Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 września 2014r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku Wydział IX Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Magdalena Kiedrowicz - Kopeć

Protokolant: sekretarz sądowy Wioleta Morawska

po rozpoznaniu w dniu 4 września 2014r. w Gdańsku

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G.

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w Z.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Z. na rzecz powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. kwotę 500.000 zł ( pięćset tysięcy złotych ) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 26 stycznia 2011r. do dnia zapłaty,

II.  zasądza od pozwanego (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Z. na rzecz powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. kwotę 34.852,79 zł. ( trzydzieści cztery tysiące osiemset pięćdziesiąt dwa złote siedemdziesiąt dziewięć groszy ) tytułem zwrotu kosztów sądowych i kwotę 7.200 zł. ( siedem tysięcy dwieście złotych ) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt IX GC 25/12

UZASADNIENIE

Powód (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w G. pozwem skierowanym przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w Z. domagał się zasądzenia kwoty 500.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 26 stycznia 2011r. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powód wskazał, iż w dniu 28 maja 2008 r. zawarł z pozwanym umowę, na podstawie której zobowiązany był jako dostawca do wyprodukowania i dostarczenia pozwanemu ( odbiorcy ) napojów spożywczych szczegółowo opisanych w załącznikach do umowy, w ilości 20.000.000 sztuk napojów - ostatecznie ustalonej w aneksie nr (...)` do w/w umowy dostawy z dnia 2 czerwca 2009r. Pozwany z umówionego asortymentu miał prawo wybrać napoje w smakach i rodzajach według swojego wyboru, przy czym w ramach wskazanej liczby sztuk, zamówienie na napoje izotoniczne miało wynieść w tym okresie 10.000.000 sztuk napojów. W celu optymalnego planowania produkcji i realizacji umowy pozwany zobowiązany był do wysyłania powodowi tzw. ,,Prognoz zamówień” na dwa kolejne miesiące trwania umowy, która miały być uaktualniane przez pozwanego co miesiąc. Przy czym podstawą wykonania poszczególnych partii produktów dostawy były tzw. „Zamówienia”, które pozwany zobowiązał się składać na 5 dni roboczych przed terminem odbioru.

Według powoda umowa dostawy realizowana była prawidłowo przez pozwanego zaledwie przez okres pierwszych miesięcy jej obowiązywania. Pierwsze problemy z realizacją umowy pojawiły się już na początku 2009 r., gdy pozwany zaprzestał składania prognoz zamówień oraz samych zamówień. Powód wielokrotnie wzywał pozwanego do prawidłowego wykonywania umowy. Związku z sygnalizowanymi przez pozwanego problemami, strony zawarły dwa aneksy do umowy zmniejszające ilość zamówionych napojów, co jednakże w dalszym ciągu nie doprowadziło do prawidłowego wykonywania umowy przez pozwanego. Z uwagi na powyższe, powód pismem z 21 grudnia 2010 r. odstąpił od umowy dostawy z 28 maja 2008 r.

Ostatecznie w ramach zawartej umowy dostawy, powód z umówionej ilości 20.000.000 sztuk napojów wytworzył, a pozwany odebrał:

- 3.480.240 sztuk napoju izotonicznego(...)

- 208.920 sztuk napoju (...)

łącznie 3.689.160 sztuk.

Powód podkreślił, iż realizował umowę dostawy osobiście do końca roku 2009 r. Następnie zaś w dniu 4 stycznia 2010 r., zawarł z (...) Spółką jawną w G. umowę poddostawy, na podstawie której spółka ta zobowiązana była w okresie od dnia zawarcia umowy do dnia 31 grudnia 2012 r. dostarczyć powodowi 20.000.000 sztuk napojów izotonicznych (...). Ponieważ doszło do rozwiązania umowy dostawy z winy pozwanego, powód nie miał możliwości wykonania swoich zobowiązań umownych względem poddostawcy a w konsekwencji zmuszony był do rozwiązania umowy poddostawy, co też uczynił w dniu 14 stycznia 2011 r. Z uwagi na to, iż poddostawca wyprodukował jedynie 3.689.160 z 20.000.000 sztuk umówionej liczby napojów obciążył powoda odszkodowaniem zryczałtowanym (karą umowną) za niewykonanie umowy poddostawy w wysokości 4.077.710 zł.

Zdaniem powoda wobec częściowego odstąpienia od umowy, przysługują mu względem pozwanego następujące roszczenia odszkodowawcze:

1.  z tytułu utraconych korzyści - w zakresie, w jakim umowa została rozwiązana w wysokości 2.022.498,40 zł,

2.  z tytułu poniesionej szkody rzeczywistej - w zakresie, w jakim powód został obciążony koniecznością zapłaty odszkodowania podwykonawcy w wysokości 4.077.710,00 zł.

Powód wyliczył wysokość poniesionej przez niego szkody jako wartość nieodebranych przez pozwanego napojów w następujący sposób, że:

1.  od liczby sztuk napojów przewidzianych w umowie ilości 20.000.000 sztuk (10.000.000 sztuk napojów izotonicznych) odjął ilość odebranych przez pozwanego napojów otrzymując następujące wartości:

(a)  10.000.000 sztuk napojów izotonicznych - 3.480.240 sztuk zrealizowanych = 6.519.760 sztuk niezrealizowanych,

(b)  10.000.000 sztuk innych napojów - 208.920 sztuk zrealizowanych = 9.791.080 sztuk niezrealizowanych,

2.  następnie powód wyliczył zysk na każdej sztuce napoju odejmując od jego ceny jednostkowej ustalonej w umowie, koszty jakie zostałyby poniesione na jego wyprodukowanie - koszty nabycia towaru od podwykonawcy,

3.  na końcu powód pomnożył zysk jednostkowy poprzez liczbę niezrealizowanych sztuk napojów.

