Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 czerwca 2013 r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku

VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Elżbieta Zabrocka

Protokolant: st.sekr.sąd. Alina Bastuba

po rozpoznaniu w dniu 5 czerwca 2013 r. w Gdańsku

sprawy T. N.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania T. N.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

z dnia 14 listopada 2012 r. nr (...)

zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. i przyznaje ubezpieczonemu T. N. prawo do emerytury od 1 stycznia 2013r.

/ na oryginale właściwy podpis/

Sygn. akt VII U 3300/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 14 listopada 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił ubezpieczonemu T. N. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnym warunkach z uwagi na niespełnienie warunków nabycia tego prawa, przewidzianych przepisami ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. nr 153 poz. 1227 ze zm.), dalej: ustawa. Pozwany wskazał, iż ubezpieczony nie rozwiązał stosunku pracy, jak również nie ukończył wymaganego wieku 60 lat. Organ rentowy nie uwzględnił ubezpieczonemu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach w okresie od dnia 31 stycznia 1977 r. do dnia 31 sierpnia 2004 r. w Fabryce (...) sp. z o.o. w S., wskazując, iż w świadectwie wykonywania pracy w warunkach szczególnych z dnia 18 października 2012 r. podano, iż wykonywał prace na stanowisku stolarza maszynowego i klejarza, przy czym powołano się na wykaz A dział VI pozycję 7 punkt 2 zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa I Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marcu 1985 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego (Dz. Urz. MG. Z 1985 r. nr 1 poz. 1), gdzie wskazano prace klejarza (klejenie butaprenem). Pozwany podał, iż okresami uprawniającymi do emerytury w warunkach szczególnych są okresy, gdy praca ta wykonywana była stale w i pełnym wymiarze czasu pracy – zatem nie może za taką być uznana praca, kiedy tylko część zmiany roboczej pracownik wykonywał pracę w warunkach szczególnych (k. 19 akt rentowych).

Odwołanie z dnia 23 listopada 2012 r. od powyższej decyzji pozwanego organu rentowego wniósł ubezpieczony T. N., wskazując, iż nazewnictwo stanowiska, na jakim w spornym okresie był zatrudniony wynika z braku zmiany nazwy stanowiska pracy w okresie faktycznego wykonywania przez niego pracy w warunkach szczególnych, ponieważ na stanowisku tym wykonywał pracę klejarza, klejąc płyty mineralne klejami zawierającymi rozpuszczalniki organiczne (k. 2 akt sprawy).

W odpowiedzi z dnia 04 grudnia 2012 r. na odwołanie ubezpieczonego pozwany organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji (k. 3-4 akt sprawy).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony T. N., urodzony dnia (...), z zawodu stolarz, w dniu 25 października 2012 r. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. wniosek o emeryturę w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnym warunkach. Ubezpieczony nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego. Wymagany wiek 60 lat ubezpieczony ukończył w dniu 27 listopada 2012 r. (po dacie wydania spornej decyzji, a przed wyrokowaniem przez Sąd). Ubezpieczony od dnia 01 września 1969 r. pozostaje w stosunku pracy.

okoliczności bezsporne, vide: wniosek ubezpieczonego o emeryturę – k. 1-3 akt rentowych, zaświadczenie z dnia 18 października 2012 r. – k. 5 akt rentowych, zeznania ubezpieczonego – k. 18 akt sprawy

W toku postępowania przed organem rentowym ubezpieczony udowodnił według stanu na dzień 01 stycznia 1999 r. staż sumaryczny 29 lat, 3 miesiące i 29 dni, w tym 29 lat, 1 miesiąc i 1 dzień okresów składkowych oraz 2 miesiące i 28 dni okresów nieskładkowych, jednakże nie udowodnił wymaganych 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Na skutek przeprowadzonego przez Sąd postępowania dowodowego uznać należało jednak, iż ubezpieczony łącznie udowodnił przeszło 21 lat pracy w warunkach szczególnych.

dowód: karta przebiegu zatrudnienia ubezpieczonego – k. 18 akt rentowych

Zaskarżoną w sprawie decyzją z dnia 14 listopada 2012 r. pozwany organ rentowy odmówił ubezpieczonemu T. N. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnym warunkach z uwagi na niespełnienie warunków nabycia tego prawa, tj. wobec braku wymaganego wieku 60 lat, braku rozwiązania stosunku pracy oraz nie udowodnienia wymaganego 15–letniego okresu pracy w szczególnych warunkach.

dowód: decyzja pozwanego o odmowie prawa do emerytury z dnia 14 listopada 2012 r. – k. 19akt rentowych

W spornym okresie od dnia 31 stycznia 1977 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. ubezpieczony T. N. był zatrudniony w Fabryce (...) sp. z o.o. w S. na stanowisku stolarza maszynowego i klejarza. W powyższym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przygotowywacza klejów oraz klejarza w klejowniach z użyciem klejów zawierających rozpuszczalniki organiczne.

