Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 listopada 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 24 listopada 2015 r. w Lublinie

sprawy M. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji M. S.

od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie

z dnia 18 czerwca 2015 r. sygn. akt VIII U 327/15

oddala apelację.

Krzysztof Szewczak Elżbieta Gawda Barbara Mazurkiewicz-Nowikowska

III AUa 769/15

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 18 czerwca 2015 r. Sąd Okręgowy w Lublinie oddalił odwołanie wnioskodawczyni M. S. od decyzji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L. odmawiającej prawa do emerytury.

Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach
i rozważaniach prawnych:

Wnioskodawczyni M. S. ur. dnia (...) złożyła do pozwanego organu rentowego, w dniu 19 stycznia 2015 roku, wniosek
o emeryturę. Do wniosku dołączyła m.in. świadectwo wykonywania pracy
w warunkach szczególnych, wystawione przez Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w P. Zakład (...) a zawierające informację, że wnioskodawczyni jest zatrudniona w tym zakładzie pracy od dnia 19 września 1979 roku i wykonuje od początku zatrudnienia prace narażające na działanie promieniowania jonizującego oraz prace narażające na działanie pól elektromagnetycznych w zakresie od 0,1 do 300 000 Mhz w strefie zagrożenia, wymienione w Wykazie A Dziale XI, poz. 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) na stanowisku technika elektroradiologii w Pracowni RTG. Świadectwo zawiera wpis, że wnioskodawczyni przebywała na urlopie wychowawczym od 19 listopada 1981 roku do 18 listopada 1983 roku oraz od 17 maja 1984 roku do 16 maja 1987 roku.

Organ rentowy ustalił, że na dzień 1 stycznia 1999 roku wnioskodawczyni legitymuje się łącznym stażem pracy w wymiarze 20 lat.

Do okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych organ rentowy zaliczył okres od dnia 19 września 1979 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku (z wyjątkiem okresów urlopów wychowawczych) tj.13 lat 8 miesięcy i 4 dni.

Wnioskodawczyni nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

Decyzją z dnia 27 stycznia 2015 roku organ rentowy odmówił M. S. prawa do emerytury z uwagi na nieudowodnienie wymaganego
15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach.

Wnioskodawczyni w trakcie niniejszego postępowania przedłożyła zaświadczenie wystawione przez Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej
w P., z którego wynika, że w okresie od 1 sierpnia 1992 roku do dnia
30 czerwca 2000 roku była zatrudniona w tym zakładzie na stanowisku starszego technika RTG w zwiększonym wymiarze czasu pracy o 3 godziny dziennie,
z przeznaczeniem na pracę w (...).

W toku postępowania sądowego M. S. wniosła o zaliczenie do pracy w warunkach szczególnych okresu od 1 sierpnia 1992 roku do 31 grudnia 1998 roku i dodatkowo zwiększenie okresu pracy w szczególnych warunkach
o 3 lata 2 miesiące i 15 dni, ponieważ w tym okresie pracowała w zwiększonym wymiarze czasu pracy, to jest na półtora etatu.

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o dowody
z dokumentów zawarte w aktach sprawy i aktach organu rentowego, które w całości obdarzył wiarą.

W oparciu o poczynione ustalenia Sąd Okręgowy nie uwzględnił odwołania, przywołując przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2015 roku, poz. 748) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, emerytura przysługuje ubezpieczonemu (Dz. U. z 1983 roku, Nr 8, poz. 43, ze zm.).

Zgodnie z treścią art. 184 cyt. ustawy oraz § 4 cyt. rozporządzenia ubezpieczonemu przysługuje emerytura, jeżeli spełni łącznie następujące warunki:

1. osiągnął wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet,

2. nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego lub złożył wniosek
o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na dochody budżetu państwa

3. w dniu wejścia w życie ustawy ( tj. 1 stycznia 1999 roku) udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet, w tym co najmniej 15 lat zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wykonywanego stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obwiązującym na danym stanowisku pracy.

Sąd Okręgowy zważył, że okres zatrudnienia w warunkach szczególnych od
1 sierpnia 1992 roku do 31 grudnia 1998 roku, został wliczony do tego rodzaju zatrudnienia przez organ rentowy. Z związku z powyższym brak jest jakichkolwiek podstaw do jego ponownego uwzględnienia do pracy w warunkach szczególnych, nawet biorąc pod uwagę fakt, iż w tym okresie wnioskodawczyni pracowała
w zwiększonym o 3 godziny wymiarze czasu pracy. Staż pracy w warunkach szczególnych liczy się według zasady: rok za rok.

Sąd Okręgowy wskazał, że jedynie w przypadku ustalania prawa do emerytury górniczej, w myśl art. 50 lit. d ust. 1 ustawy emerytalnej, w wymiarze półtorakrotnym zalicza się okres pracy górniczej. Wnioskodawczyni natomiast w niniejszym postępowaniu ubiega się o emeryturę w obniżonym wieku emerytalnym i nie ma prawnej możliwości zastosowania tego przepisu dla ustalenia uprawnienia do zwykłej emerytury pracowniczej.

Z tych względów Sąd Okręgowy zważył, że M. S. nie spełniła warunków do przyznania emerytury w niższym wieku z tytułu pracy w szczególnych warunkach. Wnioskodawczyni wprawdzie ukończyła 55 lat życia, na dzień 1 stycznia 1999 roku wykazała 20 lat okresów składkowych i nieskładkowych, nie przystąpiła do otwartego funduszu emerytalnego, ale wykazała tylko 13 lat 8 miesięcy i 4 dni pracy w warunkach szczególnych, co oznacza, iż nie spełniła warunku posiadania
15 – letniego okresu pracy w szczególnych warunkach do uzyskania emerytury.

