Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 czerwca 2015 roku

Sąd Rejonowy w Grudziądzu Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Marcin Kolasiński

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Magdalena Hausman

po rozpoznaniu w dniu 15 czerwca 2015 roku w Grudziądzu

na rozprawie

sprawy z powództwa W. S.

przeciwko Skarbowi Państwa – J. W. nr (...) w G.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego Skarbu Państwa – J. W. nr (...) w G. na rzecz powoda W. S. kwotę 20.000 zł (dwadzieścia tysięcy złotych) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 13 listopada 2014 roku do dnia zapłaty;

II.  zasądza od pozwanego Skarbu Państwa – J. W. nr (...) w G. na rzecz powoda W. S. kwotę (...).417 zł (trzy tysiące czterysta siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

UZASADNIENIE

W. S. wniósł pozew przeciwko Skarbowi Państwa – Dowódcy J. W. nr (...) w G. o zapłatę kwoty 20.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty oraz kosztami procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwu powód, prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...) (...) (...) w G., wskazał, że brał udział w przetargu ogłoszonym przez pozwanego w trybie zamówienia publicznego na świadczenie usług w zakresie ochrony fizycznej osób i mienia. Po złożeniu oferty, powód został wezwany przez zamawiającego do jej uzupełnienia pod rygorem zatrzymania wadium w wysokości 20.000 zł, które zostało złożone w formie gwarancji ubezpieczeniowej. Zdaniem strony powodowej, pomimo uzupełnienia oferty, pozwany podjął decyzję o wykluczeniu powoda z udziału w przetargu i zatrzymaniu wadium, uznając, że braki oferty nie zostały prawidłowo usunięte. W dalszej kolejności powód w uzasadnieniu pozwu szeroko argumentował, że w okolicznościach niniejszej sprawy pozwany nie miał prawa do zatrzymania wadium.

Pismem z dnia 7 maja 2015 roku powód sprostował oznaczenie strony pozwanej na Skarb Państwa – J. W. nr (...) w G. (k. 113).

W odpowiedzi na pozew Skarb Państwa – J. W. nr (...) w G. wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu pisma strona pozwana co do zasady potwierdziła okoliczności faktyczne przytoczone w pozwie, z tym zastrzeżeniem, że – zdaniem pozwanego – powód częściowo nie uzupełnił braków złożonej oferty, co dotyczyło wykazania posiadania przez wykonawcę niezbędnej wiedzy i doświadczenia oraz znajdowania się w sytuacji ekonomicznej i finansowej zapewniającej wykonanie zamówienia. Bierne zachowanie w tym zakresie składającego ofertę uprawniało zamawiającego do wykluczenia wykonawcy z przetargu oraz zatrzymania wadium. Następnie, również strona pozwana przedstawiła obszerną argumentację przemawiającą za słusznością jej stanowiska (k. 55-64).

Sąd rozpoznał sprawę w postępowaniu zwykłym.

Sąd ustalił, co następuje:

We wrześniu 2011 roku J. W. nr (...) w G. ogłosiła przetarg nr (...) w trybie zamówienia publicznego w przedmiocie świadczenia usług w zakresie ochrony fizycznej osób i mienia realizowanych przez specjalistyczną uzbrojoną formację ochronną ( (...)). Zamówienie zostało podzielone na cztery odrębne zadania, w tym m.in. na świadczenie powyższej usługi w Wojskowej Komendzie Uzupełnień w B. (zadanie nr (...)). Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia (dalej SIWZ) przewidywała, że warunkami udziału w przetargu są m.in.: posiadanie niezbędnej wiedzy i doświadczenia, znajdowanie się w sytuacji ekonomicznej i finansowej zapewniającej wykonanie zamówienia oraz posiadanie opłaconej polisy ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej w zakresie prowadzonej działalności (Rozdział VI. SIWZ). Jeżeli chodziło o wymóg posiadania niezbędnej wiedzy i doświadczenia, wykonawca powinien przedłożyć wykaz wykonanych usług, a w przypadku świadczeń okresowych lub ciągłych również wykonywanych aktualnie usług, potwierdzającego, że w okresie ostatnich trzech lat przed upływem terminu składania ofert, a jeżeli okres prowadzenia działalności był krótszy – w tym okresie, wykonał należycie minimum dwie usługi odpowiadające swoim rodzajem usługom stanowiącym przedmiot zamówienia, przy czym wartość brutto każdej z wykazanych usług musiała być co najmniej równa 50 % wartości brutto składanej oferty w danym zadaniu. Wykonawca zobowiązany był do podania w wykazie wartości usług, przedmiotu, daty ich wykonania i odbiorców usług, jak też powinien załączyć dokumenty wystawione przez odbiorców, potwierdzające należyte wykonanie lub wykonywanie usługi. W przypadku warunku znajdowania się w sytuacji ekonomicznej i finansowej zapewniającej wykonanie zamówienia, wykonawca zobowiązany był do przedłożenia informacji z banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej, potwierdzającej posiadanie środków finansowych lub zdolności kredytowej w wysokości co najmniej 10 % wartości brutto składanej oferty, wystawionej nie wcześniej niż trzy miesiące przed upływem terminu składania ofert. Natomiast jeżeli chodziło o polisę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, to w przypadku zadania nr (...) wykonawca powinien przedłożyć taki dokument opiewający na sumę co najmniej (...).500.000 zł.

