Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 września 2015 r.

Sąd Okręgowy w Nowym Sączu, Wydział III Cywilny Odwoławczy w składzie

następującym:

po rozpoznaniu w dniu 9 września 2015r. w Nowym Sączu

na rozprawie

sprawy z powództwa Wspólnoty Mieszkaniowej przy ul. (...) w N.

przeciwko (...) Sp. z o.o. w K.

o zapłatę

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Nowym Sączu

z dnia 10 kwietnia 2015 r., sygn. akt I C 2469/14

1. zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że powództwo oddala i nie obciąża strony powodowej kosztami procesu na rzecz strony pozwanej;

2. nie obciąża strony powodowej kosztami postępowania apelacyjnego na rzecz strony pozwanej

Sygn. akt III Ca 446/15

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 10.04.2015 r. Sąd Rejonowy w Nowym Sączu po rozpoznaniu sprawy z powództwa Wspólnoty Mieszkaniowej przy ul. (...) w N. przeciwko (...) Sp. z o.o. w K. o zapłatę zasądził od strony pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 1 750 zł. z ustawowymi odsetkami od dnia 27.10.2014r. do dnia zapłaty (pkt I sentencji), w pozostałej części powództwo oddalił (pkt II sentencji), zasądził od strony pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 224,30 zł. tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 144 zł. tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Powyższe orzeczenie zapadło na tle następujących ustaleń faktycznych:

W dniu 25.04.2000r. strona pozwana (...) Sp. z o.o. w K. zawarła z (...) Sp. z o.o. w N., będącą zarządcą budynku nr (...) przy ul. (...) w N., umowę najmu lokalu użytkowego położonego w tym budynku. W umowie nie zawarto postanowienia o możliwości korzystania z zewnętrznej ściany budynku z przeznaczeniem na cele reklamowe. Wynajmujący oddał najemcy w najem wyłącznie lokal użytkowy o pow. 55,45 m ². Zewnętrzna część ściany budynku, w którym znajduje się wynajmowany wyodrębniony lokal, jest częścią wspólną budynku, stanowiącą przedmiot współwłasności wszystkich właścicieli lokali tworzących wspólnotę mieszkaniową. Pozwana spółka umieściła na zewnętrznej części budynku reklamę o wymiarach 2,90 x 0,60 m i reklama ta nadal znajduje się na ścianie budynku.

Pozwem z dnia 24.03.2009r. strona powodowa domagała się zapłaty odszkodowania od strony pozwanej za okres do lutego 2009r. W ramach postępowania sygn. akt I C 226/09 sąd dopuścił dowód z opinii biegłego, który ustalił, iż miesięczna stawka za zajęcie ściany przez reklamę o wymiarach 1,74 m ² wynosi 70 zł. Pismem z dnia 21.08.2014r. strona powodowa wezwała stronę pozwaną do zapłaty kwoty 1 750 zł. Były też wystawiane miesięczne faktury opisane jako należność z tytułu bezumownego korzystania z reklamy za dany miesiąc na kwotę 200 zł.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy stwierdził, że powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie. W ocenie Sądu I instancji nie budziło wątpliwości, że strona powodowa nie zawarła z pozwaną spółką żadnej umowy, która pozwalałaby na umieszczenie na częściach wspólnych budynku reklamy, a zatem może domagać się zapłaty przez stronę pozwaną wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania ze ściany budynku. Zasądzone wynagrodzenie zostało przez Sąd Rejonowy ustalone w wartości odpowiadającej kwotom, jakie właściciel uzyskałby, wydzierżawiając lub wynajmując daną rzecz. Wskazał Sąd, że w przedmiotowej sprawie strona powodowa powołała się na opinię biegłego sporządzoną w innej sprawie (między tymi samymi stronami), a pozwana spółka nie zgłosiła żadnego przeciwstawnego wniosku dowodowego, który zakwestionowałby wartość ustalonego w tamtym postępowaniu odszkodowania obliczanego w oparciu o miesięczne stawki opłat z tytułu najmu. Nadto w ocenie Sądu I instancji nieskuteczny był podniesiony przez stronę pozwaną zarzut przedawnienia, gdyż z utrwalonego stanowiska Sądu Najwyższego wynika, iż wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy bez tytułu prawnego nie jest świadczeniem okresowym, stanowi jednorazową należność za cały okres korzystania z rzeczy, może też być dochodzone odrębnie i niezależnie od realizacji roszczenia windykacyjnego. Przedawnienie tych roszczeń następuje w terminie 10 lat, chyba, że ma związek z prowadzeniem działalności gospodarczej (i oczywiście nie później niż z upływem roku od daty zwrotu rzeczy, co w tej sprawie nie miało zdaniem Sądu Rejonowego miejsca).

