Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 sierpnia 2015 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 3 sierpnia 2015 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w R.

przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Naczelnika Urzędu Celnego w P..

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb.

z dnia 22 kwietnia 2015 roku, sygn. akt I C 292/14

oddala apelację i zasądza od powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w R. na rzecz pozwanego Skarbu Państwa reprezentowanego przez Naczelnika Urzędu Celnego w P. kwotę 300 (trzysta) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą.

Sygn. akt II Ca 472/15

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 22 kwietnia 2015 roku wydanym w sprawie sygn. akt I C 292/15 Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim oddalił powództwo O." Spółki z o.o. z siedzibą w R. przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Naczelnika Urzędu Celnego w P. o zapłatę kwoty 2.124,98 zł tytułem utraconych dochodów oraz zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 600,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i zarazem rozważania Sądu Rejonowego:

W dniu 17 maja 2007 roku wobec automatu(...)nr (...) została wydana dnia techniczna zawierająca wynik badania poprzedzającego rejestrację automatu do gier wygranych wykonaną przez Politechnikę (...) jednostkę badającą ds. stacji (...). Wynik badania był pozytywny, dopuszczający urządzenie do eksploatacji i użytkowania. Zgodnie z, opinią automat spełniał warunki stawiane automatom do gier o ich wygranych, o których mowa w § 8 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie warunków urządzania gier i zakładów wzajemnych z dnia 3 czerwca 2003 roku oraz w Warunkach poprzedzających rejestrację automatu lub urządzenia do gier - załączniku do Upoważnienia Ministra Finansów nr GL-7240-III/UP/1/6/05 z dnia 5 lipca 2005 roku Opinia ta była ważna do dnia 31 maja 2013 roku.

Jednostka Badająca PW założyła 2 plomby zabezpieczające, po jednej na obudowie płyty głównej i osłonie liczników mechanicznych.

Decyzją z dnia 12 lipca 2007 roku Minister Finansów poświadczył rejestrację przedmiotowego automatu.

W dniu 5 kwietnia 2008 roku Spółka (...) (dzierżawca) zawarła z właścicielem lokalu (...) w P. M. R. (wydzierżawiający) umowę dzierżaw) powierzchni. Przedmiotem umowy była dzierżawa powierzchni (...) nr w lokalu użytkowym pod instalacje automatów służących do gier o niskich wygranych położonego w Kawiarence (...) w P.. Zgodnie z umową dzierżawca wykorzystywać miał przedmiot dzierżawy do zainstalowania oraz eksploatacji automatów o niskich wygranych. Czynsz dzierżawny został określony w wysokości 50% od sumy przychodów (z uwzględnieniem należnego podatku VAT). W rozumieniu umowy za przychód uważa się różnicę pomiędzy sumą wpłat i sumą wypłat rozliczanego automatu(ów), po potrąceniu wielokrotności zryczałtowanego podatku od automatu(ów) o niskich wygranych, którego wysokość określa ustawa o grach i zakładach wzajemnych z dnia 26 lipca 1992 roku. Umowa została zawarta na czas nieokreślony.

Decyzją Dyrektora Izby Skarbowej w Ł. nr (...)z dnia 25 czerwca 2008 roku (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w R. uzyskała zezwolenie na urządzenie i prowadzenie działalności w zakresie gier na automatach o niskich wygranych na terenie województwa (...) na okres 6 lat oraz został zatwierdzony regulamin gier na automatach o niskich wygranych. Decyzją tą objęty był także punkt Kawiarenka (...) w P..

Postanowieniem z dnia 9 września 2008 roku Naczelnik Urzędu Celnego w P. zatwierdził akta weryfikacyjne firmy ..O." Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w R. w związku z zapewnieniem warunków i środków do prawowania kontroli w ramach szczególnego nadzoru podatkowego w zakresie urządzania punktu gier na automatach o niskich wygranych, zlokalizowanego w Kawiarence .,C." J. R., (...) spółka cywilna, ul. (...) w P. dla 2 automatów. Postanowieniem z dnia 5 października 2010 roku Naczelnik Urzędu Celnego w P.. zatwierdził zmianę akt weryfikacyjnych punktu gier na automatach o niskich wygranych Kawiarenka (...) w P.. polegającą na włączeniu do eksploatacji automatu(...)o numerze fabrycznym (...) z dniem 5 października 2010 roku.

W dniu 2 marca 2011 roku w Kawiarence ..C.'' w P. funkcjonariusze Urzędu Celnego w P.przeprowadzili kontrolę w zakresie urządzania i prowadzenia gier na automatach o niskich wygranych. Przedmiotem kontroli był automat (...)o numerze fabrycznym (...). W ramach czynności funkcjonariusze dokonali oględzin zewnętrznych i wewnętrznych automatu, przeprowadzili eksperyment oraz dokonali kontroli księgi kontroli eksploatacji automatu do gier i innych dokumentów. Oględziny ujawniły, że zostały zerwane plomby zabezpieczające oraz że w środku automatu znajduje się luźno wiszący przewód. Natomiast eksperyment ujawnił, że stawki za udział w jednej grze jest wyższa niż 0,50 zł, tj. większa niż określona w art. 129 ust. 3 ustawy o grach hazardowych i wynosi dla automatu (...)o numerze fabrycznym (...) - 100 punktów kredytowych. Ponadto kontrola księgi i innych dokumentów wykazała nierzetelność ich prowadzenia. Przeprowadzona kontrola została utrwalona za pomocą dokumentacji audiowizualnej oraz fotograficznej. Na jej skutek automat został zatrzymany.