Dowód:

- Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia (k. 80-103).

Jednym z podmiotów, który złożył ofertę na wykonanie zadania nr (...), był W. S., prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...) (...) w G.. W dniu 13 października 2011 roku uzyskał on od (...) S.A. gwarancję ubezpieczeniową w wysokości 20.000 zł na okres od dnia 18 października do dnia 18 grudnia 2011 roku. W dniu 17 października 2011 roku W. S. złożył ofertę na realizację zadania nr (...) w (...) w B. o wartości (...).318.111,10 zł. Jako wadium przedłożona została gwarancja ubezpieczeniowa od (...) na wymaganą w SIWZ kwotę. Ponadto, wykonawca przedłożył dwa zaświadczenia z Banku (...) S.A.: pierwsze z dnia 10 października 2011 roku, z którego wynikało, że firma korzysta z kredytu w rachunku bieżącym (bez podania jego wysokości), a średniomiesięczne wpływy na jej rachunek wynoszą 746.324,28 (bez podania waluty), i drugie z dnia 19 kwietnia 2010 roku, z którego wynikało, że obroty na rachunku w okresie od dnia (...) kwietnia 2009 roku do dnia 31 marca 2010 roku wyniosły 6.137.819,18 zł (WN) i 6.128.055,66 zł (MA), jak również że posiadacz rachunku korzysta z dwóch kredytów w kwocie 150.000,00 zł i 40.000,00 zł. Wykonawca przedłożył także wykaz czterech usług, z których dwie były zakończone, a dwie nadal wykonywane, wraz z dokumentami wystawionymi przez odbiorców tychże usług.

Dowody:

- umowa generalna z dnia 07.06.2010 r. o udzielania gwarancji ubezpieczeniowych między (...) a W. S. (k. 14-16),

- ubezpieczeniowa gwarancja zapłaty wadium z dnia 13.10.2011 r. (k. 17),

- formularz ofertowy (k. 68),

- wykaz usług wraz z referencjami odnośnie do ich wykonania od odbiorców usług (k. 69-74),

- zaświadczenia z Banku (...) S.A. z dnia 10.10.2011 r. i z dnia 19.04.2010 r. (k. 78-79),

- zeznania świadka M. P. (k. 115v-117), A. K. (k. 118v-120) i M. S. (k. 131-131v).