Powód podkreślił, iż z noty księgowej wystawionej przez poddostawcę wynika, iż należna jemu kara umowna została obliczona, jako iloczyn liczby niezamówionych sztuk napojów oraz jednostkowej kary umownej należnej za niezamówienie jednej sztuki napoju. W umowie poddostawy strony ustaliły kary umowne w wysokości 0,25 zł za każdą niewyprodukowaną sztukę napoju będącego napojem izotonicznym, 0,25 zł za każdą niewyprodukowaną sztukę napoju będącego napojem (...).

Zatem łączna wartość uszczerbku jaką poniósł powód wynosi 6.100.208,40 zł. Jednakże w niniejszym postępowaniu, z uwagi na wysokość opłaty sądowej, powód dochodzi jedynie kwoty 500.000 zł, z czego na kwotę tę składa się kwota 250.000 zł z tytułu utraconych korzyści oraz kwota 250.000 zł z tytułu poniesionej rzeczywistej szkody.

W odpowiedzi na pozew pozwany (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Z. wniósł o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów sądowych, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany zarzucił powodowi brak interesu prawnego w dochodzeniu roszczeń objętych pozwem z uwagi na zawezwanie do próby ugodowej przed Sądem Rejonowym dla Krakowa Krowodrzy w Krakowie (sygn. akt I Co 473/12/K), w którym powód domaga się od pozwanego zajęcia stanowiska co do zapłaty kwoty 6.100.208,40 zł, a jednocześnie część tej kwoty dochodzi powód w niniejszym postępowaniu. Zdaniem pozwanego wytoczenie powództwa bez jednoczesnego cofnięcia wniosku o zawezwanie do próby ugodowej pozostaje ze sobą w oczywistej sprzeczności.

Według pozwanego przyczyną braku zamówień były stwierdzone wady napojów dostarczanych przez powoda od 2010 r.

Pozwany zarzucił nadto nieważność zastrzeżenia kary umownej w umowie poddostawcy z powodu jej pozorności, bądź niezgodności z zasadami współżycia społecznego. Według pozwanego zawarcie umowy poddostawy i określenie w niej kary umownej było działaniem celowym i zaplanowanym, mającym służyć wyłącznie wykreowaniu roszczenia z tytułu kary umownej poddostawcy wobec powoda, które to roszczenia miało zostać następnie dochodzone wobec pozwanego w razie odstąpienia od umowy dostawy. Zarówno poddostawca, jak i powód są podmiotami ze sobą powiązanymi. Poddostawca jest jedynym wspólnikiem powoda, a wspólnicy (...)Spółką jawną w G. są jednocześnie członkami zarządu (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G.. Według pozwanego celowość zawarcia umowy poddostawy wydaje się wątpliwa również ze względu na fakt, iż do momentu jej zawarcia, to jest do stycznia 2010 roku, powód nie sygnalizował, by miał problemy z osobistą realizacją umowy dostawy. Pozwany zaprzeczył aby posiadał informacje, iż powód przy realizacji umowy korzystał z usług poddostawców.

Dodatkowo pozwany zwrócił uwagę, że ani umowa dostawy, ani aneks nr l' nie zawierały uregulowań dotyczących możliwości żądania kary umownej w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez pozwanego. W przypadku więc odstąpienia od niej powodowi przysługuje jedynie żądanie naprawienia szkody na zasadach ogólnych, bez możliwości dochodzenia innych roszczeń. Powód zwrócił uwagę, iż kara umowna ustalona została na bardzo wysokim poziomie - 0,25 zł za niewyprodukowaną sztukę, co stanowi aż jedną czwartą ceny jednej sztuki produktu. Ponadto podkreślił, iż powód nie wykazał, aby doszło do zapłacenia owej kary. Jego zdaniem dopóki powód nie dokona świadczenia z tego tytułu na rzecz poddostawcy nie powstanie szkoda po jego stronie. Istniejący stan faktyczny należy określić jako szkoda przyszła.

Ponadto według pozwanego brak jest również adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy zdarzeniem leżącym u źródła odpowiedzialności a szkodą powołaną przez powoda w postaci wartości pieniężnej tej kary umownej. Po pierwsze, pozwany nie został powiadomiony przez powoda o tym, że umowa poddostawy została zawarta, po drugie zaś, na pozwanego nie został w umowie dostawy nałożony obowiązek zapłaty kary umownej odpowiadającej karze umownej zastrzeżonej w umowie poddostawy.

Dalej zdaniem pozwanego powodowi nie przysługuje roszczenie w wysokości 250.000 zł z tytułu utraconych korzyści w związku z odstąpieniem od umowy dostawy lecz jedynie określone roszczenia z tytułu utraconych korzyści w związku z nieodebraniem przez pozwanego określonego rodzaju napojów w określonym czasie, za określoną cenę (jednego z dziewięciu określonego w umowie).

W piśmie z dnia 11 lutego 2013r. stanowiącym załącznik do protokołu rozprawy z dnia 11 lutego 2013r. pozwany zarzucił także brak adekwatności skutku w postawi szkody jaką poniósł powód z zachowaniem pozwanego. Podkreślił, iż umowa dostawy jest umową o osobistym charakterze co oznacza, iż powierzenie przez Dostawcę wykonania obowiązku wytworzenia napojów osobie trzeciej – poddostawcy, jest działaniem, które nie było przewidziane przez strony w chwili zawarcia umowy dostawy. A to w jego ocenie oznacza, iż wszystkie konsekwencje wynikające z faktu zawarcia umowy poddostawy pozostają poza adekwatnym związkiem przyczynowo – skutkowym. Jego zdaniem rzekome obciążenie pozwanego obowiązkiem zapłaty kary umownej nie jest naturalnym i zwykłym następstwem nie wykonania umowy Dostawy zawartej między powodem a pozwanym ale konsekwencją jej nienależytego wykonania przez powoda jako dostawcy, który wbrew zobowiązaniu do osobistego świadczenia przeniósł ten obowiązek na osobę trzecią zawierając niekorzystną dla siebie umowę. To samo zdaniem pozwanego dotyczy rzekomej szkody w postaci utraconych korzyści , która została wyliczona w oparciu o kalkulacje , której głównym elementem jest wysokość ceny ustalonej w umowie poddostawy. Jego zdaniem cena ustalona przez poddostawcę nie jest kryterium, o jakie można opierać wyliczenie szkody.

