Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 22 września 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach, Wydział V Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: SSA Barbara Kurzeja

Sędziowie: SA Jadwiga Galas (spr.)

SA Janusz Kiercz

po rozpoznaniu w dniu 22 września 2015 r. w Katowicach

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K.

przy udziale (...) w K.

o udzielenie zabezpieczenia

na skutek zażalenia uprawnionej na postanowienie Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 30 kwietnia 2015 r., sygn. akt XIII GCo 41/15

postanawia:

prostując oznaczenie strony powodowej w ten sposób, że w miejsce słów Spółki Akcyjnej wpisać Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością”, oddalić zażalenie i zasądzić od (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K. na rzecz (...)w K. kwotę 1800 (jeden tysiąc osiemset) złotych tytułem kosztów postępowania zażaleniowego.

Sygn. akt V ACz 894/15

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy oddalił zgłoszony przed wszczęciem postępowania wniosek o udzielenie zabezpieczenia roszczenia uprawnionej (...) Sp. z o.o., które ma być skierowane przeciwko obowiązanej (...) o ustalenie, że obowiązanej nie przysługuje względem uprawnionej wierzytelność z tytułu bezumownego korzystania przez uprawnioną z jej urządzeń i sieci przesyłowych posadowionych w pomieszczeniach usytuowanych na nieruchomościach stanowiących własność (współwłasność), bądź znajdujących się w użytkowaniu (współużytkowaniu) wieczystym obowiązanej (art. 189 k.p.c.), w kwocie przewyższającej 24.813.811,20 zł, poprzez zakazanie obowiązanej, do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia tego sporu, korzystania z prawa potrącenia wierzytelności przewyższających wymienioną kwotę ze wzajemnymi wierzytelnościami uprawnionej z tytułu wykonania umowy na dostawy ciepła nr (...) z dnia 29 września 2008 r.

Sąd pierwszej instancji uznał, że roszczenie uprawnionej nie zostało w wystarczającym stopniu uprawdopodobnione. Obowiązana w 2012 r. zaprzestała uiszczać opłat za dostarczane jej ciepło i w sprawach toczących się przed tym Sądem pod sygn. akt: XIII GC 463/12 oraz XIII GC 177/13, w których uprawniona dochodzi zapłaty wymienionej wyżej kwoty za dostarczane obowiązanej ciepło podniosła zarzut potrącenia wzajemnej wierzytelności z tytułu bezumownego korzystania przez uprawnioną z jej nieruchomości. Nadto wezwała uprawnioną do zapłaty dalszej należności z tego tytułu w wysokości 47282274,63 zł. Uzasadniając interes prawny w uzyskaniu zabezpieczenia uprawniona wskazała, że brak zabezpieczenia może doprowadzić do utraty przez nią płynności finansowej ponieważ nie może wstrzymać dostaw ciepła do odbiorców ciepła, a nie otrzymuje za nie zapłaty od obowiązanej. W wymienionych sprawach powołani zostali biegli dla ustalenia przebiegu i szerokości pasa eksploatacyjnego oraz wysokości ewentualnego wynagrodzenia za bezumowne korzystanie. Również w niniejszej sprawie ustalenie czy przysługujące obowiązanej z tytułu bezumownego korzystania z jej nieruchomości przez uprawnioną roszczenie nie przewyższa kwoty 24.813.811,20 zł wymaga wiadomości specjalnych. Z tych względów nie można przyjąć, że powódka uprawdopodobniła roszczenie w stopniu wystarczającym dla udzielenia zabezpieczenia.

W zażaleniu na powyższe postanowienie uprawniona wnosiła o jego zmianę poprzez udzielenie zabezpieczenia zgodnie z wnioskiem względnie uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu oraz zasądzenie kosztów postępowania zażaleniowego.

W odpowiedzi na zażalenie obowiązana wniosła o jego oddalenie i zasądzenie od uprawnionej na jej rzecz kosztów postępowania zażaleniowego. Podniosła, że na bieżąco reguluje swoje zobowiązanie wobec uprawnionej z tytułu dostaw ciepła i od 2012 r. do czerwca 2015 r. przelała na jej rzecz 44.668.073 zł, z czego w ostatnim półroczu kwotę 11.817.785 zł., a ostatnie oświadczenie o potrąceniu złożyła w dniu 22.04.2014 r. Nadto, dokonuje na bieżąco płatności za ciepło i nie zamierza dokonywać kolejnych potrąceń, zwłaszcza że postanowieniem z dnia 8 lipca 2015 r. Prezes (...) – w trybie zabezpieczenia, na podstawie art. 8 ust. 2 prawa energetycznego - rozpoznając wniosek (...) o rozstrzygnięcie sporu w sprawie nieuzasadnionego wstrzymania przez uprawnioną dostaw ciepła do zasobów (...), nakazał Spółce podjęcie i kontynuowanie dostaw ciepła a (...) zobowiązał do terminowego bieżącego regulowania opłat za jego dostawę, bez dokonywania potrąceń, do czasu ostatecznego rozstrzygnięcia tego sporu.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Zażalenie nie może być uwzględnione.