Pismem z dnia 7 marca 2011 roku Zastępca Naczelnika Urzędu Celnego w P. wniósł do Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Piotrkowie Trybunalskim o zatwierdzenie zatrzymania rzeczy w postaci m.in. automatu do gier (...)o numerze fabrycznym (...).

Postanowieniem z dnia 10 marca 2011 roku wydanym w sprawie I Ds. 417/11 Prokurator Prokuratury Rejonowej w Piotrkowie Trybunalskim zatwierdził zatrzymanie rzeczy przeprowadzone w dniu 2 marca 2011 roku oraz przedmioty zatrzymane nakazał przechowywać w magazynie Urzędu Celnego w P..

Powyższe postanowienie zostało zaskarżone przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Postanowieniem z dnia 20 października 2011 roku wydanym w sprawie sygn. akt VII Kp 237/11 Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim uchylił zaskarżone postanowienie. W uzasadnieniu wskazał, iż wystarczające zdaniem Sądu byłoby zabezpieczenie przedmiotu wraz z przynależnością w postaci kluczy i pozostawienie pod dozorem osoby godnej zaufania w osobie współwłaścicielki kawiarenki (...) oraz iż postanowienie o zatwierdzeniu zatrzymania rzeczy zostało wydane po upływie terminu określonego w art. 220 § 3 k.p.k.

Postanowieniem z dnia 21 marca 2011 roku Urząd Celny w P. wszczął dochodzenie w sprawie o przestępstwo skarbowe polegające na ujawnionym w dniu 2 marca 2011 roku urządzaniu i prowadzeniu gier na automacie o niskich wygranych o nazwie (...) nr (...) w kawiarence (...) w P. przy ul. (...), podczas których wartość maksymalnej stawki za udział w jednej grze jest wyższa niż 0.50 zł. tj. wbrew przepisowi art. 129 ust. 3 Ustawy z dnia 19 listopada 2009 roku o grach hazardowych (Dz. U. 2009 roku, Nr 201, poz. 1540), tj. o przestępstwo skarbowe określone w art. 107 § 1 kks oraz zarejestrował sprawę pod nr (...).

Postanowieniem z dnia 29 marca 2011 r. w sprawie sygn. akt (...)Zastępca Naczelnika Urzędu Celnego w P. uznał za dowody rzeczowe m.in. automat do gier (...)o numerze fabrycznym (...) oraz nakazał przechowywać je w magazynie depozytowym Izby Celnej w L..

Pismem z dnia 17 grudnia 2013 roku, doręczonym w dniu 18 grudnia 2013 roku ..O." spółka z ograniczoną odpowiedzialnością wezwała do zapłaty odszkodowania Skarb Państwa - Naczelnika Urzędu Celnego w P. Urząd Celny odmówił wypłaty odszkodowania.

W toku postępowania dopuszczono dowód z opinii instytucji specjalistycznej. Zgodnie ze sprawozdaniem z dnia 26 lipca 2011 roku Izby Celnej w P. Wydział (...), upoważnionej do przeprowadzenia badania automatów lub urządzeń do gier i sporządzenia opinii technicznych, wydanym w spawie (...) w zakresie automatu (...) stwierdzony m.in. wysokość maksymalnej stawki za grę pobieranej z licznika (...) ustawiona programowo wynosi 100 pkt kredytowych, co daje 10 zł, a także stwierdzono różnice z zapisem oznaczenia programu między zapisem w opinii technicznej przed rejestracją a ustalonym podczas badania oznaczenia programu, a ponadto stwierdzono że wszystkie plomby noszą ślady uszkodzenia -całkowite przerwanie plomb wzdłuż łączenia pokrywy ze ściankami stałymi obudowy oraz że po obydwu stronach obudowy znajdują się ślady po plombach zabezpieczających, a także że dodatkowy kabel monitorowy, którego obydwie wtyczki są niepodłączone. mógł być wykorzystywany do podłączenia zewnętrznego urządzenia np. komputera.

Sąd Rejonowy ustalił również, że właściciela Kawiarenki (...) M. R. wydano wyrok skazujący co do czynu będącego przedmiotem postępowania przygotowawczego, którego czynności opisano wyżej.

Zdaniem Sądu Rejonowego powyższy stan faktyczny był bezsporny i znajdował oparcie w przeprowadzonych dowodach z dokumentów prywatnych i urzędowych, których prawdziwość i moc dowodowa nie była kwestionowana przez żadną ze stron, a i Sąd nie znalazł podstaw, by czynić to. Spór w niniejszej sprawie ogniskował wokół oceny, czy w opisanym stanie faktycznym spełnione zostały przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa na podstawie art. 417 k.c. W związku z tym, że żądania powoda nie znalazły usprawiedliwienia co do zasady, Sąd nic czynił ustaleń na podstawie opinii biegłego ds. księgowości oraz dokumentów księgowych oraz innych dokumentów o osiągniętych przychodach powoda.

Sąd Rejonowy zważył, iż powództwo jako niezasadne podlegało oddaleniu.

W niniejszej sprawie spór dotyczył legalności ingerencji pozwanego w uprawienia władcze powoda co do przedmiotowego automatu-Konieczne zatem było dokonanie oceny, działanie funkcjonariuszy organów celnych miało umocowanie w przepisach prawa.