W toku niniejszego postępowania interwencję uboczną po stronie powodowej wniosła (...)Spółka jawna w G. wnosząc o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 500.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 26 stycznia 2011 r. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz interwenienta ubocznego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Opozycję przeciwko wstąpieniu (...)Spółki jawnej w G. w charakterze interwenienta ubocznego wniósł pozwany zarzucając interwenientowi ubocznemu brak interesu prawnego we wstąpieniu do niniejszego postępowania.

Sąd Okręgowy w Gdańsku postanowieniem z dnia 11 września 2013 r. uwzględnił opozycję pozwanego i nie dopuścił (...)Spółkę jawną w G. do udziału w sprawie w charakterze interwenienta ubocznego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 28 maja 2008r. pomiędzy powodem (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w G. a pozwanym (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w Z. zawarta została umowa dostawy, na mocy której powód zobowiązał się do wyprodukowania i dostarczenia pozwanemu napojów spożywczych szczegółowo opisanych w Dokumentacji oraz Specyfikacji technicznej stanowiącej załącznik nr 1 i 2 do umowy. Zgodnie z umową powód zobowiązał się dostarczyć, a pozwany odebrać produkty w następujących ilościach:

a)  w pierwszym roku obowiązywania umowy 22.000.000 +/- 15% napojów w smakach według własnego wyboru,

b)  w drugim i każdym kolejnym roku obowiązywania umowy w ilości jaka ustalona i zapisana zostanie w aneksie do umowy.

Strony w umowie ustaliły cenę jednostkową produkowanych i dostarczanych napojów w pierwszym roku obowiązywania umowy, zaś cena za produkowane i dostarczane napoje w kolejnych latach miała zostać ustalana w aneksie do umowy.

W celu optymalnego planowania produkcji i realizacji zamówień, pozwany zobowiązał się do 15 dnia kalendarzowego każdego miesiąca wysyłać powodowi na dwa kolejne miesiące prognozę zamówień wskazując w jej treści propozycję zamówień na każdy miesiąc. Powód natomiast w terminie 5 dni roboczych od otrzymania prognozy zamówień zobowiązany był do potwierdzenia gotowości wyprodukowania ilości zawartych w prognozie zamówień. W przypadku gdy prognoza zamówień na jeden miesiąc miała przekroczyć 2.500.000 sztuk napojów, powód miał prawo domówić realizacji zamówienia powyżej ilości 2.5000.000 sztuk lub ustalić nową ilość z pozwanym ( § 3pkt 2 -5 umowy ).

Dowód: umowa dostawy z dnia 28.05.2008 r. wraz z załącznikami, k. 33 – 41.

Zawarta przez strony umowa była prawidłowo realizowana przez pozwanego przez okres kilku pierwszych miesięcy. Problemy z realizacją umowy pojawiły się na początku 2009 r., kiedy to pozwany zaprzestał składania prognoz zamówień oraz samych zamówień. W związku z powyższym powód pismem z dnia 2 kwietnia 2009 r. wezwał pozwanego do prawidłowego wykonywania umowy.

W odpowiedzi pozwany poinformował powoda, iż pojawiło się wiele czynników, których pozwany nie był w stanie przewidzieć w momencie zawierania umowy z powodem, w szczególności zmniejszenie zainteresowania klientów napojami tego typu, niż to jakie zakładał pozwany, zbyt niski poziom dystrybucji oraz nieodpowiedni moment wprowadzania napojów (po sezonie). Jednocześnie pozwany deklarował zainteresowanie dalszą współpracą z powodem, wobec czego zaproponował powodowi, aby zakup 22.000.000 sztuk napojów, który miał się odbyć w 2009 r., przedłużyć do końca grudnia 2010 r.

Dowód: pismo powoda z dnia 2.04.2009 r., k. 28, 29,81,

pismo pozwanego z dnia 9.04.2009 r., k. 82,

pismo powoda z dnia 5.05.2009 r., k. 83,

faks pozwanego z dnia 5.05.2009 r., k. 84.

Problemy pozwanego związane z realizacją zawartej w powodem umowy dostawy doprowadziły do zawarcia przez strony aneksu nr (...) i aneksu nr (...)’, odpowiednio w dniu 2 czerwca 2009 i w dniu 4 stycznia 2010 r. Ostatecznie więc strony aneksem nr (...)’ strony ustaliły, iż w okresie od 4 stycznia 2010r. do 31 grudnia 2012r. powód dostarczy a pozwany odbierze produkty w ilości 20.000.000 sztuk napojów o smakach i rodzajach według wyboru Odbiorcy ( pozwanego ), przy czym zastrzeżono, iż w ramach tego zobowiązania zamówienia na napoje izotoniczne wyniosą w tym okresie minimum 10.000.000 sztuk. Jednocześnie strony postanowiły, iż prognoza zamówień będzie uaktualniania co miesiąc. W przypadku zaś nie uaktualnienia prognozy zamówień, będzie obowiązywała ostatnio złożona przez pozwanego prognoza zamówień.

Dowód: aneks nr (...) z dnia 2.06.2009 r. z załącznikami, k. 42 – 46,

aneks nr (...)’ z dnia 4.01.2010 r. z załącznikami, k. 47 – 62,

zeznania świadka E. W., k. 366 – 369,

zeznania świadka S. Ś., k. 498 – 502,

zeznania powoda J. Z., protokół w wersji elektronicznej, k. 536 –

537.

