Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 02 października 2015 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

  w następującym składzie:

  Przewodnicząca: Sędzia SO Elżbieta Zalewska - Statuch

  Protokolant: staż. Aleksandra Wydrzyńska

po rozpoznaniu w dniu 24 września 2015 roku w Sieradzu

na rozprawie

  sprawy z powództwa G. J. i A. J.

  przeciwko Skarbowi Państwa – (...) Zarządowi (...) w B.

  o odszkodowanie

I.  zasądza od pozwanego Skarbu Państwa – (...) Zarządu (...) w B. solidarnie na rzecz powodów G. J. i A. J. kwotę 10 505 (dziesięć tysięcy pięćset pięć) złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 8 maja 2012r. do dnia zapłaty;

II.  oddala powództwo w pozostałej części;

III.  zasądza od powodów G. J. i A. J. na rzecz Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa 3 073 (trzy tysiące siedemdziesiąt trzy) złote z tytułu częściowego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

IV.  nakazuje pobrać od pozwanego Skarbu Państwa – (...) Zarządu (...) w B. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Sieradzu kwotę 405,66 (czterysta pięć 66/100) złotych z tytułu zwrotu wydatków;

V.  nakazuje ściągnąć z zasądzonego na rzecz powodów w pkt I świadczenia na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradz kwotę 5 151,27 (pięć tysięcy sto pięćdziesiąt jeden 27/100) złotych z tytułu zwrotu wydatków.

Sygn. akt I C 108/12

UZASADNIENIE

Po ostatecznym sprecyzowaniu roszczeń powodowie G. J. i A. J. domagali się solidarnego zasądzenia na ich rzecz od Skarbu Państwa reprezentowanego przez (...) Zarząd (...) w B. odszkodowania
w wysokości 145 161 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 08 maja 2012 roku do dnia zapłaty oraz zasądzenia na ich rzecz kosztów procesu.

Dochodzone odszkodowanie obejmowało rekompensatę za szkodę, jakiej powodowie doznali na skutek utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego w Ł.. Jako podstawę prawną żądania wskazali przepis art. 129 ust 2 oraz art. 136 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska.

W odpowiedzi na pozew pozwany zastępowany przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów procesu.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powodowie są właścicielami nieruchomości położonej w miejscowości B., gm. B., składającej się z działki oznaczonej w ewidencji gruntów numerem 711
o powierzchni 0,3666 ha, dla której Sąd Rejonowy w Łasku prowadzi księgę wieczystą (...).

(odpis księgi wieczystej - k. 17-18)

Nieruchomość położona jest w całości w podobszarze B i pod względem klasyfikacji gleboznawczej stanowi pastwisko V i VI klasy bonitacyjnej. Nieruchomość położona jest
w terenie dla którego nie ma opracowanego planu zagospodarowania przestrzennego. Zgodnie ze zmianą do studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania gminy B. nieruchomość znajduje się na terenie zabudowy mieszkaniowej z towarzyszącymi usługami nieuciążliwymi oraz zabudowy letniskowej i zagrodowej.

(dowód: opinia biegłego K. N. k. 215-270)

W dniu 09 lutego 2010r. Sejmik Województwa (...) podjął uchwałę
Nr (...) w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania lotniska Ł.
(Dz. U. Woj. (...) Nr 2010.88.689 z 29 marca 2010 roku). Przedmiotowa uchwała weszła w życie 12 kwietnia 2010r. Na jej podstawie obszar ograniczonego użytkowania został podzielony na dwa podobszary oznaczone symbolami A (podobszar, którego granicę wewnętrzną wyznacza granica terenu lotniska, zewnętrzną natomiast wyznacza izolinia równoważnego poziomu dźwięku A dla pory nocy - przedział czasu od godz. 22.00 do 6.00 - wyrażonego wskaźnikiem hałasu L AeqN = 50 dB) i podobszar B (granicę wewnętrzną wyznacza izolinia równoważnego poziomu dźwięku A dla pory nocy, wyrażonego wskaźnikiem hałasu L AeqN = 50 dB, zewnętrzną granicę podobszaru B wyznacza izolinia równoważnego poziomu dźwięku A dla pory nocy, wyrażonego wskaźnikiem hałasu L AeqN = 45 dB).