Zgodnie z art. 417 § 1 k.c. Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej. Powtórzona za art. 77 ust. 1 Konstytucji RP przesłanka niezgodności z prawem nie jest warunkowana stwierdzeniem winy, wymaga natomiast wykazania bezprawności, a ta rozumiana jest w orzecznictwie, jako zachowanie kolidujące z porządkiem prawnym, polegające na sprzeczności między zakresem kompetencji organu, sposobem jego postępowania i treścią rozstrzygnięcia wynikającymi z wzorca ustawowego, a jego działaniem rzeczywistym (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 8 stycznia 2002 roku. I CKN 581/99, OSNC 2002 r., Nr 10. poz. 128: z dnia 6 lutego 2002 roku V CKN 1248/00 OSP 2002 r.. Nr 9. poz. 128; z dnia 19 kwietnia 2012 roku, IV CSK 406/11, OSNC - ZD 2012/3/68). Odpowiedzialność Skarbu Państwa związana winna być nie z działalnością konkretnego funkcjonariusza danej instytucji, a z funkcjonowaniem tej właśnie instytucji jako pewnej zorganizowanej struktury.

Przy badaniu kwestii bezprawności Sąd poddał analizie zgodności działań podjętych przez funkcjonariuszy celnych z właściwymi normami kompetencyjnymi służby celnej, a także przepisami kodeksu postępowania karnego i kodeksu karnego skarbowego, z uwzględnieniem przyjmowanego na ich gruncie rozumienia stosowanych uregulowań.

Działalność związana z hazardem podlega ścisłej reglamentacji i kontroli ze strony Państwa. Zgodnie z regułą wyrażoną w art. 3 ust. 1 ustawy o grach hazardowych urządzanie i prowadzenie działalności w zakresie gier losowych, zakładów wzajemnych i gier na automatach jest dozwolone wyłącznie na zasadach określonych w ustawie. Oznacza to, że działalność w zakresie jakiejkolwiek gry losowej, zakładu wzajemnego, czy też gry na automacie, która prowadzona jest w sprzeczności z przepisami ustawy, jest działalnością nielegalną. Tym samym przestępstwo stypizowane w art. 107 kks, mógł popełnić ten. kto m.in. urządzał i prowadził gry wbrew przepisom ustawy o grach hazardowych lub warunkom koncesji lub zezwolenia. W kontekście znamienia gry na automacie nie wolno zapominać o treści art. 53 § 35a kks wprowadzonego z dniem 1 stycznia 2010 r., nakazującego przez to pojęcie rozumieć również termin „gra na automacie o niskich wygranych'" w jego prawnym kształcie. W ten sposób desygnatem komentowanego znamienia jest również gra niskohazardowa, bo każda gra hazardowa niezależnie od wysokości zakładów czy wygranych.

Służbie Celnej zgodnie z dyspozycją poszczególnych przepisów art. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 roku o służbie celnej (t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 1404) powierzono kompleks zadań wynikających z ustawy o grach hazardowych: od kompetencji w kwestiach podatkowych (wymiaru, poboru), do związanych z udzielaniem koncesji i zezwoleń, zatwierdzaniem regulaminów i rejestracją urządzeń. W zadaniach Służby Celnej mieści się też wykonywanie całościowej kontroli w wymienionych powyżej dziedzinach, a także w zakresie przestrzegania przepisów regulujących urządzanie i prowadzenie gier hazardowych. Kontrola ta przebiega w myśl przepisów rozdz. 3 omawianej ustawy. Co jednak najistotniejsze, do zadań Służby Celnej należy ponadto (art. 2 ust. 1 pkt. 5 i ust. 2 ustawy o Służbie Celnej) wykrywanie i zwalczanie przestępstw i wykroczeń skarbowych oraz ściganie ich sprawców w zakresie określonym w kodeksie karnym skarbowym - przez prowadzenie postępowań przygotowawczych zgodnie z przepisami kodeksu postępowania karnego. W tym ostatnim akcie prawnym czynność zatrzymania jest w rozdziale 25 kodeksu postępowania karnego. Jest zatem instytucją prawnie legalną, a w świetle powyższych wskazań funkcjonariusze służby celnej umocowani do prowadzenia postępowań przygotowawczych między innymi w zakresie postępowań karnoskarbowych co wynika wprost z art. 2 ust. 2 pkl 5 ustawy o Służbie Celnej oraz z treści art. 118 § 1 pkt 3 kodeksu karnego skarbowego. Zatem co do zasady funkcjonariusze dokonujący czynności zatrzymania byli do tego jak najbardziej uprawnieni, bowiem nie można mieć wątpliwości, że w obszarze ścigania czynów zabronionych przez Służbę Celną mieszczą się przestępstwa stypizowane w art. 107 § 1 k.k.s., w tym polegające na urządzaniu i prowadzeniu gier na automacie o niskich wygranych, podczas których wartość maksymalnej stawki za udział w jednej grze jest wyższa niż 0,50 zł.

