Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 czerwca 2015r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący - Sędzia SO Elżbieta Sobolewska-Hajbert

Sędziowie: Sędzia SO Jarosław Jaroń

Sędzia SO Monika Kuźniar (spr.)

Protokolant: Elżbieta Biała

po rozpoznaniu w dniu 9 czerwca 2015r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa D. T.

przeciwko Skarbowi Państwa – (...) we W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Śródmieścia we Wrocławiu

z dnia 3 listopada 2014r.

sygn. akt IX C 379/12

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od Skarbu Państwa – Prezesa Sądu Okręgowego we Wrocławiu na rzecz powoda 37,50 zł kosztów postępowania zażaleniowego;

III.  zasądza od powoda na rzecz strony pozwanej 300 zł kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt II Ca 433/15

UZASADNIENIE

Powód D. T. wniósł o zasądzenie od Skarbu Państwa – (...) we W. zadośćuczynienia i odszkodowania w kwocie 2.500 zł z tytułu naruszenia jego dóbr osobistych w postaci dobrego imienia i godności przez (...) we W. ((...)). Naruszenie tych dóbr osobistych miało nastąpić, zdaniem powoda, poprzez wydanie opinii dotyczącej ustalenia sposobu jego kontaktów z małoletnią córką Ł. T. i wykonywania nad nią władzy rodzicielskiej w sprawie prowadzonej przez Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Śródmieścia, sygn. akt. III R Nsm 450/10.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 03.11.2014 r., Sąd I instancji w pkt I oddalił powództwo, a w pkt II zasądził od powoda na rzecz strony pozwanej kwotę 600 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Rozstrzygnięcie zapadło w oparciu o następujące istotne ustalenia stanu faktycznego.