Początkowo ubezpieczony pobierał naukę zawodu stolarza u pracodawcy, którą pobierał w niespornym okresie od dnia 01 września 1969 r. do dnia 31 sierpnia 1972 r. Z dniem 01 sierpnia 1972 r. został zatrudniony na stanowisku stolarza montażowego P-31, z którego z dniem 05 kwietnia 1974 r. przeniesiono wnioskodawcę na stanowisko stolarza montażowego P-21. Z dniem 01 lutego 1977 r. ubezpieczony został przeniesiony do oddziału prefabrykatów płytowych P-10 na stanowisko stolarza maszynowego (stanowisko 304 w Z-1, z przerwą w okresie 03-30 października 1989 r., kiedy pracował na Z-11). W dniu 01 maja 1995 r. ubezpieczony objął stanowisko klejarza w Z-1.

Praktycznie bezpośrednio po szkole ubezpieczony pracował w maszynowni jako stolarz. Przygotowywał wówczas gotowe elementy do montażu, szlifował krawędzie i listwy – wykonywał te prace w P-31 tj. maszynowni.

Zakład pracy wykonywał meble na statki i płyty mineralne na nich montowane. Na fabrykę składały się maszynownia, lakiernia, przyżynarnia i dział montażu. Obróbka płyt odbywała się maszynowo – płyty suszono w suszarni, następnie przycinano je na wymiar zwykłą piłą tarczową, aż wreszcie przyklejano do niej powłokę z tworzywa sztucznego (perstop). Proces klejenia odbywał się ręcznie przy użyciu maszyny, do której wlewało się klej i przepuszczało przez walce płytę mineralną, którą następnie należało ręcznie nałożyć na perstop. Całość trafiała do maszyny, która ściskała obydwie warstwy (płytę i perstop), po czym była pozostawiana do wysuszenia, a następnie dokładnie przycinana pod wymiar konkretnego statku. Gotowe płyty pakowano i wysyłano do stoczni.

Jedna ekipa w zakładzie pracy zajmowała się płytami, a druga meblami. Ubezpieczony w spornym okresie pracował przy płytach płyty. Przez cały sporny okres zajmował się przygotowaniem kleju i klejeniem. W skład ekipy wchodziło 10 osób – 2 cięło na pile tarczowej płyty, 5 kleiło a reszta obrabiała płyty. Praca sprowadzała się na początku dnia do rozprowadzania (rozmieszania ) kleju Urekol – składał się z 4 składników: polichlorku winylu, tlenku antymonu, oleju i żywicy. Klej przygotowywano w osobnym pomieszczeniu, w klejarni. Klej wraz z utwardzaczem był wlewany do baniaka, a następnie do maszyny klejącej. Po przepuszczeniu płyty pod walcem ubezpieczony odbierał ją, po czym nakładał na przygotowany i ułożony wcześniej przez innych pracowników perstop. Inna osoba obsługiwała zarówno walec, jak i maszynę do przyciskania płyty i perstopu. Inni pracownicy odpowiadali za przycinanie płyt piłą tarczową, za przepuszczanie płyt przez walec, a jeszcze inni za dociskanie płyt z perstopem. Ubezpieczony nie pracował nigdy z klejem Butapren, a z żywicą 60 i 70.

Sporadycznie wnioskodawca pomagał przy obróbce płyt, formatyzował je.

Praca wykonywana była w systemie akordowym, na 2 zmiany. Płyty trafiały następnie do (...) w G., G. i S., a wykorzystywane były do budowy ścian statków . Ubezpieczony posiadał odzież ochronną – fartuch oraz gumowe rękawice. Praca wykonywana była w trujących oparach klejów, które powodowały łzawienie w oczach i gryzienie w gardle. Przez pewien okres czasu zakład pracował z płytami azbestowymi CMB. Ubezpieczony otrzymywał od pracodawcy mleko oraz posiłki regenerujące, jak również dodatek osłonowy.

