Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 czerwca 2013 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący Sędzia Sądu Okręgowego Iwona Tchórzewska

Protokolant: prot. sąd. Katarzyna Szumiło

po rozpoznaniu w dniu 11 czerwca 2013 roku w Lublinie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością Spółki (...) w W.

przeciwko M. G.

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego Lublin – Wschód w Lublinie z siedzibą w Świdniku dnia 14 lutego 2013 roku, sygn. akt I C 732/12

I.  zmienia zaskarżony wyrok:

a)  w punkcie I w ten sposób, że oddala powództwo;

b)  w punkcie II w ten sposób, że zasądza od powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością Spółki (...)w W.na rzecz pozwanego M. G.kwotę 617 zł (sześćset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

II.  zasądza od powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością Spółki (...)w W.na rzecz pozwanego M. G.kwotę 400 zł (czterysta złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego;

III.  nakazuje zwrócić pozwanemu od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Lublin – Wschód w Lublinie z siedzibą w Świdniku kwotę 20 zł (dwadzieścia złotych) tytułem różnicy między należną, a uiszczoną opłatą od apelacji.

Sygn. akt II Ca 386/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 14 lutego 2013 roku Sąd Rejonowy Lublin - Wschód w Lublinie z siedzibą w Świdniku:

I. zasądził od pozwanego M. G.na rzecz powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością Spółki (...)w W.kwotę 2.400 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 7 października 2010 r. do dnia zapłaty;

II. zasądził od pozwanego M. G.na rzecz powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością Spółki (...)w W.kwotę 647 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Pozwany M. G.wniósł apelację od powyższego wyroku Sądu Rejonowego, zaskarżając to orzeczenie w całości i zarzucając zaskarżonemu wyrokowi:

1) nierozpoznanie istoty sprawy - w szczególności zarzutu nieważności umowy sprzedaży wierzytelności, która to umowa nie zawiera postanowień przedmiotowo istotnych (essentialia negotii) dotyczących ceny sprzedaży;

2) naruszenie prawa materialnego, w szczególności art. 385 ³ pkt 5 k.c. poprzez jego niezastosowanie i uznanie, że zgoda konsumenta na przeniesienie wierzytelności nie jest potrzebna, bowiem kwestie przelewu wierzytelności regulują przepisy kodeksu cywilnego (art.509-518 k.c. ) i art. 385 ³ pkt 5 w związku z 385 ¹ k.c. nie stoją temu na przeszkodzie;

3) naruszenie przepisów postępowania - art. 129 § 2 i 3 k.p.c., poprzez jego niezastosowanie i przyjęcie od strony zamiast oryginału umowy i oryginałów załączników do niej – odpisów poświadczonych za zgodność z odpisem, podczas gdy z art. 129 § 2 k.p.c. expressis verbis wynika, że strona zamiast oryginału może złożyć odpis poświadczony za zgodność z oryginałem;

4) naruszenie przepisów postępowania - art. 233 k.p.c., poprzez nieodniesienie się przez Sąd do zarzutów przytoczonych przez pozwanego w załączniku do protokołu rozprawy z dnia 18 października 2012 roku.

Powołując się na przedstawione zarzuty, apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości poprzez oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm prawem przepisanych, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Wbrew stanowisku Sądu pierwszej instancji nie można uznać, że powód w niniejszej sprawie sprostał wynikającemu z powyższego przepisu obowiązkowi udowodnienia okoliczności faktycznych, z których wywodził objęte pozwem żądanie.

Zasadny jest zarzut naruszenia zaskarżonym wyrokiem przepisów prawa procesowego – art. 129 § 2 i 3 k.p.c. oraz art. 233 § 1 k.p.c.

W myśl art. 129 § 1 k.p.c. strona powołująca się w piśmie na dokument obowiązana jest na żądanie przeciwnika złożyć oryginał dokumentu w sądzie jeszcze przed rozprawą. Zgodnie z § 2 art. 129 k.p.c. zamiast oryginału dokumentu strona może złożyć odpis dokumentu, jeżeli jego zgodność z oryginałem została poświadczona przez notariusza albo przez występującego w sprawie pełnomocnika strony będącego adwokatem, radcą prawnym, rzecznikiem patentowym lub radcą Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa. W myśl zaś § 3 art. 129 k.p.c. zawarte w odpisie dokumentu poświadczenie zgodności z oryginałem przez występującego w sprawie pełnomocnika strony będącego adwokatem, radcą prawnym, rzecznikiem patentowym lub radcą Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa ma charakter dokumentu urzędowego.