Powód prowadził działalność produkcyjną do końca 2009 r. i w tym okresie osobiście wykonywał umowę dostawy zawartą z pozwanym. W dniu 29 grudnia 2009r. powód (...) Spółka z o.o. w G. ( wydzierżawiający ) zawarł z (...)Spółką jawną w G. ( dzierżawca ) umowę dzierżawy części przedsiębiorstwa, na mocy której oddał dzierżawcy do korzystania zorganizowaną część prowadzonego przedsiębiorstwa obejmującą zespół składników materialnych i niematerialnych związanych z produkcją wód mineralnych i napoi alkoholowych szczegółowo opisanych w załączniku nr 1 do tej umowy. W związku z zawartą umową dzierżawy z dniem 1 stycznia 2010 r. działalność produkcyjna powoda przejęta została przez (...) Spółkę jawną w G.. Natomiast działalność powoda ograniczona została do działalności dystrybucyjnej produkowanych przez spółkę jawną produktów.

Dowód: zeznania świadka E. W., k. 266 – 368, zeznania świadka T.

Z., k. 494 – 496, zeznania świadka S. M., k. 496 – 498,

zeznania świadka S. Ś., k. 498 – 502, zeznania Prezesa

Zarządu powoda J. Z., protokół w wersji elektronicznej, k. 536 –

537, umowa dzierżawy części przedsiębiorstwa z dnia 29.12.2009 r., k. 231 –

234.

W związku z powyższym w dniu 4 stycznia 2010 r. powód zawarł z (...)Spółką jawną w G. umowę poddostawy, na podstawie której ww. spółka jawna zobowiązała się do dostarczenia powodowi:

a)  w okresie od dnia 4 stycznia 2010 r. do dnia 31 grudnia 2012 r. napojów w ilości 20.000.000 sztuk w rodzajach i smakach według wyboru powoda, przy czym napoje izotoniczne (...)w ramach tego zamówienia miały wynosić przynajmniej 10.000.000 sztuk,

b)  w każdym kolejnym roku obowiązywania umowy w ilości jaka ustalona i zapisana zostanie w aneksie do umowy dostawy.

Strony uzgodniły, iż w okresie obowiązywania umowy, cena za produkowane i dostarczone Produkty ustalana będzie w następujący sposób:

- napój izotoniczny (...)o smakach jagoda, wiśnia , grapefruit, i cytryna - 0,88 zł. netto;

- (...) (...)– 1,07 zł. netto. ( §4 umowy )

W §11 pkt 3 umowy poddostawcy powód zobowiązał się zapłacić Poddostawcy karę umowną w wysokości 0,25 zł za każdy niewyprodukowany produkt w przypadku gdy umowa poddostawy zostanie rozwiązana nie z winy poddostawcy przez upływem okresu jej obowiązywania, z tym że poddostawca będzie miał prawo domagania się od powoda zapłaty kar umownych, gdy suma sztuk napojów objętych poszczególnymi zamówieniami w umówionym okresie realizowania umowy nie osiągnie łącznie 20.000.000 sztuk produktów. Wysokość zaś kary umownej należnej poddostawcy od powoda ustalona została w wysokości 0,25 zł za każdą niezamówioną sztukę napoju z liczby 20.000.000 sztuk.

Dowód: umowa poddostawy z dnia 4.01.2010 r., k. 63 – 66.

Pomimo zawarcia przez strony aneksów do umowy, skutkujących zmniejszeniem ilości mających zostać wyprodukowanych i dostarczonych przez powoda pozwanemu napojów, pozwany w dalszym ciągu miał problemy związane z realizacją postanowień umowy dostawy. Pozwany zarówno zaprzestał odbierania wyprodukowanych przez powoda produktów jak również składania prognoz zamówień oraz zamówień jak i dokonywania zapłaty za dostarczane przez powoda napoje. Powyższy stan rzeczy pozwany usprawiedliwiał gorszą, niż zakładał sprzedażą napojów powoda.

Powód dążąc do polubownego rozwiązania zaistniałej sytuacji wystąpił do pozwanego z propozycją zawarcia kolejnego aneksu do umowy, a nawet możliwości czasowego ograniczenia produkcji. W odpowiedzi pozwany zadeklarował sukcesywne odbieranie napojów wyprodukowanych do końca września 2010 r. oraz z uwagi na bardzo słabą sprzedaż wniósł o nie wznawianie produkcji do czasu otrzymania oficjalnego zamówienia.

Ostatecznie prowadzona pomiędzy stronami korespondencja nie doprowadziła do osiągnięcia kompromisu skutkującego dojściem do zawarcia przez strony kolejnego aneksu do umowy.

Dowód: pismo powoda z dnia 16.09.2010 r., k, 85,

pismo powoda z dnia 17.09.2010 r., k. 86

mail pozwanego z dnia 11.10.2010 r., k. 87,

pismo powoda z dnia 19.10.2010 r., k. 26 – 27, 89 – 90.

pismo powoda z dnia 5.11.2010 r., k. 32, 91, 92,

mail pozwanego z dnia 8.11.2010 r., k. 93.

zeznania świadka E. W., k. 366 – 368,

zeznania świadka J. H., k. 368 – 369,

zeznania świadka S. Ś., k. 498 – 502,

zeznania powoda J. Z., protokół w wersji elektronicznej, k. 536 –

537.

W związku z powyższym powód w dniu 14 grudnia 2010 r. wystosował do pozwanego wezwanie do wykonania umowy dostawy, w szczególności do dokonania płatności za wystawione faktury VAT, do dnia 17 grudnia 2010 r. wzywając jednocześnie pozwanego do zapłaty kwoty 675.690,30 zł. W piśmie tym powód zakreślił dzień 17 grudnia 2010r. jako ostateczny termin na realizację postanowień umowy dostawy, zastrzegając, że w razie bezskutecznego upływu tego terminu odstąpi od Umowy dostawy.

