Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 lipca 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – Wydział I Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 29 czerwca 2015 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa (...) SA w G.

przeciwko Skarbowi Państwa - Prezydentowi Miasta K.

o ustalenie opłaty z tytułu użytkowania wieczystego

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach

z dnia 3 października 2014 r. sygn. akt I C 3106/13

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punktach:

a)  II w ten sposób, że wymienioną w nim kwotę 2 717,58 zł obniża do kwoty 2 232 zł (dwa tysiące dwieście trzydzieści dwa złote),

b)  III poprzez podwyższenie wskazanej w nim sumy 648 zł do 1451,90 zł (jeden tysiąc czterysta pięćdziesiąt jeden złotych 90/100)

2.  w pozostałym zakresie apelację strony powodowej, a apelację strony pozwanej w całości, oddala;

3.  zasądza od Skarbu Państwa - Prezydenta Miasta K. na rzecz strony powodowej (...) SA w G. kwotę 2 400 zł (dwa tysiące czterysta złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego;

4.  ustala i przyznaje ze środków budżetowych Skarbu Państwa – Sądu Apelacyjnego w Krakowie na rzecz biegłego mgr inż. M. S. (1) kwotę 217,52 zł (dwieście siedemnaście złotych 52/100) tytułem wynagrodzenia za złożenie ustnej opinii w postępowaniu przed Sądem II instancji;

5.  nakazuje ściągnąć od (...) SA w G. oraz Skarbu Państwa - Prezydenta Miasta K. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Apelacyjnego w Krakowie kwot po 108,76 zł (sto osiem złotych 76/100) tytułem wydatków związanych z postępowaniem apelacyjnym.

Sygn. akt : I ACa 58/15

UZASADNIENIE

Strona powodowa (...) Przedsiębiorstwo (...) „ - spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w G. , przekształcone następnie w Spółkę Akcyjną (...) „ , domagała się ustalenia , że aktualizacja wysokości opłaty za użytkowaniem wieczyste gruntu stanowiącego nieruchomość składającą się z działek ewidencyjnych nr (...) , położoną w K. przy ul. (...) , objętą księgą wieczystą nr (...), dokonana w drodze wypowiedzenia przez Prezydenta Miasta K. , w dniu 11 lutego 2013r, jest w całości nieuzasadniona.

Domagała się również obciążenia strony przeciwnej kosztami procesu.

Uzasadniając żądanie wskazała , ze podstawą wypowiedzenia dotychczasowej wysokości opłaty rocznej za prawo do gruntu , które jej przysługuje było uznanie ,iż nastąpił wzrost wartości rynkowej nieruchomości , podstawą którego był operat szacunkowy , sporządzony w dniu 20 sierpnia 2012r , który określał jej wartość na sumę 5 733 167złotego , co było wielkością bardzo istotnie zawyżoną.

Wobec tego powódka złożyła do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. wniosek o ustalenie , że aktualizacja ta była w całości nieuzasadniona. W postępowaniu przed Kolegium wartość tego gruntu została określona na kwotę 4 041 867 złotych, która była , zdaniem powódki , wielkością także zawyżoną. Na tej podstawie SKO ustaliło wysokość należnej opłaty na sumę 121 256 złotych.

Spółka wskazywała , że taka jej ocena określenia wartości nieruchomości wynika z faktu , że pozostająca w jej użytkowaniu wieczystym realność jest rozdzielona granicą K.. Jej cześć , znajdująca się na terenie miasta ma powierzchnie 3,9033 ha , natomiast pozostała o areale 3,4333 ha jest położona na terenie gminy P.. Wartość tej części , ostatnio określana w roku 2011r, wskazywała na kwotę 463 320 złotych , co w przeliczeniu na metr kwadratowy daje wielkość 12,l 87 zł , podczas gdy tak samo liczona wartość metra kwadratowego gruntu położonego w granicach miasta , której przeznaczenie oraz sposób użytkowania niczym nie odbiega od części nieruchomości położonej na terenie gminy , wynosi aż 103, 55 złotego.

Nie ma przy tym żadnych podstaw by twierdzić , że przez okres dwóch lat pomiędzy 2011 i 2013r nastąpił tak radykalny wzrost wartości tej części nieruchomości , której dotyczy sprzeciw powódki od decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego.

W odpowiedzi na pozew Skarb Państwa - Prezydent Miasta K., reprezentowany przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa , domagał się oddalenia powództwa oraz obciążenia spółki kosztami postępowania.

W swoim stanowisku prezentował pogląd zgodnie z którym sprzeciw powódki od decyzji SKO nie jest uzasadniony , a wypowiedzenie dotychczasowej wysokości opłaty rocznej, dokonany przez Prezydenta K. miał swoją podstawę w obowiązujących przepisach prawa i był usprawiedliwiony wzrostem wartości rynkowej nieruchomości, przy ul. (...), którą prawidłowo określał operat szacunkowy , który stał się podstawą dokonanego wypowiedzenia.

Strona pozwana wskazywała ponadto , iż podtrzymuje , dotąd prezentowane , w sporze ze spółką stanowisko , że opłata roczna mogłaby zostać ostatecznie obniżona do kwoty 109 130, 41 zł , którą Prezydent proponował już w postępowaniu przed SKO.

Wyrokiem z dnia 3 października 2014r Sąd Okręgowy w Kielcach :

- ustalił , że począwszy od stycznia 2014r , wysokość opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste gruntu , stanowiącego nieruchomość , będącą własnością Skarbu Państwa , składającej się z działek ewidencyjnych nr (...) , o łącznej powierzchni 3, 9033 ha, położonej w K. przy ul. (...) , objętej księgą wieczystą nr (...) , wynosi 91 103, 02 złotego [ pkt (...)],

- nakazał pobrać od strony powodowej (...) SA w G. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Kielcach kwotę (...), 58 złotego, tytułem nie uiszczonych kosztów sądowych [ pkt II],

- zasądził od strony pozwanej na rzecz powódki kwotę 648 złotego jako części kosztów procesu. [ pkt III sentencji wyroku ].