W rozpoznawanej sprawie złożone przez powoda odpisy umowy sprzedaży wierzytelności z dnia 6 października 2010 roku, a także jej załączników zostały poświadczone przez występującego w sprawie pełnomocnika strony powodowej będącego radcą prawnym jedynie za zgodność z odpisem, a nie z oryginałem. Tym samym nie mogły one zastąpić oryginału na mocy art. 129 § 2 k.p.c. Wskazując na powyższą okoliczność pełnomocnik pozwanego w załączniku do protokołu rozprawy złożonym na rozprawie w dniu 18 października 2012 roku zarzucił nieudowodnienie roszczenia z tej przyczyny. Mając na względzie tak sformułowany zarzut pozwanego co do formy przedstawionych przez powoda dokumentów, nie można zaakceptować stanowiska Sądu pierwszej instancji, iż w opisanej sytuacji po stronie powodowej nie powstał procesowy obowiązek przedłożenia oryginałów, ewentualnie zaś odpisów poświadczonych w myśl art. 129 § 2 k.p.c. Zarzut nieudowodnienia roszczenia dotychczas przedstawionymi odpisami dokumentów był w tym przypadku wystarczający, a strona pozwana nie była zobligowana do jednoczesnego formułowania odrębnego wniosku o przedłożenie w oryginale dokumentów uzasadniających żądanie pozwu.

W konsekwencji Sąd Rejonowy błędnie, z naruszeniem art. 233 § 1 k.p.c., uznał przedstawione przez powoda dowody za bezsporne i w oparciu o nie uwzględnił powództwo, do czego już z przyczyn omówionych wyżej nie było podstaw. Mimo bowiem zakwestionowania przez stronę pozwaną wartości dowodowej złożonych przez powoda odpisów dokumentów, ich oryginały ani urzędowo poświadczone odpisy nie zostały złożone. Powód nie wykazał więc, że na podstawie umowy sprzedaży wierzytelności z dnia 6 października 2010 roku nabył wierzytelność przeciwko pozwanemu M. G., jak również, że wierzytelność, w wysokości odpowiadającej kwocie dochodzonej pozwem, przysługiwała zbywcy wierzytelności. Wbrew obowiązkowi wynikającemu z art. 6 k.c. strona powodowa nie udowodniła więc okoliczności faktycznych, z których wywodziła dochodzone roszczenie. To zaś winno skutkować oddaleniem powództwa.

Niezależnie od powyższego trafnie podniósł apelujący, że Sąd pierwszej instancji nie odniósł się do wszystkich zarzutów przytoczonych przez pozwanego w załączniku do protokołu rozprawy z dnia 18 października 2012 roku.

W szczególności wskazać należy na zarzut nieudowodnienia przez powoda zrealizowania postanowienia umownego przewidzianego w § 1 ust. 5 umowy sprzedaży wierzytelności z dnia 6 października 2010 roku. Według tego postanowienia umownego przeniesienie wierzytelności na nabywcę miało nastąpić „pod warunkiem całkowitej zapłaty ceny w terminie określonym w § 3 ust. 1 umowy”, to jest w terminie do dnia 22 października 2010 roku. Mimo podniesionego zarzutu okoliczność ta nie została jednak wykazana. W konsekwencji nie zostało więc także udowodnione, że umowa, na którą powoływał się powód, wywołała przewidziany w niej skutek przejścia wierzytelności na rzecz powoda – zgodnie z art. 510 § 1 k.c., a zatem że powód był legitymowany do dochodzenia roszczenia objętego pozwem.

W ocenie Sądu Okręgowego nie zasługiwał natomiast na podzielenie zarzut nieważności umowy sprzedaży wierzytelności, co zdaniem pozwanego było następstwem braku postanowień przedmiotowo istotnych (essentialia negotii) dotyczących ceny sprzedaży. Według przedstawionego odpisu umowy w ust. 1 § 3 strony uzgodniły cenę kupna wierzytelności. Natomiast dla ewentualnej ważności takiej umowy nie jest wymagane ujawnienie tego postanowienia dłużnikowi.

