Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 października 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący:SSA Jacek Błaszczyk (spr.)

Sędziowie:SA Maria Wiatr

SA Jarosław Papis

Protokolant:st. sekr. sąd. Łukasz Szymczyk

przy udziale: K. K., Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Łodzi, delegowanego do Prokuratury Apelacyjnej w Łodzi

po rozpoznaniu w dniu 15 października 2015 r.

sprawy

S. P.

oskarżonego z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 12 kk

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim

z dnia 22 maja 2015 r. sygn. akt III K 9/15

1)  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok;

2)  zwalnia oskarżonego od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

SSA Jacek Błaszczyk

SA Maria Wiatr SA Jarosław Papis

Sygn. akt II AKa 190/15

UZASADNIENIE

S. P. został oskarżony o to, że:

w marcu i kwietniu 2013r. we wsi K. pow. (...) działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadził C. C. do dwukrotnego niekorzystnego rozporządzenia mieniem w postaci tuczników świń o łącznej wartości 219.895,21 złotych nabywając je na podstawie dwóch faktur VAT bez pokrycia finansowego, pierwsza nr (...) i druga nr (...), tj. o czyn z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.

Wyrokiem z dnia 22 maja 2015 roku Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb., w sprawie sygn. akt III K 9/15, orzekł:

1. w miejsce czynu zarzucanego w akcie oskarżenia, S. P. uznaje za winnego tego że, w okresie od 25 marca 2013 roku do 03 kwietnia 2013 roku we wsi K. powiat (...), w krótkim okresie czasu, w realizacji z góry powziętego zamiaru i w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, prowadząc działalność gospodarczą pod szyldem PPHU (...) w ramach której trudnił się m. in. pośrednictwem w zakupie i sprzedaży trzody chlewnej, doprowadził C. C. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem znacznej wartości w kwocie 219,895, 21 złotych w ten sposób, że w dniach 25 marca 2013 roku i 3 kwietnia 2013 roku zakupił od C. C. tuczniki za łączną kwotę 362.210, 41 złotych, które następnie sprzedał do zakładu (...) Sp. z o. o. po zaniżonej cenie, nie mając przy tym możliwości i zamiaru wywiązania się w całości z zobowiązania, poprzestając na zapłacie pokrzywdzonemu kwoty 142.315,20 złotych, i za tak przypisany czyn ciągły wyczerpujący dyspozycję art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. i art. 12 k.k., na podstawie art. 286 §1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. wymierza mu karę 1 roku pozbawienia wolności,

2. na podstawie art. 415 § 3 k.p.k. w zw. z art. 65 § 1 pkt 4 k.p.k. pozostawia bez rozpoznania powództwo cywilne wytoczone przez prokuratora na rzecz pokrzywdzonego,

3. zwalnia oskarżonego S. P. od kosztów sądowych, którymi obciąża Skarb Państwa.

Apelację od tego wyroku wniósł obrońca oskarżonego, który zarzucił rażącą niewspółmierność kary, polegającą na orzeczeniu wobec oskarżonego kary roku pozbawienia wolności, bez warunkowego zawieszenia jej wykonania - w sytuacji, gdy oskarżony nie działał z zamiarem bezpośrednim, lecz było jego zachowanie wynikiem błędnych decyzji gospodarczych, spłacił częściowo pokrzywdzonego, a ponadto wykonanie tej kary spowoduje całkowitą utratę możliwości spłaty ciążących zobowiązań.

Na podstawie art. 427 § 1 k.p.k. oraz art. 437 § 1 i 2 k.p.k. skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez orzeczenie wobec oskarżonego kary roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na dwuletni okres próby, ewentualnie – uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja jest niezasadna i stanowi wyłącznie polemikę z prawidłowym w treści orzeczeniem, jak i jego motywami. Sąd I instancji przeprowadził postępowanie dowodowe dokładnie, rzetelnie i wyciągnął z niego bezbłędne wnioski. Pisemne uzasadnienie zaskarżonego orzeczenia jest zdecydowanie pogłębione, wnikliwe i w pełni przekonuje. W jasny sposób przedstawiono wszystkie relewantne okoliczności sprawy warunkujące wydanie prawidłowego wyroku.