Sąd Okręgowy ustalił następujące fakty istotne dla rozstrzygnięcia :

Nieruchomość położona w K. przy ul. (...) ma łączną powierzchnię 3, 9033 ha i tworzą ją dwie działki ewidencyjne; nr (...) z obrębu (...) , dla której Sąd Rejonowy w Kielcach prowadzi księgę wieczystą nr (...)

Jest ona położona na obszarze peryferyjnym miasta , bezpośrednio przy jego granicy administracyjnej. W sąsiedztwie realności przebiega droga wojewódzka nr (...). W jej otoczeniu znajdują się grunty o funkcji zabudowy przemysłowo - magazynowej, a także takie , które nie są zabudowane i zagospodarowane. Zabudowa mieszkalna- o niskiej intensywności - jest oddalona od niej o około 500 metrów. Nieruchomość uzbrojona jest w media ; dostęp energii elektrycznej , możliwym jest także podłączenie kanalizacji.

Kształt działek ją tworzących jest nieregularny, przy czym nie utrudnia on w jakikolwiek sposób możliwości jej aktualnego zagospodarowania. Jedna z nich , o numerze ewidencyjnym (...) i powierzchni 0, 6507 ha jest niezabudowana , natomiast na drugiej nr (...)o powierzchni 3, 2526 ha , znajdują się budynki o funkcji przemysłowej , które stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności użytkownika wieczystego. Jest nim strona powodowa , pozostająca uprawnioną z tego tytułu do 25 marca 2091r. Właścicielem nieruchomości jest Skarb Państwa.

Z dalszych ustaleń Sądu I instancji wynika , że pismem z dnia 11 lutego 2011r Prezydent Miasta K. , działając jako starosta wykonujący zadania z zakresu administracji rządowej, dokonał wobec powódki wypowiedzenia wysokości dotychczasowej opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste , wynoszącej 64 645, 68 złotego i zaproponował przyjęcie jej przez użytkownika w nowym , wyższym wymiarze , określając jego wysokość na kwotę 171 995, 01 złotego, który miał obowiązywać począwszy od stycznia 2014r.

Wysokość nowej opłaty została ustalona przy zastosowaniu stawki 3 %, na podstawie danych dotyczących aktualnej , na datę wypowiedzenia, wartości rynkowej nieruchomości przy ul. (...) , określonej w operacie szacunkowym autorstwa rzeczoznawcy majątkowego A. W. , na kwotę 5 733 167 złotych.

Pismem z dnia 14 marca 2013r poprzednik prawny strony powodowej (...) Przedsiębiorstwo (...) „ - spółka ograniczoną odpowiedzialnością w G. , złożyło do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. żądanie ustalenia , iż aktualizacja wysokości opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste nieruchomości jest w całości nieuzasadniona.

W motywach żądania wskazywała , że jej wartość określona w operacie szacunkowym nie odzwierciedla wartości rzeczywistej , a metodologia przyjęta przez autorkę opracowania oparta na podejściu porównawczym w postaci korygowania ceny średniej nie była usprawiedliwiona , w sytuacji , gdy brak było odpowiedniej liczby nieruchomości przyjętych do porównania z nieruchomością wycenianą dla braku porównywalnych z nią cech.

W szczególności realności z przyjętego zasobu porównawczego nie były do niej dostatecznie podobne ze względu na powierzchnię , położenie oraz przeznaczenie - wobec braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego tego terenu gdzie jest położona - w postanowieniach studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta.

Orzeczeniem z dnia 29 maja 2013r , Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. , przy ostatecznym przyjęciu , że wartość rynkowa nieruchomości położonej przy ul. (...) wynosi 4 041 867 złotych , przy zastosowaniu stawki 3 % , ustaliło nową wysokość opłaty rocznej za jej użytkownie wieczyste , począwszy od 1 stycznia 2014r, na kwotę 121 256 złotych.

W sprzeciwie od tego orzeczenia , skierowanym do Sądu strona powodowa podnosiła , że także tej wymiar opłaty jest w całości nieuzasadniony.

Ponadto na podstawie wniosków , przeprowadzonej w toku postępowania rozpoznawczego , opinii biegłego M. S. (1) , które zostały w całości zaaprobowane przez Sąd I instancji, mimo zarzutów stron do opracowania eksperckiego , ustalił , że na datę 11 lutego 2013r , kiedy Prezydent Miasta K. dokonał wypowiedzenia dotychczasowej wysokości opłaty rocznej, wartość nieruchomości objętej sporem stron wynosiła 3 036 767 złotych. Ponadto skonstatował, na podstawie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta , przyjętego uchwałą Rady Miejskiej z dnia 26 października 2000r nr (...) , iż nieruchomość ta leży w całości w terenach o przewadze funkcji przemysłowo - magazynowych i usług technicznych z dopuszczeniem funkcji ogólno miejskich i mieszkalnictwa.

Jej część o powierzchni ponad 3700 m. kw. , stanowi obszar chronionego krajobrazu pod nazwą D. S. . Taka kwalifikacja tej powierzchni wynika z uchwały Sejmiku Województwa (...) z dnia 27 września 2010r nr (...)w sprawie wyznaczenia (...) O. (...) Krajobrazu.

Rozważania prawne rozpoczął Sąd Okręgowy od wskazania przepisów ustawy O gospodarce nieruchomościami z dnia 21 sierpnia 1997r [ jedn. tekst DzU z 2010 Nr 102 poz. 651 z późn. zm] , oraz przepisów wykonawczych do nich , w oparciu o które może dojść do wypowiedzenia dotychczasowej wysokości opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego gruntu oraz ustalenia jej nowej wysokości.

Przedstawił również, opisany normatywnie mechanizm , w oparciu o który użytkownik wieczysty może , w sytuacji braku akceptacji wypowiedzenia i propozycji ustalenia nowego wymiaru opłaty doprowadzić , czy to w postępowaniu przed Samorządowym Kolegium Odwoławczym , czy później na drodze sądowej , do weryfikacji istnienia podstaw dla ich dokonania przez właściciela gruntu.