Wykonując kontrolę, funkcjonariusze mają prawo przeprowadzać w uzasadnionych wypadkach w drodze eksperymentu, doświadczenia lub odtworzenia możliwości gry na automacie, gry na automacie o niskich wygranych lub gry na innym urządzeniu (art. 32 ust. 1 pkt 13 ustawy o Służbie Celnej) oraz zabezpieczać zebrane dowody (art. 32 ust. 1 pkt 14 ustawy o Służbie Celnej). Rzeczy mogące stanowić dowód w sprawie lub podlegające zajęciu « w celu zabezpieczenia kar majątkowych, środków karnych o charakterze majątkowym albo roszczeń o naprawienie szkody mogą być odebrane bez uprzedniej decyzji procesowej sądu lub prokuratora tylko w wypadkach niecierpiących zwłoki (art. 217 § 1 kpk). jednak z obowiązkiem uzyskania następczo zatwierdzenia czynności (art. 217 § 3 kpk w związku z art. 220 § 3 kpk). Dokonywanie czynności procesowych przed wydaniem postanowienia o wszczęciu śledztwa lub dochodzenia może mieć miejsce w granicach wyznaczonych w art. 308 kpk. Po dokonaniu tych czynności, w sprawach, w których prowadzenie śledztwa przez, prokuratora jest obowiązkowe, prowadzący postępowanie przekazuje sprawę niezwłocznie prokuratorowi. Podejmując decyzję w przedmiocie zatwierdzenia zatrzymania rzeczy lub przeszukania prokurator ustala, czy dokonanie tych czynności na podstawie nakazu kierownika właściwej jednostki Policji lub legitymacji służbowej jej funkcjonariusza było uzasadnione oraz czy polecenie prokuratora nie mogło być uprzednio wydane, a także czy czynności te zostały przeprowadzone i udokumentowane zgodnie z przepisami kodeksu postępowania karnego (§ 174 reg. prok. art. 220 § 3 kpk).

Sąd Rejonowy uznał, że na gruncie niniejszej sprawy funkcjonariusze celni byli uprawnieni, z mocy art. 30 ust. 2 pkt 3 ustawy o służbie celnej, do kontroli polegającej na sprawdzeniu prawidłowości przestrzegania przepisów prawa regulujących urządzanie i prowadzenie gier hazardowych, o których mowa w ustawie o grach hazardowych oraz zgodności tej działalności z udzieloną koncesją lub zezwoleniem oraz zatwierdzonym regulaminem.

Podczas kontroli w lokalu Kawiarenka (...) w dniu 2 marca 2011 roku funkcjonariusze stwierdzili zerwanie zabezpieczeń chroniących automat przed ingerencją w lego oprogramowanie oraz stan liczników a także luźno wiszący przewód mogący służyć do podłączenia urządzeń zewnętrznych. Wobec powyższego istniało uzasadnione podejrzenie nieuprawnionej ingerencji w mechanizm urządzenia, a więc zaistniał uzasadniony przypadek legitymizujący funkcjonariuszy celnych do przeprowadzenia eksperymentu, o jakim mowa w treści art. 32 ust. 1 pkt 13 ustawy o Służbie Celnej. Na marginesie wskazać należy, iż wynik eksperymentu przeprowadzony przez funkcjonariuszy pozwanego zostały następnie potwierdzony przez Laboratorium (...)w P..

Funkcjonariusze Urzędu Celnego w P.. zatrzymali automaty po ujawnieniu podejrzenia nieuprawnionej ingerencji w mechanizm urządzenia oraz stwierdzeniu, iż wartość maksymalnej stawki za udział w jednej grze jest większa niż określona w art. 129 ust. 3 ustawy o grach hazardowych. W ocenie Sądu w realiach niniejszej sprawy brak było możliwości oddania automatu osobie godnej zaufania, jako że trudno było za taką osobę uznać podmiot, który urządza gry na automatach wbrew przepisom ustawy, czy też właścicieli lokalu wydzierżawiających mu powierzchnię i czerpiących korzyści majątkowe z faktu zlokalizowania automatu na terenie baru, a więc osobie, która mogłaby zapewnić integralność urządzenia. Funkcjonariusze zatrzymali ww. automaty w trybie art. 220 § 3 kpk, gdyż tylko w ten sposób możliwe było zapewnienie jego nienaruszalności dla dalszego toku postępowania i wystąpili o zatwierdzenie tej czynności przez prokuratora. Zatwierdzenie to zostało co prawda uchylone, jednakże uchylenie nie może rozstrzygać o zgodności z prawem czynności zatrzymania. W ocenie Sądu kolejne czynności podejmowane w postępowaniu przygotowawczym jak i sądowym, co ważne - zakończonym wyrokiem skazującym, potwierdziły zasadność pierwszego zatrzymania automatu. Wskazać bowiem należy, iż w przypadku orzeczenia wadliwego nieprawomocnego, które zostało następnie skorygowane przez instancję odwoławczą, brak jest podstaw do żądania odszkodowania (por. wyrok SN z dnia 28 marca 2007 roku, U CSK 523/06). Jednocześnie powód nie wykazał wyjścia pozwanego poza cel i niezbędność postępowania prowadzonego w związku z przedmiotowym automatem do gry było niecelowe. Marginalnie tylko należy wskazać, że postanowienie Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim wydane w toku kontroli instancyjnej orzeczenia zapadłego w toku postępowania przygotowawczego z przyczyn oczywistych nie wiąże sądu orzekającego w tej sprawie, bowiem nie jest to wyrok skazujący. Trzeba także wskazać, że działanie funkcjonariuszy służby celnej było prawne w aspekcie celowości podejmowanych czynności. W tym wypadku należy mieć na uwadze, że postępowanie karnoskarbowe zostało wszczęte, zatrzymana rzecz pozwoliła na przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego, która stanowiła jeden z dowodów pozwalających na postawienie zarzutu, a ten stał się podstawą skargo oskarżycielskiej i w efekcie skazania sprawców. Zatrzymanie rzeczy także zapobiegło utrzymywaniu stanu bezprawnego - de facto popełnianiu w dalszym ciągu czynu zabronionego, a takie działanie jest jak najbardziej celowe w aspekcie treści art. 2 § 2 pkt 2 kodeksu postępowania karnego.