Pismem z dnia 10 listopada 2011 roku zamawiający wezwał W. S. do uzupełnienia i wyjaśnienia złożonej oferty w terminie do dnia 18 listopada 2011 roku pod rygorem zatrzymania wadium wraz z odsetkami. Po pierwsze, wykonawca miał ponownie przedłożyć informację z banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej, albowiem z dokumentu z dnia 10 października 2011 roku nie wynikała wysokość posiadanych środków finansowych ani wysokość zdolności kredytowej, a ponadto nie wskazano waluty średniomiesięcznych wpływów na rachunek. Podobne zastrzeżenia były odnośnie do dokumentu bankowego z dnia 19 kwietnia 2010 roku, a ponadto został on wystawiony i dotyczył okresu wcześniejszego niż trzy miesiące przed upływem terminu składania ofert. Po drugie, wykonawca został wezwany do uzupełnienia wykazu usług. W przypadku pozycji nr (...) ( (...) Zamkowe w M.), dokument wystawiony przez odbiorcę usługi nie wykazywał należytego jej wykonania przez cały czas trwania usługi, a jedynie za pewien jej okres. W przypadku pozycji nr (...) (Izba Celna w G.), obejmowała ona z jednej strony okres wykraczający poza wymagane trzy lata przed upływem terminu składania ofert, a z drugiej strony również usługę polegającą na konwojowaniu wartości pieniężnych, co nie odpowiadało rodzajowi usługi stanowiącej przedmiot zamówienia. Wobec powyższego, wykonawca miał wykazać czas i wartość wykonywanej usługi ochrony fizycznej osób i mienia z okresu nie późniejszego niż z ostatnich trzech lat przed upływem terminu składania ofert. W przypadku pozycji nr (...) (placówki Banku Spółdzielczego w R.), obejmowała ona okres wykraczający poza wymagane trzy lata przed upływem terminu składania ofert, wobec czego wykonawca powinien uzupełnić wykaz poprzez wskazanie czasu i wartości wykonywanej usługi z okresu nie późniejszego niż z ostatnich trzech lat przed upływem terminu składania ofert. W przypadku pozycji nr (...) (obiekty Morskiego Instytutu Rybackiego w G.), dokument wystawiony przez odbiorcę usługi nie wykazywał należytego jej wykonania przez cały czas trwania usługi, a jedynie za pewien jej okres. Alternatywnie, wykonawca mógł uzupełnić powyższy wykaz również poprzez przedstawienie innych usług wraz z dokumentami potwierdzającymi jej należyte wykonanie lub wykonywanie. Wreszcie po trzecie, składający ofertę został wezwany do przedłożenia polisy ubezpieczenia OC nr (...) z dnia 28 lutego 2011 roku wraz z informacją o opłaceniu składki.

Dowody:

- pismo J. W. z dnia 10.11.2011 r z wezwaniem do uzupełnienia oferty (k. 18-21),

- wykaz usług wraz z referencjami odnośnie do ich wykonania od odbiorców usług (k. 69-74),

- zeznania świadków: G. M. (k. 118-118v), A. K. (k. 118v-120), A. P. (k. 130v-131) i M. S. (k. 131-131v).

W dniu 14 listopada 2011 roku firma (...) przedłożyła polisę ubezpieczenia OC oraz ustosunkowała się pisemnie w pozostałym zakresie do wezwania do uzupełnienia oferty. Jeżeli chodzi o informację z banku, składający ofertę stwierdził, że nie mógł przedłożyć dokumentu bankowego z datą wsteczną, tj. na dzień 18 października 2011 roku. Natomiast w przypadku wykazu usług, według wykonawcy, zamawiający nie mógł narzucać formy i treści wymaganych dokumentów. W odpowiedzi na to pismo, zamawiający w całości podtrzymał swoje stanowisko.

Dowody:

- pismo firmy (...) z dnia 14.11.2011 r. (k. 22),

- odpowiedź J. W. z dnia 16.11.2011 r. (k. 23-24),

- polisa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej nr (...) z dnia 28.02.2011 r. wraz z potwierdzeniem uiszczenia składki (k. 75-77),

- zeznania świadków: M. P. (k. 115v-117), H. S. (k. 117-117v), A. K. (k. 118v-120), A. P. (k. 130v-131) i M. S. (k. 131-131v).

Pismem z dnia 24 listopada 2011 roku J. W. nr (...) w G. poinformowała firmę (...) o odrzuceniu jej oferty z uwagi na wykluczenie z przetargu oraz o zatrzymaniu wadium. Przyczyną wykluczenia oferty W. S. było nieuzupełnienie braków oferty w wyznaczonym terminie w zakresie spełnienia warunku posiadania niezbędnej wiedzy i doświadczenia oraz znajdowania się w sytuacji ekonomicznej i finansowej zapewniającej wykonanie zamówienia. Poinformowano go także o dokonaniu wyboru innej oferty.

Dowody:

- pismo J. W. z dnia 24.11.2011 r. dotyczące zatrzymania wadium (k. 25-28),

- pismo J. W. z dnia 25.11.2011 r. zawiadamiające o wyborze oferty (k. 29-38),

- zeznania świadków: G. M. (k. 118-118v), A. K. (k. 118v-120), A. P. (k. 130v-131) i M. S. (k. 131-131v).