Uchwała Sejmiku Województwa (...) Nr (...) ogranicza właścicieli działek położonych w obszarze ograniczonego użytkowania w ten sposób, że nie mogą oni skutecznie dochodzić zaniechania emisji hałasu przez lotnisko. Ponadto w obszarze A wymieniona uchwała wprowadziła zakaz (§ 8, § 9):

- przeznaczania terenu pod zabudowę mieszkaniową jedno i wielorodzinną, zagrodową
i zamieszkania zbiorowego oraz mieszkaniowo – usługową,

- tworzenia terenów rekreacyjno – wypoczynkowych,

tworzenia stref ochronnych „A” uzdrowisk,

- przeznaczenia terenu pod budowę: szpitali, domów opieki społecznej, obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,

- budowy budynków jedno i wielorodzinnych oraz zamieszkania zbiorowego, zagrodowych, mieszkaniowo – usługowych, szpitali, domów opieki społecznej, obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,

- zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych w całości lub części na budynki mieszkalne jedno i wielorodzinne oraz zamieszkania zbiorowego, mieszkaniowo – usługowego oraz na zabudowę zagrodową i na szpitale, domy opieki społecznej oraz obiekty związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży.

W podobszarze A dopuszcza się zmianę sposobu użytkowania budynków w całości lub w części na cele mieszkaniowe oraz budowę nowych budynków mieszkalnych jednorodzinnych jako towarzyszących innym funkcjom, na warunkach określonych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku planu miejscowego na warunkach określonych w decyzji o warunkach zabudowy (§10).

Natomiast w obszarze B wprowadzono zakazy:

- tworzenia stref ochronnych „A” uzdrowisk,

- przeznaczenia terenu pod budowę: szpitali, domów opieki społecznej, obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, działających w porze nocy,

- zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych w całości lub części
na szpitale, domy opieki społecznej oraz obiekty związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, działające w porze nocy.

W § 11 uchwały wprowadzono także następujące wymagania techniczne dotyczące budynków:

- w budynkach nowo projektowanych należy zapewnić izolacyjność ścian zewnętrznych, okien, drzwi w ścianach zewnętrznych, dachów i stropodachów, zgodnie z Polskimi Normami dotyczącymi izolacyjności przegród w budynkach oraz izolacyjności akustycznej elementów budowlanych,

- w budynkach istniejących należy zastosować zabezpieczenia zapewniające izolacyjność ścian zewnętrznych, okien, drzwi ścianach zewnętrznych, dachów i stropodachów, zgodnie
z Polskimi Normami dotyczącymi izolacyjności przegród w budynkach oraz izolacyjności akustycznej elementów budowlanych.

(niesporne; uchwała k. 22-23).

W dniu 28 kwietnia 2009 roku powodowie uzyskali decyzję Wójta Gminy B.
o warunkach zabudowy nr 8/09, określającą sposób zagospodarowania i warunki zabudowy dla części działki (...) dla inwestycji obejmującej budowę budynku mieszkalnego oraz szczelnego zbiornika bezodpływowego na nieczystości ciekłe. W decyzji nałożono wymóg uwzględnienia zabezpieczeń akustycznych przed nadmierną emisją hałasu w formie odpowiednich materiałów budowlanych, stolarki okiennej itp.

(decyzja k. 40-42).

W dniu 2 czerwca 2010 roku Starosta Ł. wydał decyzję zatwierdzającą projekt budowlany i udzielił powodom pozwolenia na budowę domu mieszkalnego.

(decyzja k. 43-43v).

W projekcie zagospodarowania działki zgłoszonym do Starostwa Powiatowego zadeklarowano uwzględnienie zabezpieczeń akustycznych przed nadmierną emisją hałasu w formie odpowiednich materiałów budowlanych m.in. zastosowanie 3-szybowej stolarki okiennej. (projekt zagospodarowania k. 160 -161).W projekcie budowlanym znajduje się oświadczenie projektanta z dnia 20 kwietnia 2010 roku o zgodności z obowiązującymi przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej. (oświadczenie k. 168)

Powodowie budowę domu rozpoczęli 26 kwietnia 2011 roku od wytyczenia narożników fundamentów. (dziennik budowy k. 46).

Na dzień zamknięcia rozprawy na działce znajduje się parterowy budynek mieszkalny z poddaszem nieużytkowym w trakcie realizacji (niesporne).