Z uwagi na powyższe Sąd I instancji zasądził od pozwanego kwotę 1 750 zł. stanowiącą odszkodowanie za 25 miesięcy bezumownego korzystania z powierzchni reklamowej, za okres od marca 2009r. do marca 2011r. (włącznie) wraz z odsetkami od dnia wniesienia pozwu.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. mając na względzie wynik procesu, który strona powodowa wygrała w 62 %, poniosła koszty w kwocie 740 zł., z kolei pozwana spółka poniosła koszty w kwocie 234,50 zł. Dokonując kompensacji wzajemnych kosztów Sąd I instancji zasądził na rzecz strony powodowej kwotę 224,30 zł.

Powyższy wyrok w części obejmującej rozstrzygnięcie z pkt I i III zaskarżyła strona pozwana apelacją, w której zarzuciła:

1.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 328 §2 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. i art. 233 §1 k.p.c. polegające na braku wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego zgromadzonego przez Sąd w sprawie, a w konsekwencji:

- pominięcie, że pozwana zwróciła wynajmującemu lokal w dniu 27.04.2012r. i przed tym terminem zaprzestała korzystania z elewacji w dniu 28.02.2011r.,

- bezzasadne przyjęcie, że reklama pozwanej dalej znajduje się na budynku przy ul. (...),

- pominięcie, że roszczenie strony powodowej jest związane z prowadzoną działalnością gospodarczą,

nadto polegające na oddaleniu wniosku dowodowego pozwanej o przesłuchanie stron, na okoliczność zajmowania przez stronę pozwaną ściany pod reklamę i okoliczności z tym związanych, uzgodnień stron oraz polegające na pominięciu zgłoszonego przez stronę powodową dowodu z protokołu zdawczo-odbiorczego z dnia 27.04.2012r. oraz z rachunków;

2.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 229 k.c. oraz art. 118 k.c. przez nieuwzględnienie zarzutu pozwanej przedawnienia wszystkich roszczeń dochodzonych przez stronę powodową.

Wskazując na powyższe zarzuty pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od strony powodowej na rzecz pozwanej kosztów procesu za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, ewentualnie o uchylenie wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

W odpowiedzi na apelację strona powodowa wniosła o oddalenie apelacji w całości oraz o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie.

Na wstępie wskazać należy, iż Sąd Rejonowy nie dopuścił się uchybień branych pod uwagę z urzędu, które mogłyby skutkować nieważnością postępowania - art. 378 § 1 k.p.c.

Sąd II instancji mając obowiązek rozważenia na nowo całego zebranego w sprawie materiału dokonał jego własnej, samodzielnej i swobodnej oceny, w tym oceny zgromadzonych dowodów, w następstwie czego doszedł do przekonania, że zasadnie został podniesiony zarzut przedawnienia roszczenia.