Następnie wskazał , że żądaniem strony powodowej , wskazanym w sprzeciwie wniesionym do Sądu od orzeczenia Kolegium było ustalenie , iż wypowiedzenie dotychczasowej wysokości opłaty , dokonane przez Prezydenta Miasta K. było w całości nieuzasadnione, a tym samym powódka domagała się stwierdzenia , że opłata ustalona poprzednio, przed aktem wypowiedzenia , na kwotę 64 645, 68 złotego jest nadal obowiązującą jej wysokością,

Dalszą część motywów rozstrzygnięcia poświęcił Sąd I instancji na bardzo szczegółową analizę treści opinii biegłego M. S. (1) , w tym w szczególności , podstaw w oparciu o które , przy przyjęciu metody wyceny – porównywania parami - ekspert ustalił wartość rynkową objętej sporem nieruchomości na kwotę 3 036 767 złotego.

Dokonując ten analizy przez pryzmat zarzutów stawianych opracowaniu przez strony i uznając , że żaden z nich nie jest podstawą do skutecznego podważenia jej wniosków , uznał ją za źródło ustaleń faktycznych oraz oceny prawnej żądania spółki (...) „

Żądanie to uznał za usprawiedliwione w części i przy przyjęciu za punkt wyjścia określoną wyżej wartość rynkową nieruchomości , stosując stawkę 3 % [ której zastosowanie nie było przez strony kwestionowane ], ustalił wysokość opłaty rocznej, obowiązującej począwszy od 1 stycznia 2014r , na kwotę oznaczoną w punkcie I sentencji wyroku.

Podstawą rozstrzygnięcia o kosztach procesu była norma art. 100 kpc , którą stosując , w ramach wzajemnego rozliczenia pomiędzy stronami tych kosztów, Sąd I instancji uznał , że strona powoda wykazała swoje żądanie w zakresie 59 % w pozostałym zakresie - 41 % - ulegając w sporze.

Kwota przyznana spółce (...) od przeciwnika procesowego z tego tytułu była konsekwencją wskazanej wyżej proporcji , wynikając ze wzajemnego pomiędzy stronami potrącenia kwot im z tego tytułu należnych.

Wskazana wyżej proporcja , jak wynika z uzasadnienia wyroku Sądu I instancji, zdecydowała o zakresie obowiązku jaki wobec Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Kielcach został na powódkę nałożony z racji jej udziału w niepokrytych , związanych z postępowaniem , kosztach sądowych.

Orzeczenie Sądu I Instancji zaskarżyły apelacjami obydwie strony.

Skarb Państwa - Prezydent Miasta K. , zaskarżając je w zakresie punktu I w odniesieniu do ustalenia , iż aktualizacja opłaty rocznej jest uzasadniona w kwocie niższej aniżeli 171 995 , 01 złotego oraz w części obejmującej orzeczenie o kosztach procesu [ pkt III], domagała się zmiany wyroku w zaskarżonym zakresie i oddalenia powództwa w całości oraz obciążenia przeciwniczki procesowej kosztami postępowania za obydwie instancje .

Jako wniosek ewentualny sformułowała żądanie uchylenia wyroku w zaskarżonej części i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Środek odwoławczy został oparty na następujących zarzutach :

Naruszenia prawa procesowego , w sposób mający istotny wpływ na wynik sprawy , a to :

a/ art. 233 §1 kpc , wobec wadliwej oceny przez Sąd Okręgowy opinii biegłego M. S. (1) , bez wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego , uznanie tego opracowania jako mogącego być podstawą ustaleń i wyrażenia oceny prawnej żądania strony przeciwnej , w sytuacji gdy zostało ono przygotowane z naruszeniem art. 153 ust. 1 i art. 4 pkt 16 ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz §4 ust. 3 Rozporządzenia RM z dnia 21 września 2004r , w sprawie wyceny nieruchomości oraz i sporządzania operatu szacunkowego. Zdaniem apelującego pozwanego , biegły w zbiorze nieruchomości przeznaczonych do porównania z nieruchomością objęta sporem nie zgromadził ani odpowiedniej ilości takich nieruchomości , a te które w zbiorze tym znalazły się nie miały cech , które mogłyby świadczyć o podobieństwie z realnością przy ul. (...),

Jego zdaniem , opracowanie biegłego S. narusza normę art. 155 ustawy albowiem określając jej wartość nie zostały uwzględnione wszystkie jej cechy mające dl niej znaczenie, a w szczególności , nie zostało przezeń wzięte pod uwagę , że w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta teren ten ma obok funkcji produkcyjno - magazynowych także funkcję usług ogólno miejskich i mieszkalnictwa. Jest to przy tym cecha wpływająca na wzrost wartości tej realności , co biegły zupełnie pominął , a to deprecjonuje wartość jego opracowania.

b/ art. 227 kpc w zw z art. 278 §1 kpc i 286 kpc , jako następstwa nie uwzględnienia wniosku pozwanego Skarbu Państwa o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego tej samej specjalności mimo , że wniosek ten był uzasadniony , usprawiedliwionymi wątpliwościami co prawidłowości wyceny,

c/ art. 328 §2 kpc jako konsekwencji nie wyjaśnienia w motywach kwestionowanego orzeczenia , przyczyn dla których merytoryczne zarzuty Skarbu Państwa wobec opinii biegłego zostały przez Sąd I instancji uznane za nietrafne,

- naruszenia prawa materialnego w następstwie nieprawidłowego zastosowania następujących przepisów :

1/ art. 77 ust. 3 Ustawy o gospodarce nieruchomościami , wobec ustalenia przez Sąd Okręgowy [ nowej ] wysokości opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste , podczas gdy nie zostało w postepowaniu ustalone jaka była wartość nieruchomości przy ul (...) w K., skoro podstawą takiej konstatacji nie mogła być nieprawidłowo przygotowana opinia biegłego M. S.,

2/ §28 ust1 w zw z ust. 5 oraz §4 ust. 4 Rozporządzenia RM z dnia 21 września 2004r , w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego , jako następstwa określenia wartości spornej nieruchomości w oparciu o stwierdzenie , że grunt ma przeznaczenie produkcyjno - magazynowe , podczas gdy ze Studium wynika , ze przeznaczenie to jest także inne [ usługi ogólno miejskie i mieszkalnictwo , co istotnie wpływa na podwyższenie jej wartości, w porównaniu z tym praznaczeniem , które za biegłym , nietrafnie, zostało ustalone przez Sąd I instancji.