Wobec nie przystąpienia pozwanego do realizacji umowy oraz braku jego reakcji na wystosowane wezwania do wykonania umowy dostawy, powód w piśmie z dnia 21 grudnia 2010 r. złożył oświadczenie o odstąpieniu od umowy, wskazując jako przyczynę odstąpienia od umowy nie realizowanie przez pozwanego warunków wiążącej strony umowy, a w szczególności nie przedstawiania prognoz zapotrzebowania na napoje, składania zamówień, zaprzestania dokonywania odbioru towarów oraz regulowania wymagalnych płatności. Pismo zawierające oświadczenie o odstąpieniu zostało doręczone pozwanemu w dniu 27 grudnia 2010r. ( okoliczność bezsporna k 122 )

Dowód: wezwanie do wykonania umowy z dnia 14.12.2010 r. wraz z dowodem

nadania, k. 94 – 96, wypowiedzenie umowy z dnia 21.12.2010 r. wraz z

dowodem nadania, k. 98 – 100.

W związku dokonanym przez powoda wypowiedzeniem łączącej strony umowy dostawy, w dniu 31 grudnia 2010 r. powód odstąpił w trybie natychmiastowym od zawartej z (...)Spółką jawną w G. umowy poddostawy wnosząc o wstrzymanie wszelkiej produkcji produktów spożywczych przeznaczonych docelowo dla pozwanego.

Następnie (...)Spółka jawna w G. obciążyła powoda karą umowną w wysokości 4.077.710 zł, wystawiając z tego tytułu w dniu 4 stycznia 2011 r. notę obciążeniową nr (...).

Dowód: odstąpienie od umowy poddostawy, k. 67,

nota obciążeniowa nr (...) z dnia 4.01.2011 r., k. 68,

zeznania świadka J. H., k. 368 – 396,

zeznania świadka T. Z., k. 494 – 496,

zeznania świadka S. M., k. 496 – 498,

zeznania świadka S. Ś., k. 498 – 502,

zeznania powoda J. Z., protokół w wersji elektronicznej, k. 536 –

537.

Następnie w dniu 10 stycznia 2011 r. powód wystosował do pozwanego ostateczne wezwanie do zapłaty kwoty 6.181.934,20 zł w nieprzekraczalnym terminie do dnia 25 stycznia 2011 r.

W dniu 14 stycznia 2011 r. doszło pomiędzy stronami do spotkania, celem wypracowania wspólnego porozumienia, na którym to spotkaniu strony nie osiągnęły kompromisu. W tym samym dniu powód wystawił notę obciążeniową nr (...) tytułem odszkodowania za szkodę jaką poniósł wskutek odstąpienia od umowy z przyczyn leżących po stronie pozwanego tj. braku realizacji warunków umowy i obciążył pozwanego z tego tytułu kwotą 6.100.208,40 zł na którą to kwotę składała się:

- kwota 2.022.498,40 zł tytułem utraconych korzyści z powodu niezrealizowania umowy dostawy,

- kwota 4.077.710 zł tytułem poniesionej szkody rzeczywistej, w zakresie w jakim powód został odciążony karą umowną przez poddostawcę.

Dowód: wezwanie do zapłaty z dnia 10.01.2011 r. wraz z dowodem nadania k. 16 – 18,

odpis protokołu ze spotkania z dnia 14.01.2011 r., k. 101- 102,

nota obciążeniowa nr (...) z dnia 14.01.2011 r., k. 69.

Powód w ramach zawartej z pozwanym umowy z umówionej ilości produktów wytworzył, a pozwany odebrał:

-

3.480.240 sztuk napoju izotonicznego(...)

-

208.920 sztuk napoju (...),

w łącznej ilości 3.689.160 – sztuk.

Według powoda koszt wyprodukowania napojów serii (...)o smaku jagodowym, cytrynowym i grejpfrutowym kształtował się w wysokości 0,56 zł zaś dla smaku wiśniowego kształtował się w wysokości 0,58 zł, natomiast dla napoju (...)kształtował się w wysokości 0,73 zł. Powód zaś od swojego poddostawcy nabywał napoje z serii (...)w wysokości 0,88 zł za sztukę zaś napój (...)w wysokości 1,07 zł.

Dowód: zestawienie zrealizowanych dostaw na rzecz pozwanego, k. 70 – 79,

kalkulacje kosztów produkcji (2x), k. 235 – 236,

specyfikacja napojów (...)k. 276 – 279,

receptury napojów (2x), k. 280 – 295,

faktury VAT źródłowe, k. 237 – 276.

W trakcie związania stron umową dostawy, pozwany zgłaszał reklamacje powodowi reklamacje co do złej jakości produkowanych i dostarczanych przez powoda napojów.

Przeprowadzane przez powoda postępowania reklamacyjne nie potwierdziły zasadności zgłaszanych przez pozwanego zarzutów.

Dowód: pismo A. B. (z T. customer service centre) z 8 lutego

2011 r., k. 160, pismo K. E. (z T. customer service centre) z

14 września 2010 r., k. 161, pismo M. B. (z T. customer service

centre) z 28 października 2010r., k. 162, protokół reklamacji jakościowej nr

(...) z 20 października 2010 r., k. 163, protokół reklamacji jakościowej

nr (...) z 20 października 2010 r., k.164, formularz decyzji o wycofaniu

wyrobu z rynku z 14 stycznia 2011 r., k. 165 – 166, pismo pozwanego z 24

stycznia 2011 r., k. 167 sprawozdanie nr (...) wykonane przez

wojewódzką stację sanitarno – epidemiologiczną, w B. z 29 grudnia

2010 r., 168 – 169, ocena wyników dot. sprawozdania nr (...) z 30

grudnia 2010 r. k. 170, ocena wyników dot. sprawozdania nr (...) z 3

stycznia 2011 r. k. 171, pismo pozwanego z 18 stycznia 2011 r., k. 172,

formularz powiadomienia o niebezpiecznych produktach żywnościowych i

środkach żywienia zwierząt (...) z 5 stycznia 2011 r., k. 173, ko respondencja

mailowa z dnia 15 marca 2010; 14 października 2010; 8,10,16 i 17 listopada

2010, k. 174 – 180, zeznania świadka E. W., k 366 – 369, zeznania

świadka L. O. k. 369 – 371, skrócony protokół w wersji elektronicznej, k.