Wymogi dotyczące izolacyjności akustycznej budynku powodów są spełnione
w odniesieniu do przegród zewnętrznych, za wyjątkiem izolacyjności oszklonych drzwi tarasowych od strony południowej, którą należy powiększyć poprzez zainstalowanie rolet zwijanych z kurtyną z profili PA 37 lub PA 39 w celu dodatkowego zakrycia otworu okiennego - drzwiowego. Niespełnienie wymagań wynika z niezgodności doboru okna 2-szybowego
z projektem zakładającym okno 3-szybowe. Przewaga izolacyjności akustycznej okien
3 – szybowych nad 2 – szybowymi jest niewielka i wynosi 1 dB. Z uwagi na lokalizację budynku w relatywnie dużej odległości od lotniska (4 500 m) nie jest on narażony na hałas
o poziomie wymagającym szczególnych zabezpieczeń akustycznych. Pomiary hałasu
na zewnątrz budynku powodów wykonano w dwóch lokalizacjach, w różnych porach dnia,
na terenie miejscowości B. i nie stwierdzono przekroczenia wartości dopuszczalnych dla terenów zabudowy jednorodzinnej i zagrodowej.

(dowód: opinia biegłych z Politechniki (...) w zakresie akustyki budowlanej -
k.108-121v, opinia uzupełniająca biegłych z Politechniki (...) w zakresie akustyki budowlanej k. 167-170v).

Wartość robót niezbędnych dla zapewnienia odpowiedniego klimatu akustycznego budynku mieszkalnego stanowi kwotę 2 045 zł. W wyniku wprowadzenia strefy ograniczonego użytkowania nieruchomość należąca do powodów utraciła wartość na poziomie 8 460 zł

(dowód: opinia biegłego K. M. - k. 216 - 270 )

Powyższych ustaleń Sąd dokonał na podstawie dowodów z powołanych dokumentów, których prawdziwości nie kwestionowała żadna ze stron, a Sąd nie znalazł żadnych podstaw by czynić to z urzędu. Ponadto wykorzystano sporządzone na potrzeby niniejszego postępowania opinie biegłych.

Sąd pominął dowody z zeznań świadków: P. W., M. R., E. M., gdyż zeznawali na okoliczności, które nie miały w sprawie istotnego znaczenia.

Co do wnioskowanego w pozwie dowodu z zeznań świadków J. K.
i M. A. powodowie na rozprawie w dniu 14 czerwca 2012 roku odstąpili od jego popierania (protokół k. 63)

W zakresie ustalenia utraty wartości rynkowej nieruchomości powodów i kosztów przywrócenia właściwego klimatu akustycznego Sąd dysponował opinią biegłego z zakresu budownictwa – K. N..

Biegły dokonał analizy porównawczej transakcji sprzedaży podobnych nieruchomości niezabudowanych, ale z możliwością ich zabudowy, czyniąc wnikliwe, kategoryczne, logiczne i merytorycznie uzasadnione wnioski pod kątem wielorakich cech nieruchomości, również ze względu na źródła oddziaływania na nie hałasu. Biegły bardzo rzeczowo i wyczerpująco odniósł się zarówno do sformułowanej tezy dowodowej, przedstawiając rozmiar zmniejszenia wartości nieruchomości powodów spowodowany dwoma okolicznościami: utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania wprowadzającego ograniczenia w sposobie korzystania z nieruchomości w zakresie przeznaczenia terenu oraz sposobu korzystania z terenów z uwagi na niemożność dotrzymania standardów jakości środowiska spowodowanej funkcjonowaniem lotniska oraz hałasem emitowanym przez samoloty F-16.. Powodowie od początku formułując swe żądania powoływali się na niekorzystny czynnik, jakim jest hałas związany z lotami samolotów. W sprawie należało zatem oprzeć się na opinii uwzględniającej tę okoliczność, skoro obszar ograniczonego użytkowania powstał właśnie z uwagi na niemożność zapewnienia poza lotniskiem warunków gwarantujących dopuszczalny poziom hałasu.

Biegły K. N. oparł się na prawidłowych danych, dotyczących wycenianych nieruchomości, właściwym doborze nieruchomości podobnych oraz właściwym wychwyceniu cech różniących nieruchomości podobne od nieruchomości wycenianej
i właściwym ustaleniu współczynników korygujących, różnicując na tej podstawie kryteria,
w oparciu o które ustalał spadek jej wartości.

