Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 października 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie III Wydział Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 25 października 2012 r. w Krakowie

sprawy z wniosku C. L.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w K.

o emeryturę

na skutek apelacji organu rentowego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w K.

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach Wydziału VI Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 21 grudnia 2011 r. sygn. akt VI U 1220/11

z m i e n i a zaskarżony wyrok i oddala odwołanie.

Sygn. akt III AUa 327/12

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 21 grudnia 2011 r. Sąd Okręgowy w Kielcach Wydział VI Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną przez C. L. decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. z dnia 24 sierpnia 2011 r. i przyznał mu emeryturę od dnia 1 czerwca 2011 r.

Sąd Okręgowy ustalił, że wnioskodawca C. L., ur. (...), i od dnia 6 maja 1995 r. nie pozostaje w stosunku pracy, a w dniu 27 czerwca 2011 r. wystąpił z wnioskiem o przyznanie emerytury. Organ rentowy uznał mu za udowodniony okres ubezpieczenia na dzień 31 grudnia 1998 r. w łącznym wymiarze 27 lat, 9 miesięcy i 14 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w tym żadnego okresu pracy w szczególnych warunkach.

Nadto ustalił Sąd Okręgowy, że w okresie od dnia 6 października 1969 r. do 15 czerwca 1972 r. wnioskodawca był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w K. stale i w pełnym wymiarze czasu pracując jako monter samochodowy. W 1971 r. uległ jednak wypadkowi i jego stosunek pracy został rozwiązany w związku z przejściem na rentę inwalidzką. W okresie od dnia 18 grudnia 1972 r. do 31 stycznia 1991 r. wnioskodawca ponownie pracował u tego samego pracodawcy w pełnym wymiarze czasu pracy jako mechanik instalacji samochodowych układu zasilania, tj. przy pompach. W ramach tego zatrudnienia naprawiał, wymontowywał pompy wtryskowe do paliw i filtry paliwa, które brał na warsztat i sprawdzał jakie miały ciśnienie. Przez cały czas pracował w kanałach i tam dokonywał napraw. Natomiast inne czynności wykonywane poza kanałem, jak sprawdzenie pompy czy wytrysków, zajmowały mu ok. półtorej godziny.

Powyższe ustalenia Sąd Okręgowy poczynił w oparciu o zalegające w aktach dokumenty oraz zeznania świadków i samego wnioskodawcy, które ocenił jako wiarygodne, logiczne i pozbawione sprzeczności. Świadkowie, będący współpracownikami wnioskodawcy w spornym okresie zatrudnienia, precyzyjnie opisali zakres jego obowiązków pracowniczych i potwierdzili, że wykonywał wówczas prace mechanika instalacji samochodowych układu zasilania w kanałach.

W tym stanie faktycznym sprawy Sąd Okręgowy przytoczył treść art. 32 i art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 153 poz. 1227 ze zm.) i wywiódł, że ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego m.in. w art. 32 (tj. 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn), jeżeli w dniu wejścia w życia ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn (tj. co najmniej 15 lat ) oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 (tj. co najmniej 25 lat dla mężczyzn i 20 lat dla kobiet). Wnioskodawca C. L. osiągnął wymagany wiek emerytalny oraz posiada ponad 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, w tym również ponad 15 lat pracy w szczególnych warunkach. W ocenie Sądu Okręgowego, do stażu pracy wnioskodawcy w szczególnych warunkach należy bowiem zaliczyć zakwestionowane przez organ rentowy okresy zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w K. w okresie od dnia 18 grudnia 1972 r. do 31 stycznia 1991 r. W ramach tego zatrudnienia wnioskodawca wykonywał pracę na stanowisku mechanika instalacji samochodowych układu zasilania stale w pełnym wymiarze czasu pracy. Była to w istocie praca tożsama z pracą mechanika samochodowego wykonywaną w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych, czyli stanowiska ujętego w wykazie A dział XIV poz. 16 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43, ze zm.). W konsekwencji uznał Sąd Okręgowy, że odwołanie zasługuje na uwzględnienie, bowiem wnioskodawca spełnia wszystkie przesłanki wymagane do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku w trybie art. 184 w zw. z art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Apelację od powyższego wyroku Sądu OKręgowego wywiódł Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K.. Zaskarżając go w całości zarzucił naruszenie prawa materialnego, a to art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 153 poz. 1227 ze zm.) w zw. z § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43, ze zm.) oraz naruszenie prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c. i wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania.

W uzasadnieniu apelujący podniósł, że z zebranego w sprawie materiału dowodowego nie wynika aby wnioskodawca w spornym okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w K. wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace mechanika samochodowego w kanałach. Praca wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy oznacza pracę należącą do podstawowych, określonych przez pracodawcę zadań pracownika, wykonywaną w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Zatem wykonywanie różnego rodzaju prac, nie tylko tych wymienionych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., nie może stanowić podstawy do zaliczenia danego okresu zatrudnienia do stażu pracy w szczególnych warunkach uprawniającego do emerytury w obniżonym wieku. Zdaniem apelującego w ramach spornego zatrudnienia wnioskodawca nie wykonywał tak rozumianej pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Nie było więc podstaw do przyznania mu prawa do emerytury w obniżonym wieku.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna.