Realizacji stawianego zarzutu pozwany upatrywał także w tym , że Sąd oparł się na opinii , której wnioski zostały sformułowane na podstawie analizy wadliwie przygotowanego zbioru nieruchomości służących porównaniu z nieruchomością wycenianą , a wobec tego wycena ta nie może by uznana za miarodajną.

W następstwie tak sformułowanych zarzutów , strona pozwana wniosła o przeprowadzenie przed Sądem II instancji dowodu z opinii innego biegłego z zakresu wyceny nieruchomości , dla określenia wartości rynkowej gruntu przy ul. (...) na datę dokonania wypowiedzenia opłaty w poprzedniej wysokości.

W motywach apelacji Skarb Państwa zrelacjonował dotychczasowy przebieg postępowania rozpoznawczego i jego wyniki, a także w istocie powtórzył zasadnicze tezy swojego , dotąd prezentowanego stanowiska , w tym w szczególności, zarzuty jakie stawiał opinii zasadniczej i uzupełniającej biegłego M. S. (1).

Strona powodowa objęła zakresem swojego środka odwoławczego punkt I oraz punkty II i III orzeczenia Sądu Okręgowego, domagając się w jego wniosku :

- ustalenia wysokości opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego gruntu objętego sporem , w miejsce tej określonej przez Sąd niższej instancji , na kwotę 83 603, 02 złotego ,

- obniżenia sumy kosztów sądowych , którymi powódka została obciążona na rzecz Skarbu Państwa oraz podwyższenia sumy , która jest jej należna od przeciwniczki procesowej z tytułu kosztów procesu.

Apelacja została oparta na zarzutach naruszenia prawa procesowego , a to :

a/ art. 233 §1 i 286 kpc i 229 kpc jako konsekwencji nie uwzględnienia przez Sąd żądania powódki, która domagała uzupełnienia opinii biegłego S. poprzez wskazanie jak na wartość nieruchomości przy. ul. (...) wpływa okoliczność, iż jej część leży w granicach obszaru chronionego krajobrazu przyrodniczego - D. S., a zamiast tego nietrafne uznanie za niesporny pomiędzy stronami fakt , iż ten ciek wodny nie przebiega w odległości mniejszej aniżeli 100 metrów od granicy przedmiotu sporu,

b/ art. 100 kpc oraz art. 83 ust. 2 oraz 113 ust.1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych wobec nietrafnego oznaczenia wzajemnego stosunku określającego zakres , w jakim strony wykazały trafność swoich stanowisk procesowych , a co za tym idzie , skali w jakiej są zobowiązane wzajemnie zwrócić sobie te koszty, a także w jakiej powódka zobligowana jest do pokrycia tych kosztów sądowych , które tymczasowo wyłożył w postępowaniu Skarb Państwa.

Zdaniem powódki położenie części nieruchomości pozostającej w jej użytkowaniu wieczystym na obszarze chronionego krajobrazu przyrodniczego wpływa ograniczająco na możliwość właściwego jej wykorzystania , co powinno skutkować ograniczeniem tak jej wartości rynkowej , a w konsekwencji także wysokości należnej opłaty z tytułu ucztowania wieczystego , co najmniej o 7 500 złotych. I w takim w wymiarze postulowała zmniejszenie jej rozmiaru w orzeczeniu reformatoryjnym Sądu II instancji.

W związku z tym zarzutem spółka (...) „ wniosła o przeprowadzenie w postępowaniu odwoławczym dowodu z uzupełniającej opinii biegłego S. , której przeprowadzenia , jej zdaniem niezasadnie, odmówił Sąd I instancji.

Powódka motywując drugi z zarzutów apelacyjnych podnosiła , że dokonując rozliczenia kosztów , Sąd Okręgowy przyjął wadliwe założenie , że apelująca wykazała swoje żądanie jedynie w 59 % , podczas gdy skala ta wynosi ponad 75 %. Błąd ten pociągnął za sobą konsekwencję w postaci nadmiernego obciążenia finansowego spółki z tytułu kosztów sądowych oraz braku zwrotu od strony przeciwnej kosztów procesu w takim rozmiarze , który był jej rzeczywiście należny.

Obydwie strony złożyły także odpowiedzi na apelacje , w których zakwestionowały trafność środków odwoławczych przeciwnika . Obydwie zażądały przyznania kosztów postępowania apelacyjnego , przy czym Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa domagała się ich przyznania na swoją rzecz.

Rozpoznając apelacje stron , Sąd Apelacyjny rozważył :

Środek odwoławczy Skarbu Państwa jest nieuzasadniony w całości i podlega oddaleniu.

Ocena ta ma swoja podstawę w stwierdzeniu , iż żaden zarzut na jakich został on oparty nie może być uznany za zasadny.

Chybiony jest zarzut naruszenia art. 328 §2 kpc.

Zgodnie z utrwalonym, podzielanym przez Sąd Apelacyjny , stanowiskiem Sądu Najwyższego , ukształtowanym na tle wykładni tego przepisu , skuteczne postawienie tego zarzutu jest tylko wówczas możliwe , kiedy uzasadnienie kontrolowanego instancyjnie wyroku jest tak wewnętrznie wadliwe , iż nie zawiera danych pozwalających na jej przeprowadzenie . Innymi słowy, zarzut ten można podzielić jedynie wówczas , gdy wewnętrzna struktura motywów orzeczenia jest tak nieprawidłowa , że nie sposób na podstawie jego lektury stwierdzić, czy prawo materialne i procesowe zostały przez Sąd niższej instancji prawidłowo zastosowane.

Tego rodzaju , zasadniczych wad , uzasadnienie wyroku z dnia 3 października 2014r nie zawiera , jego ocena instancyjna jest w oparciu o analizę motywów tego rozstrzygnięcia możliwa .

Już z tego powodu zarzut ten jest bezzasadny.

Wbrew stanowisku apelującego uzasadnienie wyroku , w części poświęconej ocenie dowodów zawiera wskazanie przyczyn dla których Sąd uznał opracowanie eksperckie biegłego M. S. (1) za mogące być podstawą tak ustaleń jak i sformułowania ocen prawnych żądania strony powodowej.