W zakresie kosztów rewitalizacji akustycznej Sąd również oparł się na opinii biegłego K. N., która została wydana w oparciu o zakres niezbędnych do wykonania prac wskazany w opracowaniu Katedry Akustyki i Multimediów Politechniki (...).

Ponieważ na datę wejścia w życie uchwały Sejmiku działka powodów była niezabudowana, ponieważ rozpoczęli oni wznoszenie budynku dopiero w kwietniu 2011 roku Sąd nie uwzględnił żądania powodów w zakresie zlecenia ponownej opinii, w której biegły ustalając wysokość szkody z tytułu spadku wartości nieruchomości obowiązany byłby przyjąć jako wartości wyjściowe ceny nieruchomości zabudowanych zamiast przyjętych
w opinii cen uzyskanych ze sprzedaży nieruchomości niezabudowanych, przy uwzględnieniu możliwości ich zabudowy, gdyż przy ocenie, czy i w jakim stopniu właściciel poniósł szkodę na skutek spadku wartości nieruchomości, przyjmuje się stan nieruchomości z dnia wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania (por. wyrok Sądu Apelacyjnego
w Poznaniu z dnia 5 czerwca 2013 r., w sprawie I ACa 391/1, Lex nr 1363334). Podejmując takę decyzję Sad miał na uwadze art. 129 § 2 w zw. z art. 135 i 136 Prawa ochrony środowiska zgodnie z którym odszkodowanie przysługuje właścicielowi w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z jego nieruchomości, zatem należy przyjąc, że chodzi tu o ograniczenie korzystania z nieruchomości lub jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem, a więc określonym przy zastosowaniu art . 140 k.c. (por. teza 2 do art. 84 Komentarza do nieobowiązującej już ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska E. Radziszewski Wydawnictwo Prawnicze W-wa 1987 rok, co wobec podobieństwa przepisów co do strefy ochronnej - art.71 i następne tej ustawy oraz roszczeń w związku z jej utworzeniem – art. 84 ustawy i obszaru ograniczonego użytkowania oraz roszczeń na podstawie ustawy aktualnie obowiązującej należy uznać za uprawnione w aktualnym stanie prawnym). Odmienne stanowisko powodów w ocenie tego Sądu nie znajduje umowocania w powołanych przez Sąd przepisach ustawy o ochronie środowiska.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo zasługuje na częściowe uwzględnienie.

Przepisy ustawy Prawo ochrony środowiska z 27 kwietnia 2001r. (Dz. U. z 2008 roku Nr 25, poz. 150 z późn. zm.) samodzielnie przewidują podstawy odpowiedzialności odszkodowawczej i mają charakter przepisów szczególnych w stosunku do regulacji Kodeksu cywilnego , dotyczącej ochrony prawa własności przed naruszeniami. Odpowiedzialność Skarbu Państwa na tej podstawie uzależniona jest od wykazania trzech przesłanek: wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego, powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości, zaistnienie szkody poniesionej przez właściciela nieruchomości, jej użytkownika wieczystego lub osobę, której przysługuje prawo rzeczowe do nieruchomości, a także związek przyczynowy między wprowadzonym ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości, a szkodą.

Pojęcie szkody nie zostało zdefiniowane w Kodeksie cywilnym . Treść art. 361 k.c. wskazuje jedynie na zakres szkody, podlegającej naprawieniu.

W doktrynie i orzecznictwie przyjęte zostało, że szkodą jest uszczerbek majątkowy, czyli zmniejszenie się majątku wskutek pewnego zdarzenia, niezależnie od istnienia przesłanek odpowiedzialności za nią. Uszczerbek majątkowy może polegać na zmniejszeniu majątku przez ubytek, utratę lub zniszczenie poszczególnych składników majątkowych albo przez ich uszkodzenie lub obniżenie wartości, na zwiększeniu pasywów albo udaremnieniu zwiększenia się majątku przez nieuzyskanie korzyści, które poszkodowany mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Definicja szkody nie została zawarta również w ustawie Prawo ochrony środowiska .
Z treści art. 129 ust. 1, 2 i 3 p.o.ś. wynika, że właściciel, użytkownik wieczysty lub osoba, której przysługuje rzeczowe prawo do nieruchomości mogą żądać wykupienia nieruchomości lub jej części albo odszkodowania za poniesioną szkodę, która obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości oraz - stosownie do art. 136 ust. 3 p.o.ś. - koszty poniesione w celu wypełnienia wymagań technicznych, dotyczących istniejących budynków, nawet w przypadku braku obowiązku podjęcia działań w tym zakresie.