Niezasadny jest również zarzut naruszenia art. 385 ³ pkt 5 k.c. wskutek uznania przez Sąd pierwszej instancji, że nie jest wymagana zgoda konsumenta na przeniesienie wierzytelności. W tym zakresie Sąd Okręgowy podziela stanowisko wyrażone przez Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 26 września 2008 roku, V CSK 105/08 (Palestra 2008/11-12/307, LEX nr 512022), w którym Sąd Najwyższy wskazał na dopuszczalność przelewu wierzytelności wynikającej z umowy konsumenckiej (por. także wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 2011 roku, IV CSK 422/10, LEX nr 1129145). Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że „artykuł 385 ³ pkt 5 k.c. odnosi się do wzorca umownego i dotyczy zawartej w nim klauzuli zezwalającej kontrahentowi konsumenta, a więc przedsiębiorcy, „na przeniesienie praw i przekazanie obowiązków wynikających z umowy bez zgody konsumenta”. Użyty w przepisie spójnik „i”, tworząc koniunkcję, nie pozostawia wątpliwości co do tego, że chodzi o łączne przeniesienie na inny podmiot praw i obowiązków wynikających z umowy. (…) chodzi tu o czynność prawną, polegającą na przeniesieniu przez stronę umowy na osobę trzecią całości swoich uprawnień i obowiązków wynikających z umowy zawartej wcześniej z określonym kontrahentem. Takie rozumienie klauzuli przewidzianej w art. 385 ³ pkt 5 k.c. jest z gospodarczego punktu widzenia uzasadnione, gdyż akceptowanie przyszłego przeniesienia przez przedsiębiorcę praw i obowiązków wynikających z umowy naraża konsumenta na nieoczekiwaną zmianę osoby kontrahenta, która z różnych przyczyn może naruszać jego interesy (np. mniejsza fachowość lub mniej pewna wypłacalność nowego kontrahenta). (…) Przepis art. 385 ³ pkt 5 k.c. odnosi się do wzorca umownego, który nie stanowi źródła prawa pozytywnego, i nie może być postrzegany w kategoriach wyjątku sprzeciwiającego się ustawie (art. 509 § 1 k.c.). Trzeba zatem przyjąć, że, zaliczając w art. 385 ³ pkt 5 k.c. „przeniesienie praw i przekazanie obowiązków wynikających z umowy” do katalogu niedozwolonych postanowień umownych, ustawodawca miał na celu ochronę konsumenta przed nieoczekiwaną, dokonaną w nieprzewidywalnej dla niego chwili zmianą osoby kontrahenta zobowiązanego do świadczeń wynikających z umowy. Nie ustanowił natomiast zakazu zbywania wierzytelności bez zgody konsumenta. Sama zmiana osoby wierzyciela w odniesieniu do ściśle określonej wierzytelności nie prowadzi zresztą ani do zmiany tożsamości stosunku zobowiązaniowego ani do tak poważnych trudności dla dłużnika, że dla ochrony jego interesów należałoby jej zakazać.”

Mimo niezasadności dwóch omówionych ostatnio zarzutów apelacja zasługiwała na uwzględnienie, gdyż, jak podniesiono wcześniej, powód nie wykazał okoliczności faktycznych, z których wywodził dochodzone roszczenie. Tym samym rozważania dotyczące kwestii ważności umowy przelewu oraz zgody konsumenta na przeniesienie wierzytelności miały w istocie charakter uboczny.

Z tych wszystkich względów i na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok i oddalił powództwo oraz zasądził od powoda na rzecz pozwanego M. G.kwotę 617 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów procesu było uzasadnione w świetle wyniku postępowania oraz art. 98 § l i § 3 k.p.c. w związku z § 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t.j. Dz. U. z 2013 roku poz. 461).

Na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy w punkcie II wyroku zasądził od powoda na rzecz pozwanego koszty postępowania odwoławczego w kwocie 400 zł, na którą składają się opłata od apelacji w wysokości 100 zł oraz wynagrodzenie będącego adwokatem pełnomocnika pozwanego w kwocie 300 zł, ustalonej stosownie do § 6 pkt 3 w związku z § 13 ust. 1 pkt 1 powołanego wyżej rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku.

Orzeczenie z punktu III wyroku Sądu Okręgowego uzasadnia art. 79 ust. 2 w związku z art. 28 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U. z 2010 Nr 90, poz. 594 ze zm.).

Wskazać jednocześnie należy, że w myśl art. 505 ¹³ § 2 k.p.c. jeżeli sąd drugiej instancji w sprawie rozpoznawanej w postępowaniu uproszczonym nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.