Wbrew temu co podnosi w ramach tego zarzutu strona pozwana , Sąd Okręgowy odniósł się zarzutów stawianych przez obydwie strony wobec tej opinii ,czyniąc to w sposób szczegółowy i nie przekraczając przy tym granic swobodnej oceny dowodów.

Poprawność tej oceny została potwierdzona w ramach postępowania przed Sądem II instancji , który zdecydował o uzupełnieniu opinii przez tego biegłego w formie odpowiedzi na pytania , w związku z nadal podtrzymywanymi przez strony , w środkach odwoławczych, zarzutów opracowań dotąd składanych.

Odpowiadając na nie , a także pytania Sądu biegły , w całości podtrzymując ich treść odniósł się do tych zarzutów , w ocenie Sądu Apelacyjnego , w sposób logiczny i konsekwentny i równocześnie wystarczający wyjaśniając zarówno przyjętą metodologię wyceny , powody dla których w ocenie rzeczoznawcy była ona właściwą jak i kryteria , przy zastosowaniu których dokonał on ustalenia wartości nieruchomości parzy ul. (...) w K. na datę wypowiedzenia dotychczasowej wysokości opłaty za użytkowanie wieczyste. M. S. (1) wskazał w ten sam , przekonujący sposób, na powody dla których na wartość tej nieruchomości , przy aktualnym sposobie jej wykorzystania , nie ma wpływu [ na ograniczenie jej rozmiaru ] to , że jej część znajduje się w pobliżu cieku wodnego - potoku S. , którego dolina stanowi obszar chronionego krajobrazu / por. k. 219v -220 akt , zapis dźwiękowy rozprawy apelacyjnej z dnia 29 czerwca 2015r , minuty 2- 33/.

Nietrafny jest zarzut naruszenia art. 233 §1 kpc .

Ponownie odwołując się do wykładni tej normy wynikającej z aprobowanego przez Sąd II instancji i mogącego być uznanym za utrwalone orzecznictwa Sądu Najwyższego, zarzut ten może być przez stronę skutecznie podniesiony wtedy, gdy strona powołująca się nań wykaże , w odniesieniu do zindywidualizowanego dowodu , że Sąd oceniając go jako wiarygodny postąpił niezgodnie z zasadami doświadczenia życiowego lub wbrew regułom logicznego rozumowania . Nie jest przy tym wystarczające aby skarżąca poprzestała na przeciwstawieniu ocenie zaprezentowanej przez Sąd jego oceny własnej , przeciwnej , uznawanej przez siebie za poprawną .

/ por. w tej kwestii , powołane jedynie dla przykładu , postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2001r , sygn. IV CKN 970/00 , publ. Lex nr 52753 i wyrok z dnia 6 lipca 2005r , sygn. III CK 3/05 , publ. Lex nr 180925 /

Bliższa analiza motywów jakimi strona pozwana posłużyła się aby zarzut ten uzasadnić usprawiedliwia wniosek zgodnie z którym opiera się on i równocześnie wyczerpuje się w polemice z dokonaną przez Sąd I instancji oceną opinii biegłego M. S. (1) , która , zdaniem Skarbu Państwa miała zostać przygotowana w warunkach naruszających tak powołane w zarzucie przepisy ustawy z dnia 21 sierpnia 1997r O gospodarce nieruchomościami jak i aktu wykonawczego do niej , a to Rozporządzenia RM z dnia 21 września 2004r w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego.

Motywy te nie uzasadniają podzielenia tego zarzutu.

Po pierwsze dlatego , że oceniając opracowanie biegłego jako takie , które być podstawą ustaleń i wniosków prawnych na których Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygniecie , a która to ocena opracowania jako kompletnego i wykonanego zgodnie z regułami sztuki opiniodawczej w sposób nie naruszający , wskazanych przez stronę pozwana przepisów nie wykroczyła poza granice swobodnej oceny dowodów. Co więcej prawidłowość tej oceny znalazła swoje potwierdzenie w ramach uzupełnienia postępowania dowodowego przed Sądem II instancji , w którym biegły w sposób przekonujący odparł wszystkie podnoszone na tym etapie postępowania zarzuty stron.

Po wtóre stawiając ten zarzut strona pozwana nie zwróciła uwagi , że zgodnie z normą art. 157 ustawy O gospodarce nieruchomościami, w sytuacji gdy opinia rzeczoznawcy majątkowego mającą za przedmiot określenie wartości nieruchomości objętej reżymem tego aktu prawnego , także w sytuacji gdy opracowanie przygotowane w ramach postępowania sądowego nie zawiera oczywistych błędów lub nielogiczności w zakresie wewnętrznej konstrukcji czy sformułowanych wniosków , ma takich zarzutów opinii strony nie stawiały, podstawowym narzędziem do podważenia takiego opracowania jest wniosek [ kierowany do Sadu ] o przeprowadzenie jego oceny przez organizację zawodową rzeczoznawców majątkowych. Potwierdzenie w tym trybie nieprawidłowości opracowania może być następnie podstawą dla Sądu by sięgnął po zlecenie przygotowania opinii przez innego biegłego tej samej specjalności. Z tego środka weryfikacji opracowania biegłego S. pozwana nie skorzystała, co tylko utwierdza w poprawności wyrażonej wyżej oceny stawianego zarzutu.

Po trzecie i w szczególności zarzut ten jest chybiony dlatego , iż wbrew twierdzeniom zawartym w jego motywach opracowanie to nie narusza powołanych przez Skarb Państwa przepisów materialnych.

Zgodnie z normą art. 152 ustawy O gospodarce nieruchomościami z dnia 21 sierpnia 1997r [ jedn. tekst DzU z 2015 poz. 782 ] , wycena wartości nieruchomości następuje , przy uwzględnieniu czynników wpływających na tę wartość według podejścia porównawczego , dochodowego, kosztowego , bądź też mieszanego , zawierającego elementy podejść poprzednich.