W dniu 28 listopada 2011 roku pracownik firmy (...) M. P. udała się do siedziby J. W. nr (...) w G. celem przeprowadzenia rozmowy odnośnie do zatrzymania wadium. Tam spotkała się z członkami komisji przetargowej M. M. i A. K.. Żaden z przedstawicieli jednostki nie zapewniał wówczas M. P., że decyzja o zatrzymaniu wadium zostanie zmieniona.

Dowody:

- notatka służbowa z dnia 04.12.2011 r. (k. 44),

- zeznania świadków: M. P. (k. 115v-117), A. K. (k. 118v-120) i A. Ć. (k. 130v).

W dniu 24 listopada 2011 roku J. W. nr (...) wezwała (...) do zapłaty kwoty 20.000 zł tytułem udzielonej gwarancji ubezpieczeniowej. Zakład ubezpieczeń w dniu 9 stycznia 2012 roku odmówił wypłaty. Wyrokiem z dnia (...) kwietnia 2013 roku Sąd Rejonowy Gdańsk – Północ w Gdańsku zasądził jednak od (...) na rzecz Skarbu Państwa – J. W. nr (...) w G. powyższą kwotę wraz z ustawowymi odsetkami. Następnie, W. S. zapłacił na rzecz ubezpieczyciela kwotę 20.000 zł tytułem wypłaconej gwarancji ubezpieczeniowej.

Dowody:

- wezwania do zapłaty z dnia 24.11.2011 r. i z dnia 30.01.2012 r. (k. 39, 42-43),

- odpowiedź na wezwanie do zapłaty z dnia 09.01.2012 r. (k. 40-41),

- wyrok Sądu Rejonowego Gdańsk-Północ w Gdańsku z dnia 03.04.2013 r. sygn. akt I C 808/12 (k. 45),

- wezwanie do zapłaty i potwierdzenie przelewu przez W. S. kwoty 20.000 zł (k. 46-48),

- zeznania świadka H. S. (k. 117-117v).

Złożona przez firmę (...) oferta nie zostałaby wybrana w przetargu jako najkorzystniejsza z uwagi na przedstawione w niej warunki finansowe. Konieczność wezwania do uzupełnienia oferty spowodowała nieznaczne opóźnienie w rozstrzygnięciu zamówienia. Jednakże, również i inni wykonawcy byli wzywani do uzupełnienia lub wyjaśnienia złożonych ofert.

Dowody:

- zeznania świadków: M. P. (k. 115v-117), H. S. (k. 117-117v) i A. K. (k. 118v-120).

Sąd zważył, co następuje:

Przedstawiony powyżej stan faktyczny ustalony został w oparciu o dokumenty dołączone do pozwu oraz odpowiedzi na pozew, jak również na podstawie zeznań świadków.

Autentyczność i prawdziwość dowodów z dokumentów nie była podważana przez strony, jak również Sąd nie miał co do nich wątpliwości, w związku z czym stanowiły one w pełni wiarygodną podstawę ustaleń faktycznych.

Sąd w całości dał wiarę zeznaniom świadków G. M., A. K. i M. S., albowiem były spójne, logiczne i wzajemnie się pokrywały, a nadto znajdowały potwierdzenie w materiale dowodowym w postaci dokumentów.

Z tych samych względów na wiarygodność zasługiwały zeznania świadka A. P., z wyjątkiem tej ich części, w jakiej świadek twierdził, że zachowanie powoda w trakcie postępowania przetargowego skutkowało przedłużeniem czasu trwania tej procedury. W tym zakresie zeznania świadka pozostawały w sprzeczności z relacją A. K., według której także inni wykonawcy byli wzywani do uzupełnienia swoich ofert lub złożenia wyjaśnień, w związku z czym działanie firmy (...) nie mogło stanowić wyłącznej przyczyny wydłużenia procedury rozstrzygnięcia zamówienia.

Sąd co do zasady uznał również za wiarygodne zeznania świadków M. P., H. S. i A. Ć..

Sąd odmówił jednakże wiarygodności zeznaniom M. P. co do twierdzeń, że w czasie spotkania w jednostce wojskowej dnia 28 listopada 2011 roku padła ze strony przedstawicieli zamawiającego obietnica o zwrocie wadium. W tym zakresie zeznania te były sprzeczne z relacją świadka A. K.. Ponadto, złożenie takiej wiążącej deklaracji byłoby możliwie jedynie przez dowódcę jednostki (G. M. lub jego zastępcę A. P.), który przecież nie uczestniczył w tymże spotkaniu.

