Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 października 2015r.

Sąd Rejonowy w Kamiennej Górze I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący: SSR Lidia Orzechowska-Korpikiewicz

Protokolant: Dorota Osojca

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 08 października 2015r. w K.

sprawy z powództwa K. N., E. N.

przeciwko Towarzystwu (...) S.A. w W.

o zapłatę

I  powództwa oddala;

II  nie obciąża powódek K. N. i E. N. obowiązkiem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego na rzecz strony pozwanej;

Sygn. I C 405/15

UZASADNIENIE

Powódka K. N. wniosła o zasądzenie od strony pozwanej Towarzystwa (...) S.A. z siedzibą w W. kwoty 27.000,00 zł z ustawowymi odsetkami od 6 sierpnia 2014 r. do dnia zapłaty oraz zasadzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 4.800,00 zł i 17,00 zł za opłatę skarbową od pełnomocnictwa.

W uzasadnieniu swojego żądania powódka twierdziła, że w dniu 26 września 2004 r. M. M., na drodze krajowej nr (...) J. - W., kierując samochodem F. (...) nie dostosował się do zasady ograniczonego zaufania i potrącił, jadącego nieprawidłowo jego pasem drogi, rowerzystę G. N., w następstwie czego ten zmarł. Powódka podała dalej, że M. M. został wyrokiem z dnia 19.09.2006 r wydanym przez Wojskowy Sąd Garnizonowy skazany na 6 miesięcy pozbawienia wolności w zawieszeniu na 2 lata.

Powódka wskazała, że w dacie zdarzenia pojazd sprawcy wypadku był ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w pozwanym towarzystwie. Powódka podniosła dalej, że w następstwie wypadku straciła brata, z którym wiązała ją bardzo silna więź rodzinna, uczuciowa i emocjonalna. Jego przedwczesna śmierć spowodowała zerwanie tej więzi i utratę przez powódkę możliwości dalszego wychowywania się w pełnej rodzinie, przy współudziale brata. Według powódki, na skutek wypadku, doznała ona krzywdy wynikającej z naruszenia dobra osobistego jakim była więź rodzinna, która podlega ochronie na podstawie art. 24 k.c., co spełniało przesłankę żądania zadośćuczynienia na podstawie 448 k.c. Powódka wskazała, iż dochodzona kwota 27.000,00 zł uwzględnia 50 % stopień przyczynienie się brata do wypadku i wypłaconą (w związku ze zgłoszonym w piśmie z 14 kwietnia 2014 r. roszczeniem) przez stronę pozwaną kwotę 3.000,00 zł.

Strona pozwana Towarzystwo (...) S.A. z siedzibą w W. wniosła o odrzucenie pozwu oraz z ostrożności procesowej o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Uzasadniając swoje stanowisko strona pozwana przyznała, że ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą z tytułu umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych zawartą z właścicielem pojazdu, którym kierował sprawca zdarzenia M. M.. Zarzuciła jednak, że w sprawie zachodzi res iudicata, bowiem toczyła się już sprawa przed Sądem Okręgowym w Jeleniej Górze a powódka powoływała się na doznaną krzywdę związaną z cierpieniami moralnymi, psychicznymi, bólem i poczuciem krzywdy wywołanymi śmiercią osoby bliskiej, co uzasadnia odrzucenie pozwu.

Strona pozwana podniosła, że wypłaciła powódce stosowne zadośćuczynienie, które wyczerpuje w pełni roszczenia powódki.

Powódka E. N. wniosła o zasądzenie od strony pozwanej Towarzystwa (...) S.A. z siedzibą w W. kwoty 62.500,00 zł z ustawowymi odsetkami od 6 sierpnia 2014 r. do dnia zapłaty oraz zasadzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 4.800,00 zł i 17,00 zł za opłatę skarbową od pełnomocnictwa.

W uzasadnieniu swojego żądania powódka powołała się na te same okoliczności faktyczne i prawne, które wskazywała K. N. z tą różnicą, że zmarły tragicznie G. N. był jej synem a strona pozwana wypłaciła jej kwotę 17.500 zł tytułem zadośćuczynienia.

Strona pozwana Towarzystwo (...) S.A. z siedzibą w W. wniosła o odrzucenie pozwu oraz z ostrożności procesowej o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu swojego stanowiska podnosiła te same okoliczności faktyczne i prawne, na które wskazywała w odpowiedzi na pozew w sprawie z powództwa K. N..