Ustalenie wartości rynkowej nieruchomości następuje przy zastosowaniu pierwszych dwóch z nich , przy czym , jeżeli chodzi o podejście porównawcze, może ono być zrealizowane przez sięgniecie do ustalenia jej poprzez porównywanie parami , ustalenie tej wartości przez korygowanie ceny średniej albo też w drodze analizy statystyczna rynku [ argument z brzmienia § 4 ust. 2 Rozporządzenia RM z dnia 21 września 2004r - [ Dz U nr 207 poz. 2109]

Należy także pamiętać , że po myśli art. 154 ust. 1 ustawy, sięgniecie do określonego podejścia oraz metody i techniki szacowania nieruchomości należy do samego rzeczoznawcy , zachowującego w tym zakresie autonomię , a kryteria , którymi powinien się kierować dokonując jej to : cel wyceny , rodzaj i położenie nieruchomości , praznaczenie jej w planie miejscowym [ lub w oparciu o studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy albo też tym , co dla tego przeznaczenia wynika z decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, ] , stan nieruchomości oraz dane dotyczące cen oraz cech nieruchomości podobnych. Trzeba także mieć na uwadze , że zgodnie ust. 4 §4 Rozporządzenia wykorzystanie metody korygowania ceny średniej jest możliwe o tyle o ile istnieje co najmniej kilkanaście nieruchomości podobnych do nieruchomości , której wartość ma być ustalona.

/ por . także w tej materii uwagi J. Jaworskiego w komentarzu do ustawy o gospodarce nieruchomościami - wydawnictwo CH. Beck 2013. /

W rozpoznawanej sprawie , wbrew stanowisku zaprezentowanemu przez stronę stawiającą omawiany zarzut, biegły wskazał w sposób wyraźny na przyczyny dla których nie sięgnął w ramach podejścia porównawczego do metody korygowania ceny średniej , a wykorzystał metodę porównywania parami.

Wyjaśnił , że pierwsza z tych metod nie mogła być zastosowana albowiem z uwagi na cechy indywidualne nieruchomości wycenianej nie był w stanie zgromadzić odpowiedniej liczby [ według postanowienia Rozporządzenia wykonawczego z 21 września 2004r co najmniej kilkunastu - według praktyki stosowanej przez eksperta co najmniej dziesięciu ] nieruchomości nadających się do porównania z nią , by móc metodę tę wykorzysta. W tej sytuacji sięgnięcie po metodę porównywania parami , która po myśli ust. 3 §4 Rozporządzenia, nie wymaga zgromadzenia tak licznego zbioru nieruchomości przeznaczonych do porównania z realnością wycenianą było , wbrew odmiennemu zapatrywaniu strony pozwanej, usprawiedliwione.

Zważywszy na wskazywane wyżej uprawnienie rzeczoznawcy majątkowego do autonomicznego doboru sposobu podejścia oraz metody wyceny nieruchomości powiedzieć jedynie na marginesie należy , że odwoływanie się przez Skarb Państwa do innej metody ustalenia wartości rynkowej nieruchomości objętej sporem , którą zastosowała , dokonując jej na potrzeby Prezydenta Miasta K. , który dokonał w oparciu o nią wypowiedzenia wysokości opłaty w dotychczasowej wysokości rzeczoznawca A. W. , metody korygowania ceny średniej nie była usprawiedliwiona. już tylko z tego powodu w ramach przyjętego zbioru porównawczego, na który składa się 11 nieruchomości , cześć z nich , już tylko z uwagi na cechę powierzchni, tak istotnie odbiega od nieruchomości wycenianej [ jej powierzchnia to 3 9033 m. kw ] , że nie można zasadnie twierdzić , że powinny być do tego zbioru zaliczone.

Ich wyeliminowanie z niego ma z kolei tę konsekwencję , iż nieruchomości pozostałe w nim nie tworzą zbioru dostatecznie licznego , który usprawiedliwiałby sięgniecie po metodę ustalenia wartości nieruchomości , którą zastosowała autorka opracowania. / por. operat szacunkowy znajdujący się w aktach SKO w K. k. 84-98 tych akt - załączeniu /

Nie ma też racji strona pozwana upatrując realizacji tego zarzutu w tym , że biegły S. nie wziął po uwagę wszystkich cech nieruchomości wycenianej , w tym w szczególności, jej przeznaczenia w Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta K. , które z tego punktu widzenia było doniosłe wobec braku dla tego terenu planu zagospodarowania przestrzennego.

Jak wynika nie tylko z opracowania na piśmie jak i ustnych opinii uzupełniających, biegły tę cechę nieruchomości wycenianej brał pod uwagę i przy dokonanej wycenie jej wartości uwzględniał , czemu dał dodatkowo wyraz także, uzupełniając opinię na rozprawie apelacyjnej. Wytłumaczył przekonująco przyczyny dla których nie wyceniał tej nieruchomości w sposób właściwy dla realności o funkcjach usług ogólno miejskich i mieszkalnictwa , wskazując , iż w Studium były to jedynie funkcje traktowane jako uzupełniające [ dopuszczalne ] , podczas gdy zasadniczymi, były funkcje produkcyjno - magazynowe i usług technicznych i zgodnie z nimi realność ta jest przez użytkownika wieczystego od szeregu lat wykorzystywana.

Niezasadny jest także kolejny zarzut , oparty na podważaniu decyzji procesowej Sądu I instancji, o nie dopuszczeniu dowodu z uzupełniającej opinii innego biegłego tej samej specjalności.

Wbrew stanowisku strony pozwanej , Sąd dokonuje oceny dowodu z opinii biegłego jak każdego innego środka dowodowego , a norma art. 286 kpc nie nakłada nań obowiązku dopuszczenia dowodu z opinii innego biegłego w każdym wypadku , gdy wydana opinia jest niekorzystna dla strony składającej taki wniosek. W szczególności Sąd nie ma takiego obowiązku , gdy żądanie jest motywowane odmiennością treści dotąd złożonego opracowania od tej , która wynika z opinii na którą powołuje się strona albo też , gdy stawiane przez nią , wobec tego opracowania zarzuty , nie znajdują potwierdzenia

/ por. bliżej stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w niepublikowanym judykacie z 18 października 2001r, sygn.IV CKN 478/00/

Skoro opinie biegłego M. S. (1) zostały ocenione przez Sąd Okręgowy jako mogące być podstawą ustaleń doniosłych dla rozstrzygnięcia oraz źródłem dla sformułowania ocen prawnych żądania powódki , a ocena ta nie może być uznana za dowolną , przy tym poprawność samej oceny została ugruntowana przez stanowcze i logicznie uzasadnione wyjaśnienia biegłego na rozprawie apelacyjnej , domaganie się przeprowadzania dowodu z opinii innego biegłego trafnie zostało przez Sąd Okręgowy uznane za nieusprawiedliwione. Wniosek taki skutkuje oceną , że stawiany zarzut nie jest zasadny.