Pracodawca ubezpieczonego nie potrafił wyjaśnić, dlaczego w dokumentacji osobowej jego stanowisko pracy określano jako stolarza maszynowego, a stanowisko klejarza pojawiło się dopiero w 1995 r. – potwierdził jednakże wykonywanie prac klejarskich z użyciem klejów zawierających rozpuszczalniki organiczne w okresie od 31.01.1977r . do 31.12.1998r.

W okresie dni 02-03 listopada 1990 r. ubezpieczony przebywał na urlopie bezpłatnym.

dowód: świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych z dnia 18 października 2012 r. – k. 6 akt rentowych, pismo pracodawcy z dnia 07 października 2012 r. – k. 16 akt rentowych, zaświadczenie pracodawcy w dnia 08 marca 2001 r. – k. 4 akt KPU, akta osobowe – koperta na k. 30 akt sprawy, zeznania ubezpieczonego – k. 18-21 akt sprawy, zaświadczenia świadków J. T. i J. S. – k. 32-35 akt sprawy, zeznania ubezpieczonego oraz świadków J. T. i J. S. – protokół skrócony k. 36-37 akt sprawy, zeznania ubezpieczonego oraz świadków J. T. i J. S. – protokół elektroniczny k. 39 akt sprawy, pismo pracodawcy z dnia 15 kwietnia 2013 r. – k. 29 akt sprawy

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentacji zgromadzonej w aktach niniejszej sprawy, aktach rentowych pozwanego organu oraz aktach osobowych ubezpieczonego ze spornego okresu, których prawdziwość i rzetelność nie była przez żadną ze stron kwestionowana. Sąd również nie znalazł podstaw do podważenia jej wiarygodności z urzędu.

Podstawę ustaleń stanu faktycznego stanowiły także zeznania świadków J. T. i J. S., bowiem jako osoby obce, nie zainteresowane wynikiem postępowania, a jednocześnie zatrudnione w spornym okresie w tym samym zakładzie pracy w ocenie Sądu zasługują na walor wiarygodności, tym bardziej, że ich zeznania razem z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, w tym wyjaśnieniami wnioskodawcy, tworzą zwartą i logiczną całość.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W świetle poczynionych ustaleń faktycznych odwołanie skarżącego T. N. jest zasadne i z tego tytułu zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem niniejszego postępowania była kwestia ustalenia prawa ubezpieczonego do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach. Wyniki przeprowadzonego przez Sąd postępowania dowodowego wykazały, że wnioskodawca legitymuje się wymaganym 15–letnim stażem pracy w szczególnych warunkach, co sprawia, iż stanowisko organu emerytalnego odmawiające wnioskodawcy prawa do wcześniejszej emerytury, nie jest słuszne.

Ogólne zasady nabywania prawa do emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po 1948 r. zostały uregulowane w treści art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 nr 153 poz. 1227 ze zm.), dalej: ustawa, zgodnie z którym ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, tj. spełniają łącznie następujące warunki:

1)legitymują się okresem zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż: 65 lat dla mężczyzn, 60 lat dla kobiet,

2) mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej: 25 lat dla mężczyzn, 20 dla kobiet,

3 ) nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Podkreślenia wymaga, iż art. 184 ust 2 powyższej ustawy zmieniony został przez art. 1 pkt 20 ustawy z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2012 r. nr 637) z dniem 01 stycznia 2013r., co skutkuje tym iż od 01 stycznia 2013 r. celem uzyskania uprawnienia do emerytury w warunkach szczególnych nie ma konieczności spełniania przez ubezpieczonych przesłanki rozwiązania stosunku pracy.

Aktem wykonawczym, do którego odsyła ustawa, jest rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Stosownie do treści § 4 tego rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W wykazie A – prac w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego – stanowiącym załącznik do rozporządzenia w dziale VI (W leśnictwie, przemyśle drzewnym i papierniczym) pod pozycją 7 wskazano prace w klejowniach z użyciem klejów zawierających rozpuszczalniki organiczne.

Wskazać również należy, iż zgodnie z przepisem § 2 ust. 1 i 2 powołanego wyżej rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Okresy pracy natomiast, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy ( § 2 ust. 2).

Trzeba jednak zwrócić uwagę, że zgodnie z utartą praktyką i orzecznictwem w postępowaniu przed sądem okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przewidziane rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze mogą być ustalane także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia z zakładu pracy (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1984 r., III UZP 6/84 oraz uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 września 1984 r. III UZP 48/84), a więc wszelkimi dopuszczalnymi przez prawo środkami dowodowymi.