Z podobnych względów Sąd odmówił mocy dowodowej zeznaniom H. S. i A. Ć. odnośnie do przebiegu tegoż spotkania, albowiem świadkowie ci wiedzę na ten temat posiadali wyłącznie ze słyszenia, tj. od M. P..

Ponadto, Sąd odmówił wiarygodności zeznaniom M. P. i H. S. w zakresie, w jakim utrzymywali, że wskutek wezwania do uzupełnienia braków oferty, firma (...) przedłożyła dodatkowy dokument z banku na okoliczność posiadanych środków finansowych i zdolności kredytowej. Dokument taki nie został przedstawiony w toku niniejszego procesu, a zaświadczenia bankowe z dnia 10 października 2011 roku i z dnia 19 kwietnia 2010 roku (k. 78-79) złożone zostały u zamawiającego już wraz z ofertą, o czym przesądzała treść wezwania do uzupełnienia oferty z dnia 10 listopada 2011 roku, w którym zakwestionowano oba powyższe dokumenty (k. 18-21).

Ustalony stan faktyczny w przeważającej części pozostawał bezsporny między stronami. Spór w niniejszej sprawie sprowadzał się do rozstrzygnięcia, czy przedłożone przez powoda dokumenty wystarczająco wykazywały spełnienie przez niego warunków udziału w przetargu, jak też czy zachowanie powoda po wezwaniu go do uzupełnienia braków oferty i złożenia wyjaśnień uprawniało pozwanego do zatrzymania kwoty 20.000 zł tytułem wadium wniesionego w postaci gwarancji ubezpieczeniowej.

W ocenie Sądu, powód nie przedstawił w trakcie procedury zamówienia publicznego nr (...) dokumentów, które wskazywałby na spełnienie przez niego wymagań stawianych w SIWZ w zakresie posiadania wiedzy i doświadczenia oraz sytuacji ekonomicznej i finansowej. Zaświadczenia z banku nie wskazywały bowiem ani wysokości posiadanych środków finansowych, ani zdolności kredytowej w wymaganej wysokości. Ponadto, dokument z dnia 19 kwietnia 2010 roku nie dotyczył okresu trzech miesięcy przed upływem terminu składania ofert, co również było wymagane w SIWZ. Natomiast w wykazie usług dwie z nich (pozycje (...) i (...)) nie zostały należycie potwierdzone przez odbiorcę usługi (referencje nie dotyczyły całości wykonanej usługi, a jedynie jej części), a kolejne dwie (pozycje (...) i (...)), nadal wykonywane, nie określały czasu i wartości konkretnej usługi polegającej na fizycznej ochronie osób i mienia, lecz wartość szerszej usługi i za czas przyszły.

Brak było przy tym podstaw do uznania, co podnosiła strona pozwana, że wezwanie zamawiającego było nieprawidłowe i niezgodne z przepisami, skoro możliwość żądania przedłożenia takich dokumentów przewidywały przepisy § (...) ust. (...) pkt (...) i 9 obowiązującego wówczas rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 2009 roku w sprawie rodzajów dokumentów, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy, oraz form, w jakich te dokumenty mogą być składane (Dz. U. z 2009 r. nr 226, poz. 1817), wydanego na podstawie delegacji zawartej w art. 25 ust. (...) ustawy Prawo zamówień publicznych.

W konsekwencji, nie budziło wątpliwości wykluczenie z przetargu i odrzucenie oferty powoda, w myśl art. 89 ust. (...) pkt 5, art. 24 ust. (...) pkt (...) i art. 24 ust. (...) ustawy Prawo zamówień publicznych (Dz. U. tekst jedn. Dz. U. z 2013 r., poz. 907 ze zm.), skoro przedłożone dokumenty nie wykazywały należycie spełnienia warunków udziału w przetargu.