Nie został zatem oznaczony w tych przepisach wyczerpujący katalog szkód, które podlegają naprawie (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 listopada 2012 r., w sprawie II CSK 254/12, Lex nr 1294477).

Istnienie związku przyczynowego między przedmiotowym ograniczeniem, a elementem szkody powodów, jakim jest spadek wartości ich nieruchomości, znajduje uzasadnienie jurydyczne w treści przepisu art. 129 ust. 2 p.o.ś., który wprost wskazuje, iż szkoda obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości. Nie powinno przy tym budzić wątpliwości,
że obniżenie wartości nieruchomości stanowi wymierną stratę, niezależnie od tego czy właściciel ją zbył, czy też nie zamierza podjąć w tym kierunku żadnych działań, nieruchomość jest bowiem dobrem o charakterze inwestycyjnym (zob. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 12 października 2001 r., III CZP 57/01, OSNC 2002, nr 5, poz. 57). Przesłanką roszczenia odszkodowawczego przewidzianego w art. 129 ust. 2 p.o.ś. nie jest zbycie nieruchomości, a odszkodowanie nie jest ograniczone do rzeczywistej straty, obowiązuje bowiem zasada pełnej odpowiedzialności odszkodowawczej za wprowadzenie ograniczeń w korzystaniu z nieruchomości ( art. 361 § 2 k.c. ).

Na wskutek wejścia w życie rozporządzenia doszło do zawężenia granic własności (art. 140 k.c. w zw. z art. 144 k.c.), a tym samym ścieśnienia wyłącznego władztwa właściciela względem nieruchomości położonej na obszarze ograniczonego użytkowania. Powodowie nie mogą skutecznie dochodzić zaniechania immisji w postaci generowania przez lotnisko nadmiernego hałasu, czyli realizować uprawnień związanych z podejmowaniem działań ochronnych wobec swojej własności (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu
z 18 listopada 2010 r., I ACa 884/10, lex 756735), jednakże w tym zakresie tak rozumianej szkodzie powodów czyni zadość kwota rekompensująca spadek wartości nieruchomości oraz kwota rekompensująca koszty rewitalizacji wzniesionego budynku mieszkaniowego.

Obniżenie wartości nieruchomości, która jest dobrem inwestycyjnym, stanowi wymierną stratę niezależnie od tego, czy właściciel zamierza ją zbyć z wykorzystaniem aktualnego jej przeznaczenia, czy też nie zamierza podjąć w tym kierunku żadnych działań. Przesłanką roszczenia odszkodowawczego przewidzianego w art. 129 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska nie jest bowiem jej zbycie.

Stosownie do treści art. 136 ust. 3 w/w ustawy, w razie określenia na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych dotyczących budynków szkodą, o której mowa w przepisie art. 129 ust. 2 ustawy, są także koszty poniesione w celu wypełnienia tych wymagań przez istniejące budynki.

Uchwała Sejmiku Województwa (...) nr (...) wprowadziła wymóg zastosowania w istniejących budynkach zabezpieczeń zapewniających izolacyjność ścian zewnętrznych, okien, drzwi w ścianach zewnętrznych, dachów i stropodachów, zgodnie
z Polskimi Normami dotyczącymi izolacyjności przegród w budynkach oraz izolacyjności akustycznej elementów budowlanych. Obowiązek naprawienia szkody po stronie pozwanej polega zatem na uiszczeniu odpowiedniej sumy pieniężnej, odpowiadającej wartości prac koniecznych do wykonania wskazanych nakładów rewitalizacyjnych. Poniesienie tych nakładów pozwoli na uniknięcie hałasu przekraczającego poziomy normatywne,
a tym samym na korzystanie z budynku zgodnie z jego przeznaczeniem.