Bezspornym jest, iż ubezpieczony w dniu 27 listopada 2012 r. osiągnął 60 rok życia, na dzień złożenia wniosku udokumentował okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze 25 lat, nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego. Równocześnie niewątpliwie ubezpieczony w dalszym ciągu pozostaje w stosunku pracy u tego samego pracodawcy (k. 18 akt sprawy, k. 5 akt rentowych).

Przedmiotem sporu pozostawało ustalenie, czy za zatrudnienie w szczególnych warunkach przy pracach przygotowywacza klejów oraz klejarza w klejowniach z użyciem klejów zawierających rozpuszczalniki organiczne uznać można było sporny okres zatrudnienia ubezpieczonego od dnia 31 stycznia 1977 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. w Fabryce (...) sp. z o.o. w S. na stanowisku stolarza maszynowego i klejarza – wobec zarzutów pozwanego, iż w świadectwie wykonywania pracy w warunkach szczególnych z dnia 18 października 2012 r. .podano, iż wykonywał prace na stanowisku stolarza maszynowego i klejarza, przy czym powołano się na wykaz A dział VI pozycję 7 punkt 2 zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa I Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marcu 1985 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego (Dz. Urz. MG. Z 1985 r. nr 1 poz. 1), gdzie wskazano prace klejarza (klejenie butaprenem). Pozwany podał, iż okresami uprawniającymi do emerytury w warunkach szczególnych są okresy, gdy praca ta wykonywana była stale w i pełnym wymiarze czasu pracy – zatem nie może za taką być uznana praca, kiedy tylko część zmiany roboczej pracownik wykonywał pracę w warunkach szczególnych

W ocenie Sądu Okręgowego, fakt wykonywania przez ubezpieczonego pracy w szczególnych warunkach w spornych okresach znajduje potwierdzenie w zebranym w sprawie materiale dowodowym (świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych, akta osobowe, pismo pracodawcy z dnia 15 kwietnia 2013 r.). Niewątpliwie został on potwierdzony zeznaniami świadków – współpracowników ubezpieczonego ze spornego okresu zatrudnienia – którzy zgodnie wskazali, iż wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał w warunkach szczególnych prace pracach przygotowywacza klejów oraz klejarza w klejowniach z użyciem klejów zawierających rozpuszczalniki organiczne. Obydwaj świadkowie przez szereg lat pracowali z ubezpieczonym – świadek S. (1975-2003) i świadek T. (1973-1982). Zbieżnie wskazywali oni, iż obowiązki wnioskodawcy de facto sprowadzały się do przygotowywania klejów oraz klejenia następnie przy ich pomocy płyt mineralnych, sporadycznie pomagając przy obróbce płyt. Świadkowie zatrudnieni byli wówczas również na stanowiskach stolarzy maszynowych – przy czym świadek S. wykonywał identyczne prace, co ubezpieczony, zaś świadek T. zajmował się przede wszystkim cięciem płyt, które odbierał od ubezpieczonego po ich sklejeniu. Wskazywali zgodnie, iż płyty, z którymi pracowano, zawierały szkodliwy dla zdrowia azbest, zaś klejono je – przygotowywanym uprzednio – klejem żywicznym, wydzielającym szkodliwe opary, które negatywnie wpływały na oczy i gardło. Wszyscy we trójkę pracowali na jednym i tym samym wydziale u pracodawcy, widywali się codziennie, mieli kontakt wzrokowy ze sobą w ciągu dnia. Nie mieli świadkowie wątpliwości, iż ubezpieczony wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace klejarza – na co uwagę zwracał również ubezpieczony (k. 20 akt sprawy). Świadek T. zeznał również odnośnie efektów ubocznych pracy z klejami w postaci łzawienia oczu oraz gryzienia w gardle, zaś świadek S. wskazał ostatecznie, iż ubezpieczony – poza posiłkami regeneracyjnymi oraz mlekiem – otrzymywał dodatek z tytułu pracy w warunkach szczególnych, co znajduje potwierdzenie w aktach osobowych wnioskodawcy (k. B18). Świadkowie oraz ubezpieczony podkreślali także, iż – pomimo formalnego zatrudnienia w spornym okresie na stanowiskach stolarzy maszynowych – wykonywali faktycznie zupełnie inne pracy (ubezpieczony, świadek S. – obydwoje pracujący jako klejarze, świadek T. – przy różnych pracach).