Zgodnie z art. 46 ust. 4a ustawy z dnia 29 stycznia 2004 roku Prawo zamówień publicznych w brzmieniu obowiązującym w chwili przeprowadzania przedmiotowego przetargu (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. nr 113, poz. 759), zamawiający miał obowiązek zatrzymać wadium wraz z odsetkami, jeżeli wykonawca w odpowiedzi na wezwanie, o którym mowa w art. 26 ust. (...), nie złożył dokumentów lub oświadczeń, o których mowa w art. 25 ust. (...), lub pełnomocnictw, chyba że udowodniłby, że wynikało to z przyczyn nieleżących po jego stronie.

W orzecznictwie zarysowały się dwa stanowiska odnośnie do interpretacji powyższego przepisu.

Według pierwszego z nich, zatrzymanie wadium powinno nastąpić nie tylko w przypadku, gdy wykonawca w ogóle nie zastosuje się do wezwania zamawiającego, ale również do sytuacji, gdy co prawda zareaguje on na wezwanie, jednakże nie wypełni należycie wezwania zamawiającego, np. przedłoży inny dokument niż ten, którego żądał zamawiający ( tak np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 10 stycznia 2013 roku, VI ACa 1053/12, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2012 roku, IV CSK 121/12, M.Prawn. 2014/22/1199).

Natomiast zgodnie z drugim poglądem, zatrzymanie wadium może nastąpić wyłącznie w takiej sytuacji, w której wykonawca w sposób zawiniony pozostaje bierny na wezwanie zamawiającego. W tym przypadku, przedłożenie przez składającego ofertę innego dokumentu lub inne ustosunkowanie się do żądania nie powinno skutkować sankcją zatrzymania wadium ( tak np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 29 września 2014 roku, I ACa 372/14, LEX nr 1544955, wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 18 czerwca 2014 roku, I ACa 275/14, LEX nr 1489044, wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 11 marca 2014 roku, I ACa 789/13, LEX nr 1444712, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 17 stycznia 2014 roku, I ACa 1356/13, LEX nr 1422483, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 11 lipca 2013 roku, I ACa 384/13, LEX nr 1372325, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 2013 roku, I CSK 422/12, LEX nr 1331255, wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 15 marca 2013 roku, I ACa 97/13, LEX nr 1314857, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 2013 roku, I CSK 444/12, LEX nr 1318297, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia (...) lutego 2013 roku, V ACa 664/12, LEX nr 1289447, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 2012 roku, II CSK 448/12, M.Prawn. 2013/24/1324, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 lipca 2011 roku, II CSK 675/10, LEX nr 951295, wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 20 maja 2010 roku, I ACa 357/10, LEX nr 756566).

Rozbieżności tych nie rozstrzygnął również Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu postanowienia z dnia z dnia 9 maja 2012 roku ( P 47/11, OTK-A 2012/5/57), stwierdzając, że wybór właściwej interpretacji przepisu art. 46 ust. 4a powinien należeć do sądu rozstrzygającego spór między wykonawcą a zamawiającym, przy uwzględnieniu potrzeby ochrony konstytucyjnych praw i wolności, a nawet konstrukcji nadużycia prawa podmiotowego (art. 5 k.c.).

Sąd rozpoznający niniejszą sprawę za prawidłowe uznał drugie z przedstawionych stanowisk. Zatrzymanie wadium jest bowiem sankcją na tyle dotkliwą i restrykcyjną, że instytucję tę należy stosować z dużą ostrożnością i wyjątkowo, z uwzględnieniem okoliczności faktycznych danej sprawy i jedynie w wypadkach, gdy nie ma wątpliwości, że wykonawca niestosujący się do wezwania zamawiającego działał w złej wierze, w sposób celowy, umyślny i zawiniony, z zamiarem obejścia prawa, pozostając całkowicie biernym wobec konieczności uzupełnienia oferty lub działał jedynie dla pozoru. Nie można abstrahować od celowościowej wykładni przepisu art. 46 ust. 4a ustawy, którego ratio legis miało przede wszystkim przeciwdziałać zmowom wykonawców. Zdaniem Sądu, inna interpretacja przepisu art. 46 ust 4a ustawy prowadzić mogłaby do zatrzymywania wadium w przypadku jakiegokolwiek uchybienia wykonawcy w uzupełnieniu braków oferty, co kłóciłoby się z powszechnym poczuciem sprawiedliwości i stanowiłoby nadużycie prawa.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy i korelując je z zachowaniem powoda w trakcie procedury zamówienia publicznego organizowanego przez pozwanego, Sąd uznał, że wniesione w wysokości 20.000 zł wadium zostało zatrzymane niezasadnie.