Uznanie ,iż żaden z zarzutów procesowych nie jest usprawiedliwiony ma m. in. to następstwo , iż ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd I instancji jako poprawne i kompletne , Sąd II instancji przyjmuje za własne.

Chybione są również zarzuty naruszenia przez Sąd Okręgowy, przy podejmowaniu rozstrzygnięcia, norm prawa materialnego.

Nietrafnie strona pozwana wskazuje , że wyrok z dnia 3 października 2014r , został wydany w warunkach naruszenia art. 77 ust. 3 ustawy O gospodarce nieruchomościami.

Jak wynika z motywów , które posłużyły apelującej dla jej uzasadnienia , upatruje ona jego realizacji w tym , że Sąd I instancji ustalił wysokość opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego mimo , że , w ocenie skarżącej , podstawą do takiego ustalenia [ w wysokości niższej niż uczynił to Prezydent Miasta K. , równocześnie wypowiadając wysokość opłaty dotychczasowej] nie powinno było być opracowanie eksperckie M. S. (1) , a krytyka treści tego dowodu przez stronę pozwaną powinna prowadzić do uznania , iż nie może ono być podstawą ustaleń , a co za tym idzie , także merytorycznego rozstrzygnięcia, ustalającego wysokość tej opłaty.

Tak motywowany zarzut podlega odparciu, w sytuacji gdy negacja ze strony Skarbu Państwa tych opracowań eksperckich nie jest usprawiedliwiona z przyczyn , które były już uprzednio wskazywane .

Z tym zarzutem , łączą się również pozostałe zarzuty materialno prawne , w oparciu o które , odwołujące się do wskazanych w nich norm Rozporządzenia RM z dnia 21 września 2004r w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego, także służą i i jednocześnie wyczerpują się w negacji opracowań biegłego S. , których treść ma być , w ocenie autora tych zarzutów, niezgodna ze wskazanymi przezeń , normami tego aktu wykonawczego do ustawy z 21 sierpnia 1997r.

Uznając i te zarzuty za nietrafne i ponownie wskazując , że opinie biegłego , także w ocenie Sądu II instancji mogą być tak podstawą ustaleń faktycznych jak i formułowania wniosków prawnych, w zakresie oceny roszczenia strony powodowej , dodatkowo powiedzieć należy , że wbrew stanowisku apelującego Skarbu Państwa, Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta K., w części w jakiej dotyczy ono gruntu objętego sporem wskazuje dla niego , jako główne funkcję przemysłowo - magazynowa i usług technicznych a jako jedynie uzupełniającą [ dopuszczalną ] funkcję usług ogólno miejskich i mieszkalnictwa.

Taka treść zapisów studium oraz ich wzajemna relacja , jako zasadniczych i uzupełniających , odczytana przez pryzmat rzeczywistego sposobu wykorzystania realności przy ul. (...) przez aktualnego użytkownika wieczystego , w sposób zgodny z funkcjami wskazanymi jako zasadnicze, były podstawą dla biegłego by to kryterium wyceny wartości nieruchomości interpretować tak, jak to wynika z założeń jego opracowań .

W szczególności biegły nie miał podstaw , jak sugeruje to w motywach zarzutu apelująca , aby wyceniać ją przy przyjęciu założenia , że grunt będzie podlegał wykorzystaniu na usługi ogólno miejskie a już szczególnie , że będzie zabudowywany na potrzeby mieszkaniowe.

Nie można podzielić zarzutu , że dokonując wyceny według przyjętego przez siebie podejścia oraz metody ustalenia wartości rynkowej nieruchomości [ porównywania parami ] , biegły nie zgromadził odpowiedniego zasobu nieruchomości podobnych , służącego dokonaniu porównania z realnością wycenianą. M. S. (1) wyjaśnił w sposób przekonujący , [ o czym była już uprzednio mowa ] , dlaczego przyjął tę metodę wyceny , odwołując się , w szczególności, do niewielkiej liczby nieruchomości o cechach podobnych do tej przy ul. (...), które w czasie doniosłym dla wyceny, podlegały obrotowi rynkowemu.
Wytłumaczył także, w podobny sposób, dlaczego , co także pozwany zarzucał , nie sięgał do transakcji na rynku nieruchomości [podobnych ] w innych województwach /por. wypowiedź biegłego na rozprawie apelacyjnej k.219 v akt /

Z podanych wyżej powodów przy uznaniu , iż żaden z zarzutów na jakich opiera się apelacja Skarbu Państwa - Prezydenta Miasta K. nie jest uzasadniony, Sąd Apelacyjny , orzekł o oddaleniu jego apelacji w całości , na podstawie art. 385 kpc.

Środek odwoławczy strony powodowej nie jest uzasadniony , w tej jego części, w ramach której spółka (...) postuluje ograniczenie wysokości opłaty rocznej , określonej w orzeczeniu Sądu I instancji , do sumy 83 603, 02 złotego.

Część ta opiera się ona na zarzucie procesowym naruszenia art. 233 §1 kpc , art. 286 i 229 kpc , w sposób mający mieć istotny wpływ na wynik sprawy ,a którego realizacji powódka upatruje w tym , iż Sąd Okręgowy zaniechał przeprowadzenia dowodu z uzupełniającej opinii biegłego S. , który miał określić wpływ na wartość nieruchomości przy ul. (...) tego , iż jej cześć jest położona w granicach strefy chronionego krajobrazu potoku S..

