Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 lipca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 3 lipca 2013 r. w Lublinie

sprawy H. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Zamościu z dnia 26 kwietnia 2012 roku w sprawie IV U 1479/11

w przedmiocie wypłaty emerytury

na skutek apelacji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału
w B.

od wyroku Sądu Okręgowego w Zamościu

z dnia 25 marca 2013 r. sygn. akt IV U 89/13

oddala apelację.

III AUa 476/13

UZASADNIENIE

Organ rentowy - Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. decyzją z dnia 11 października 2011 r., od dnia 1 października 2011 r., wstrzymał wnioskodawczyni H. M. wypłatę emerytury, ponieważ wnioskodawczyni kontynuuje zatrudnienie, a w celu podjęcia wypłaty emerytury, powinna złożyć świadectwo pracy lub zaświadczenie stwierdzające fakt rozwiązania stosunku pracy.

Wnioskodawczyni w odwołaniu od powyższej decyzji, kwestionując jej rozstrzygnięcie, wniosła o zmianę tej decyzji. Podkreśliła, że swoją decyzję o przejściu na emeryturę podejmowała, gdy obowiązek rozwiązania umowy o pracę, jako warunek otrzymywania świadczenia z ZUS, nie obowiązywał.

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Zamościu wyrokiem z dnia 26 kwietnia 2012 r., oddalił odwołanie wnioskodawczyni od decyzji organu rentowego. Uzasadnienie tego wyroku nie zostało sporządzone. Uprawomocnił się on w dniu 17 maja 2012 r. (akta IV U 1479/11).

W dniu 30 listopada 2012 r. wnioskodawczyni złożyła skargę o wznowienie postępowania. Powołując wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 r., wniosła o zmianę wyroku Sądu Okręgowego, uchylenie decyzji organu rentowego i wypłatę zaległych świadczeń emerytalnych wraz z odsetkami.

Wyrokiem z dnia 25 marca 2013 roku Sąd Okręgowy w Zamościu wznowił postępowanie zakończone prawomocnym wyrkiem z dnia 26 kwietnia 2012 roku oraz zmienił zaskarżony wyrok wraz z poprzedzającą go decyzją i wznowił wypłatę emerytury od dnia 1 października 2011 roku. Sąd Okręgowy ustalił, że wnioskodawczyni H. M., ur. (...), od 1 stycznia 1987 r. pozostaje w zatrudnieniu, w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku Skarbnika Gminy Ł.. Decyzją z dnia 21 kwietnia 2009 r., organ rentowy przyznał jej prawo do emerytury od dnia 1 marca 2009 r i podjął wypłatę tego świadczenia. Do dnia 30 września 2011 r. organ rentowy kontynuował wpłatę przyznanej wnioskodawczyni emerytury. W tym czasie był informowany o dalszym zatrudnieniu wnioskodawczyni i osiąganiu przez nią przychodu. Decyzją z dnia 11 października 2011 r., organ rentowy od dnia 1 października 2011 r., wstrzymał wnioskodawczyni dalszą wypłatę emerytury, wskazując na nierozwiązanie stosunku pracy, a odwołanie wnioskodawczyni zostało oddalone wyrokiem Sądu Okręgowego w Zamościu z dnia 26 kwietnia 2012 roku. Oceniając zasadność i prawidłowość decyzji, Sąd Okręgowy stwierdził, że decyzja zapadła na podstawie z art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009 r., Nr 153, poz. 1227 ze zm.), zgodnie z którym prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego. Przepis ten został wprowadzony do porządku prawnego z dniem 1 stycznia 2011 r. na podstawie art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2010 r., Nr 257, poz. 1726 ze zm.).

Wyrokiem z dnia 13 listopada 2012 r., sygn. akt K 2/12 (Dz.U. z 2012 r., poz. 1285), Trybunał Konstytucyjny orzekł o tym, że art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw w zw. z art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed dniem 1 stycznia 2011 r., bez konieczności rozwiązywania stosunku pracy, jest niezgodny z zasadą zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikającą z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Powołując się na treść przepisu art. 401 ¹ k.p.c., Sąd Okręgowy orzekł, że można żądać wznowienia postępowania również w wypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego zostało wydane orzeczenie.

Cytowany wyrok Trybunału Konstytucyjnego został ogłoszony w Dzienniku Ustaw z dnia 22 listopada 2012 r., pod poz. 1285 i z tym dniem wszedł w życie, przy równoczesnej utracie mocy obowiązującej art. 28 ustawy zmieniającej z 16 grudnia 2010 r. w zakresie, w jakim przewiduje on stosowanie art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 roku, gdyż w okresie od 8 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2010 r. kontynuowanie zatrudnienia nie stanowiło przeszkody w wypłacie emerytury.