687 – 688, zeznania świadka S. Ś., k. 498 – 502,

korespondencja mailowa, k. 199 – 210, zeznania pozwanego – prezesa zarządu

P. K., skrócony protokół w wersji elektronicznej, k. 636 – 537.

Pozwana spółka w 2010 r. podjęła działania zmierzające do zmodernizowania swojej linii produkcyjnej do rozpoczęcia produkcji napojów (...) Produkcja tych napojów rozpoczęta została przez pozwaną spółkę w 2011 r.

Dowód: zeznania pozwanego prezesa zarządu P. K., skrócony

protokół w wersji elektronicznej, k. 636 – 537.

Wnioskiem z dnia 4 stycznia 2012 r. powód wystąpił do Sądu Rejonowego dla Krakowa-Krowodrzy w Krakowie z wnioskiem o zawezwanie pozwanego do próby ugodowej, które to postępowanie nie doprowadziło do zawarcia przez strony ugody.

Dowód: wniosek powoda o zawezwane do próby ugodowej, k. 147 – 155,

pismo pozwanego stanowiące odpowiedź na wniosek powoda wraz z

dowodem nadania, k. 156 – 159,

wezwanie na posiedzenie Sądu, k. 181.

Wysokość szkody stanowiącej utracony zysk (...) Sp. z o.o. powoda, gdyby nie została zawarta umowa z poddostawcą z dnia 4.01.2010r. i w okresie od dnia 4.01.2010r. do 31.12.2012r. a spółka produkowałaby wyroby objęte aneksem nr (...) do umowy z dnia 28 maja 2008r. dla (...) Sp. z o.o. w wysokości 6.519.760 sztuk napojów izonomicznych i 9.791.080 sztuk napojów (...)wyniosłaby łączenie 5.955.363,99 zł w tym: w 2010 r. - 1.096.317,97 zł, w 2011 r. - 2.310.194,38 zł a w 2012 r. - 2.548.851,31 zł.

Jednostkowy koszt produkcji napojów(...)i (...), jakie poniosła (...)Spółka jawna w G., w okresie do 31 grudnia 2012 r., wyniósł:

dla napojów izonomicznych:

- w 2011 r. – 0,71 zł/szt,

- w 2012 r. – 0,73 zł/szt,

dla napojów (...):

- 2010 r. – 0,86 zł/szt,

- 2011 r. – 0,89 zł/szt,

- 2012 r. – 0,90 zł/szt.

Dla ustalenia utraconych zysków wzięto pod uwagę hipotetyczne przychody ze sprzedaży napojów w cenach wynikających z zawartej umowy dostawy po uwzględnieniu współczynnika wzrostu cen publikowanego przez GUS. Do kosztów uzyskania przychodów wliczono koszty zmienne (koszty surowców, opakowań i wydziałowe). Wzięto również pod uwagę bezsprzeczny fakt poniesienia kosztów wygaszenia produkcji przez (...)Spółkę jawną w G..

Dowód: pisemna opinia biegłego, k. 747 – 760, ustna opinia uzupełniająca,

skrócony protokół w wersji elektronicznej, k. 827 – 828.

Sąd zważył, co następuje:

Tytułem wstępu podkreślenia wymaga, iż z uwagi to, iż pozew w niniejszej sprawie został wniesiony w dniu 16.01.2012r. Sąd rozpoznawał ją przy zastosowaniu przepisów o postępowaniu w sprawach gospodarczych tj. art. 479 §1 i następnych k.p.c., które obowiązywały do dnia 2 maja 2012 r. Przepisy te zostały wprawdzie uchylone przez art. 1 pkt. 46 ustawy z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2011.233.1381), jednakże zgodnie z przepisem przejściowym tej ustawy (art. 9) pozostały w mocy w stosunku do postępowań wszczętych przed dniem jej wejścia w życie.

Na marginesie wskazać również należy, iż Sąd oddalając wniosek powoda o przekazanie sprawy do rozpoznania do Sądu Okręgowego w Warszawie miał na uwadze następujące okoliczności. Z uzasadnienia pozwu wynika, iż powództwo wytoczone zostało przez powoda według § 12 ust. 4 łączącej strony umowy dostawy, zgodnie z którym strony poddały wszelkie spory jakie wynikną na tle wykonania umowy, pod rozstrzygnięcie sądowi rzeczowo właściwemu dla siedziby powoda. Pozwany w odpowiedzi na pozew podniósł zarzut niewłaściwości miejscowej Sądu Okręgowego w Gdańsku wskazując, iż w pierwotnym brzmieniu klauzuli prorogacyjnej siedziba sądu właściwego rzeczowo do rozpoznania wszelkich sporów mogących powstać na tle wykonania umowy określona została jako (...). Następnie w umowie siedziba ta została przekreślona i w miejsce słów (...) wpisano ,,powoda”. Według pozwanego skreślenie pierwotnego brzmienia umowy prorogacyjnej i dokonanie zmiany wymagają konsensusu stron. Natomiast oświadczenie to nie zostało złożone przez strony, gdyż podpis D. G. znajdujący się obok zmienionej klauzuli prorogacyjnej nie stanowi oświadczenia woli pozwanego, wobec braku upoważnienia do samodzielnej reprezentacji pozwanego.

W ocenie Sądu powyższe stanowisko pozwanego nie zasługiwało na uwzględnienie albowiem siedziba powoda mieści się w G.. Zatem niezależnie od podniesionych przez pozwanego zarzutów, oznaczona w klauzuli prorogacyjnej siedziba sądu właściwego do rozpoznania sporów wynikłych na tle wykonania umowy, określona jako (...) czy też następnie uzależniona od siedziby powoda, sprowadza się do tego, iż sądem właściwym do rozpoznania niniejszej sprawy jest Sąd Okręgowy w Gdańsku.

