Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 05 sierpnia 2015 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny

w składzie następującym :

Przewodniczący SSO Marcin Śmigiel

Protokolant Ewa Krajewska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 lipca 2015 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa (...) Sp. z o.o. z siedzibą we W.

przeciwko (...) Publicznemu Szpitalowi (...) we W.

o zapłatę

I.  zasądza od strony pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 296.363,31 zł (dwieście dziewięćdziesiąt sześć tysięcy trzysta sześćdziesiąt trzy złote trzydzieści jeden groszy) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 04 listopada 2014 r. do dnia zapłaty;

II.  zasądza od strony pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 22.036,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

UZASADNIENIE

Strona powodowa (...) Sp. z o.o. wniosła o orzeczenie nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym, aby pozwany (...) Publiczny Szpital (...) we W. zapłacił na jej rzecz kwotę 296.363,31 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty oraz kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu wskazała, że w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w wyniku postępowań w trybie przetargu nieograniczonego zawarła z pozwanym umowy na dostawę produktów farmaceutycznych. W wykonaniu tych umów świadczyła usługi pozwanemu, co zostało udokumentowane fakturami VAT. Strona powodowa wyjaśniła, że pozwany nie regulował należności wynikających z faktur , wobec czego wezwała go do zapłaty zaległych kwot. Jednocześnie wskazała, że pozwany do dnia wniesienia pozwu nie dokonał zapłaty należności wynikających z ww. faktur. Z tych względów, wobec braku zapłaty kwoty 296.363,31 zł tytułem należności odsetkowych - powód dochodzi na podstawie art. 481 § 1 k.c. skapitalizowanych odsetek ustawowych.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 3 grudnia 2014 roku, sygn. akt I Nc 1120/14 Sąd uwzględnił żądanie pozwu (k. 545). W sprzeciwie od powyższego nakazu zapłaty (k. 558 i n.) strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa ponad kwotę 47.390,22zł. Uzasadniając swoje stanowisko zarzuciła, że powód nieprawidłowo wyliczył kwotę należnych odsetek co związane było z późniejszym uzupełnieniem dokumentacji księgowej o odpowiednie informacje, które powinny były znaleźć się w fakturach VAT wraz z dokumentacją rozliczeniową wymaganą umowami przetargowymi. Pozwana wyjaśniła, że noty korygujące strona powodowa doręczyła pozwanemu dopiero w dniu 5 grudnia 2012 roku obejmujące okres od stycznia do października 2012 roku. Wskazała, że terminem zapłaty doręczenia prawidłowo wystawionych faktur jest 5 grudnia 2012 roku i dopiero od tej daty należy liczyć termin 90 dni na spełnienie świadczenia, który upływał jej zdaniem w dniu 4 marca 2013 roku. Pozwana zarzuciła również, że w świetle ustawy z dnia 12 czerwca 2003 roku o terminach zapłaty w transakcjach handlowych strona powodowa mogła naliczać odsetki ustawowe począwszy od 31 dnia po spełnieniu swojego świadczenia niepieniężnego i doręczeniu dłużnikowi faktury VAT, jednak przez okres nie dłuższy niż do dnia wymagalności świadczenia pieniężnego. W jej ocenie strona powodowa mogła naliczać odsetki ustawowe od dnia 4 stycznia 2013 roku do dnia 4 marca 2013 roku, które po ich skapitalizowaniu dają kwotę 47.390,22 zł. Zdaniem pozwanej dalsze odsetki winny być liczone w wysokości wynikającej z przepisów ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja Podatkowa, zaś należność główna w toczącym się postępowaniu powinna wynosić 169.615,22 zł.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Strona powodowa (...) Sp. z o.o. z siedzibą we W. prowadzi działalność w przedmiocie produkcji leków i preparatów farmaceutycznych oraz sprzedaży hurtowej wyrobów farmaceutycznych.