Zgodnie z art. 229 §1 k.c. roszczenia właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości, jak również roszczenia o naprawienie szkody z powodu pogorszenia rzeczy przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy. Przepis ten bezsprzecznie ma zastosowanie również do stosunku między właścicielem a posiadaczem zależnym, a to na mocy art. 230 k.c., w myśl którego przepisy dotyczące roszczeń właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi m.in. o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, stosuje się odpowiednio do stosunku między właścicielem rzeczy a posiadaczem zależnym, o ile z przepisów regulujących ten stosunek nie wynika nic innego.

W orzecznictwie i literaturze zgodnie przyjmuje się, że art. 229 k.c. odnosi się do tych roszczeń, które przed jego upływem nie uległy przedawnieniu na zasadach ogólnych, oraz roszczeń, które powstały (lub stały się wymagalne) z chwilą zwrotu rzeczy właścicielowi. Nie sanuje on bowiem roszczeń przedawnionych według tych zasad, lecz skraca termin przedawnienia roszczeń nieprzedawnionych wcześniej, do jednego roku od daty zwrotu rzeczy (por. w szczególności wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4.12.1980 r., II CR 501/80, OSN 1981, nr 9, poz. 171; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24.02.2006 r., II CSK 135/05, Lex nr 201025; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23.03.2007 r., V CSK 480/06, Lex nr 315287).

Z oświadczeń obu stron procesu złożonych w postępowaniu apelacyjnym ( zawartych w apelacji, odpowiedzi na apelację oraz w wystąpieniach obu pełnomocników w toku rozprawy apelacyjnej) a także z oświadczenia strony pozwanej o zlikwidowaniu reklamy, k. 83, z faktu zwrotu najmowanego lokalu przez stronę pozwaną w kwietniu 2012r. (co wynika z pisma Dyrektora Wydziału Gospodarki Komunalnej Urzędu Miasta N. o przyjęciu do wiadomości wypowiedzenia rozwiązującego umowę najmu z dniem 30.04.2012r., k. 82), oraz z faktu, że strona powodowa naliczała opłaty z tytułu odszkodowania za bezumowne korzystanie ze ściany pod reklamę tylko do marca 2011r. (potwierdzeniem czego są zalegające w aktach niniejszej sprawy na k. 11- k. 36 rachunki wystawiane przez Wspólnotę Mieszkaniową przy ul. (...) w N.), wynika niewątpliwie, że reklama została usunięta ponad 3 lata temu. Co prawda z materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy nie można ustalić dokładnej daty, w której to usunięcie nastąpiło, ale niewątpliwie miało to miejsce w okresie między marcem 2011 roku (na który to miesiąc po raz ostatni wystawiony został rachunek za bezumowne korzystanie z zewnętrznej części ściany budynku pod reklamę) a kwietniem 2012 roku (kiedy doszło już do spisania protokołu zdawczo-odbiorczego lokalu, k. 9-10). Sąd Okręgowy wyjaśnia w tym miejscu, że sformułowania „zwrot rzeczy” nie należy rozumieć stricte jako wydanie rzeczy. W orzecznictwie podkreśla się, że zwrot rzeczy oznacza każdy sposób odzyskania przez właściciela władztwa nad rzeczą i pojęcie to należy rozumieć szeroko. Może to być dobrowolne wydanie rzeczy przez samoistnego posiadacza właścicielowi, odzyskanie jej przez właściciela w drodze egzekucji, a nawet w drodze samowolnego pozbawienia posiadania (zob. J. Ignatowicz [w:] Komentarz, t. I, 1972, s. 612; T. A. Filipiak [w:] Kidyba A. (red.), Dadańska K. A., Filipiak T. A., Kodeks cywilny. Komentarz. Tom II. Własność i inne prawa rzeczowe, 2012). Dotyczy to zatem każdej sytuacji faktycznej, w której właściciel odzyskuje władztwo nad rzeczą, a posiadacz przestaje z tej rzeczy korzystać. Mając powyższe na uwadze oraz uwzględniając datę wniesienia pozwu w niniejszej sprawie ( 27.10.2014r. ) należy stwierdzić, że strona pozwana w apelacji skutecznie podniosła zarzut przedawnienia z art. 229 k.c. w związku z art. 230 k.c.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok na zasadzie art. 386 § 1 k.p.c. i powództwo oddalił ( punkt 1. sentencji).