Nie można było zarzucić powodowi, że pozostał bierny wobec wezwania go do uzupełnienia i wyjaśnienia oferty. W wyznaczonym mu terminie przedłożył jeden z żądanych dokumentów (polisę ubezpieczenia OC wraz z potwierdzeniem opłacenia składki), a co do pozostałych żądań zamawiającego co prawda nie złożył dokumentów, ale złożył stosowne wyjaśnienia, podnosząc, iż w jego ocenie w tym zakresie dokumentacja złożona wraz z ofertą powinna być wystarczająca (pismo firmy (...) z dnia 14 listopada 2011 roku – k. 22). Wobec złożenia pisemnego wyjaśnienia, negatywna ocena przez pozwanego przedłożonych pierwotnie przez wykonawcę dokumentów, zdaniem Sądu, nie powinna skutkować zastosowaniem sankcji zatrzymania wadium. Wszak formalnie wykonawca złożył zarówno dokumenty bankowe, jak i wykaz usług, wymagane w SIWZ, tyle że nie potwierdzały one w sposób wystarczający dla zamawiającego spełnienia warunków udziału w przetargu w zakresie posiadania wiedzy i doświadczenia oraz sytuacji ekonomicznej i finansowej. Jednakże, w ocenie Sądu, powód zachował wystarczającą staranność w toku przeprowadzonego postępowania przetargowego.

Ponadto, nie można było przypisywać powodowi ani zawinienia, ani złej woli w postępowaniu przetargowym, a tym bardziej udziału w zmowie z innymi wykonawcami, mającej na celu wybór innej, mniej korzystnej dla zamawiającego oferty. Zdaniem Sądu, uprawniony był wniosek, że złożenie nieodpowiednich dokumentów, jak też nieuzupełnienie ich po dokonaniu wezwania, było efektem niezrozumienia przez wykonawcę warunków przewidzianych w SIWZ. Wobec powyższego, nie można było przypisać powodowi również umyślności w działaniu polegającym na nieuzupełnieniu braków oferty czy świadomej chęci utrudnienia przebiegu przetargu.

Zwrócić należało również uwagę, że oferta powoda i tak nie była najkorzystniejsza pod względem cenowym, więc nawet w przypadku jej prawidłowego uzupełnienia, nie zostałaby wybrana przez pozwanego. Zachowanie powoda nie miało większego wpływu na przebieg przetargu, skoro do innych wykonawców wystosowano podobne wezwania. W tym miejscu przywołać można chociażby aktualne brzmienie przepisu art. 46 ust. 4a ustawy (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r., poz. 907 ze zm.), zgodnie z którym zatrzymanie wadium następuje, gdy wykonawca nie zastosuje się do wezwania zamawiającego, co skutkowało brakiem możliwości wybrania oferty złożonej przez wykonawcę jako najkorzystniejszej. Choć w chwili przeprowadzania przedmiotowego przetargu art. 46 ust. 4a ustawy nie przewidywał jako przesłanki zatrzymania wadium niemożności wybrania oferty danego wykonawcy jako najkorzystniejszej, to jednak zmiana cytowanego przepisu powinna stanowić kierunek jego interpretacji również w odniesieniu do stanów faktycznych sprzed tejże nowelizacji.

Zgodnie z art. 405 k.c., kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Skoro strona pozwana uzyskała korzyść majątkową w postaci zatrzymanego wadium, bezpodstawnie wzbogaciła się kosztem powoda.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 405 k.c., Sąd orzekł, jak w punkcie I. sentencji wyroku.

O odsetkach za opóźnienie orzeczono w myśl art. 481 § (...) i (...) k.c., zasądzając je od dnia wytoczenia powództwa (koperta na k. 50) do dnia zapłaty.

O kosztach procesu orzeczono na zasadzie art. 98 § (...) i (...) k.p.c. Powód wygrał niniejszą sprawę w całości, ponosząc koszty procesu w łącznej wysokości (...).417 zł z tytułu opłaty sądowej od pozwu w wysokości (...).000 zł, wynagrodzenia pełnomocnika procesowego będącego adwokatem w wysokości (...).400 zł (§ 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu /tekst jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 461 ze zm./) oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł. Zwrot takiej też kwoty należał się powodowi od strony pozwanej, jako przegrywającej sprawę w całości.