Postanowieniem z dnia 06.03.2007r. Sąd Okręgowy w Zielonej Górze Wydział I Cywilny, w sprawie z powództwa D. T. przeciwko M. T. o rozwód, postanowił zabezpieczyć powództwo w ten sposób, że określił sposób kontaktowania się przez powoda z małoletnią Ł. T., przez przyznanie prawa zabierania małoletniej w pierwszą sobotę każdego miesiąca i trzecią niedzielę w godzinach od 16.00. do 19.00 do miejsca zamieszkania, a także możliwości odwiedzin małoletniej w każdą środę w godzinach od 16.00 do 19.00 w miejscu zamieszkania dziecka. Ponadto przyznał powodowi prawo do zabrania małoletniej w drugi dzień Świąt Wielkanocnych od godziny 11.00 do 19.00 i oddalił wniosek powoda w pozostałej części. Wyrokiem z dnia 29.08.2008r. małżeństwo D. T. i M. T. zostało rozwiązane z winy obu stron. Wykonywanie władzy rodzicielskiej nad małoletnią córką stron zostało powierzone matce. Wykonywanie władzy rodzicielskiej przez ojca zostało ograniczone do ogólnego wglądu w wychowanie i kształcenie. Uregulowano kontakty ojca z małoletnią (II. i IV. niedziela miesiąca w godzinach od 16.00 do 19.00, I. i III. środa miesiąca od 17.00 do 18.00 oraz pierwszy dzień Świąt Bożego Narodzenia i drugi dzień świąt Wielkanocnych w godzinach od 16.00 do 19.00 w miejscu zamieszkania dziecka). Zasądzone zostały alimenty od D. T. w wysokości 400 zł. Postanowieniem z dnia 31.08.2009r. Sąd Rejonowy w Zielonej Górze, Wydział III Rodzinny i Nieletnich w sprawie z wniosku D. T. o zmianę formy kontaktów i z wniosku D. T. o zmianę wyroku rozwodowego w przedmiocie władzy rodzicielskiej, postanowił udzielić zabezpieczenia i na czas trwania postępowania ustalił, że wnioskodawca D. T. będzie kontaktował się z małoletnią córką Ł. T. w I. i III. środę miesiąca w godzinach od 6.00 do 18.00 w miejscu zamieszkania dziecka, bez udziału matki M. S., z możliwością zabrania małoletniej na spacer oraz w II. i IV. niedzielę miesiąca w godzinach od 16.00 do 18.00 poza miejsce zamieszkania dziecka, bez udziału matki. W pozostałym zakresie Sąd oddalił wniosek oraz nakazał M. S. wydanie małoletniej ojcu w dniach i terminach określonych w postanowieniu. Zażalenie uczestniczki M. S. został oddalone postanowieniem Sądu Okręgowego w Zielonej Górze z dnia 09.11.2009r. Postanowieniem z 19.04.2010r. Sąd Rejonowy w Zielonej Górze zlecił wykonanie badań i sporządzenie opinii (...) przy Sądzie Okręgowym we (...)na okoliczność, jak w listopadzie 2010r. w świetle zmiany miejsca zamieszkania małoletniej oraz wobec przebiegu kontaktu ojca z dzieckiem kształtują się więzi emocjonalne małoletniej a w szczególności ustalenia, czy obecnie powierzenie pajacu władzy rodzicielskiej i ustalenie miejsca zamieszkania małoletniej przy nim, leży w interesie małoletniej , a jeśli nie to jaka forma kontaktów małoletniej z ojcem byłaby najkorzystniejsza dla dziecka, a ponadto ustalenie, czy odmowa małoletniej dotyczące kontaktów z ojcem poza miejscem zamieszkania matki i bez jej obecności może być wynikiem oddziaływań ze strony uczestniczki postępowania M. S. lub jej otoczenia oraz czy mając na względzie dobro małoletniej zasadne byłoby zobowiązanie uczestników do podjęcia terapii oraz podanie terapii małoletniej. Postanowieniem z dnia 29.04.2010r. Sąd Okręgowy w Zielonej Górze I Wydział Cywilny wyznaczył do rozpoznania sprawy Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Śródmieścia. Sprawa została zarejestrowana w tut. Sądzie pod sygn. akt. III RNsm 450/10. Postanowieniem z dnia 16.09.2010r. Sąd Rejonowy w Zielonej Górze Wydział III Rodzinny i Nieletnich w sprawie z wniosku wierzyciela D. T. przy udziale dłużniczki M. S. w przedmiocie egzekucji sądowej co do sposobu kontaktowania się z małoletnią Ł. T. postanowił zobowiązać dłużniczkę M. S. do umożliwienia wierzycielowi D. T. kontaktowanie się z małoletnią córką Ł. T. ur. (...) w Z., w sposób ustalony postanowieniem Sądu Rejonowego w Zielonej Górze wydanym dnia 31.08.2009r. w sprawie o sygn. akt III R Nsm 117/09w terminie dwóch tygodni od uprawomocnienia się postanowienia pod rygorem ukarania grzywna w kwocie 800 zł. Opinia sporządzona została przez (...) we W. w dniu 1.12.2010r. Postanowieniem z dnia 16.03.2011r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Śródmieścia III Wydział Rodzinny i Nieletnich postanowił ustalić kontakty D. T. z małoletnią Ł. T. w terminach: - w każdą II. i IV. sobotę miesiąca w godz. 14.00 do 17.00 w miejscu zamieszkania małoletniej bez obecności matki i kuratora, w każdą I. i III. środę miesiąca w godz. 16.00 do 18.00 w miejscu zamieszkania małoletniej bez obecności kuratora, ustalić, że kontakty te będą obywały się poza miejscem zamieszkania małoletniej bez obecności matki małoletniej poczynając od 01.06.2011r., w każdy drugi dzień Świąt Wielkiej Nocy poczynając od 2011r. w godzinach od 11.00 do 19.00 w miejscu zamieszkania małoletniej pod nieobecność matki małoletniej i kuratora z tym, że następne kontakty w Święta Wielkiej Nocy będą odbywały się poza miejscem zamieszkania małoletniej i pod nieobecność matki małoletniej i kuratora, w każdy pierwszy dzień Świat Bożego Narodzenia w godz. 11.00 do 19.00 , poczynając od 2011r. poza miejscem zamieszkania małoletniej i bez obecności matki małoletniej i kuratora, w okresie wakacji poczynając od 2011r. przez siedem dni tj. w lipcu od 01. dnia lipca od godz. 10.00 do dnia 