Nie ulega wątpliwości, że przedmiotem zabezpieczenia na podstawie art. 755 k.p.c. mogą być zarówno roszczenia o świadczenia niepieniężne, jak i żądania o ustalenie albo o ukształtowanie prawa lub stosunku prawnego i że w § 1 pkt 1 wymienionego przepisu przewiduje się ewentualność zabezpieczenia tego rodzaju roszczeń w drodze unormowania praw i obowiązków stron na czas trwania postępowania, co niewątpliwie prowadzi do udzielenia wierzycielowi ochrony prawnej, antycypując przyszłe orzeczenie. Przykładem takiego unormowania praw i obowiązków są zwłaszcza różnej treści zakazy lub nakazy adresowane do obowiązanego. Tak więc, dokonując oceny istnienia interesu prawnego w uzyskaniu zabezpieczenia, uwzględniać należy wspomniany wyżej cel zabezpieczenia. Sposób zabezpieczenia musi być nadto adekwatny do treści roszczenia i przytoczonych okoliczności faktycznych w związku z czym, wprowadzono w tym przepisie zapis, że sąd udziela zabezpieczenia, jakie stosownie do okoliczności uważa za odpowiednie, nie wyłączając sposobów wymienionych w art. 747 k.p.c. Nie oznacza to jednak, że sąd nie jest związany wnioskiem uprawnionego w przedmiocie sposobu zabezpieczenia, stosownie do treści art. 738 k.p.c.

W świetle powyższych unormowań nie może budzić wątpliwości, że wskazany we wniosku sposób zabezpieczenia przyszłego powództwa nie jest dopuszczalny.

Podkreślenia wymaga, że potrącenie ustawowe dokonywane przez jednostronne oświadczenie woli złożone drugiej stronie ma, co do zasady, charakter konstytutywny i skutkuje umorzeniem nawzajem obu wierzytelności do wysokości wierzytelności niższej (art. 498 k.c.) ze skutkiem czasowym wskazanym w art. 499 k.c., a jeżeli do potrącenia dojdzie poza postępowaniem sądowym, obrona w nim może polegać na podniesieniu zarzutu nieistnienia roszczenia (uchwała (7) Sądu Najwyższego z dnia 19 października 2007 r., III CZP 58/07, OSNC 2008, Nr 5, poz. 44, który wskazał, że podniesienie przez pozwanego zarzutu potrącenia przerywa bieg przedawnienia jego roszczenia do wysokości wierzytelności dochodzonej przez powoda). Nie budzi także wątpliwości, że potrącenie wywołuje tożsamy skutek w postaci wygaśnięcia zobowiązania.

Skorzystanie z potrącenia jest zatem uprawnieniem (prawem podmiotowym) i jego realizacja w każdym przypadku zależy od woli podmiotu zainteresowanego. Przepisy o potrąceniu mają bowiem charakter bezwzględnie obowiązujący i wszelkie ograniczenia materialno-prawnych skutków oświadczenia woli o potrąceniu muszą w związku z tym wynikać z wyraźnych przepisów rangi ustawowej (por. wyrok SN z dnia 22 marca 2012 r., V CSK 95/11, niepubl.).

Skoro wskazany we wniosku sposób zabezpieczenia przyszłego powództwa nie jest dopuszczalny zażalenie podlegało oddaleniu, zwłaszcza że obowiązana, czemu uprawniona nie zaprzeczyła w swoim piśmie z dnia 7 sierpni 2015 r. (k. 539 - 547), reguluje na bieżąco płatności za dostawę ciepła i ten obowiązek został dodatkowo na nią nałożony decyzją Prezesa (...) (postanowienie – k. 531), a nadto z jej oświadczenia wynika, że nie zamierza dokonywać kolejnych potrąceń. W związku z tym nie zachodzi także wynikająca z art. 730 ¹§ 1 i 2 k.p.c. przesłanka interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia i w związku z czym odpadła także potrzeba badania pozostałych zarzutów zażalenia, skoro jego rozstrzygnięcie nie wymagało dokonania oceny co do istnienia pozostałej przesłanki koniecznej do udzielenia zabezpieczenia, czyli uprawdopodobnienia roszczenia (art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c).

O kosztach postępowania zażaleniowego orzeczono stosownie do art. 98 w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. i art. 397 2 k.p.c. oraz § 10 pkt 7 w zw. z § 6pkt 7 i 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu. Hipoteza art. 745 § 2 k.p.c. nie obejmuje bowiem sytuacji, w której wniosek o udzielenie zabezpieczenia zgłoszony przed wszczęciem postępowania został oddalony (tak: SN w postanowieniu z dnia 10 października 2012 r., I CZ 94/12, niepubl.), a ponieważ koszty postępowania zabezpieczającego nie zostały objęte regulacją zawartą wymienionego rozporządzenia, to w takiej sytuacji, jak wynika z § 5, za podstawę określenia wysokości wynagrodzenia adwokata należy stosować stawki w sprawach o najbardziej zbliżonym rodzaju. Biorąc pod uwagę, że wniosek dotyczył kosztów postępowaniu zabezpieczającego, za najbardziej rodzajowo zbliżone należało przyjąć stawki dotyczące spraw egzekucyjnych ( § 11 pkt 7 rozporządzenia).

SSA Janusz Kiercz SSA Barbara Kurzeja SSA Jadwiga Galas

(...)

(...)

(...)

(...)