Dowód: odpis pełny z rejestru przedsiębiorców KRS (...) –k.15-21

W ramach prowadzonej działalności gospodarczej strona powodowa zawarła z pozwanym (...) Publicznym Szpitalem (...) we W., w wyniku rozstrzygnięcia postępowania przetargowego w trybie przetargu nieograniczonego umowy na dostawy produktów farmaceutycznych: w dniu 31 stycznia 2013 roku - umowę nr (...), w dniu 6 maja 2011 roku - umowę nr (...), w dniu 27 marca 2012 roku - umowę nr (...), w dniu 8 listopada 2011 roku - umowę nr (...). Przedmiotem każdej powyższej umowy była sukcesywna dostawa przez wykonawcę na rzecz zamawiającego towaru w asortymencie i ilości określonej w załączniku do poszczególnej umowy. Integralnymi składnikami umów były oferty wraz z formularzami cenowymi (§ 3). Dostawy produktów farmaceutycznych miały nastąpić według pakietów określonych w formularzu cenowym specyfikacji istotnych warunków zamówienia. Ich realizacja miała nastąpić wyłącznie według zapotrzebowania zamawiającego.

Dowód:

-umowa nr (...) z dnia 31.01.2013r.– k. 28-32

-umowa nr (...) z dnia 6.05.2011r. – k. 34-39

-umowa nr (...) z dnia 27.03.2012r. wraz z formularzami cenowymi –k. 40-53

-umowa nr (...) z dnia 8.11.2011r.wraz z formularzami cenowymi –k. 54-76

W umowie 31 stycznia 2013 roku nr (...) strony ustaliły termin wykonania umowy na okres 3 miesięcy od daty podpisania umowy, tj. 30.04.2013r. (§ 5 ust. 1 umowy). Płatność miała nastąpić przelewem na konto wykonawcy w terminie 60 dni, po wykonaniu każdej sukcesywnej dostawy, przy czym termin wymagalności liczony miał być od daty doręczenia przez wykonawcę wszystkich dokumentów rozliczeniowych zamawiającemu, tj. prawidłowo wystawionej faktury oraz kopii zamówienia (§ 7 ust. 2 umowy). Przez prawidłowo wystawioną fakturę strony rozumiały fakturę VAT wystawioną zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz zawierającą informację o numerze umowy. (§ 7 ust. 10 umowy). Natomiast zgodnie z § 7 ust. 11 umowy przez wykonanie umowy strony rozumiały dostarczenie przedmiotu zamówienia, dostarczenie prawidłowo wystawionej faktury VAT wraz z załączoną kopią zamówienia. Strony ustaliły, że zamawiający może wstrzymać się ze spełnieniem swojego świadczenia do czasu otrzymania prawidłowo wystawionej faktury VAT przez wykonawcę (§ 7 ust. 12 umowy).

Dowód:

-umowa nr (...) – k. 28-32

-zeznania świadka M. N. – e-protokół z dnia 29.05.2015r.

W umowie z dnia 6 maja 2011 roku nr(...) strony ustaliły termin wykonania umowy na okres 12 miesięcy od dnia podpisania umowy, tj. do dnia 5 maja 2012 roku (§ 5 ust. 1 umowy). Płatność miała nastąpić przelewem na konto wykonawcy w terminie 90 dni po wykonaniu umowy licząc od dnia doręczenia dokumentów rozliczeniowych zamawiającego , tj. prawidłowo wystawionej faktury oraz kopii zamówień (§ 7 ust. 2 umowy). Strony uzgodniły, że prawidłowo wystawiona faktura VAT winna zawierać informacje o numerze umowy, numerze poszczególnego zamówienia oraz informację o zakazie cesji wierzytelności (7§ ust. 7 umowy).

Dowód:

-umowa nr (...) – k. 34-39

-zeznania świadka M. N. – e-protokół z dnia 29.05.2015r.

W umowie z dnia 27 marca 2012 roku nr (...) strony ustaliły termin wykonania umowy na okres od dnia 2 kwietnia 2012 roku do dnia 1 kwietnia 2013 roku (§ 5 ust. 1 umowy). Płatność miała nastąpić przelewem na konto wykonawcy w terminie 90 dni po wykonaniu umowy, licząc od dnia doręczenia dokumentów rozliczeniowych zamawiającego , tj. prawidłowo wystawionej faktury VAT wraz z załączoną kopią zamówienia. Strony ustaliły, że zamawiający może wstrzymać się ze spełnieniem swojego świadczenia do czasu otrzymania prawidłowo wystawionej faktury VAT przez wykonawcę (§ 7 ust. 6 umowy).

Dowód:

-umowa nr (...) –k. 40-44

-zeznania świadka M. N. – e-protokół z dnia 29.05.2015r.