W okolicznościach rozpoznawanej sprawy do takiego bezprawnego zachowania nie doszło.

Zatem, w niniejszej sprawie funkcjonariusze Urzędu Celnego w P.. mieli prawo powziąć wątpliwości co do legalności działania automatu, co z kolei wymagało ustalenia, czy został popełniony czyn zabroniony przez ustawę. Na tej podstawie automaty zostały zatrzymane jako dowody rzeczowe w sprawach w rozumieniu art. 217 k.p.k. W niniejszej sprawie czynności funkcjonariuszy celnych były związane z wypełnianiem ich ustawowych obowiązków i nie miały cech bezprawności, jako że znajdowały umocowanie w obowiązujących przepisach, nadto były bardzo celowe w aspekcie wykrywania przestępstw i zmierzania do ukarania ich sprawców7 oraz zapobiegania przestępczości. Innymi słowy i kolokwialnie - nie można skutecznie rościć odszkodowania za zatrzymanie narzędzia występku w aspekcie utraconych korzyści powstałych w związku z uniemożliwieniem kontynuowania działalności przestępczej.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Rejonowy oddalił powództwo w całości.

O kosztach procesu Sąd orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za jego wynik stosownie do przepisu art. 98 kpc oraz § 2 i § 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu. (Dz.U. z 2013 poz. 490). Sąd zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 600 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania, na którą to kwotę składa się wynagrodzenie pełnomocnika.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pełnomocnik powoda, zaskarżając go w całości, zarzucając mu naruszenie:

1. przepisów prawa materialnego, mającego wpływ na wynik sprawy, to jest:

a)  art. 417 k.c. w zw. z art. 230§ 1 kpk w zw. z art. 217 § 1 k.p.k. poprzez ich błędną wykładnię skutkująca przyjęciem, iż działanie funkcjonariuszy pozwanego „nie miały cech bezprawności (...) były bardzo celowe w aspekcie wykrywania przestępstw i zmierzania do ukarania ich sprawców oraz zapobiegania przestępczości" – w sytuacji, gdy działanie funkcjonariuszy pozwanego naruszało wszelkie w tym zakresie reguły, bowiem nie było podstaw do przyjęcia, iż zachodzi wypadek niecierpiący zwłoki, a nadto zatrzymane urządzenie w sposób oczywisty było zbędne dla toczącego się postępowania brak było oznaczenia celu tego zatrzymania i dalszych kierunków działania z tymi urządzeniem, a nadto fakt bezcelowości zatrzymania omawianego automatu - potwierdza postanowienie Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. z dnia 20.10.201l r. wydane w sprawie VII Kp 237/11;

b)  art. 107 § 1 kks w zw. z art. 4 § 1 kks oraz w zw. z § 10 ust. 2, § 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 03.06.2003r. w sprawie warunków urządzania gier i zakładów wzajemnych (Dz. U. nr 102, poz. 946 z późno zm.) w związku z § 23 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28.12.2009r. sprawie kontroli wykonywanych przez Służbę Celną w zakresie urządzania i prowadzenia gier hazardowych (Dz.U.2013.156 j.t.) oraz w związku z § 4 pkt 1 lit. a, lit. e pkt 2, pkt 8 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 05.11.2009r w sprawie kontroli wykonywanych przez Służbę Celną w zakresie urządzania i prowadzenia gier i zakładów wzajemnych (Dz.U.2009.188.1459) - przez ich błędną wykładnie polegającą na przyjęciu, iż przy braku śladów na niedozwoloną ingerencję w zasady funkcjonowania automatu o niskich wygranych, użytkowanego przez powódkę mającą zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie gier na automatach o niskich wygranych oraz posiadającą obowiązującą decyzję administracyjną uprawniającą ją do legalnej eksploatacji zarejestrowanego urządzenia w charakterze automatu o niskich wygranych - działania funkcjonariuszy celnych ignorujących te dokumenty nie miały przymiotu niezgodnych z prawem, gdyż w sprawie zachodziło rzekomo uzasadnione podejrzenie popełnienia umyślnego przestępstwa stypizowanego w blankietowej normie art. 107 § 1 kks wymagającej dopełnienia w przepisach szczególnych,

