Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 września 2015 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 30 września 2015 r. w S.

sprawy J. B. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania J. B. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.

z dnia 29 maja 2015 roku nr (...)

oddala odwołanie.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 29 maja 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., po rozpoznaniu wniosku z dnia 9 lutego 2015 r., odmówił J. B. (1) prawa do emerytury po osiągnięciu 60 roku życia, z uwagi na nieudowodnienie przez niego okresu 25 lat ogólnego stażu ubezpieczeniowego oraz okresu 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Ubezpieczony odwołał się od powyższej decyzji, wnosząc o jej zmianę i przyznanie mu prawa do emerytury. Wniósł o uwzględnienie w ogólnym stażu ubezpieczeniowym dodatkowo okresu zatrudnienia od 12 października 1968 r. do 31 lipca 1970 r. oraz od 1 września 1970 r. do 30 września 1971 r. w (...) w K., wskazując, że pracował wówczas w pełnym wymiarze czasu pracy jako robotnik fizyczny. Odnośnie stażu pracy w warunkach szczególnych podniósł, że w warunkach szczególnych pracował przez ponad 17 lat, zajmując stanowiska spawacza, tj. w okresach zatrudnienia w Stoczni (...) od dnia 20 sierpnia 1973 r. do 6 sierpnia 1975 r., w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) od 24 maja 1976 r. do 16 kwietnia 1977 r., w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) od 12 października 1977 r. do 31 lipca 1991 r., w (...) sp. z o.o. w G. W.. od 7 stycznia 1992 r. do 30 czerwca 1992 r. oraz od 7 listopada 1994 r. do 31 sierpnia 1995 r.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania w całości z argumentacją jak w zaskarżonej decyzji.

Na rozprawie w dniu 30 września 2015 r. pełnomocnik ubezpieczonego oświadczył, iż J. B.domaga się doliczenia do ogólnego stażu ubezpieczeniowego okresu zatrudnienia w (...) K.wyłącznie od 1 września 1970 r. do 30 września 1971 r. W zakresie w jakim ubezpieczony domagał się ustalenia, że w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) K.pracował również wcześniej cofnięto odwołanie. Podtrzymano przy tym odwołanie w zakresie dotyczącym poczynionych przez organ rentowy w zaskarżonej decyzji ustaleń co do długości okresów, w których ubezpieczony wykonywał pracę w warunkach szczególnych.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

J. B. (1) urodził się w dniu (...) Naukę w szkole podstawowej ukończył w dniu 11 czerwca 1970 r.

Niesporne, a nadto dowód: świadectwo ukończenia szkoły – k. 69 akt sprawy.

W dniu 9 lutego 2015 r. ubezpieczony złożył w organie emerytalnym wniosek o emeryturę. J. B. nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

Niesporne, a nadto dowód: wniosek o ustalenie prawa do emerytury – k. 1-2 plik I akt ZUS O/S..

Na dzień 1.01.1999 r. J. B. (1) na pewno przebył 22 lata, 2 miesiące i 13 dni ogólnego okresu ubezpieczenia. Na okres ten składają się:

- okres zatrudnienia od 1 lipca 1970 r. do 31 sierpnia 1970 r. w (...) K.,

- okres zatrudnienia od 16 października 1971 r. do 30 września 1972 r. w (...),

- okres zatrudnienia od 24 marca 1973 r, di 26 czerwca 1973 r. w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...),

- okres zatrudnienia od 20 sierpnia 1973 r. do 6 sierpnia 1975 r. w Stoczni (...),

- okres zatrudnienia od 24 maja 1976 r. do 16 kwietnia 1977 r. w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...),

- okres zatrudnienia od dnia 12 października 1977 r. do 31 lipca 1991 r. w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...),

- okres zatrudnienia od dnia 8 stycznia 1992 r. do 9 maja 1992 r. w (...) na budowie eksportowej w Niemczech,

- okres zatrudnienia od dnia 7 listopada 1994 r. do 31 sierpnia 1995 r. w (...) sp. z o.o. w G. W..