07.07. do godz. 19.00 oraz w sierpniu w tych samych terminach, poczynając od sierpnia 2012r., z prawem zabierania małoletniej poza jej miejsce zamieszkania bez obecności matki i kuratora. Ponadto Sąd zobowiązał uczestniczkę M. S. do wydania małoletniej ojcu i do nieprzeszkadzania w tych kontaktach. Dalej idący wniosek został oddalony. Sąd postanowił oddalić wniosek o zmianę wyroku rozwodowego w przedmiocie powierzenia wykonywania władzy rodzicielskiej nad małoletnią D. T. oraz z urzędu ograniczyć władzę rodzicielską uczestniczce postępowania M. S. nad małoletnią przez nadzór kuratora zmieniając w tym zakresie postanowienie zawarte w punkcie II. wyroku Sądu Okręgowego w Zielonej Górze w sprawie I 2C 1135/05. W uzasadnieniu ww. postanowienia Sąd wskazał, że uznał opinię (...) w Z. za jedynie częściowo wiarygodną w zakresie oceny psychologicznej uczestników D. T. i M. S. oraz ich kompetencji wychowawczych, a nadto w części dotyczącej opisu sytuacji wychowawczej małoletniej, w szczególności po uzupełnieniu o tezy dowodowe pierwotnie przedstawione przez Sąd Rejonowy w Zielonej Górze. Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia wskazał, że oparł się na opinii (...) we W. w zakresie zmiany rodzica pierwszoplanowego i kompetencji wychowawczych rodziców. Sąd wskazał, że wziął pod uwagę, że wnioskodawcę jak wynikało z opinii cechuje dogmatyczność i sztywność myślenia. Ta cecha osobowości zdaniem Sądu nie daje też gwarancji, że wnioskodawca rzeczywiście realizowałby w sposób korzystny dla córki jej prawa do kontaktów z matką. Sąd podzielił też opinie biegłych (...) we W. w zakresie motywacji uczestniczki. Stwierdził jednak, że nie daje wiary opinii (...) we W. w zakresie diagnozy osobowości uczestniczki postępowania. Apelacje od powyższego orzeczenia wnieśli wnioskodawca i uczestniczka. Na rozprawie apelacyjnej w dniu 07.10.2011r. wnioskodawca cofnął swój wniosek o zmianę wyroku rozwodowego w przedmiocie kontaktów z małoletnią, w przypadku gdyby sąd nie powierzył mu władzy rodzicielskiej. Postanowieniem z dnia 21.10.2011r. Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział XIII Cywilny Rodzinny uchylił zaskarżone postanowienie w zakresie rozstrzygnięcia o kontaktach ojca z małoletnią i postępowanie w tym zakresie umorzył z uwagi na cofnięcie przez wnioskodawcę D. T. wniosku w tym przedmiocie. Apelacje stron w pozostałym zakresie zostały oddalone. Opinia z 01.12.2010r. wydana w sprawie III RNsm 117/09 spełnia większość kryteriów oceny dowodu. Opinia nie budzi zastrzeżeń pod kątem obiektywizmu oceny, intersubiektywnej komunikowalności oraz w zadowalającym stopniu spełnia kryterium miarodajności zastosowanych narzędzi. Brak podstaw do stwierdzenia, aby biegli nie uwzględniali obowiązującego poziomu wiedzy, czy też nie mieli odpowiedniego przygotowania do posługiwania się użytymi narzędziami. Opinia spełnia większość, lecz nie wszystkie warunki kryteriów jasności i pełności, przydatności, użyteczności dla Sądu, eliminacji artefaktów, rozróżniania hipotez od wniosków i nieulegania nadmiernej ostrożności w interpretowaniu materiału. Jednoczesne spełnienie wszystkich kryteriów w doborze narzędzi badawczych jest bardzo trudne. W tym zakresie metody wymienione, jako zastosowane w opinii zostały dobrane prawidłowo. Nie są one jednak wyczerpujące zarówno w odniesieniu do małoletniej, jak i jej ojca, zwłaszcza że biegli nie wyjaśnili w pełni przyczyny ograniczenia się do obserwacji w odniesieniu do obojga i dodatkowo wywiadu w przypadku D. T.. Nie w pełni jednoznaczne jest też sformułowanie, że powód odmówił wykonania badań testowych. Żadne standardy opiniowania sądowego nie zakładają celowości uzasadniania w opinii pisemnej użycia określonych narzędzi. W razie wątpliwości lub zastrzeżeń ze strony osób badanych lub Sądu biegli winni uzasadnić dobór takich, a nie innych technik badawczych lub odstąpienia od ich wykonania. Biegli (...) we W. ustosunkowali się do wszystkich pytań sformułowanych w postanowieniu Sądu. Szczegółowa analiza opinii wskazuje na jej niepełność w odniesieniu do: - narzędzi zastosowanych w badaniu małoletniej i D. T., w tym podania ich dokładnych nazw, a także uwzględnienia deklaratywności niektórych uzyskiwanych wyników w interpretacji; - uwzględnienia kontekstu sytuacyjnego: biegli nie odnieśli się do oceny sytuacji w świetle przebiegu kontaktu ojca z dzieckiem w dniu 27.09.2009r., pomimo wyraźnego zalecenia Sadu w tym zakresie; - kwestii szczegółowych, wymagających odpowiedzi na sformułowane pytania: nie wszystkie zostały wystarczająco zbadane: brak informacji o udziale osób trzecich w wychowaniu małoletniej i konsekwencji tego dla całościowej oceny środowisk wychowawczych stworzonych przez matkę i przez ojca po ich rozstaniu; brak ustalenia czynników które leżą u podstaw błędów wychowawczych popełnianych przez matkę, brak informacji o funkcjonowaniu D. T. w roli ojca, a także procesu rozumowania, który doprowadził do ustalenia jego „sztywności i dogmatyczności myślenia”, kontrowersyjne jest na ile wyczerpujące są zalecenia dotyczące oddziaływań korekcyjnych wobec rodziny. Powód na badania w (...) we W. stawił się dwukrotnie. Poniósł koszty podróży w łącznej kwocie 104 zł. Jedno badanie trwało ok. 3 godziny. Powód poniósł połowę kosztów związanych ze sporządzeniem ww. opinii w kwocie 533,25 zł.