Mając powyższe na uwadze i na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy oddalił odwołanie.

Apelację od powyższego wyroku złożyła wnioskodawczyni zaskarżając wyrok w całości i zarzucając błąd w ustaleniach faktycznych Sądu Okręgowego podlegający na nieuwzględnieniu faktu, że pracowała w spornym okresie od 1 sierpnia 1992 r. do 31 grudnia 1998 r. w warunkach szczególnych w wymiarze przekraczającym pełny etat tj. 1,5 etatu. Okres pracy w warunkach szczególnych winien być zatem zwiększony o ponad 3 lata. W ocenie skarżącej spełniła ona zatem warunki do przyznania emerytury, wskazane w art. 184 cyt. ustawy o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Z tych względów wnioskodawczyni uznawała apelację za uzasadnioną.

Opierając się na ustaleniach faktycznych jak i rozważaniach prawnych poczynionych przez Sąd I instancji Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja jest bezzasadna i podlega oddaleniu. Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń i wydał trafne, odpowiadające prawu rozstrzygnięcie. Sąd Apelacyjny akceptuje w całości ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd pierwszej instancji, zatem nie zachodzi konieczność ich powtarzania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 października 1998 r. II CKN 923/97, OSNC 1999/3/60).

Sąd Okręgowy dokonał ustaleń zgodnych z zebranym w sprawie materiałem dowodowym i nie dopuścił się naruszenia prawa materialnego wskazanego w apelacji. Bezspornym jest, że wnioskodawczyni pracowała w warunkach szczególnych
w wymiarze przekraczającym jej pełny etat tj. 5 godzin. Przeprowadzanie na tę okoliczność dowodów w postaci zeznań świadków jest zbędne, gdyż fakt ten nie był kwestionowany przez pozwanego a również Sąd Okręgowy dokonał takich ustaleń, na jakie wskazuje skarżąca w apelacji.

Zgodnie z treścią art. 184 ust. 1 pkt 1 cyt. ustawy o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet. Okres ten wynosi co najmniej 15 lat - § 4 ust. 1 pkt 3 cyt. rozporządzenia. Zarówno ustawa jak i rozporządzenie posługuje się pojęciem „okres zatrudnienia”, które jest znaczeniowo inne niż wymiar czasu pracy. Okres zatrudnienia to okres wykonywania pracy liczony w latach kalendarzowych, miesiącach i dniach. Jest to zatem jednostka czasowa a pojęciem tym posługuje się przede wszystkim kodeks pracy np. w art. 36 § 1 uzależniającym długość okresu wypowiedzenia umowy o pracę od okresu zatrudnienia wynoszącego odpowiednio - krócej niż 6 miesięcy, co najmniej 6 miesięcy i co najmniej 3 lata.

Wymiar czasu pracy to liczba godzin lub dni do przepracowania w danym okresie rozliczeniowym – art. 130 k.p.

Pełny wymiar czasu pracy wynosił dla wnioskodawczyni 5 godzin na dobę. Fakt, że pracowała ponad ten wymiar nie oznacza, że zwiększy się jej okres zatrudnienia, który w rozumieniu czasowym ma charakter stały, gdyż jest liczony
w latach kalendarzowych. Zwiększenie wymiaru czasu pracy pozostaje zatem bez wpływu na okres zatrudnienia.

Ustawodawca w art. 184 ust. 1 pkt 1 cyt. ustawy posługuje się pojęciem „okres zatrudnienia” a nie „wymiar czasu pracy”, co na gruncie niniejszej sprawy prowadzi do wniosku, że skarżąca nie osiągnęła co najmniej 15-letniego okresu zatrudnienia
w warunkach szczególnych. Tym samym Sąd Okręgowy nie dopuścił się naruszenia prawa materialnego wskazanego w apelacji.

Dodać należy, na co zwrócił też uwagę Sąd Okręgowy, że wyjątkowo i tylko
w zakresie wskazanym w ustawie istnieje możliwość przeliczania „okresów pracy”
w inny sposób np. przy ustalaniu prawa do emerytury górniczej. W przypadku prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych ustawodawca nie uczynił takiego wyjątku, zatem nie istnieje możliwość zwiększenia okresu zatrudnienia
z uwagi na wykonywanie pracy w zwiększonym wymiarze czasu pracy.

Wnioskodawczyni odnosi się do treści art. 2 Konstytucji, wskazując na zasady sprawiedliwości społecznej. Przepis ten nie może być jednak stosowany w oderwaniu od art. 67 ust. 1 Konstytucji. Sąd Apelacyjny podziela pogląd Sądu Najwyższego
w świetle którego art. 67 ust. 1 Konstytucji RP wyraża jedno z praw socjalnych - prawo do zabezpieczenia społecznego, stanowiąc że obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego. Zakres
i formy zabezpieczenia społecznego określa ustawa. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego z art. 67 ust. 1 jak i art. 2 Konstytucji RP nie da się wyprowadzić konstytucyjnego prawa do konkretnej postaci świadczenia społecznego, a tym samym podstawą ewentualnych roszczeń mogą być przepisy ustaw regulujące szczegółowo te kwestie (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 2010 r. III UK 5/10 LEX nr 686382).

W ocenie Sądu Apelacyjnego wyrok wydany przez Sąd Okręgowy jest trafny i zgodny z obowiązującymi przepisami, zaś apelacja wnioskodawczyni jako bezzasadna podlega oddaleniu w trybie art. 385 k.p.c.