W umowie z dnia 8 listopada 2011 roku nr (...) strony ustaliły termin wykonania umowy na okres 12 miesięcy od dnia podpisania umowy, tj. do dnia 7 listopada 2012 roku (§ 5 ust. 1 umowy). Płatność miała nastąpić przelewem na konto wykonawcy w terminie 90 dni po wykonaniu umowy, licząc od dnia doręczenia dokumentów rozliczeniowych zamawiającego , tj. prawidłowo wystawionej faktury VAT wraz z załączoną kopią zamówienia. Strony ustaliły, że zamawiający może wstrzymać się ze spełnieniem swojego świadczenia do czasu prawidłowo wystawionej faktury VAT przez wykonawcę (§ 7 ust. 8 umowy).

Dowód:

-umowa nr (...) –k. 54-60

-zeznania świadka M. N. – e-protokół z dnia 29.05.2015r.

W czasie obowiązywania umów strona powodowa dostarczała stronie pozwanej, po uprzednim złożeniu zamówień produkty farmaceutyczne i z tego tytułu wystawiła faktury VAT określając w nich termin płatności. W treści poszczególnych faktur strona powodowa wskazywała numery dokumentów zleceń, a w niektórych - numery umowy przetargowej której dotyczyło zamówienie. Towary były odbierane przez pozwaną. W toku realizacji doszło do omyłek pisarskich polegających na błędnym oznaczeniu nazwy i ilości produktów farmaceutycznych, jednak nieścisłości te na bieżąco były prostowane. Pozwany nie składał zastrzeżeń do ilości, jakości oraz zgodności towarów z wystawionymi fakturami.

Dowód:

-pismo powoda z dnia 19.10.2011r. – k. 76, z dnia 27.02.2012r. – k. 78

-pismo pozwanego z dnia 9.11.2011r. – k. 77

-faktury VAT – k. 79-324

-potwierdzenia dostarczenia towaru – k. 325-334

-zamówienia na produkty farmaceutyczne – k. 337-518

-zeznania świadka M. N. – e-protokół z dnia 29.05.2015r.

W związku z powyższymi umowami powód wystawił pozwanemu faktury VAT wskazując w nich kwoty i termin wymagalności w następujący sposób:

Dowód: faktury VAT – k. 79-324

W treści poszczególnych faktur brak było informacji dotyczących numeru umowy przetargowej. Do faktur nie dołączano również kopii zamówienia. Z tych względów pozwany wezwał powoda do usunięcia powyższych nieprawidłowości. W rezultacie powód za okres od stycznia do października 2012 roku wystawił pozwanemu noty korygujące do uprzednio wystawionych faktur. Noty korygujące zostały odebrane przez pozwanego w dniu 5 grudnia 2012 roku.

Dowód:

-potwierdzenie przyjęcia not korygujących wraz załącznikiem – k. 519-527

-zeznania świadka M. N. – e-protokół z dnia 29.05.2015r.

Strona pozwana nie uregulowała należności wynikających z wystawionych faktur. Pismem z dnia 19 sierpnia 2013 roku powód wezwał pozwanego do zapłaty w terminie do 26 sierpnia 2013 roku kwoty 5.901.732,46 wraz z odsetkami do dni zapłaty, zgodnie z zestawieniem załączonym do wezwania.

Dowód:

wezwanie do zapłaty z dnia 19.08.2013r. wraz z zestawieniem oraz potwierdzeniem nadania – k. 528- 542

Sąd zważył, co następuje:

Ustalając stan faktyczny Sąd oparł się na dowodach z dokumentów, w tym na umowach dostawy produktów farmaceutycznych, fakturach VAT wraz z dołączonymi do nich formularzami cenowymi, zamówieniach na produkty farmaceutyczne, pisma pozwanego potwierdzającego przyjęcie not korygujących, korespondencji prowadzonej pomiędzy stronami w toku postępowania przedsądowego oraz na zeznaniach świadka M. N..

Sąd na podstawie art. 217 § 3 k.p.c. pominął dowód z zeznań świadka – kierownika działku do którego dostawcy doręczali faktury – zgłoszony przez powoda na okoliczność ustalenia daty doręczenia pozwanemu faktur wyszczególnionych w pozwie, albowiem pozwany nie zakwestionował skutecznie dat doręczenia pozwanemu faktur wskazanych w pozwie, a przeprowadzenie tego dowodu spowodowałoby jedynie zwłokę w postępowaniu.