W apelacji jej autor w istocie kwestionuje ustalenia faktyczne sądu meriti, tj. w zakresie strony podmiotowej przypisanego oskarżonemu przestępstwa. Wskazać, więc należy, że sąd a quo przekonująco umotywował, iż oskarżonemu - w świetle zebranych dowodów - należało przypisać spełnienia znamion przestępstwa oszustwa stypizowanego w art. 286 § 1 k.k. z uwzględnieniem w zastosowanej multikwalifikacji treści art. 294 § 1 k.k. oraz art. 12 k.k. W tym zasadniczym aspekcie Sąd Okręgowy jednoznacznie wskazał, że oskarżony znając swoją ewidentnie złą sytuację ekonomiczną, czyli w zasadzie zerowe możliwości finansowe z góry zakładał, że nie tylko nie zapłaci w terminie, ale i nie wywiąże się z całości zobowiązania wobec C. C.. Działał niewątpliwie w sposób przemyślany i zaplanowany (uzasadnienie S. O. - s. 10 -11) i nie było to zachowanie wynikiem jedynie rzekomych „błędnych decyzji gospodarczych”.

Jak słusznie podnosi się w doktrynie: „Zachowania sprawcy zmierzające do „ratowania” swojego majątku kosztem wierzycieli, podejmowane są z zasady już po upływie terminów spłaty długów, co nie przesądza o zamiarze dokonania oszustwa. Muszą tu bowiem wystąpić inne okoliczności przedmiotowe związane z zachowaniem się sprawcy w okresie uzyskania dyspozycji majątkowej, które będą jednoznacznie przesądzać o z góry powziętym zamiarze niewykonania danego zobowiązania. Nie można tego zamiaru domniemywać w oparciu o sam fakt niewykonania zobowiązania, nawet gdy sytuacja finansowa sprawcy w chwili dyspozycji mieniem była taka, że godził się na brak możliwości realizacji swoich zobowiązań. Zawarcie umowy przez dysponenta mienia, obarczonej znacznym ryzykiem także nie wystarcza do uznania jej za niekorzystne rozporządzenie mieniem, jeżeli zawierając umowę taką możliwość ryzyka przewidywał i się z nią godził” (por. bliżej: T. Oczkowski „Oszustwo jako przestępstwo majątkowe i gospodarcze”, Zakamycze 2004, a w tym Rozdział II. Szczególne typy przestępstwa oszustwa. pkt 7. Pozorowanie wykonania zobowiązania jako wprowadzenie w błąd - s. 90 i n.).

Wskazanie w znamionach strony podmiotowej oszustwa celu działania sprawcy jakim jest chęć osiągnięcia korzyści majątkowej ma istotne konsekwencje prawne. Cel ten nadaje bowiem czynowi sprawcy szczególny charakter, bez którego to jego zachowanie będzie z punktu widzenia prawa karnego irrelewantne. W niektórych przypadkach cel ten może być trudny do udowodnienia z uwagi na konieczność wykazania zamiaru bezpośredniego kierunkowego zarówno co do zamierzonego celu działania sprawcy, jak i stosowanych przez niego środków, a więc sposobu działania sprawcy. Zamiar sprawcy musi więc obejmować dwa elementy: jednym z tych elementów jest sposób zachowania się sprawcy, polegający na wprowadzeniu w błąd lub wyzyskaniu błędu czy też niezdolności do zrozumienia podejmowanych działań przez drugą stronę. Drugim zaś z elementów jest chęć osiągnięcia korzyści majątkowej w wyniku zastosowania przyjętego sposobu zachowania się i świadomość istnienia związku przyczynowego między przyjętym sposobem działania a dyspozycją majątkową dokonaną przez pokrzywdzonego. Jeżeli bowiem nawet tylko jeden z elementów oszustwa nie jest objęty świadomością sprawcy czy też nie chce on jego wystąpienia, lecz wyłącznie się na to godzi, to możliwość przypisania mu odpowiedzialności karnej za dokonanie oszustwa jest wyłączona (por. System Prawa Karnego, Instytut Nauk Prawnych PAN, Warszawa 2011, pod red. R. Zawłockiego, w tym T. Oczkowski: Rozdział III. Oszustwo, § 13. Wprowadzenie w błąd oraz wyzyskanie błędu lub niezdolności jako znamiona czynności wykonawczej oszustwa, § 14. Niekorzystne rozporządzenie mieniem jako skutek przestępstwa oszustwa, § 15. Niewykonanie zobowiązania w terminie a przestępstwo oszustwa, s. 125-147).