W ocenie Sądu Okręgowego zebrany w ten sposób materiał dowodowy (zeznania ubezpieczonego i świadków, świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych, pismo pracodawcy z dnia 15 kwietnia 2013 r.) potwierdzają wykonywanie przez T. N. pracy w warunkach szczególnych w spornym okresie. Jednocześnie wnioskodawca nie wykazał, aby prace takie faktycznie wykonywał w okresie wcześniejszym, tj. od 1975 r. Sam bowiem wskazywał, iż przygotowywał wówczas gotowe elementy do montażu, szlifował krawędzie i listwy w maszynowni, zaś świadek S. podał, iż pracowali razem od 1978 r. (zatem potwierdził wykonywanie pracy w warunkach szczególnych co do spornego okresu, nie zaś wcześniej). Pozostaje to o tyle bez znaczenia w sprawie, że swoje stanowisko wnioskodawca udowodnił i tak w zakresie (21 lat) wystarczającym do przyznania mu wnioskowanego świadczenia w postaci emerytury w obniżonym wieku z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

W tym miejscu godzi się wskazać, iż zarządzenia resortowe – w tym wskazane w świadectwie wykonywania pracy w warunkach szczególnych (k. 6 akt rentowych) zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marcu 1985 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego (Dz. Urz. MG. Z 1985 r. nr 1 poz. 1) - nie stanowią źródeł powszechnie obowiązującego prawa, i stanowią jedynie pomocnicze akty prawa niższego rzędu oraz dokumenty dotyczące jedynie konkretnych zakładów pracy, do których odwoływali się poszczególni pracodawcy, wskazując w dokumentacji pracowniczej (świadectwach wykonywania pracy w warunkach szczególnych) na rodzaje wykonywanej przez pracowników pracy. Kluczowym i podstawowym dokumentem w tym zakresie pozostaje cytowane powyżej rozporządzenie. Wypowiedział się bowiem w powyższym zakresie Sąd Najwyższy, wskazując, iż źródłem prawa do emerytury za pracę w szczególnych warunkach jest ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS i rozporządzenie z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Nie jest nim natomiast zarządzenie resortowe, jako że nie stanowi źródła prawa (art. 87 Konstytucji). Wykazy resortowe wydane na podstawie § 1 ust. 2 i 3 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze mają charakter informacyjny, techniczno - porządkujący, uściślający oraz mogą mieć znaczenie w sferze dowodowej, stanowiąc podstawę domniemania faktycznego (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 2012 r., I UK 403/11). Na marginesie jedynie Sąd Okręgowy pragnie przytoczyć pogląd Sądu Najwyższego, który wskazał, iż co prawda, wykazy resortowe mają charakter jedynie informacyjny, techniczno-porządkujący i uściślający, jednakże z faktu, że właściwy minister, kierownik urzędu centralnego lub centralny związek spółdzielczy w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych ustalił w podległych i nadzorowanych zakładach pracy, że dane stanowisko pracy jest stanowiskiem pracy w szczególnych warunkach, może płynąć domniemanie faktyczne (art. 231 k.p.c.), że praca na tym stanowisku w istocie wykonywana była w takich warunkach i odwrotnie, brak konkretnego stanowiska pracy w takim wykazie może - w kontekście całokształtu ustaleń faktycznych - stanowić negatywną przesłankę dowodową (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2010 r., II UK 218/09; podobnie wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 listopada 2011 r., I UK 164/11).

W ocenie Sądu Okręgowego w przedmiotowej sprawie zarządzenia resortowe mają znaczenie pomocnicze dla ustalenia zakresu i charakteru prac ubezpieczonego – jednak nie tylko w zakresie zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marcu 1985 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego (Dz. Urz. MG. Z 1985 r. nr 1 poz. 1), gdzie w wykazie A dział VI pozycja 7 punkt 2 wskazano prace klejarza (klejenie butaprenem), ale przede wszystkim z uwagi na specyfikę pracy ubezpieczonego (branża i praca w ramach przemysłu lekkiego, a nie hutniczego i maszynowego) zarządzenie nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego (Dz. Urz. MG. Z 1987 r. nr 4 poz. 7), gdzie w wykazie A dział VI pozycja 7 wskazano w punkcie 5 prace przygotowywacza klejów, a w punkcie 6 prace klejarza.