Powyżej przedstawiony stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o przedłożone przez strony dokumenty, których prawdziwość i autentyczność nie była kwestionowana przez żadną z nich. Sąd nie znalazł również z urzędu podstaw do zakwestionowania prawdziwości i autentyczności przedstawionych dokumentów. W ocenie Sądu dokumenty te zawierają spójne informacje oraz korespondują z zebranym w sprawie materiałem dowodowym. Ocena wartości poszczególnych dowodów przedłożonych w toku postępowania podlegała ocenie zgodnie z obowiązującą w postępowaniu cywilnym zasadą rozkładu ciężaru dowodu.

Ustalając stan faktyczny Sąd nie znalazł podstaw do kwestionowania zeznań świadków: E. W., L. E., J. H., L. O., T. Z., S. M., S. Ś. oraz powoda J. Z.. Sąd doszedł do wniosku, iż są one logiczne, wyczerpujące i wewnętrznie spójne.

Oceniając natomiast zeznania słuchanego za pozwanego – prezesa zarządu pozwanej spółki (...) Sąd wziął pod uwagę, iż ten na stanowisko prezesa zarządu pozwanej spółki został powołany około 1,5 roku przed datą przesłuchania, poprzednio będąc jej pracownikiem. Nie posiadał więc wiedzy na temat negocjacji związanych z zawarciem przez strony umowy dostawy. Sąd uwzględnił więc zeznania P. K. jedynie w części, w której wskazał od kiedy pozwana spółka rozpoczęła produkcję napojów izonomicznych oraz odnośnie zgłaszanych przez nią reklamacji na dostarczane przez powoda napoje i skutku ich rozpoznania. Sąd natomiast pominął jego zeznania w pozostałej w części, albowiem odnosiły się one do kalkulacji kosztów dostarczanych przez powoda produktów, co ostatecznie było przedmiotem opinii biegłego.

Reasumując Sąd przypisał walor wiarygodności zeznaniom w/w świadków, strony powodowej i strony pozwanej w zakresie zgodnym z ustalonym stanem faktycznym. Ich zeznania znalazły bowiem w tym zakresie odzwierciedlenie w treści złożonych dokumentów oraz wzajemnie się uzupełniały i korespondowały ze sobą.

Sąd pominął natomiast przy ustalaniu stanu faktycznego zeznania świadka T. S., gdyż wskazywane przez świadka informacje były zbyt ogólnikowe. Świadek zasłaniała się niepamięcią istotnych informacji potrzebnych do rozstrzygnięcia niniejszego sporu.

Sąd uwzględnił pisemną opinię wraz z ustną opinią uzupełniającą sporządzoną przez biegłego sądowego w zakresie rachunkowości H. W.. W ocenie Sądu opinie te są rzetelne, a z ich treści wynika, że sporządzone zostały na skutek szczegółowej i wszechstronnej analizy przedłożonych dokumentów księgowych , zgodnie z zasadami sztuki, solidnie i drobiazgowo. Zawarte w nich wnioski zostały logicznie uzasadnione. Są przejrzyste. Według Sądu biegła ustosunkowała się należycie do tezy dowodowej wskazanej w postanowieniu o dopuszczeniu dowodu. Ponadto opinie te zostały sporządzone przez osobę posiadającą fachową wiedzę i w sposób zgodny z przepisami i brak jest podstaw do zakwestionowania ich wiarygodności. Wnioski zawarte w opinii stały się miarodajną podstawą do ustalenia wysokości poniesionej przez powoda szkody na skutek nienależytego wykonania przez pozwanego łączącego strony umowy dostawy.

Sąd uwzględnił wnioski dowodowe powoda zawarte w piśmie procesowym z dnia 28 lutego 2012 r. uznając, iż wykazał on potrzebę ich powołania na tym etapie postępowania zgodnie z dyspozycją art. 479 ¹² § 1 kpc. Zdaniem Sądu konieczność powołania dowodów dołączonych do ww. pisma powoda powstała dopiero po zapoznaniu się ze stanowiskiem pozwanego zaprezentowanym w odpowiedzi na pozew.

Sąd działając na mocy art. 479 ¹⁴ § 1 kpc dopuścił również wniosek dowodowy pozwanego złożony na rozprawie w dniu 4 września 20104 r., tj. oświadczenia pozwanego z dnia 3 września 2014 r. o wypowiedzeniu umowy. Powyższy dowód dotyczył czynności prawnej, którą podjął pozwany w dniu 3.09.2014r. wobec czego należało uznać, że nie jest spóźniony w świetle powołanego powyższej przepisu. Jednocześnie przy ustalaniu stanu faktycznego dowód ten został przez Sąd pominięty, gdyż okoliczność złożenia przez pozwanego w dniu 3.09.2014r. oświadczenia o odstąpieniu od umowy dostawy z dnia 28.05.2008r. nie miała wpływu na wynik rozstrzygnięcia sprawy albowiem łącząca strony umowa wygasła na skutek skutecznego odstąpienia od niej przez powoda w piśmie z dnia 21 grudnia 2010r. Pozwany zresztą w toku niniejszego postępowania nigdy wcześniej nie zarzucał nieskuteczności złożonego przez powoda w dniu 21.012.2012r. oświadczenia o odstąpieniu od tej umowy i jej wygaśnięcia na skutek tego oświadczenia. Twierdzenia pozwanego w tym zakresie sformułowane dopiero na rozprawie w dniu 4.09.2014r. Sąd uznał za spóźnione. W konsekwencji Sąd oddalił również wniosek pozwanego o dopuszczenie dowodu z dokumentu doręczenia powodowi oświadczenia pozwanego z dnia 3 września 2014 r. w terminie publikacyjnym lub późniejszym jako nie mający znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