W świetle treści uzasadnienia zakwestionowanego wyroku i przedstawionych powyżej uwag nie można było podzielić zapatrywań skarżącego kwestionujących ocenę prawną zachowania oskarżonego i podważanie dokonanych ustaleń w sprawie. Niewątpliwie już w momencie nabycia przedmiotowych zwierząt (tuczników) oskarżony nie miał zamiaru wywiązać się z zaciągniętego zobowiązania. Ten kluczowy aspekt w sprawie został jednoznacznie wykazany – procesowo udowodniony przez sąd a quo i nie zachodzi w tym miejscu konieczność powielania argumentacji Sądu Okręgowego.

Zaskarżony wyrok jest również prawidłowy jeżeli chodzi o wymiar kary. I w tej części pisemne motywy sądu I instancji są przekonujące w treści oraz kompletne. Oskarżony spowodował znaczną szkodę w mieniu pokrzywdzonego i od wiosny 2013 roku nie spłacił w całości należności pokrzywdzonemu, który wprost wskazał na ten fakt w toku rozprawy apelacyjnej w dniu 15 października 2015 roku. S. P. nie uczynił tego pomimo wydania w tym zakresie prawomocnego rozstrzygnięcia przez sąd cywilny w październiku 2013 roku, czyli przez okres praktycznie dwóch lat (podkreślenie - S.A.). Powstały zasadniczo negatywne skutki dla funkcjonowania - prowadzenia gospodarstwa rolnego pokrzywdzonego (i jego syna).

Orzeczono wobec oskarżonego karę bezwzględną roku pozbawienia wolności, czyli najniższą przewidzianą w sankcji art. 294 § 1 k.k., co wyraźnie zaznaczył sąd meriti, na co niewątpliwie wpływ miała uprzednia niekaralność S. P. i niekwestionowanie istotnych okoliczności dla wyjaśnienia sprawy. Kara taka winna istotnie spełnić cele stawiane w ustawie (art. 53 § 1 i § 2 k.k.) i nie jest karą niewspółmierną w rozumieniu względnej przesłanki odwoławczej określonej w art. 438 pkt 4 k.p.k. Jest co prawda karą surową, ale nie taką, która w świetle wskazanych okoliczności jest karą, której nie można zaakceptować ze względów wynikających z przepisów prawa. Podzielić w szczególności należało stanowisko Sądu Okręgowego, że nie było podstaw do zastosowania instytucji warunkowego zawieszenia wykonania wymierzonej oskarżonemu kary pozbawienia wolności (uzasadnienie - s. 12).

Z tych też względów utrzymano w mocy zaskarżony wyrok, podzielając w pełni dokonaną analizę prawną prawidłowo ustalonych przez sąd I instancji faktów i nie znajdując podstaw do wzruszenia podważonego rozstrzygnięcia z urzędu.

Na mocy art. 624 § 1 k.p.k. zwolniono oskarżonego od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, z tych samych względów, które legły u podstaw takiej decyzji w postępowaniu pierwszoinstancyjnym.