W sprawie bezspornym było, że w ramach prowadzonej działalności gospodarczej strona powodowa (...) Sp. z o.o. z siedziba we W. zawarła z pozwanym (...) Publicznym Szpitalem (...) we W., w wyniku rozstrzygnięcia postępowania przetargowego w trybie przetargu nieograniczonego umowy na dostawy produktów farmaceutycznych: w dniu 31 stycznia 2013 roku - umowę nr (...), w dniu 6 maja 2011 roku - umowę nr (...), w dniu 27 marca 2012 roku - umowę nr (...), w dniu 8 listopada 2011 roku - umowę nr (...), a ich przedmiotem była dostawa produktów farmaceutycznych. Asortyment będący przedmiotem dostaw, jego szczegółowe cechy oraz ceny jednostkowe były określone w treści załączników do umowy, a w szczególności w stosownych formularzach cenowych. Bezspornym był również fakt wystawiania przez stronę powodową faktur za dostarczone towary medyczne z nie załączonymi kopiami zamówienia oraz, że faktury te nie były sporządzone w sposób, w jaki uregulowano to w czterech umowach łączących strony. Strony nie kwestionowały również faktu dostarczenia przez stronę powodową faktur korygujących i ich przyjęcia przez stronę pozwaną w dniu 05.12.2012 r. Żadna ze stron nie podniosła również zarzutów co do prawidłowości dostarczanego Szpitalowi towaru, jego ilości i jakości.

Umowy zawierane przez strony miały charakter umów ramowych zakreślających warunki sprzedaży, dostawy i rozliczenia z tytułu sprzedawanych pozwanemu przez powoda materiałów medycznych. Konkretyzacja sprzedaży następowała natomiast poprzez złożenie zamówienia na określony asortyment produktów farmaceutycznych. Dopiero z tą chwilą następowało zawarcie konkretnej umowy sprzedaży na warunkach określonych umową ramową. Oznacza to, że strony zawarły szereg umów sprzedaży dookreślonych zamówieniem i udokumentowanych fakturą, które to umowy zawierane były na warunkach określonych w ramowych umowach dostawy.

Istota sporu sprowadzała się natomiast do ustalenia terminu wymagalności kwot zawartych w fakturach VAT oraz sposobu naliczenia odsetek za opóźnienie w spełnieniu świadczenia przez stronę pozwaną. W toku postepowania pozwany podniósł trzy kategorie zarzutów. Pierwszy zarzut dotyczył zakwestionowania daty doręczenia poszczególnych faktur i tym samym termin wymagalności roszczenia. Drugi zarzut związany był z brakiem oznaczenia w fakturach numeru umowy której dotyczyło zamówienie na dostawę produktów farmaceutycznych oraz nie dołączeniu do faktur kopii zamówienia. Takie okoliczności świadczyły zdaniem pozwanej o nieprawidłowo wystawionych fakturach, które zgodnie z postanowieniami umów o dostawę produktów farmaceutycznych uprawniały go do wstrzymania się od spełnienia świadczenia do czasu otrzymania prawidłowej faktury VAT. W ocenie pozwanego początek terminu do zapłaty należności rozpoczął bieg dopiero od daty doręczenia pozwanemu faktur korygujących, które zostały uzupełnione o powyższe dane, tj. od dnia 5 grudnia 2012 roku. Z kolei trzeci zarzut sprowadzał się do zakwestionowania przez pozwanego sposobu naliczania odsetek za opóźnienie poprzez naliczenie przez powoda odsetek ustawowych od niezapłaconych kwot w sytuacji, gdy zdaniem pozwanego zasadnym było naliczenie odsetek zgodnie z ustawą o terminach zapłaty w transakcjach handlowych.