Biorąc pod uwagę fakt, iż pozwany podnosił zarzut rozbieżności pomiędzy nazwami stanowisk pracy zajmowanych przez ubezpieczonego według świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych na k. 6 akt rentowych (prace w klejowniach z użyciem klejów zawierających rozpuszczalniki organiczne) a nazwami stanowiska pracy w przytoczonych wyżej 2 zarządzeniach resortowych (klejarz, przygotowywacz klejów) - wskazać należy w ocenie Sądu Okręgowego, iż pomimo językowej różnicy prace wskazane w w/w zarządzeniach resortowych i rozporządzeniu (zacytowane wprost w w/w świadectwie) odnoszą się do prac tożsamych z faktycznie wykonywanymi przez ubezpieczonego T. N. w spornym okresie czasu pracy, jak to zostało ustalone przez Sąd Okręgowy w przedmiotowym postępowaniu.

Zebrane w przedmiotowym postępowaniu dokumenty wraz z zeznaniami świadków i samego ubezpieczonego tworzą spójną całość pozwalającą na ustalenie rzeczywistego charakteru pracy ubezpieczonego.

Niemożliwe było w ocenie Sądu Okręgowego uczynienie zadość żądaniu ubezpieczonego w zakresie zaliczenia mu do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu od dnia 01 stycznia 1999 r. do dnia 31 sierpnia 2004 r. Z cytowanego bowiem wyżej przepisu art. 184 ust. 1 ustawy w związku z § 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia wynika, iż wymóg wykazania 15 lat pracy w warunkach szczególnych musi być spełniony przez ubezpieczonego ubiegającego się o świadczenie w dniu wejścia w życie ustawy, zgodnie z art. 196 ustawy przypadającym na dzień 01 stycznia 1999 r. Powyższe uniemożliwia zaś zaliczenie do w/w stażu pracy okresów zatrudnienia i wykonywania pracy w warunkach szczególnych po dacie 31 grudnia 1998 r.

Zagadnieniem wymagającym odrębnego omówienia jest kwestia zarzutu pozwanego dotyczącego nie rozwiązania przez ubezpieczonego stosunku pracy.

Niewątpliwie wymóg dokonania rozwiązania stosunku pracy przez ubezpieczonego, ubiegającego się o świadczenie w postaci emerytury w obniżonym wieku z tytułu pracy w warunkach szczególnych, istniał w dacie wydania zaskarżonej decyzji (14 listopada 2012 r.), kiedy obowiązywał przepis art. 184 ust. 2 ustawy w brzmieniu: „Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem”. Jednocześnie podkreślić należy, iż treść powyższej regulacji na mocy ustawy z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2012 r. poz. 637) uległa zmianie z dniem 01 stycznia 2013 r. poprzez usunięcie podkreślonej ostatniej części przepisu. Tym samym z dniem 01 stycznia 2013 r. dla ubiegających się o emeryturę z tytułu pracy w warunkach szczególnych odpadł wymóg rozwiązania stosunku pracy. Powyższe zaś, w przedmiotowej sprawie, w związku z faktem nie rozwiązania stosunku pracy przez ubezpieczonego (co potwierdził na rozprawie – k. 18 akt sprawy), skutkuje przesunięciem w myśl art. 129 ust. 1 ustawy daty przyznania mu wnioskowanego świadczenia emerytalnego – zamiast od daty ukończenia wieku 60 lat (14 listopada 2012 r., jako że spełnił wówczas pozostałe przesłanki) do dnia 01 stycznia 2013 r., kiedy rozwiązanie stosunku pracy nie jest już wymagane i konieczne.

W ocenie Sądu, wobec udowodnienia wykonywania stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych, ubezpieczony T. N. spełnił wszystkie przesłanki dla nabycia emerytury w obniżonym wieku, ponieważ osiągnął 60 rok życia, na dzień złożenia wniosku udokumentował okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze 25 lat, nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego, a także spełnił przesłankę udokumentowania stażu co najmniej 15 lat pracy wykonywanej w szczególnych warunkach.

W konkluzji z wyżej przytoczonych względów Sąd Okręgowy na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. w związku z cytowanymi wyżej przepisami, zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego z dnia 14 listopada 2012 r. i przyznał ubezpieczonemu T. N. prawo do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach od dnia 01 stycznia 2013 r. (tj. pierwszego dnia, w którym według nowego stanu prawnego nie było obowiązku rozwiązania stosunku pracy w celu uzyskania świadczenia emerytalnego). Sąd Okręgowy wziął pod uwagę fakt, iż wniosek o emeryturę ubezpieczony złożył w dniu 10 lipca 2012 r. oraz dyspozycję art. 129 ust. 1 cyt. ustawy, zgodnie z którym świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstawania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca w którym zgłoszono wniosek.

SSO Elżbieta Zabrocka