- okres korzystania z zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia od 1 września 1995 r. do 14 kwietnia 1996 r.

- okresy pobierania zasiłków dla bezrobotnych od 1 sierpnia 1991 r. do 5 stycznia 1992 r., od 20 maja 1992 r. do 19 maja 1993 r., od 18 kwietnia 1996 r. do 17 kwietnia 1997 r.

Dowody:

- zaświadczenie PUP – k. 10 plik I akt ZUS O/S.;

- świadectwa pracy – k. 5, 6, 7, 8, 9, 10 akt ZUS O/S., plik I (...);

- karta zasiłkowa – k. 12 akt ZUS O/S., plik I (...);

- zaświadczenie (...) w S. z 25.11.2014 r. – k. 12 akt ZUS O/S., plik (...);

- karta przebiegu zatrudnienia – k. 20 plik I akt ZUS O/S..

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie nie mogło zostać uwzględnione.

Zgodnie z treścią przepisu art. 24 ust. 1b pkt 20 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2015r., poz. 748 z późn. zm.; dalej jako: ustawa emerytalna) - mężczyznom urodzonym po dniu 30 września 1953 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego, wynoszącego co najmniej 67 lat, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a i 50e i 184.

W myśl przepisu art. 184 ust. 1 i 2 ustawy emerytalnej - ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 ( co najmniej 25 lat dla mężczyzn).

W ust. 2 wskazano, że emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Wykaz prac zaliczanych do prac w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze zamieszczony został w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.). Przepis §4 ust. 1 tego rozporządzenia stanowi przy tym, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W myśl przepisu § 2 powołanego aktu prawnego, okresami pracy uzasadniającymi prawo do emerytury są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy pracy, o którym mowa stwierdza przy tym zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 cytowanego rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

W ocenie sądu rozpoznającego niniejszą sprawę, na gruncie brzmienia przytoczonych powyżej przepisów, należało uznać, że w ustalonym stanie faktycznym decyzja organu rentowego odmawiająca ubezpieczonemu prawa do wcześniejszej emerytury była prawidłowa, niezależnie od tego iż istnieją uzasadnione podstawy, by przypuszczać, że nie wszystkie poczynione przez organ rentowy ustalenia, mające wpływ na treść decyzji, są prawidłowe (w tym w szczególności ustalenia co do długości okresów, w których J. B. wykonywał pracę w warunkach szczególnych). Z ustaleń stanu faktycznego wynika bowiem jednoznacznie, że ubezpieczony nie spełnił warunków uprawniających go do nabycia prawa do emerytury, o której mowa w art. 32 w zw. z art. 184 ustawy emerytalnej. W niniejszej sprawie bezspornym wprawdzie pozostawało, iż osiągnął on – na dzień wydawania decyzji – wiek emerytalny uprawniający go do skorzystania z wcześniejszej emerytury, a także nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego, to jednak ostatecznie poza sporem pozostawało również to, że na dzień 1 stycznia 1999 r. nie legitymował się on przebyciem wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego (tzw. stażu ogólnego), wynoszącego co najmniej 25 lat dla mężczyzn.