W ocenie Sądu argumentacja podnoszona przez pozwanego nie mogła zasługiwać na uwzględnienie. Odnosząc się do pierwszego zarzutu pozwanego, tj. do zakwestionowania daty doręczenia poszczególnych faktur VAT, to Sąd miał na uwadze, że co prawda w piśmie procesowym z dnia 12 czerwca 2015 roku pozwany zakwestionował terminy doręczenia poszczególnych faktur, jednakże we wcześniejszym w piśmie procesowym z dnia 30 marca 2015 roku (k. 589 in.) pozwany prezentował odmienne stanowisko wskazując iż ,, wbrew twierdzeniom strony powodowej nie kwestionuje terminów doręczeń faktur VAT, tylko terminy wymagalności roszczenia wynikającego z poszczególnych faktur VAT’’. Brak konsekwencji w tym zakresie spowodował, że Sąd uwzględnił wniosek dowodowy powoda i zarządzeniem z dnia 23 czerwca 2015 roku (k. 609) Sąd zobowiązał stronę pozwaną do przedłożenia w terminie 7 dni wyciągu z ksiąg rachunkowych oraz księgi kancelaryjnej za okres od 16.12.2011r. do 30.03.2012 r. Pozwany nie przedstawił jednak powyższej dokumentacji, a jego zarzuty sprowadzające się do kwestionowania terminów doręczeń faktur VAT są gołosłowne i nie poparte żadnymi dowodami. Gdy idzie o ciężar dowodzenia terminów doręczeń faktur VAT, to w obowiązującym modelu postępowania sądowego o rodzaju i zakresie roszczenia decyduje powód, a ciężar udowodnienia twierdzeń spoczywa na tej stronie, która je zgłasza (art. 6 KC. w zw. z art. 232 zdanie pierwsze KPC) − tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24 listopada 2010 r. II CSK 297/10. Jednakże reguła dotycząca ciężaru dowodu nie może być rozumiana w ten sposób, że zawsze, bez względu na okoliczności sprawy, spoczywa na stronie powodowej ( por. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20.04.1982 r. I CR 79/82, por. Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 30.09.2010 r. I ACa 572/10). Jeśli pozwany powołał okoliczności faktyczne, które miałyby uzasadnić jego żądanie oddalenia powództwa, wówczas nie wystarczą same gołosłowne stwierdzenia, pozwany powinien udowodnić wskazywane fakty, narażając się na przegranie procesu jako konsekwencję swojej bierności (odwrócenie ciężaru dowodu). Jeśli strona powodowa udowodniła fakty przemawiające za zasadnością powództwa, to na stronie pozwanej spoczywa ciężar udowodnienia ekscepcji i faktów uzasadniających jej zdaniem oddalenie powództwa – tak Sad Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 30.09.2010 r. I ACa 572/10. Mając powyższe na uwadze Sąd doszedł do przekonania, że prezentowanie przez pozwanego wewnętrznie sprzecznych twierdzeń, przy jednoczesnym braku inicjatywy dowodowej i nie wykonaniu nałożonego przez Sąd obowiązku złożenia dokumentacji księgowej, która mogłaby wykazać zasadność jego twierdzeń – pozwala na dokonanie przez Sąd oceny odmowy przedstawienia dokumentów w ten sposób, że pozwany nie zakwestionował skutecznie dat doręczenia mu faktur wskazanych w pozwie.

