1. ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych, tj. czy do likwidacji pracodawcy doszło w wyniku zaistnienia przesłanki niewypłacalności pracodawcy, w rozumieniu przepisów o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy . Dlatego też przy ponownym rozpoznawaniu sprawy rolą Sąd Okręgowego będzie przeprowadzenie postępowania dowodowego w powyższym zakresie , w szczególności poprzez przesłuchanie pracodawcy odwołującej M. L. (2) , ewentualnie zebranie dokumentacji mogącej obrazować kondycję finansową firmy (...) w O. i fakt oraz przyczyny jej likwidacji. Dopiero wtedy możliwa będzie dokładna i wszechstronna ocena zasadności zastosowania do wnioskodawczyni dyspozycji art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych w jego pełnym brzmieniu.

Możliwość uzupełnienia czy ponowienia dowodów w postępowaniu drugoinstancyjnym w modelu tak zwanej apelacji pełnej nie może zastąpić obowiązku przeprowadzenia przez Sąd pierwszej instancji postępowania dowodowego w zakresie niezbędnym do prawidłowego ustalenia podstawy faktycznej orzeczenia oraz rozważenia całego zebranego materiału, bez pomijania jakiejkolwiek jego części, z uwagi na powstanie niebezpieczeństwa jednoinstancyjnego rozpoznania sprawy. Konieczności czynienia przez sąd odwoławczy po raz pierwszy ustaleń faktycznych, czyni koniecznym uchylenie wyroku Sądu pierwszej instancji z uwagi na obowiązek respektowania konstytucyjnej zasady dwuinstancyjności postępowania sądowego (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 2012 r., I CZ 168/12, OSNIC z 2013 r. Nr 5, poz. 68).

W konsekwencji należało uznać, że sprawa wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości, a stwierdzone przez sąd odwoławczy okoliczności są tymi, które w świetle art. 386 § 4 k.p.c. usprawiedliwiają wydanie wyroku kasatoryjnego.