Bezzasadny natomiast był zarzut naruszenia przepisów prawa procesowego tj. art. 328 §2 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. i art. 233 §1 k.p.c. polegającego na braku wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego zgromadzonego przez Sąd w sprawie. Przede wszystkim chybiony był zarzut, iż Sąd Rejonowy bezzasadnie przyjął, że reklama pozwanej spółki dalej znajduje się na budynku przy ul. (...). Do wniosku takiego Sąd I instancji doszedł bowiem na skutek bezspornych twierdzeń obu stron. W pozwie istotnie zasugerowano, że przedmiotowa reklama wisi do chwili obecnej (k. 2), a na rozprawie w dniu 8.04.2015r. pełnomocnik strony pozwanej nie kwestionował, iż pozwana nadal zajmuje ścianę budynku pod reklamę (por. oświadczenia pełnomocników stron k.69). Dopiero w toku postępowania apelacyjnego okazało się, że to stwierdzenie wcale nie polegało na prawdzie (k. 78-80, k. 82, k. 83, k. 85). Niczym niepoparte było też twierdzenie, że roszczenie strony powodowej jest związane z prowadzoną działalnością gospodarczą. Strona pozwana nie wykazała w żaden sposób, na czym prowadzenie działalności gospodarczej przez stronę powodową miałoby polegać.

Nie zasługiwał też na uwzględnienie wniosek strony pozwanej o zasądzenie na jej rzecz od strony powodowej kosztów procesu za I instancję. Należy podkreślić, że roszczenie objęte żądaniem pozwu było zasadne ( w okresie od marca 2009r. do marca 2011r. strona pozwana korzystała bezumownie z elewacji budynku poprzez umieszczenie reklamy) a zostało oddalone tylko z uwagi na podniesiony przez stronę pozwaną zarzut przedawnienia. Roszczenia przedawnione istnieją i mogą być dochodzone sądownie a ulegają oddaleniu tylko w razie podniesienia przez stronę pozwaną zarzutu przedawnienia. Strona powodowa nie miała obowiązku zakładać, że pozwany taki zarzut przedawnienia podniesie, skoro wezwanie do zapłaty z dnia 21 sierpnia 2014r. pozostało bez odpowiedzi ( okoliczność przeciwna nie została podniesiona ani wykazana). W tych okolicznościach Sąd Okręgowy uznał, że zachodzi szczególnie uzasadniony przypadek do odstąpienia od obciążenia przegrywającego powoda kosztami procesu na rzecz strony pozwanej ( art. 102 k.p.c.).

Niezasadne byłoby też obciążanie strony powodowej kosztami postępowania apelacyjnego na rzecz strony pozwanej. Podkreślenia w tym miejscu wymaga, że Sąd Rejonowy z pewnością oddaliłby wniesione powództwo, gdyby nie został wprowadzony w błąd oświadczeniami pełnomocników obu stron co do aktualnej sytuacji w przedmiocie zajmowania ściany budynku przez reklamę. W szczególności gdyby na rozprawie pełnomocnik pozwanej nie przyznał, że reklama nadal istnieje i podniósł zarzut usunięcia reklamy już w lutym 2011r. to Sąd Rejonowy przeprowadził by w tym względzie stosowne postępowanie wyjaśniające a w razie potrzeby dowodowe. Tymczasem pełnomocnik strony pozwanej dopiero w apelacji podniósł istotny dla sprawy zarzut usunięcia reklamy w 2011r. i w konsekwencji zarzut przedawnienia wynikający z art. 229 k.c. w związku z art. 230 k.c.

Mając powyższe na uwadze na zasadzie art. 102 k.p.c. orzeczono jak w punkcie 2 sentencji.

(...)