W konsekwencji powyższych ustaleń, Sąd I instancji, uznając opinię biegłych z (...) za rzetelną, kompletną, wiarygodną we wskazanym zakresie, oraz sporządzoną zgodnie z prawem, oddalił powództwo, wskazując przede wszystkim na brak bezprawności działań pozwanego oraz, posiłkowo, nieudowodnienie przez powoda doznania i rozmiaru krzywdy.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód, zarzucając Sądowi I instancji:

1. nierozpoznanie przez Sąd I instancji istoty sprawy;

2. błędną ocenę działania (...) w prowadzeniu badania i wydanej opinii oraz zaprzeczenie wykazanych skutków przyczynowych;

3. działanie na szkodę powoda poprzez odmowę prowadzenia postępowania sądowego oraz naruszenie wymogów formalnych;

4. przypisanie postanowieniu Sądu Rejonowego w Zielonej Górze Wydział Rodzinny i Nieletnich wymyślonej przez Sąd I instancji tezy dowodowej;

5. powoływanie się na dowody pozwanego, których pozwany nie przedstawił;

6. znieważenie powoda w uzasadnieniu poprzez określenie go "pajacem".

Powód wskazał przede wszystkim, że wbrew twierdzeniom Sądu I Instancji, udowodnił fakt doznania krzywdy, którym miało być ograniczenie kontaktów z małoletnią córką, a także, wskazał rozmiar tej krzywdy. Dodatkowo, powód zarzucił Sądowi I instancji niekonsekwencję, polegającą na uznaniu z jednej strony, że opinia (...) jest częściowo nieprawidłowa, a pomimo tego - oddalenie powództwa. W ocenie powoda, już sam fakt, że w opinii (...) doszło do pewnych uchybień, przesądza o zasadności jego roszczenia.

W odpowiedzi na apelację strona pozwana wniosła o jej oddalenie w całości oraz o zasądzenie od powoda kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda jest całkowicie bezzasadna i jako taka podlegała oddaleniu.