Z uwagi na powyższe w trakcie niniejszego postępowania niecelowe okazało się prowadzenie szczegółowego postępowania dowodowego, zmierzającego do precyzyjnego ustalenia ile dokładnie wynosił ogólny staż ubezpieczeniowy J. B.na dzień 31 grudnia 1998r., ani tym bardziej, ile wynosił jego staż pracy w warunkach szczególnych na tę datę. Ubezpieczony w niniejszym postępowaniu ostatecznie domagał się bowiem wyłącznie uwzględnienia w jego ogólnym stażu ubezpieczeniowym jedynie okresu zatrudnienia od dnia od 1 września 1970 r. do 30 września 1971 r. w (...)w K.(cofnął natomiast odwołanie w zakresie w jakim domagał się ustalenia, że w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) K.pracował również w okresie wcześniejszym) (k. 78). Ubezpieczony nie powołał się na żaden inny okres zatrudnienia. W tej sytuacji nawet gdyby możliwe okazało się uwzględnienie dodatkowo w stażu ubezpieczeniowym J. B.wnioskowanego okresu zatrudnienia, i tak nie doprowadziłoby to do zmiany zaskarżonej decyzji. Nawet po ewentualnym doliczeniu do stażu ubezpieczeniowego wnioskowanego okresu zatrudnienia, J. B.legitymowałby się bowiem ogólnym stażem ubezpieczeniowym wynoszącym jedynie 23 lata 3 miesiące i 13 dni zamiast wymaganego prawem okresu 25 lat.

W tym miejscu trzeba podkreślić, że wyliczając staż ubezpieczeniowy J. B.na potrzeby ustalenia spełnienia warunków do przyznania świadczenia emerytalnego organ rentowy do tego stażu zaliczył wszystkie wykazane stosownymi dokumentami okresy ubezpieczenia, szczegółowo wykazane wyżej w części uzasadnienia poświęconej poczynionym przez sąd ustaleniom faktycznym. Ubezpieczony – poza wskazaniem jako dodatkowego okresu ubezpieczenia spornego okresu zatrudnienia w (...) K.od 1.09.1970 r. do 130.09.1971 r. (1 rok i 1 miesiąc) - nie powołał się na żadne inne okresy ubezpieczenia.

W konsekwencji powyższego decyzję z dnia 29 maja 2015 r. należało uznać za prawidłową. Odmienne ustalenie mogłoby mieć miejsce ewentualnie w sytuacji, gdyby ubezpieczony wykazał jeszcze jakieś dodatkowe (nieuwzględnione dotychczas przez organ rentowy) okresy podlegania ubezpieczeniom społecznym.

Wobec uznania, iż ubezpieczony nie legitymował się co najmniej 25 letnim ogólnym stażem ubezpieczeniowym na dzień 1 stycznia 1999 r. bez znaczenia dla rozstrzygnięcia pozostawała także kwestia ustalenia, czy ubezpieczony udowodnił również wymagany staż pracy w warunkach szczególnych. Niewykazanie wymaganego ogólnego stażu ubezpieczeniowego powoduje bowiem, że badanie istnienia pozostałych przesłanek nabycia prawa do emerytury, tj. legitymowania się przez ubezpieczonego na dzień 1 stycznia 1999 r. 15-letnim okresem stażu pracy w warunkach szczególnych jest zbędne. Z uwagi na powyższe, działając na podstawie art. 220 k.p.c., sąd ograniczył rozprawę w sprawie wyłącznie do zbadania ogólnego stażu pracy J. B. na dzień 1 stycznia 1999r. (k. 70v).