Słuszne są zarzuty apelacji kwestionujące ustania faktyczne Sądu pierwszej instancji w zakresie stażu pracy wnioskodawcy C. L. w szczególnych warunkach, który zgodnie z tymi ustaleniami wynosi ponad 15 lat. Sąd pierwszej instancji przyjął, że wnioskodawca wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracę w kanałach w szczególnych warunkach na stanowisku mechanika instalacji samochodowych układów zasilania w ramach zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w K. w okresie od dnia 18 grudnia 1972 r. do 31 stycznia 1991 r. – opierając się w tym względzie na szczątkowej dokumentacji pracowniczej oraz zeznaniach świadków i samego wnioskodawcy. Tymczasem dokonując oceny tych dowodów nie sposób nie zauważyć, że są one w wielu kwestiach sprzeczne z dokonanymi przez Sąd pierwszej instancji ustaleniami. W szczególności w dostępnej dokumentacji pracowniczej brak jakiegokolwiek dokumentu potwierdzającego charakter zatrudnienia wnioskodawcy. W tych okolicznościach Sąd Apelacyjny uzupełnił postępowanie dowodowe dopuszczając dowód z dokumentacji pracowniczej wnioskodawcy ze spornego okresu. Również w tej dokumentacji brak świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach oraz jakiegokolwiek dokumentu potwierdzającego, że zatrudnienie wnioskodawcy było pracą w szczególnych warunkach, jak np. przyznanie dodatku za pracę w szkodliwych warunkach itp. (k. (...)). Natomiast słuchani w sprawie świadkowie jakkolwiek potwierdzili, że wnioskodawca pracował w spornym okresie w szczególnych warunkach, to jednak stwierdzili, że nie wszystkie czynności pracownicze jako mechanik samochodowy wykonywał on w kanałach remontowych. Świadek C. R. podał, że wnioskodawca pracował także w warsztacie przy regeneracji pomp wytryskowych i nie przebywał wtedy w kanałach, ale w wydzielonym pomieszczeniu, gdzie regenerowane były pompy (k. (...)). Podobnie zeznał Z. M., który stwierdził, że prace poza kanałem (sprawdzanie pomp czy wytrysków) zajmowały wnioskodawcy ok. półtorej godziny dziennie (k. (...)). Dodatkowo sam wnioskodawca przyznał, że jego praca jako mechanika samochodowego nie ograniczała się do pracy w kanałach, ale wykonywał także poza kanałem, w oddzielnym pomieszczeniu, inne czynności, które zajmowały mu ok. godziny (k. 8-9 i 53). Tymczasem Sąd pierwszej instancji przyjął, że w ramach zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w K. wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracował na stanowisku ujętym w wykazie A dział XIV poz. 16 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43, ze zm.), tj. wykonując prace w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych.

Trafnie podnosi apelujący organ rentowy, że zgodnie z § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku, nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem, ale stale tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (por wyroki Sądu Najwyższego z 15 listopada 2000 r., II UKN 39/00, OSNP 2002 nr 11, poz. 272 oraz z dnia 15 grudnia 1997 r. II UKN 417/97, OSNP 1998 nr 21, poz. 638).

W kontekście omówionych wyżej dowodów nie sposób zaś przyjąć, że w odniesieniu do wnioskodawcy został spełniony właśnie ów wymóg wykonywania przedmiotowej pracy stale i w pełnym wymiarze czasu pracy warunkach szczególnych. Z wyżej przytoczonych ustaleń faktycznych niniejszej sprawy wynika bowiem, że po wyczerpaniu świadczenia rentowego, które pobierał w związku z wypadkiem przy pracy z dnia 17 września 1971 r., poza pracami wykonywanymi w kanałach remontowych, do obowiązków C. L. od dnia 18 grudnia 1972 r. należały również inne lżejsze czynności, które nie były wykonywane w kanałach remontowych i nie mogły być stricte taką pracą, albowiem zajmował się on również naprawą w warsztacie (np. przy sprawdzaniu i naprawie pomp i wytrysków), znajdującym się w innym, wydzielonym pomieszczeniu. Nie ma przy tym znaczenia, czy i ile czasu pracy zajmowały mu te czynności nie będące czynnościami naprawczymi pojazdów mechanicznych w kanałach remontowych (czy było to jedną godzinę, czy tez półtorej godziny), albowiem nie tego rodzaju praca została wyodrębniona w wykazie A, dział XIV, poz. 16 stanowiącym załącznik do omawianego wyżej rozporządzenia, tj. wykonywana w określonym miejscu (środowisku) pracy, jakim są kanały remontowe. Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się jedynie pracowników zatrudnionych przy pracach objętych wykazem stanowisk pracy w szczególnych warunkach, którzy taką pracę świadczą stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. O uprawnieniach pracownika do emerytury na warunkach przewidzianych w cytowanych wyżej przepisach decyduje obiektywne wykonywanie pracy w szczególnych warunkach, czyli na enumeratywnie wymienionych stanowiskach pracy, a nie przekonanie pracownika, że sam charakter lub warunki pracy wystarczają do uznania jej za wykonywaną w szczególnych warunkach (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2001 r., II UKN 598/00, OSNP 2003 nr 17, poz. 419).

Wobec powyższego jako chybione należy ocenić wnioski, do których doszedł Sąd pierwszej instancji, iż praca wnioskodawcy w spornym okresie od dnia 18 grudnia 1972 r. do 31 stycznia 1991 r. była pracą w warunkach szczególnych. Trafnie bowiem zarzucono w apelacji, że C. L. nie legitymuje się wymaganym ponad 15 letnim okresem zatrudnienia w szczególnych warunkach i brak było podstaw do przyznania mu prawa do wcześniejszej emerytury, albowiem jest to jeden z warunków nabycia prawa do tego świadczenia w myśl art. 184 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 153 poz. 1227 ze zm.).

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny uznał, że w istocie jak zasadnie zarzuca apelacja, zaskarżony wyrok w istocie narusza prawo materialne i procesowe, co w konsekwencji prowadzi do jego zmiany i oddalenia odwołania, dlatego też na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.