Sąd Okręgowy przyjął za podstawę swojego rozstrzygnięcia w całości ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I instancji. Wbrew odmiennemu przekonaniu Apelującego, zaskarżony wyrok jest prawidłowy, wydany został w oparciu o prawidłowo zgromadzony i oceniony materiał dowodowy, a jego analiza doprowadziła Sąd I instancji do sformułowania trafnych i logicznie spójnych wniosków, które Sąd Odwoławczy w pełni podziela.

Przechodząc do oceny zarzutów zawartych w apelacji, po ponownej analizie materiału dowodowego stwierdzić należy, że żaden z nich nie zasługiwał na uwzględnienie.

Przede wszystkim, nie sposób zgodzić się z powodem, jakoby Sąd I instancji nie rozpoznał istoty sprawy. Wręcz przeciwnie, stwierdzić należy, że Sąd ten przeprowadził postępowanie dowodowe w sposób prawidłowy i szczegółowy, odniósł się do licznych dowodów z dokumentów, osobowych źródeł dowodowych, jak również przeprowadził dowód z urzędu z (...) w K.. Z tego materiału wywiódł wnioski w kontekście podstawy faktycznej, z którą powód wiązał swe roszczenie. Subiektywne spojrzenie powoda natomiast na całokształt sprawy przeciwstawione jest obiektywnej ocenie Sądu, którą należy uznać za logiczną i rzeczową.

W ocenie Sądu Odwoławczego, Sąd I instancji trafnie ocenił również wiarygodność zgromadzonego materiału dowodowego, wyciągnął z niego logiczne wnioski. Przede wszystkim, zgodzić się należy z opinią Sądu I instancji, że dowód z przesłuchania powoda nie mógł być decydujący dla rozstrzygnięcia, czy jego dobra osobiste zostały naruszone, gdyż kwestię tę ocenia Sąd mając na uwadze przesłanki obiektywne, nie zaś subiektywne odczucia samego pokrzywdzonego. Wobec tego, zeznania powoda mogły mieć znaczenie tylko i wyłącznie dla określenia treści żądania oraz jego wysokości.

Sąd Odwoławczy nie dopatrzył się również zaistnienia innych wskazywanych uchybień formalnych, które w jakikolwiek miałyby wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, takich jak czas trwania postępowania, sformułowanie, że sąd oparł się o dokumenty przedkładane przez strony, a tymczasem to powód je tylko składał.

Sąd Okręgowy podkreśla, że – wbrew zarzutom apelacyjnym - nie sposób uznać, jakoby w niniejszej sprawie doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda, a już z pewnością nie w sposób bezprawny, skutkujący odpowiedzialnością z art. 24 kodeksu cywilnego.

Zgodnie ze sprecyzowanym na etapie postępowania apelacyjnego stanowiskiem powoda, swoje roszczenie, określone jako zadośćuczynienie, wywodził z art. 23 i 24 k.c., zarzucając, że Rodzinny Ośrodek Diagnostyczno Konsultacyjny naruszył jego dobra osobiste w postaci czci i dobrego imienia.

Przypomnieć należy, że zasadę cywilnoprawnej ochrony dóbr osobistych statuuje art. 23 k.c, zgodnie z którym dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. Środki prawne służące ochronie dóbr osobistych wskazuje natomiast art. 24 k.c., w myśl którego ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków (w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie), a na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. Jak wynika z cytowanego art. 24 k.c., skorzystanie z któregokolwiek środka ochrony dóbr osobistych, zarówno ochrony majątkowej, jak i niemajątkowej, uzależnione jest od zajścia dwóch przesłanek: zagrożenia lub naruszenia dóbr osobistych oraz bezprawnego charakteru działania wywołującego zagrożenie lub naruszenie. Osoba, której dobra osobiste zostały naruszone lub są zagrożone, korzysta z istotnego ułatwienia w dochodzeniu odpowiedzialności naruszającego – nie musi wykazywać bezprawności działań naruszających jej dobra osobiste. To na naruszającym spoczywa ciężar udowodnienia, że jego działania nie były bezprawne, zaś poszkodowany, zgodnie z regułą wynikającą z art. 6 k.c., ma dowieść, że wskutek działań przeciwnika procesowego doszło do naruszenia jego dóbr osobistych.