Sprawy zostały połączone do wspólnego prowadzenia i rozpoznania.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 26 września 2004 r. M. M., na drodze krajowej nr (...) J. - W., kierując samochodem F. (...), decydując się na manewr omijania jadącego nieprawidłowo rowerzysty G. N., popełnił błąd w technice i taktyce jazdy, czym pozbawił się możliwości uniknięcia wypadku. Kierowca samochodu F. nie zastosował się do zasady ograniczonego zaufania, nie podjął we właściwym momencie prawidłowych działań obronnych, polegających na bardzo znacznym ograniczeniu prędkości jazdy, użyciu sygnałów dźwiękowych i w ostateczności zatrzymania się, zanim do jego pojazdu zbliżył się rowerzysta, ale zdecydował się na błędny manewr omijania rowerzysty.

Stan zagrożenia i sytuację wypadkową wytworzył poszkodowany rowerzysta, jadąc nieprawidłowym torem ruchu, nie ustępując pierwszeństwa oraz powodując zajechanie drogi kierującemu samochodem F..

/dowód: opinia biegłego sądowego mgr inż. D. K. znajdująca się w aktach Wojskowego Sądu Garnizonowego we W. sygn. PgŚl 121/04/

Wyrokiem z dnia 19.09.2006 r. Wojskowy Sąd Garnizonowy skazał M. M. za popełnienie występku z art 177 § 2 k.k.

/dowód: wyrok Sądu Garnizonowego we W. sygn. akt 130/05, k.352-353 tych akt/

M. M. w dniu wypadku był objęty obowiązkowym ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w Towarzystwie (...) S.A. siedzibą w W..

/okoliczność bezsporna/

G. N. w chwili śmierci miał 16 lat i był uczniem Technikum Elektronicznego w J.. Nie sprawiał kłopotów wychowawczych. Rodzice jego rozeszli się, on i jego siostra K., młodsza od brata o dwa lata, wychowywani byli tylko przez matkę. E. N. w 2000 r. przeszła chorobę nowotworową. Po śmierci syna do chwili obecnej leczy się na depresję. Pracuje zawodowo. K. N. jeszcze przed śmiercią brata była molestowana seksualnie, nie ujawniła sprawcy tego czynu. Po śmierci brata, jako osoba niepełnoletnia, dwa razy usiłowała popełnić samobójstwo. Leczona była psychiatrycznie, przebywała dwa razy w szpitalu psychiatrycznym. Ukończyła szkołę średnią i szkołę policealną. Z zawodu jest ratownikiem medycznym i ogrodnikiem. Pracuje, jednak nie w swoim zawodzie.

Śmierć G. była dla powódek traumatycznym przeżyciem. Wywołała poczucie straty, silnie negatywnie wpłynęła na ich psychikę. Zarówno matka jak i siostra miały wsparcie u G., łączyły ich typowe więzi rodzinne. Po jego śmierci nie mogły powrócić do równowagi psychicznej. Matka nadal leczy się na depresję.

/dowód: zaświadczenia lekarskie k.180, zeznania świadka M. N. k. 166 i nagranie na rozprawie z 27.08.2015 r., 00:56:22 do 01:13:00 , zeznania świadka D. B. k. 166 odwrót i nagranie na rozprawie z 27.08.2015 r., 01:13:17 do 01:23:00 zeznania powódki K. N. i informacyjne przesłuchanie k. 165 odwrót i nagranie na rozprawie z 27.08.2015 r., 00:43:30 do 00:51:30, k. 182 odwrót, i nagranie na rozprawie z 08.10.2015 r., 00:25:00 do 00:30:00, zeznania powódki E. N. i informacyjne przesłuchanie k. 165 odwrót i nagranie na rozprawie z 27.08.2015 r., 00:30:34 do 00:43:00, k. 182 odwrót, i nagranie na rozprawie z 08.10.2015 r., 00:09:24 do 00:23:00, /