c)  c art. 8 i art. 9 w zw. z art. 1 akapit 1 pkt 1, 3, 4 i 11 Dyrektywy nr 98/34AYE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 czerwca 1998r. ustanawiającej procedurę udzielania informacji w dziedzinie norm i przepisów technicznych oraz zasad dotyczących usług społeczeństwa informacyjnego (Dz.U.UE.L. 1998.204.37 ze zm.) w zw. z § 4, § 5, § 8 i § 10 w zw. z § 2 pkt la, 2, 3 i 5 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz.U.2002.239.2039), w zw. z art. 4 ust. 3 i art. 19 ust. 1 Traktatu o Unii Europejskiej w związku z art. 267 i art. 288 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej oraz wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (trzecia izba) z dnia 19 lipca 2012r. (sprawy połączone C-231/11, C-214/11 i C-217/ll)(Dz.U.UE.C.2012.295.12/1) - przez ich niezastosowanie, co doprowadziło Sąd I instancji do błędnego wniosku o zgodności z prawem działania funkcjonariuszy pozwanego rekwirujących sporny automat pod kątem umyślnego przestępstwa z blankietowej normy art. 107 § 1 kks, podczas gdy obowiązkiem każdego Sądu Krajowego, jest obowiązek zapewnienia pełnej skuteczności prawu unijnemu, łączący się z koniecznością odmowy zastosowania przepisów krajowych sprzecznych z nadrzędnym prawem unijnym, a w ślad za tym obowiązek ocen działania funkcjonariuszy pozwanego kolidujących z prawem unijnym, jako działania niezgodnego z prawem w rozumieniu art. 417 § 1 kc, a także skutkujące zastosowaniem przepisów ustawy z dnia 19 listopada 2009r. o grach hazardowych (Dz.U. z 2009r., nr 201, poz. 1540 dalej również jako: „ugh") w szczególności art. 3 i art. 14 ust 1 ugh. - jako przepisów bezskutecznych, które nie zostały notyfikowane Komisji Europejskiej w sytuacji, gdy brak takiej notyfikacji pozbawia te przepisy skuteczności;

2. przepisów prawa procesowego, mającego wpływ na wynik sprawy, to jest:

a)  - art. 233 k.p.c. w zw. z art. 382 k.p.c. w zw. z art. 244. § 1. k.p.c- polegające na przekroczeniu ram swobodnej oceny dowodów i bezpodstawnym przyjęciu, że działalność prowadzona przez pozwanego z wykorzystaniem objętego niniejszym postępowaniem automatu (...)nr fabryczny (...) - miaiała charakter ,,przestępczy", co potwierdza - bliżej przez Sąd nieokreślony - skazujący wyrok w sprawie karnej toczącej się w związku z zakwestionowaniem zgodności z ustawą omawianego automatu i co stanowi między stronami ,,okoliczność bezspornc["- w sytuacji, gdy omawiane okoliczności nie tylko nie były w ogóle przedmiotem postępowania rozpoznawczego przed Sądem I Instancji a zatem trudno je nazwać „bezspornymi" ale nadto mijają się z prawdą, bowiem:

-

postępowanie karne w ramach którego zatrzymano i uznano za dowód rzeczowy automat objęty niniejszym postępowaniem (toczące się przed Urzędem Celnym w P. pod sygn. akt(...) - znajduje się obecnie na etapie postępowania sadowego przed Sadem Rejonowym w Piotrkowie Tryb. i toczy się pod sygn. akt VII K 781/14;

-

fakt zgodności z prawem eksploatacji omawianego automatu potwierdza przedłożona Sądowi kompletna urzędowa dokumentacja rejestracyjna automatu i weryfikacyjna punktu w którym był on eksploatowany;

-

fakt bezcelowości i zbędności zatrzymania omawianego automatu w postępowaniu karnym - potwierdza postanowienie Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. z dnia 20.10.201 Ir. wydane w sprawie VII Kp 237/11, którym uchylono postanowienie zatwierdzające jego zatrzymanie

b)  art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z art. 382 k.p.c, polegające na niejasności i sprzeczności elementów uzasadnienia wyroku - poprzez przyjęcie, iż bezsporna w niniejszej sprawie pozostaje okoliczność, iż „okoliczność bezsporną"- w sytuacji, gdy omawiane okoliczności nie tylko nie były w ogóle przedmiotem postępowania rozpoznawczego przed Sądem 1 Instancji a zatem trudno je nazwać „bezspornymi" ale nadto mijają się z prawdą- skoro postępowanie karne w ramach którego zatrzymano i uznano za dowód rzeczowy automat objęty niniejszym postępowaniem (toczące się przed Urzędem Celnym w P.. pod sygn. akt (...)) - znajduje się obecnie na etapie postępowania sadowego przed Sadem Rejonowym w Piotrkowie Tryb. i toczy się pod sygn. akt VII K 781/14; a ponadto fakt zgodności z prawem eksploatacji omawianego automatu potwierdza przedłożona Sądowi kompletna urzędowa dokumentacja rejestracyjna automatu i weryfikacyjna punktu w którym był on eksploatowany; ponadto fakt bezcelowości i zbędności zatrzymania omawianego automatu w postępowaniu karnym - potwierdza postanowienie Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. z dnia 20.10.20lir. wydane w sprawie VII Kp 237/11, którym uchylono postanowienie zatwierdzające jego zatrzymanie .

Mając powyższe na względzie apelujący wnosił o zmianę wyroku w punkcie 1 (pierwszym) oraz w punkcie 2 (drugim) w całości poprzez zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa - Naczelnika Urzędu Celnego w P. na rzecz powódki - (...) sp. z o.o. w R. kwoty 2.124,98 zł (dwa tysiące sto dwadzieścia cztery 98/100) złote wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 22.12.2013r.. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, ewentualnie o uchylenie wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania; zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa - Naczelnika Urzędu Celnego w P. na rzecz powódki - (...) sp. z o.o. w R. kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest uzasadniona.

Sąd odwoławczy podzielił co do zasady ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji, przyjmując je za własne.