Stroną pozwaną w niniejszej sprawie jest Skarb Państwa – (...), jako jednostka, z której działalnością wiąże się działalność (...) we W..

(...) jest instytucją działającą na zlecenie sądów rodzinnych. Głównymi jej zadaniami są przeprowadzanie badań psychologicznych, pedagogicznych lub lekarskich oraz wydawanie na ich podstawie opinii, prowadzenie mediacji w sprawach nieletnich i sprawach rodzinnych na zlecenie sądu, sprawowanie opieki specjalistycznej nad nieletnimi skierowanymi przez sąd, prowadzenie poradnictwa specjalistycznego dla nieletnich, ich rodzin oraz rodzin zagrożonych demoralizacją, na zlecenie sądu, współdziałanie z placówkami wykonującymi orzeczenia sądu, instytucjami i organizacjami zajmującymi się problematyką ochrony i umacniania rodziny.

W chwili obecnej zarówno legalność działania (...) w zakresie wydawania opinii na zlecenie sądów, jak również jego kompetencje, są kwestionowane przez wiele osób. Wątpliwości dotyczące możności działania (...) w sprawach rodzinnych wiążą się z faktem, że zasadniczo ośrodki takie zostały powołane do życia na mocy ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, na potrzeby postępowania z udziałem nieletnich. W kontekście jednak zarzutów apelacyjnych, wyjaśnianie podstaw działania tej instytucji, jest zbędne. Powód na żadnym etapie postępowania nie kwestionował legalności działania (...) w polskim systemie prawnym, a jedynie wskazywał na szereg błędów merytorycznych, użyte w opinii sformułowania oraz jej niepełność i niejasność.

W ocenie Sądu Odwoławczego, słusznie stwierdził Sąd I instancji, że powód nie wykazał faktu naruszania dóbr osobistych, takiego, jakie miałoby spowodować odpowiedzialność odszkodowawczą Skarbu Państwa.

Przede wszystkim, rodzaj naruszonych dóbr osobistych, na które wskazywał powód, to cześć i dobre imię. W ramach pojęcia „czci” rozróżnia się cześć wewnętrzną, czyli godność osobistą oraz cześć zewnętrzną, czyli wizerunek, dobra opinia, dobra sława. Naruszenie tej pierwszej sfery dóbr osobistych może, w sposób nieuzasadniony prowadzić do niskiej samooceny poszkodowanego, natomiast naruszenie czci zewnętrznej może poniżyć w oczach opinii publicznej, albo narazić na utratę zaufania (A. Szpunar, Ochrona dóbr osobistych, Warszawa 1979, s. 128). Cześć, dobre imię i dobra sława człowieka są pojęciami obejmującymi wszystkie dziedziny życia osobistego, zawodowego i społecznego. Naruszenie czci może więc nastąpić przez pomówienie o ujemne postępowanie w życiu osobistym i rodzinnym (wyrok SN z 09.10.2002, IV CKN 1402/00, LEX nr 78364).

Jedną z postaci naruszenia tego dobra było, zdaniem powoda, użycie przez biegłych sformułowania, że powód wykazuje „pewną sztywność i dogmatyczność w myśleniu". Zgodzić się należy z powodem, a także mając na względzie treść opinii (...), że powyższy zwrot jest "niefortunny" i w istocie może wywołać poczucie pewnej krzywdy, zwłaszcza, że nie wiadomo, dlaczego cechy te miałyby mieć pejoratywny wpływ na możliwość sprawowania władzy rodzicielskiej nad małoletnią Ł. T.. Użycie jednak powyższego sformułowania, nie przesądza jeszcze o naruszeniu dóbr osobistych powoda oraz bezprawności działania autorów opinii (...).

W doktrynie i judykaturze utrwalone jest bowiem stanowisko, że o tym, czy nastąpiło naruszenie dobra osobistego decydować powinna obiektywna ocena konkretnych okoliczności faktycznych, nie zaś subiektywne odczucie osoby zainteresowanej (vide: Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 4 marca 1997 roku, I CKN 22/97).