Odnosząc się do zarzutu pozwanego dotyczącego braku oznaczenia w fakturach numeru umowy, której dotyczyło zamówienie na dostawę produktów farmaceutycznych oraz nie dołączeniu do faktur kopii zamówienia, to zdaniem Sądu brakujące elementy faktury natury formalnej nie mogły mieć wpływu na termin wymagalności roszczenia oraz odmowę zapłaty należności. Przede wszystkim strona pozwana nie kwestionowała kiedykolwiek zgodności towaru z umową oraz nie składała zastrzeżeń co do rodzaju, ilości i jakości otrzymanych produktów. Nigdy też nie podniosła zarzutu, aby towar miał być jej nieterminowo dostarczony. Powyższe okoliczności wskazują zatem, że interpretacja postanowień łączących strony umów w zakresie w jakim uzależnia spełnienie przez stronę pozwaną świadczenia pieniężnego od przekazania stosownej dokumentacji przez stronę powodową, nie może ograniczać się do dosłownego rozumienia wskazanych zapisów (por. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 24 września 2014 r., I ACa 879/14). Jak stanowi art. 65 k.c., oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje (§ 1). W umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu (§ 2). W okolicznościach niniejszej sprawy uznać należy, że zamiarem stron zawierających umowę było zapewnienie stronie pozwanej jako zamawiającemu mającemu status samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej, możliwości pełnej weryfikacji realizowanych dostaw w oparciu o przedstawianą kompletną dokumentację. Dokumentacja ta została pozwanemu szpitalowi przedstawiona, albowiem otrzymywał on na bieżąco faktury VAT a sam posiadał oryginały zamówień. W treści poszczególnych faktur podawane były numery zamówień, a także numery umów. W orzecznictwie i doktrynie przyjmuje się, że faktura jest jedynie dokumentem księgowym rozliczeniowym stwierdzającym dokonanie operacji gospodarczej. Wystawienie faktury, a następnie jej przyjęcie przez kontrahenta daje podstawę do domniemania, że zapisane w ewidencji zapisy są odzwierciedleniem stanu zgodnie z rzeczywistym przebiegiem zafakturowanej operacji. Jednakże pewne braki w fakturach VAT nie mogły spowodować przesunięcia w czasie zapłaty długu, skoro powód spełnił swoje świadczenie i dostarczył pozwanemu produkty farmaceutyczne. W ocenie Sądu dodatkowe wymogi co do treści faktury rzeczywiście stanowiły element stosunku zobowiązaniowego łączącego strony, jednak ich brak nie może być oceniany jako nie wystawienie prawidłowej faktury jako dokumentu rachunkowego. Wszystkie faktury wystawione przez powoda należy uznać za prawidłowe w rozumieniu przepisów o rachunkowości. Jeżeli powód nie wykonał pierwotnie jakiegoś z obowiązków umownych, np. nie dostarczył wraz z fakturą kopii zamówienia (choć bezspornie dostarczył je później) – sytuację tę należy oceniać jedynie jako częściowe nienależyte wykonanie zobowiązania, co mogłoby – teoretycznie – skutkować odpowiedzialnością odszkodowawczą powoda. Oczywiście pozwany musiałby wykazać, że przez fakt niedostarczenia kopii dokumentów, które posiada (gdyż sam je wystawił tj. zamówień), czy też poprzez brak numeru umowy na fakturze (dotyczącej towaru który sam pozwany w oparciu o tę umowę zamówił - a zatem wie jakiej umowy dotyczy faktura) – pozwany poniósł jakąkolwiek szkodę. Okoliczności te nie mają natomiast wpływu na wymagalność roszczenia powoda o zapłatę za dostarczony towar.

W przedmiotowej sprawie Sąd nie znalazł również uzasadnionych podstaw do uwzględnienia zarzutu pozwanego który sprowadzał się do naliczenia odsetek ustawowych na podstawie Kodeksu cywilnego zamiast odsetek wynikających z ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych. Niewątpliwym jest, że okoliczności sprawy należało rozważyć w kontekście ustawy z dnia 12 czerwca 2003 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych co wynika między innymi z art. 3 pkt 1 i pkt 3 tej ustawy określającej jej zakres podmiotowy. Strona powodowa (...) Sp. z o.o. z siedzibą we W. jest przedsiębiorcą w rozumieniu art. 4 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej do którego stosuje się ustawę o terminach zapłaty w transakcjach handlowych. Zdaniem Sądu powołaną ustawę stosuje się również do strony pozwanej (...) Publicznego Szpitala (...) we W.. (art. 3 pkt 3 cytowanej ustawy). Strona pozwana mimo, że zgodnie z ustawą z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej nie jest przedsiębiorcą, to zaliczana jest do jednostek sektora finansów publicznych i podlega obowiązkowi stosowania ustawy – Prawo zamówień publicznych. Przepis art. 3 Prawa zamówień publicznych wymienia podmioty udzielające zamówień publicznych, a wśród nich – w ust. 1 pkt 1 – jednostki sektora finansów publicznych w rozumieniu przepisów o finansach publicznych. Podmiotami zaliczonymi do jednostek sektora finansów publicznych w rozumieniu przepisów o finansach publicznych są w obecnie obowiązującym stanie prawnym podmioty wymienione w art. 9 ustawy o finansach publicznych, w tym także samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej Należy zaznaczyć, iż stosownie do obecnie obowiązującego art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych do transakcji handlowych zawartych przed dniem wejścia w życie ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe. Oznacza to, iż w rozpatrywanej sprawie należało oprzeć się na przepisach poprzedniej ustawy z dnia 12 czerwca 2003 r. jako że podstawę zobowiązania strony pozwanej stanowiły umowy o dostawę produktów farmaceutycznych zawarte kolejno w dniu dnia 31.01.2013r., w dniu 6.05.2011r, w dniu 27.03.2012r. oraz w dniu 8.11.2011r, a zatem przed wejściem w życie wspomnianej ustawy z 8 marca 2013 r.