Dodatkowo ustalił, że w dniu 9 grudnia 2014 roku Urząd Celny w P. wniósł akt oskarżenia przeciwko M. R., oskarżając go o to, że od bliżej nieokreślonego czasu, po uruchomieniu od dnia 6 października 2010 roku automatu(...) nr (...), do dnia 2 marca 2011 roku, będąc nadzorującym punkt gier na automatach o niskich wygranych, urządzał i prowadził gry na automacie (...)nr (...) w punkcie gier Kawiarenka (...) w P., wbrew art. 3 ustawy z dnia 19 listopada 2009 roku o grach hazardowych (Dz.U. nr 201, poz. 1540), tj. urządzał i prowadził gry na automacie, na którym wartość maksymalnej stawki za udział w jednej grze była wyższa niż 0,50 zł, tj. o przestępstwo skarbowe z art. 107 § 1 k.k.s.

W dniu 30 stycznia 2015 roku Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim VII Wydział Karny wydał w sprawie o sygn. akt VII K 781/14 nakazowy wyrok skazujący wobec oskarżonego M. R., który ten skutecznie zaskarżył, wnosząc sprzeciw. Do chwili obecnej postępowanie sądowe w sprawie nie zostało prawomocnie zakończone.

(dowód: akt oskarżenia k. 265-266, wyrok nakazowy k. 269 oraz sprzeciw od wyroku nakazowego k. 274 - w aktach sprawy sygn. akt VII K 781/14)

W świetle tak poczynionych uzupełniających ustaleń i wobec konsekwentnego stanowiska strony powodowej wyrażonego już w pozwie, za zasadny uznać należało podniesiony przez apelującego zarzut naruszenia przez Sąd I instancji przepisu prawa procesowego, tj. art. 233 k.p.c., a to w związku z uznaniem za bezsporną okoliczność „przestępczego” charakteru działalności prowadzonej z wykorzystaniem objętego niniejszym postępowaniem automatu (...) Zdaniem Sądu odwoławczego, Sąd I instancji przekroczył w tym zakresie ramy swobodnej oceny dowodów, czyniąc tę ocenę dowolną i opierając się na bliżej nieokreślonym wyroku skazującym orzeczonym wobec M. R.. Podkreślić należy, że omawiana okoliczność nie była w ogóle przedmiotem postępowania przeprowadzonego przed Sądem Rejonowym, nie została również przyznana przez strony, czy niezaprzeczona (art. 229 k.p.c. i art. 230 k.p.c.). Natomiast w sytuacji, gdy istotne z punktu widzenia przepisu art. 227 k.p.c. fakty znane były Sądowi Rejonowemu z urzędu, to - stosownie do art. 228 § 2 k.p.c. - wymagały zwrócenia na nie uwagi stronom na rozprawie, czego zaniechano. Przeprowadzone w postępowaniu apelacyjnym dowody z dokumentów urzędowych i prywatnych potwierdziły co prawda, że w stosunku do M. R. zapadł wyrok skazujący za czyn będący przedmiotem postępowania przygotowawczego Urzędu Celnego, tym niemniej na skutek wniesienia sprzeciwu orzeczenie to upadło. Tymczasem treść uzasadnienia Sądu Rejonowego błędnie sugeruje, że w toczącym się, w związku z zabezpieczonym automatem (...), postępowaniu karnym zapadł prawomocny wyrok skazujący.

W pozostałym zakresie ustalony przez Sąd Rejonowy stan faktyczny w ocenie Sądu II instancji jest prawidłowy, albowiem znajduje pełne potwierdzenie w przeprowadzonych w sprawie dowodach.

Strona powodowa wywiodła swoje roszczenie w stosunku do strony pozwanej na podstawie przepisu art. 417 § 1 k.c. Zgodnie z treścią tego przepisu Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej. W związku z powyższym trafnie podniósł w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd I instancji, że przesłanka niezgodności z prawem nie jest warunkowana stwierdzeniem winy, ale wymaga wykazania bezprawności.

Z uwagi na zaprezentowane stanowiska stron w sprawie, spór sprowadza się do ustalenia czy działania funkcjonariuszy strony pozwanej w uprawnienia władcze strony powodowej co do przedmiotowego automatu do gry (...)znajdowało oparcie w przepisach obowiązującego prawa.

W związku z powyższym obowiązkiem Sądu Rejonowego było dokonanie oceny zgodności działań podjętych przez funkcjonariuszy strony pozwanej z właściwymi normami kompetencyjnymi służby celnej, przepisami kodeksu postępowania karnego i kodeksu karnego skarbowego. Taka ocena działania funkcjonariuszy strony pozwanej w stosunku do powoda przez Sąd I instancji została w niniejszej sprawie przeprowadzona.

Sąd Okręgowy podziela wywiedzione przez sąd meriti z tej oceny wnioski.

Bezsprzecznie urządzanie i prowadzenie działalności w zakresie gier losowych, zakładów wzajemnych i gier na automatach jest dozwolone wyłącznie na zasadach określonych w ustawie – art. 3 ustawy z dnia 19 listopada 2009 roku o grach hazardowych (u.g.h).

Stosownie do art. 129 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 roku o grach hazardowych (u.g.h), działalność w zakresie gier na automatach o niskich wygranych oraz gier na automatach urządzanych w salonach gier na automatach na podstawie zezwoleń udzielonych przed dniem wejścia w życie ustawy jest prowadzona, do czasu wygaśnięcia tych zezwoleń, przez podmioty, których im udzielono, według przepisów dotychczasowych, o ile ustawa nie stanowi inaczej.

Przez gry na automatach o niskich wygranych rozumie się – w myśl ust. 3 - gry na urządzeniach mechanicznych, elektromechanicznych i elektronicznych o wygrane pieniężne lub rzeczowe, w których wartość jednorazowej wygranej nie może być wyższa niż 60 zł, a wartość maksymalnej stawki za udział w jednej grze nie może być wyższa niż 0,50 zł.