Powódka E. N. w swoim imieniu i w imieniu małoletniej córki K. N. 9 lipca 2007 r. wystąpiła z pozwem przeciwko M. M. o odszkodowanie w wysokości 100,000 zł za śmierć osoby bliskiej. W uzasadnieniu pozwu powołała się między innymi na negatywny wpływ śmierci syna G. na nią i córkę K., skutkujący problemami natury psychicznej i koniecznością podjęcia leczenia psychiatrycznego oraz wielokrotnego przebywania córki K. w szpitalu psychiatrycznym. W piśmie z 20 lipca 2007 r., będącym uzupełnieniem pozwu, E. N. podała, że domaga się po 50.000 zł dla siebie i małoletniej córki K.. Żądanie opiera na treści art. 448 k.c. i 446 § 3 k.c. oraz, że stanowi ono zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, śmierć syna i skutki jakie to zdarzenie wywołało w postaci pogorszenia ich sytuacji życiowej, cierpień moralnych, psychicznych i fizycznych. Powódka wskazała, że uszczerbek nie ma znaczenia majątkowego a jedynie ma stanowić rekompensatę „łagodzącą” tę niewymierną część powstałej szkody.

Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze w sprawie sygn. I C 1013/07 wyrokiem z 6 grudnia 2007 r. zasądził na rzecz obu powódek po 15.000 zł. z tytułu znacznego pogorszenia się ich sytuacji życiowej będącej wynikiem śmierci G. N.. Zasądzając powyższą kwotę Sąd uznał, że odpowiednie odszkodowanie powinno wynosić dla matki zmarłego E. N. 50.000 zł a dla siostry K. N. 30.000 zł. Sąd uwzględnił 50 % przyczynienie się poszkodowanego do zdarzenia i obniżył o połowę odszkodowanie oraz odliczył wypłaconą już E. N. kwotę odszkodowania w wysokości 10.000 zł.

/dowód: akta sprawy Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze sygn. I C 1013/07 w tym pozew k. 1 do 3, pismo uzupełniające pozew k. 43, wyrok z 6 grudnia 2007 r. wraz z uzasadnieniem k. 86 i 91 do 102./

Powódka K. N. zgłosiła roszczenie z tytułu zadośćuczynienia z powodu śmierci brata pismem z 14 kwietnia 2014 r. domagając się kwoty 30.000 zł. Strona pozwana 5 sierpnia 2014 r. przyznała powódce zadośćuczynienie w kwocie 6.000 zł i pomniejszyła je o 50 % z tytułu przyczynienia się poszkodowanego oraz wypłaciła kwotę 3.000 zł.

Powódka E. N. zgłosiła roszczenie z tytułu zadośćuczynienia z powodu śmierci syna pismem z 14 kwietnia 2014 r. domagając się kwoty 80.000 zł. Strona pozwana 5 sierpnia 2014 r. przyznała powódce zadośćuczynienie w kwocie 35.000 zł i pomniejszyła je o 50 % z tytułu przyczynienia się poszkodowanego oraz wypłaciła kwotę 17.500 zł.

/okoliczności bezsporne/

Sąd zważył, co następuje:

Ustalony powyżej stan faktyczny znajdujący podstawę w dokumentach, w tym urzędowych, w postaci wyroków sądowych, nie budzi wątpliwości. Kwestią podstawową dla rozstrzygnięcia sprawy jest zagadnienie czy w świetle istnienia wyroku Sądu Okręgowego Jeleniej Górze zasądzającego na rzecz powódek, na podstawie art.446 § 3 k.c. odszkodowania po 15.000 zł, wystąpienie z niniejszym powództwem było uzasadnione.

Z uwagi na zarzut powagi rzeczy osądzonej, skutkujący koniecznością odrzucenia pozwu, należy podnieść, iż nie jest on trafny. W ocenie sądu nie zachodzi identyczność przedmiotów rozstrzygnięcia w sprawie zakończonej wyrokiem Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze I C 1013/07, z przedmiotem procesu w niniejszej sprawie. W tym postępowaniu powódki zgłosiły roszczenia na podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. 24 k.c., przyjmując, że takie roszczenia również im przysługują. W poprzedniej sprawie podstawa prawna roszczenia wynikała z art. 446 § 3 k.c. Nie można zatem przyjmować, że oba roszczenia są identyczne i zamykać powódkom możliwości merytorycznej oceny ich żądań z punku widzenia innych norm prawa materialnego aniżeli te, które były podstawą rozstrzygania w poprzedniej sprawie.