Możliwość żądania ochrony prawnej jest więc w pierwszej kolejności uzależniona od ustalenia, czy nastąpiło naruszenie jakiegoś konkretnie ujętego dobra ludzkiego w ujęciu obiektywnym.

Nie ulega wątpliwości, że powód poczuł się dotknięty ww. sformułowaniem opinii (...). Jednakże, oceniając obiektywnie jego skutki w sferze naruszenia dóbr osobistych, należy brać pod uwagę także kontekst i cel, w jakich słowa te zostały użyte. Jak wiadomo, opinia (...) została sporządzona na zlecenie Sądu w postępowaniu wszczętym na wniosek powoda o zmianę postanowienia w przedmiocie wykonywania władzy rodzicielskiej nad małoletnią i ustalenie kontaktów. Zarzucając Sądowi I instancji, że odniósł się do twierdzeń, nie objętych okolicznościami faktycznymi podawanymi przez powoda, a więc do decyzji Sądu Rodzinnego, której powód nie kwestionował, wskazać należy, że nie była możliwa analiza spornej opinii (...), bez uwzględnienia okoliczności w jakich opinia ta została wydana, a więc postępowania sądowego, w którym dowód z tejże opinii był jednym z dowodów, równoznacznym z dowodem z opinii biegłych. Wobec powyższego, biegli (...), dokonując opisu cech osobowości powoda, działali jako biegli sądowi wydający opinię na potrzeby postępowania sądowego.

W doktrynie dominuje pogląd, zgodnie z którym kategoryczne stwierdzenie, że biegły nie może dokonywać opisu negatywnych cech osobowości badanego, prowadziłoby do uznania wydanej opinii za nieprzydatną dla celów dowodowych. Sąd zasięga dowodu z opinii biegłego, gdy rozstrzygnięcie sprawy wymaga wiadomości specjalnych. Przytoczenie natomiast w ocenie biegłego dostrzeżonych problemów w relacjach rodzinnych, może wpłynąć na ujemne przeżycia psychiczne opiniowanego, co stanowi naturalne ryzyko każdego badania psychologicznego (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 13.03.2013 r., sygn. akt I ACa 1194/12).

Wobec powyższego, wskazać należy, że negatywne odczucia powoda w związku z wydaną opinią, naruszające jego zdaniem cześć i dobre imię, pozostają w konflikcie z możliwością opisania cech osobowościowych w opinii biegłego na potrzeby postępowania dowodowego w postępowaniu. Innymi słowy - sam fakt, że powód poczuł się urażony zawartymi w opinii (...) wnioskami na jego temat, nie przesądza, że biegli z (...) dopuścili się naruszenia jego dóbr osobistych. Specyfika opinii (...) - opis cech i diagnoza osób biorących udział w badaniu - wymagają od osób sporządzających tę opinię zgodnego z zaobserwowanym podczas badań opisania stanu faktycznego, w tym również cech charakteru i postaw osób badanych.

Sąd Odwoławczy podzielił zatem pogląd Sądu Rejonowego, iż w sprawie nie doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda. Przytoczona wypowiedź w opinii na temat powoda nie stanowiły naruszenia jego dóbr osobistych w sensie obiektywnym, a tylko taka ocena może stanowić podstawę do domagania się ochrony związanej z naruszeniem dóbr osobistych /tak również Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 13 marca 1997 roku, III CKN 33/97, OSNC 1997 /6-7/93/. Brak tej przesłanki, badanej w pierwszej kolejności w procesie o ochronę dóbr osobistych, powodował bezprzedmiotowość dalszych rozważań w zakresie uchylenia domniemania bezprawności działania pozwanego.

Słusznie również wskazał Sąd I instancji, że wskazane przez (...) uchybienia opinii (...) nie miały takiej wagi, jaką chciał im przydać powód, a przede wszystkim, nie dyskwalifikowały tego dowodu, choćby w świetle istniejących innych dowodów w sprawie i posłużenia się opinią przez Sąd. Nie przesądzały tym samym o naruszeniu dóbr osobistych powoda. Opinia (...) w swej istotnej części, a więc odpowiedzi na pytanie czy zasadne byłoby przyznanie władzy rodzicielskiej ojcu zamiast matce i rozszerzenie kontaktów, stanowiło wypełnienie nałożonych przez Sąd obowiązków – czyli kompleksowej oceny sytuacji rodzinnej małoletniej.