Budynek powodów nie spełnia obowiązujących wymogów i nie zapewnia należytego klimatu akustycznego. W celu ochrony akustycznej konieczne jest poczynienie nakładów, których łączne koszty biegły określił na kwotę 2 045 złotych.

Na datę wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania szkoda powodów z tytułu utraty wartości gruntu niezabudowanego z możliwością zabudowy znajdującego się
w podobszarze B wyniosła 8 460 zł.

Roszczenie powodów znajdowało uzasadnienie w przepisach art. 129 ust. 2 w zw.
z art. 135 ust. 1 i art. 136 Prawo ochrony środowiska i na tej podstawie na ich rzecz należało zasądzić od pozwanego 10 505 złotych (8 460 zł + 2 045 zł), natomiast w pozostałym, zakresie powództwo podlegało oddaleniu.

O odsetkach od zasądzonego roszczenia Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c.
w związku z art. 455 k.c., zasądzając je od dnia 08 maja 2012 roku – tj. od dnia określonego przez powodów, którego termin płatności upływał już po doręczeniu pozwanemu odpisu pozwu, co nastąpiło w dniu 30 kwietnia 2012 roku (k. 36).

Żaden przepis ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku prawo o ochronie środowiska, (art. 129 – 136), która stanowi podstawę odpowiedzialności pozwanego, nie przewiduje konieczności ustalenia przez sąd wysokości odszkodowania. Wyrok sądu w tym zakresie nie ma charakteru konstytutywnego, nie jest zatem źródłem zobowiązania pozwanego do zapłaty, pozostaje nim ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości. Szkoda powstaje w dacie wejścia w życie uchwały wprowadzającej strefę ograniczonego użytkowania i w sprawie niniejszej brak jest podstaw do przyjęcia, że ustalona kwota odszkodowania odbiega w jakimkolwiek stopniu od wartości szkody właśnie z tej daty, co mogłoby stanowić podstawę zasądzenia odsetek od daty wyrokowania.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. mając na uwadze, iż powodowie przegrali proces w 92,7 %.

Na koszty procesu składały się: wynagrodzenia pełnomocników (3600 zł i 3617 zł), wydatki na opinie biegłych (5 556,93 zł).

O zwrocie wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa, Sąd orzekł
na podstawie art. 113 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, nakazując je pobrać stosunkowo do wyniku sprawy - odpowiednio - w kwocie 5 151,27 złotych od powodów z zasądzonego roszczenia i w kwocie 405,66 złotych od pozwanego. Zgodnie bowiem z treścią art. 94 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Skarb Państwa nie ma obowiązku ponoszenia jedynie opłat sądowych, co nie dotyczy poniesionych w toku procesu wydatków.

W zakresie kosztów zastępstwa procesowego powodowie winien ponieść je do wysokości 6 690 zł a pozwany do wysokości 527 zł, a zatem powodów obciąża obowiązek zwrotu pozwanemu różnicy pomiędzy poniesionymi kosztami zastępstwa a należnymi w wysokości 3 073 zł (3600 zł – 527 zł).

Zwalniając powodów od kosztów sądowych Sąd uwzględnił ich sytuację majątkową jedynie w zakresie opłat sądowych, uznając za niezasadne zastosowanie tej instytucji do kosztów zastępstwa prawnego należnych od nich pozwanemu oraz poniesionych za nich przez Skarb Państwa wydatków związanych z opiniami biegłych. Powodowie reprezentowani przez fachowego pełnomocnika zainicjowali spór przed Sądem Okręgowym, dochodząc roszczenia z którym się ostali w 7,3 %, a zatem powinni częściowo uczestniczyć w kosztach związanych z jego prowadzeniem. Brak jest usprawiedliwionych podstaw by koszty te przerzucać na współobywateli z których podatków finansowany jest wymiar sprawiedliwości, w tym także obowiązkowe zastępstwo Skarbu Państwa przed Sądem Okręgowym przez Prokuratorię Generalną w sytuacji w której na rzecz powodów zasądzane są jednak określone świadczenia. Strona powodowa nie podała także żadnych okoliczności przemawiających za powinnością zastosowania w sprawie art. 102 kpc, które dawałyby podstawę do przyjęcia, że zachodził szczególnie uzasadniony wypadek przemawiający za nieobciążeniem powodów wydatkami poniesionymi tymczasowo przez Skarb Państwa.