Zmiana przepisu art. 446 k.c. nastąpiła z dniem 3.08.2008r. Zgodnie z tą zmianą Sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Do tego czasu, generalnie, zarówno w doktrynie jak i orzecznictwie istniało stanowisko, zgodnie z którym zadośćuczynienie nie przysługiwało jeżeli krzywda moralna polegała wyłącznie na cierpieniu moralnym z powodu utraty osoby najbliższej (zob. A. S.: Odszkodowanie w razie śmierci osoby bliskiej, Wydawnictwo (...), s.67). Po zmianie art. 446 k.c., Sąd Najwyższy przyjął, iż śmierć osoby bliskiej może stanowić naruszenie dóbr osobistych najbliższych członków rodziny zmarłego i uzasadniać przyznanie zadośćuczynienia na podstawie art.448 k.c. w zw. z art. 24 § 1 k.c. także jeżeli śmierć nastąpiła przed 3 sierpnia 2008r. (zob. wyrok S.N. z 14. 01. 2010r., IV CSK 307/09, Lex nr 604152, uchwała S.N. z 22 .10. 2010 r„ III CZP 76/10, Biul. S.N. z 2010r., nr 10, poz.ll wyrok S.N. z 11.05. 201 lr., I CSK 621/10, Lex nr 848128 ). Stanowisko to nie jest jednak całkowicie podzielane w orzecznictwie ( zob. min. orzeczenia Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 15.07.20lOr. w sprawie I Ca 437/10, Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 15.04.20lOr. w sprawie IACa 207/10, Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 7.10.2010r., w sprawie (...)).

Niewątpliwe śmierć G. była dla powódek bardzo silnym traumatycznym wydarzeniem, z którym wiązały się trudny do opisania ból i cierpienia psychiczne. Jednakże w ocenie Sądu, następstwa te były uwzględnione w trakcie orzekania przez Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze. Z treści pozwu i pisma stanowiącego jego uzupełnienie jednoznacznie wynika, że powódki w tamtym procesie powoływały się na swoje cierpienia psychiczne i fizyczne spowodowane śmiercią G. oraz ograniczenia związane z funkcjonowaniem codziennym i ewentualne skutki na przyszłość dla powódek.

Także z uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego wynika, iż następstwa wypadku w postaci załamania nerwowego, depresji wywołanej śmiercią G., jako element szeroko rozumianego pogorszenia sytuacji życiowej powódek były uwzględniane przy orzekaniu. Tragicznie zmarły G. N. w chwili zdarzenia miał 16 lat, nie przyczyniał się w sposób bezpośredni do utrzymania matki i siostry, chociaż był dla nich wsparciem i pomagał w codziennych sprawach.

W związku z powyższym, należy zauważyć, że w wielu orzeczeniach prezentowany był pogląd, że odszkodowanie z tytułu znacznego pogorszenie sytuacji życiowej obejmuje także pewne aspekty szkody niemajątkowej (zob. min. orzeczenia Sądu Najwyższego z4.09.1967r. I PR 23/67, z 8.07.1974r. I CR 361/74, z 15.10.2002r. II CKN 985/00, z 20.01.2004r. IICK 360/02 z 16.04.2008r. VCSK 544/07 ).

Zgodnie z art.448 k.c. w razie naruszenia dobra osobistego Sąd może przyznać temu czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Zapewne, gdyby interpretacja art.448 k.c. jako podstawy prawnej zasądzania zadośćuczynienia z powodu śmierci osoby bliskiej była w dacie orzekania przez Sąd Okręgowy w sprawie powódek taka jak obecnie, to zgodnie z zasadą da mihi fatum dabo tibi ius, stanowiłaby ona także podstawę prawną rozstrzygnięcia w tej sprawie.

Użycie w treści art. 448 k.c. stwierdzenia „może" wskazuje, że zadośćuczynienie to ma charakter fakultatywny. Biorąc pod uwagę znaczne przyczynienie się G. N. do swojej śmierci (50 % - co było między stronami niesporne) oraz, że powódki otrzymały od strony pozwanej odpowiednio 3.000 zł. (K. N.) i 17.500 zł (E. N.) tytułem zadośćuczynienia, jak również, iż na mocy wyroku Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze z 6 grudnia 2007r. otrzymały kwoty po 15 000 zł z tytułu pogorszenia sytuacji życiowej (a powódka E. N. bezpośrednio od ubezpieczyciela także 10.000 zł. z tego tytułu) które to sumy uwzględniały także doznane przez nie w związku ze śmiercią osoby bliskiej następstwa o charakterze niematerialnym, powództwo należało ocenić jako niezasadne i podległo ono oddaleniu.

Z uwagi na charakter sprawy Sąd na podstawie art.102 k.p.c. odstąpił od obciążenia powódek kosztami procesu na rzecz strony pozwanej.