Sąd Okręgowy orzekł, że według art. 190 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne, co oznacza, że w przedstawionych okolicznościach wobec ubezpieczonych objętych wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego, należało dokonać rekonstrukcji stanu prawnego, powracając do stanu, jaki obowiązywał przed wprowadzeniem do ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych cyt. art. 103a.

Zatem w sytuacji, gdy wstrzymanie wnioskodawczyni wypłaty emerytury od dnia 1 października 2011 r., nastąpiło na podstawie przepisu prawnego niezgodnego z Konstytucją, wnioskodawczyni przysługuje prawo do tego świadczenia od daty wstrzymania jego wypłaty.

W konsekwencji decyzja organu rentowego wstrzymująca wnioskodawczyni wypłatę emerytury okazała się wadliwa, przy czym wadliwość ta istniała już w dniu jej wydania, przy czym Sąd Okręgowy podkreślił, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 r., wobec braku odmiennego rozstrzygnięcia w jego sentencji, jest skuteczny ex tunc, tj. od dnia wejścia w życie zakwestionowanych przepisów. Oznacza to, że od początku nie zachodziły podstawy do zawieszenia wypłaty należnego wnioskodawczyni świadczenia.

Od tego wyroku apelację wniósł organ rentowy – Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B., zaskarżając wyrok w całości. Wyrokowi zarzucał naruszenie prawa materialnego, tj. art.103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 roku poprzez wznowienie postępowania i zmianę zaskarżonego wyroku i poprzedzającej go decyzji poprzez wznowienie wypłaty emerytury od dnia 1 października 2011 roku. Wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie skargi o wznowienie postępowania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Istotą sprawy była możliwość zastosowania w stosunku do wnioskodawczyni art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1229 ze zm.) zakwestionowanego wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 roku w sprawie K 2/12, w okresie poprzedzającym jego wejście w życie. Wspomnianym wyrokiem Trybunał orzekł, że „art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 roku o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 257, poz. 1726 oraz z 2011 roku, Nr 291, poz. 1707) w związku z art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych(tekst jednolity: Dz. U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227 ze zm.), dodanym przez art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 roku w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 roku bez konieczności rozwiązywania stosunku pracy, jest niezgodny z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikającą z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej”. Oceniając skutki wyroku, Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że obowiązek rozwiązania stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą, jako warunek realizacji nabytego prawa do emerytury, nie będzie miał zastosowania do osób, które nabyły to prawo w okresie od 8 stycznia 2009 roku do 31 grudnia 2010 roku. W stosunku do tych osób przepis art. 28 cytowanej ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych w zakresie w jakim przewiduje stosowanie art. 103a ustawy emeryturach i rentach z FUS utracił moc z chwilą ogłoszenia sentencji wyroku w Dzienniku Ustaw, czyli z dniem 22 listopada 2012 r. (Dz.U. z 2012 roku, poz. 1285).

W stanie faktycznym rozpoznawanej sprawy poza sporem pozostawał fakt, że wnioskodawczyni należy do kręgu osób objętych przedmiotowym orzeczeniem albowiem prawo do emerytury nabyła w dacie 1 marca 2009 roku, a więc w okresie, kiedy realizacja prawa do tego świadczenia nie wymagała rozwiązania stosunku pracy.

W zaistniałej zatem sytuacji faktycznej, jak prawidłowo przyjął Sąd Okręgowy, decydujące znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy posiadała ocena skutków wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 roku w odniesieniu do stanu prawnego poprzedzającego wejście w życie tego orzeczenia.

Zgodnie z powołanym przez Sąd Okręgowy przepisem art. 190 ust. 1 Konstytucji RP orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne, co oznacza, że przepis uznany przez Trybunał za niezgodny z Konstytucją nie może być stosowany poczynając od daty jego uchwalenia, a z datą ogłoszenia wyroku Trybunału zostaje wyeliminowany z porządku prawnego i po tej dacie nie może być stosowany. Sąd Apelacyjny podziela ukształtowane na tle omawianej materii orzecznictwo Sądu Najwyższego, gdzie stwierdza się że „uznany przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z Konstytucją przepis prawa nie może być stosowany przez Sądy i inne organy w odniesieniu do stanów faktycznych sprzed ogłoszenia orzeczenia Trybunału (vide: wyrok z dnia 21 listopada 2006 roku, II PK 42/06 – LEX nr 950622, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2008 r. V CO 43/08 LEX nr 564856).

Z tych względów i na mocy art.385 KPC Sąd Apelacyjny orzekł, jak w sentencji.