Wbrew twierdzeniu pozwanego Sąd doszedł do przekonania, że powód miał uprawnienie do naliczania odsetek ustawowych od dnia następnego po upływie 30 dni wskazanych w fakturze VAT do dnia zapłaty. Zgodnie z art. 5 ustawy z 12 czerwca 2003 roku o terminach zapłaty w transakcjach handlowych jeżeli strony w umowie przewidziały termin zapłaty dłuższy niż 30 dni, wierzyciel może żądać odsetek ustawowych za okres począwszy od 31. dnia po spełnieniu swojego świadczenia niepieniężnego i doręczeniu dłużnikowi faktury lub rachunku – do dnia zapłaty, ale nie dłuższy niż do dnia wymagalności świadczenia pieniężnego. Cytowany przepis przyznaje wierzycielowi dodatkowe uprawnienie do żądania odsetek ustawowych za okres przed wymagalnością roszczenia, to jest odmiennie niż według ogólnej zasady wyrażonej w art. 481 § 1 i 2 k.c. i art. 476 k.c. W świetle zaś art. 7 ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych wierzyciel może żądać od dłużnika odsetek w wysokości odsetek za zwłokę, określanej na podstawie art. 56 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku - Ordynacja podatkowa chyba że strony uzgodniły wyższe odsetki, za okres od dnia wymagalności świadczenia pieniężnego do dnia zapłaty. Zachodząca relacja między art. 7 ust. 1 ustawy a 481 k.c. to w istocie zbieg roszczeń, którego rozstrzygnięcie powinno być zależne od woli wierzyciela. Wybór jednego z roszczeń istotnie wydaje się eliminować możliwość skorzystania z drugiego. Istotnym argumentem przemawiającym za uznaniem, że art. 7 ust. 1 ustawy nie jest przepisem szczególnym w stosunku do art. 481 k.c., wydaje się także preferencja ustawodawcy do stanowienia na płaszczyźnie prawa cywilnego zbiegów norm. (por. Ewa Marcisz, Ustawa o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, Komentarz do art. 7, wyd. II, LexisNexis 2014). Jak wyjaśnił przy tym Sąd Najwyższy w wyroku z 28 lutego 2007 (sygn. akt V CSK 445/06, Lex numer 442587) art. 481 § 1 k.c., w imię ochrony interesów wierzyciela świadczenia pieniężnego, przyznaje mu, niezależnie od woli stron wyrażonej w umowie, uprawnienie do żądania ustawowych odsetek za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego przez dłużnika, jednak skorzystanie z tego uprawnienia zależy wyłącznie od woli wierzyciela. O względnym charakterze normy art. 481 § 1 k.c. świadczy także szczególna regulacja przewidziana w art. 9 ustawy z dnia 12 czerwca 2003 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych. Powyższe przepisy zwiększające ochronę wierzyciela na wypadek opóźnienia dłużnika, nie stoją jednak na przeszkodzie temu, aby obciążyć dłużnika odsetkami w wysokości ustawowej również za okres po upływie terminu wymagalności świadczenia – do dnia zapłaty. W sprawie należało mieć na uwadze, że celem powyższej ustawy było zwalczanie opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych, aby zapewnić właściwe funkcjonowanie rynku wewnętrznego, wspierając tym samym konkurencyjność przedsiębiorstw. W ocenie ustawodawcy skutkiem rozwiązań przewidzianych w ustawie powinno być zapobieganie nadużywaniu swobody zawierania umów na niekorzyść przedsiębiorcy-wierzyciela oraz zwiększenie bezpieczeństwa przy zawieraniu umów między przedsiębiorcami oraz między przedsiębiorcami a organami publicznymi. Wynika to z uzasadnienia projektu ustawy z 08 marca 2013 o terminach zapłaty w transakcjach handlowych uchylającej ustawę z 12 czerwca 2003, z którego to uzasadnienia ową funkcję i cel łatwo wyprowadzić. Uzasadnienie projektu stanowi zatem, że celem projektowanej ustawy jest zwalczanie pogłębiającego się problemu zatorów płatniczych przez wprowadzenie instrumentów wspomagających zmniejszanie opóźnień w zapłacie należności oraz dyscyplinujących strony do stosowania krótkich terminów zapłaty. Celem zdyscyplinowania potencjalnie silniejszej strony umowy do powstrzymywania się od narzucania kontrahentom nadmiernie długich terminów zapłaty wprowadzona została zasada, zgodnie z którą terminy umowne w transakcjach handlowych (z wyjątkiem transakcji, w których dłużnikiem jest organ publiczny) nie powinny przekraczać 60 dni kalendarzowych, chyba że strony wyraźnie ustalą inaczej i pod warunkiem że nie jest to rażąco nieuczciwe wobec wierzyciela. W związku z powyższym ustalenie dłuższego niż 60 dni terminu będzie możliwe, w sytuacji gdy ustalenie takie nie będzie rażąco nieuczciwe, tzn. nie będzie sprzeciwiało się właściwości i społeczno-gospodarczemu celowi umowy lub zasadom współżycia społecznego oraz będzie obiektywnie uzasadnione, biorąc po uwagę właściwość towaru lub usługi. W przypadku braku powyższych przesłanek, po upływie 60 dni wierzycielowi będą przysługiwać – po spełnieniu swojego świadczenia wynikającego z zawartej umowy – odsetki za opóźnienie w wysokości wskazanej w ustawie (odsetki w wysokości odsetek za zwłokę określanej na podstawie art. 56 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa) lub uzgodnionej między stronami (art. 7). Z tych względów Sąd nie podzielił argumentacji pozwanego co do nieprawidłowego jej zdaniem sposobu naliczania odsetek ustawowych po dniu wymagalności roszczenia. Sąd stoi na stanowisku, że skoro odsetki za zwłokę określanej na podstawie art. 56 § 1 Ordynacji podatkowej miały być swoistą sankcją dyscyplinującą dłużnika – to w sytuacji przejściowego braku interwencji ustawodawcy i powstania sytuacji gdy np. odsetki ustawowe są wyższe od odsetek „podatkowych” – wierzyciel może zawsze domagać się odsetek ustawowych.