Nie uszło przy tym uwadze sądu, że ubezpieczony podtrzymał wniosek o dokonanie przez sąd ustalenia, że w okresach wskazanych w odwołaniu pracował w warunkach szczególnych, wskazując, że ustalenie w tym zakresie może mieć wpływ na jego późniejsze uprawniania z tytułu emerytury. Sąd orzekający w niniejszej sprawie podziela jednak w całości ugruntowane stanowisko Sądu Najwyższego, zgodnie z którym nie jest dopuszczalne w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych wydanie wyroku ustalającego spełnienie przez ubezpieczonego niektórych warunków wymaganych do nabycia prawa do świadczenia i przyznającego to świadczenie pod warunkiem spełnienia pozostałych warunków w przyszłości (tak m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 lutego 2010 r., sygn. akt I UK 262/09). W wyroku z dnia 15 grudnia 2000 r., (sygn. akt II UK 147/00, OSNP rok 2002, nr 16, poz. 389) Sąd Najwyższy zauważył, że istota decyzji organu rentowego polega na rozstrzygnięciu o prawie do konkretnego świadczenia (lub o jego wysokości) jako całości, a nie o poszczególnych elementach składających się na to prawo. Sąd stwierdzający spełnienie przez ubezpieczonego jednego lub więcej warunków powstania prawa do świadczenia, nie może ustalić tego w sentencji wyroku, przy jednoczesnym oddaleniu odwołania ubezpieczonego od niekorzystnej dla niego decyzji organu rentowego (tak: wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 15 grudnia 2000 r., II UKN 147/00, OSNP 2002 r. Nr 16, poz. 389; z dnia 9 lutego 2010 r., I UK 262/09). Ponadto Sąd Najwyższy w uzasadnieniu do cytowanego powyżej wyroku z dnia 9 lutego 2010 r. (I UK 262/09) uwypuklił, że wyrok ustalający istnienie lub nieistnienie stosunku prawnego lub prawa jest dopuszczalny w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wyjątkowo i tylko wówczas, gdy przepis tak stanowi, np. w sprawach o ustalenie istnienia lub nieistnienia obowiązku ubezpieczenia, obowiązku opłacania składek, zwrotu nienależnego świadczenia. Regułą jest zatem, że sąd ubezpieczeń społecznych w trybie rozpoznania odwołania od decyzji organu rentowego przyznaje konkretne świadczenie lub określa jego wysokość (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 25 kwietnia 2008 r., I UK 267/07). Powyższe stanowisko jest konsekwentnie reprezentowane również przez Sąd Apelacyjny w Szczecinie (por. m.in. wyroki z dnia 11 marca 2010 r., sygn. akt III AUA 19/10, OSA -106 oraz z dnia 26 września 2012 r., sygn. akt III AUA 349/12).

Podkreślić nadto wypada, że w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, przedmiot sporu określa przedmiot decyzji organu rentowego zaskarżonej do sądu ubezpieczeń społecznych. Ubezpieczony w przedmiotowej sprawie wystąpił z wnioskiem o przyznanie konkretnego świadczenia w postaci wcześniejszej emerytury. Przepisy prawa materialnego statuujące prawo do określonego świadczenia z ubezpieczenia społecznego mają odrębny byt prawny i jako takie regulują prawo do konkretnych świadczeń wykluczając stan, gdy bez spełniania jednej z normatywnych przesłanek strona będzie dochodziła ustalenia prawa na przyszłość. Ustalenie, iż ubezpieczony nie legitymował się na dzień 1 stycznia 1999 r. 25 letnim ogólnym stażem ubezpieczeniowym, uzasadniało oddalenie odwołania od zaskarżonej decyzji i zwalniało sąd od badania pozostałych przesłanek ustawowych nabycia prawa do emerytury w wieku obniżonym.

Na marginesie już tylko należy zaznaczyć, iż możliwość wydania przez sąd rozstrzygnięcia zgodnego z ostatecznie zgłoszonym żądaniem ubezpieczonego została wykluczona wprost przez samego ustawodawcę, który dla sądu I instancji, rozpoznającego odwołanie od decyzji organu rentowego przewidział możliwość wydania tylko dwóch rodzajów rozstrzygnięć. W myśl przepisu art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. sąd taki może bowiem oddalić odwołanie, jeżeli nie ma podstaw do jego uwzględnienia lub też - w przypadku uwzględnienia odwołania – może zmienić w całości lub w części zaskarżoną decyzję organu rentowego i orzec co do istoty sprawy (art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.). W niniejszym przypadku zaś orzeczenie co do istoty sprawy sprowadzało się wyłącznie do orzeczenia o tym, czy emerytura z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych ubezpieczonemu przysługuje, czy też nie.

Mając na uwadze powyższe sąd uznał zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. za prawidłową i na podstawie przepisu art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. odwołanie ubezpieczonego oddalił.