Nie ulega wątpliwości, że powód, wnosząc o ustalenie sposobu kontaktów z małoletnią córką oraz powierzenia mu władzy rodzicielskiej, winien był godzić się z koniecznością poddania się krytyce i ryzykiem wydania przez (...) opinii niezupełnie zgodnej z jego wizją sytuacji rodzinnej.

Niezależnie od powyższego, Sąd I instancji słusznie skonstatował, że powód nie udowodnił również faktu doznania i rozmiaru krzywdy, co jest kolejną przesłanką zasądzenia zadośćuczynienia na podstawie art. 24 k.c. Powód wskazywał, że jego krzywdą jest ograniczenie mu możliwości kontaktów z małoletnią córką. Zważyć jednak należy, w świetle sytuacji panującej w rodzinie powoda i trudnych relacji pomiędzy rodzicami małoletniej, pomiędzy powyższym, a opinią (...) nie zachodzi adekwatny związek przyczynowy.

W rzeczywistości, powód, wskazując na pozbawienie go kontaktów z córką, nie zauważa, że pozbawienie to czy ograniczenie, jest wynikiem braku porozumienia z matką małoletniej i orzeczenia sądu rodzinnego dotyczącego ustalenia sposobu kontaktów z małoletnią. Sama opinia nie kształtuje po stronie powoda żadnych praw czy obowiązków, nie wpływa na jego sytuację rodzinną. Zważyć należy, że to Sąd, oceniając opinię zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów, tj. uwzględniając wskazania wiedzy, logiki i doświadczenia życiowego, orzekł o sytuacji stron postępowania. Sąd I instancji nie był uprawniony do badania zasadności orzeczenia sądu rodzinnego, w tym dokonanej przez niego oceny ww. opinii, albowiem takowa mogła być zakwestionowana w postępowaniu odwoławczym w sprawie III R Nsm 450/10.

Powyższe wnioski prowadzą do konkluzji, że nie zaistniały przesłanki odpowiedzialności Skarbu Państwa za naruszenie dóbr osobistych powoda.

Pozostałe zarzuty powoda dotyczą w istocie kwestii nie związanych bezpośrednio z przedmiotem sprawy /w tym nazwanie powoda "pajacem", co jest zwykłą omyłką pisarską, zwłaszcza że wystąpiło w cytacie z tezy dowodowej, a nie w rozważaniach Sądu I instancji/, wobec czego nie ma potrzeby ich szczegółowego omawiania.

Na marginesie warto też dodać, że, akcentując własną krzywdę, powód nie zauważa, że najbardziej pokrzywdzone w tej bardzo skomplikowanej sytuacji powoda i jego byłej małżonki jest dziecko, które jest, jak w większości tego typu sprawach, ofiarą braku porozumienia pomiędzy rodzicami i złudnych nadziei, że takie instytucje jak sąd czy prokuratura będą w stanie im pomóc. Tymczasem, dzieje się odwrotnie, ponieważ instytucje te nie są w stanie zastąpić zwykłego dialogu pomiędzy rodzicami, który, przy wychowywaniu dzieci jest bardzo potrzebny.

W konsekwencji, Sąd Odwoławczy po myśli przepisu art. 385 k.p.c. oddalił apelację powoda jako bezzasadną.

O kosztach orzeczono zgodnie z art. 98 § 1 i 2 k.p.c., w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., zasądzając na rzecz powoda 37,50 zł tytułem kosztów zażalenia na zarządzenie o zwrocie pozwu, które zostało uchylone i przekazane do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu, a o których to kosztach Sąd I instancji nie orzekł (pkt II) oraz zasądzając powoda na rzecz strony pozwanej jako wygrywającej kwotę 300 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym według stawki minimalnej wynikającej z § 6 pkt 3 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U.2013.490) (pkt III).