Zarzut ten należy uznać za nietrafny gdy zważyć , że w ramach uzupełnienia postępowania dowodowego przed Sądem II instancji, autor opinii na ten temat wypowiedział się , stając na stanowisku , iż okoliczność ta jest pozbawiona znaczenia dla tej wartości.

Mogłaby być doniosła wówczas , gdyby powódka planowała zabudowę tej części realności , która jest objęta tą strefą. Skoro takiej zabudowy nie planuje, wartość nieruchomości na skutek objęcia jej części strefą ochrony przyrodniczej nie wpływa na tę wartość, w szczególności, nie ogranicza jej.

Ma natomiast rację powódka , gdy neguje sposób rozliczenia przez Sąd I instancji pomiędzy stronami kosztów procesu oraz określenia przezeń kwoty , która obciąża spółkę (...) z tytułu kosztów sądowych.

Jak wynika z pisemnych motywów orzeczenia , Sąd Okręgowy przyjął założenie , że powódka wykazał swoje roszczenie w zakresie 59 % , a pozwany skutecznie się przed nim obronił w pozostałej części - 41 %. Bliżej jednak nie wskazał podstaw dla takiego ukształtowania tej proporcji , według której następnie dokonał rozliczenia , którego wynik zdecydował o treści punktów II i III sentencji wyroku , kwestionowanych przez powódkę.

Podzielając w części argumentację apelującej , co prowadzi do zmiany zaskarżonej części wyroku w sposób określony w punkcie 1 sentencji rozstrzygnięcia Sądu Apelacyjnego , wskazał na wstępie trzeba , że zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego , zawartym w postanowieniu z dnia 19 czerwca 2008r , sygn. V CZ 37/08 , powołanym za zbiorem Lex nr 637712 w tego rodzaju sprawach , która była przedmiotem rozstrzygnięcia, wartością przedmiotu sporu jest różnica pomiędzy wysokością opłaty za użytkowanie wieczyste zaproponowaną, w ramach wypowiedzenia jej dotychczasowej wysokości , a tą jej wysokością , którą powód uważa za właściwą , i która wynika z treści wniesionego przezeń sprzeciwu od orzeczenia Samorządowego Kolegium Odwoławczego.

Przyjmując to założenie , w rozstrzyganej sprawie wartością tą jest zatem różnica pomiędzy wielkościami 171 995, 01 złotego i 64 645, 68 złotego. Daje to , w zaokrągleniu , wielkość 107 350 złotych.

Określając zakres w jakim spółka (...) spór wygrała, a w jakim , w postępowaniu uległa , adekwatnym jest odniesienie tej wysokości opłaty rocznej , którą określił Sąd I instancji - w pewnym przybliżeniu - 91 103 złotego i tej jej wysokości , którą spółka uznawała za właściwą czyli taką jaka obciążała ją przed dokonaniem wypowiedzenia - także z przybliżeniem- 64 645 złotego.

Porównanie obu tych wielkości określa tę wzajemną relację , wskazując , że powódka wygrała spór w 70 % , przegrywając go w pozostałym zakresie.

Relacja ta jest decydująca dla określenia rozmiaru obowiązku fiskalnego, jaki obciąża spółkę z G. wobec Skarbu Państwa z tytułu opłaty od pozwu oraz wydatków związanych z postępowaniem.

Łącznie koszty te zamykają się w kwocie 7440, 14zł , a składają się na nie ; opłata od pozwu [ przy przyjętej wyżej wartości przedmiotu sporu ]- 5368 zł oraz wydatek na opinię biegłego 2074, 14 zł.

Powódkę może obciążać z tego tytułu jedynie kwota - z pewnym zaokrągleniem – 2232 zł [ 7440,14 zł x 0,3 ] i taką też sumę Sąd II instancji wskazał , zmieniając punkt II zaskarżonego wyroku.

Przyjęta proporcja ma również swoje konsekwencje dla rozliczenia pomiędzy stronami kosztów procesu, skoro obie strony poniosły w jego ramach wynagrodzenia dla reprezentujących je pełnomocników : 3617 zł powódka i 3600 złotych - należność Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa .

Przy uwzględnieniu jej i wzajemnym potrąceniu nalaności obu stron z tego tytułu , pozwany jest zobowiązany zwrócić przeciwniczce procesowej sumę 1451, 90 złotego i taką kwotę Sąd II instancji wskazał , zmieniając punkt III sentencji wyroku Sądu Okręgowego.

W pozostałym zakresie apelacja spółki (...) jako niezasadna , podlega oddaleniu na podstawie art. 385 kpc [ pkt 2 sentencji wyroku Sądu II instancji].

Rozstrzygając o kosztach postępowania apelacyjnego, Sąd orzekł , stosując art. 100 kpc w zw z art. 108 §1 i 391 §1 kpc.

Dokonując wzajemnego ich rozliczenia pomiędzy stronami uwzględnił , że apelacja powódki została uznana za w części uzasadnioną a , apelacja strony przeciwnej podlegała oddaleniu w całości .

Biorąc pod uwagę wskazane przez strony wartości przedmiotu zaskarżenia, oraz to , że obydwie były także przed Sądem II instancji profesjonalnie zastąpione, koszty , które podlegają rozliczeniu po stronie powódki zamykają się kwotą 3 300 złotych [ 375 zł +900 zł +2700 zł ] , natomiast po stronie przeciwnej , sumą 900 złotych .

Wzajemne ich potrącenie określa wielkość tych kosztów , które pozwany Skarb Państwa jest zobowiązany zwrócić użytkownikowi wieczystemu gruntu przy ul. (...) w K.. [ pkt 3 sentencji wyroku. ]

Po ustaleniu i przyznaniu wynagrodzenia biegłemu M. S. (1) za udział w rozprawie apelacyjnej i złożenie na niej uzupełniającej , ustnej opinii , Sąd II instancji uznał , że obowiązek pokrycia tego wydatku obciąża obydwie strony w częściach równych , jako że o uzupełnieniu w ten sposób postępowania dowodowego postanowił z urzędu , a przyczyną , która zdecydowała o takiej decyzji były zarzuty obu stron do dotąd składanych przez tego eksperta opracowań. [ pkt 4 i 5 sentencji wyroku]