Strona powodowa udowodniła za pomocą przedłożonych zamówień i faktur wysokość należności za poszczególne produkty farmaceutyczne, termin wymagalności oraz wysokość odsetek za niezapłacone faktury. Terminy płatności zgodnie z umową wynosiły odpowiednio 60 i 90 dni po wykonaniu umowy, licząc od dnia doręczenia dokumentów rozliczeniowych zamawiającego , tj. prawidłowo wystawionej faktury VAT. Podkreślić należy, że strona pozwana nie podnosiła żadnych konkretnych zarzutów odnośnie wysokości poszczególnych należności za produkty farmaceutyczne które miałyby wypływ na wysokość odsetek, ograniczając się do ogólnych zarzutów dotyczących braku przekazania wymaganej dokumentacji i nieprawidłowego jej zdaniem sposobu naliczenia odsetek. W związku z tym Sąd orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

Mając na uwadze, że powództwo zostało uwzględnione w całości, Sąd nałożył na pozwanego obowiązek zwrotu całości poniesionych kosztów (art. 98 k.p.c.), na które składają się koszty opłaty sądowej od pozwu – 14.819 zł, opłata od udzielonego pełnomocnictwa w kwocie 17 zł oraz koszty zastępstwa procesowego w wysokości 7.200 zł ustalone na podstawie § 6 pkt 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu w łącznej kwocie 22.036 zł. W przedmiotowej sprawie Sąd miał na uwadze, że powód domagał się jedynie częściowego oddalenia powództwa tj. ponad kwotę 47.390,22zł, jednakże okoliczność ta nie mogła skutkować zastosowaniem zasady stosunkowego rozdzielenia kosztów. Wobec braku zapłaty należności przed procesem– pozwany dał powód do wytoczenia powództwa. Strona powodowa wzywała pozwanego do zapłaty należności a mimo tego przysługująca jej wierzytelność nie została zapłacona do dnia wniesienia pozwu. Z tych względów Sąd obciążył pozwanego całością kosztów postępowania.