Przepisy wyżej cytowane stanowią podstawę do stosowania sankcji karnych wskazanych w ustawie kodeks karny skarbowy tj. w art. 107 k.k.s.

Z przeprowadzonych w sprawie dowodów wynika, że funkcjonariusze strony pozwanej, przeprowadzając kontrolę w Kawiarence (...) w P., ujawnili w zarejestrowanym i dopuszczonym do eksploatacji automacie do gry (...)nr (...) fakt naruszenia plomb zabezpieczających go przed ingerencją w oprogramowanie oraz luźno wiszący przewód. Wobec podejrzenia ingerencji w oprogramowanie automatu, po jego oględzinach, funkcjonariusze przeprowadzili eksperyment, który potwierdził przekroczenie limitu stawki za udział w jednej grze.

W związku z powyższym do zatrzymania automatu do gry doszło po ujawnieniu przez funkcjonariuszy strony pozwanej możliwości urządzania przez stronę powodową gier na automacie z naruszenie przepisu art. 129 ust 3 u.g.h.

Zasadnie wywiódł Sąd I instancji w tym stanie rzeczy, że działanie funkcjonariuszy strony pozwanej było prawidłowe, albowiem związane było z wypełnianiem przez nich obowiązków ustawowych. Tak realizowane działania przez funkcjonariuszy strony pozwanej nie mogą być uznane za bezprawne, co zasadnie uznał Sąd Rejonowy. Tym bardziej, że podjęte czynności zostały zatwierdzone przez uprawniony do tego organ, o którym mowa w art. 220 § 3 k.p.k. Okoliczność następczego uchylenia postanowienia Prokuratora Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 10 marca 2011 roku przez Sąd rozpoznający zażalenie, w świetle powołanego przez pozwanego i Sąd Rejonowy Wyroku Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2007 roku (II CSK 523/06) ma drugorzędne znaczenie dla oceny bezprawności działania funkcjonariuszy i zgłoszonego roszczenia odszkodowawczego.

Sąd podziela argumentację, iż w okolicznościach przedmiotowej sprawy, gdy istniała realna obawa eksploatacji zakwestionowanego automatu, warunki legalizacji którego zostały bezsprzecznie naruszone, pozostawienie automatu na przechowanie osobie godnej zaufania w osobie właściciela automatu czy właściciela lokalu, w którym automat był zainstalowany budziło poważne zastrzeżenia.

W kontekście zgłoszonych przez apelującego zarzutów naruszenia przepisów prawa materialnego, Sąd Okręgowy nie podziela stanowiska strony powodowej zaprezentowanego w niniejszej sprawie, że w czasie podejmowania przez funkcjonariuszy strony powodowej czynności procesowych nie obowiązywał przepis art. 14 ust 1 u.g.h. z uwagi na brak jego notyfikacji Komisji Europejskiej.

Zgodnie z Konstytucją RP (art. 91 ust.3) obowiązuje zasada prymatu prawa unijnego przed prawem krajowym w razie kolizji norm prawa krajowego z prawem unijnym. Jednak istnienie w prawie krajowym normy kolidującej z norma unijną nie powoduje automatycznie nieważności unormowania krajowego. Polskie sądy samodzielnie rozstrzygają kwestie prawne i są niezawisłe, ale podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom (art. 178 ust. 1 Konstytucji) co oznacza, że nie mogą samoistnie stwierdzić niezgodności danego przepisu ustawy z umową międzynarodową, czy z Konstytucją. Sądy są obowiązane przestrzegać norm ustawowych ta długo, dopóki ustawa nie utraciła mocy obowiązującej.

W niniejszej sprawie decydujące znaczenie ma przede wszystkim wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11.03.2015 r., w sprawie P4/14 który orzekł, że art. 14 ust 1 i art. 89 ust 1 pkt 2 ustawy z dnia 19.11.2009 r. o grach hazardowych ( Dz.U. Nr 201, poz. 1540, z 2010 r. Nr 127, poz. 857, z 2011r. Nr 106, poz. 622 i Nr 134, poz. 779, z 2013 r. poz. 1036oraz z 2014 r. poz. 768i 1717) są zgodne z art. 2 i art. 7 w związku z art. 9 konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 20 i art. 22 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji – patrz Dz. U. poz. 369 . Oznacza powyższe, że przepisy w/w ustawy o grach hazardowych do których nawiązuje przepis art. 107 §1 k.k.s. nadal obowiązują. Wszczęcie przez upoważnione organy Państwa stosownych postępowań przygotowawczych o to przestępstwo, a następnie podejmowanie przez nie określonych czynności procesowych, mających na celu zabezpieczenie prawidłowego toku postępowania karnego, o ile istnieje uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa, nie może być uznane za działanie bezprawne w rozumieniu przepisu art. 417 § 1 k.c.

Podniesione przez autora apelacji zarzuty dotyczące naruszenia przez Sąd Rejonowy expressis verbis wskazanych przepisów prawa procesowego, jak i materialnego w ocenie Sąd II instancji nie są zasadne i wobec powyższego nie mogą odnieść zamierzonego skutku.

Skoro zaskarżony wyrok odpowiada prawu, dlatego na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji. O kosztach procesu za instancję odwoławczą orzeczono stosownie do jej wyników, a to z mocy art. 98 § 1 i 3 k.p.c.