Przechodząc do merytorycznej oceny zasadności roszczeń pozwu podkreślić należy, iż bezsporne między stronami było to, iż w dniu 28 maja 2008 r. zawarły one umowę na podstawie której powód zobowiązał się do wyprodukowania i dostarczenia pozwanemu napojów spożywczych szczegółowo opisanych w Dokumentacji oraz Specyfikacji technicznej stanowiącej załącznik nr 1 i 2 do umowy. Niewątpliwie więc łączącą strony umowę zakwalifikować należy jako umowę dostawy uregulowaną w art. 605 k.c., zgodnie z którym przez umowę dostawy dostawca zobowiązuje się do wykonania i dostarczenia określonych w umowie rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku oraz do ich dostarczenia częściami albo periodycznie, a odbiorca zobowiązuje się do odebrania tych rzeczy i co zapłacenia ceny. Treść umowy dostawy określa jej definicja - po stronie dostawcy jest to wytworzenie rzeczy i dostarczenie ich okresowo zaś po stronie odbiorcy jest to odebranie wytworzonych rzeczy i zapłacenie ceny. Tak więc stronami tej umowy są: dostawca - podmiot przyjmujący dostawę i odbiorca - podmiot na rzecz którego dostawa jest realizowana. Dostawcą może być producent rzeczy przyszłych, oznaczonych co do gatunku, dostarczonych częściami albo periodycznie. Nie oznacza to jednak, jak chce tego pozwany , iż świadczenie dostawcy jest świadczeniem osobistym. Sąd orzekający w niniejszej sprawie podziela w całości, uwzględniające funkcje umowy dostawy w obrocie gospodarczym, aktualnie prezentowane w doktrynie ( System Prawa Prywatnego pod redakcją J. Rajskiego Instytut Nauk Prawnych CH Beck Zobowiązania Rozdział II Dostawa str.215-225 ) stanowisko ,iż dostawca może realizować przedmiot umowy z pomocą pracujących dla niego osób trzecich, nie wykonując przedmiotu umowy osobiście jednakże zań jako strona umowy – odpowiadając. Za przyjęciem takie stanowiska przemawiają poza potrzebami obrotu gospodarczego w gospodarce wolnorynkowej określone przepisami art. 605- 612 elementy przedmiotowo i podmiotowo istotne tej umowy. Zwrócić należy uwagę, iż składniki podmiotowo istotne są w przepisach o umowie dostawy podkreślone poprzez odwołanie się do zastrzeżenia stosowania własnych surowców odbiorcy i dostarczenia własnej dokumentacji technologicznej a nie poprzez obowiązek osobistego świadczenia dostawcy.

Funkcją jaką ma pełnić umowa dostawy jest związanie kontrahentów w obrocie gospodarczym umową( i tak w okolicznościach rozpoznawanej sprawy ), która ma umożliwić podjęcie się dopiero wyprodukowania rzeczy z zapewnieniem sobie wpływu na przebieg produkcji. Wyraża się to, np. w procesie wytwarzania możliwością umówienia się co do dostarczenia surowców , określenia sposobu produkcji, udzielania wskazówek dostawcy i.t.p.

Te wszystkie względy prowadzą do wniosku, iż powód w celu realizacji zawartej z pozwanym umowy miał prawo posłużyć się poddostawcą pozostając jednocześnie stroną umowy odpowiedzialną za prawidłowe i terminowe wykonanie umowy dostawy.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy Sąd zwrócił uwagę, iż jak wynika z poczynionych ustaleń faktycznych, powód w celu wykonania przedmiotu łączącej z pozwanym umowy dostawy, w dniu 4 stycznia 2010 r. zawarł z (...)Spółką jawną w G. umowę poddostawy. Zawarcie powyższej umowy podyktowane było faktem zakończenia prowadzenia przez powoda działalności produkcyjnej z końcem 2009 r. i przejęciem z dniem 1 stycznia 2010 r. działalności produkcyjnej powoda przez (...)Spółkę jawną w G. w oparciu o zawartą umowę dzierżawy części przedsiębiorstwa powoda. Od 1 stycznia 2010 r. działalność powoda sprowadzała się do działalności dystrybucyjnej produkowanych przez spółkę jawną produktów.

Jak była o tym mowa w wcześniejszych rozważaniach Sąd orzekający w niniejszej sprawie podzielając stanowisko doktryny, iż umowa dostawy nie zakłada osobistego świadczenia dostawcy doszedł do wniosku, iż zawarcie przez powoda umowy poddostawcy nie stało w sprzeczności z treścią art. 605 kc. a w konsekwencji nie prowadziło do uznania, iż powód w sposób nienależyty wykonywał zawartą z pozwanym umowę. Wbrew twierdzeniom pozwanego, dla skuteczności jej zawarcia nie była również potrzebna zgoda pozwanego. Wprawdzie w § 8 ust. 1 umowy dostawy strony postanowiły, iż powód uprawniony jest do przeniesienia praw i obowiązków z niniejszej umowy na rzecz osoby trzeciej wyłącznie po uzyskaniu uprzedniej pisemnej zgody pozwanego. Jednakże w ocenie Sądu zawarcie umowy poddostawy pomiędzy (...)Spółką jawną w G. nie doprowadziło do przeniesienia na poddostawcę żadnych obowiązków ani praw wynikających z umowy dostawy. Stroną umowy dostawy pozostał bowiem nadal powód, zobowiązany do wyprodukowania i dostarczenie pozwanemu produktów-napojów zgodnie z zawartą umową.

W ocenie Sądu o zobowiązaniu powoda do osobistego wyprodukowania określonych umową napojów nie świadczą również użyte w §1 umowy dostawy a następnie w aneksach sformułowania „ dostawca zobowiązuje się wyprodukować i dostarczyć”. Powyższe sformułowanie jest powtórzeniem unormowania przyjętego w kodeksowej definicji umowy dostawy. Nie można zgodzić się też z pozwanym, iż zgodnym zamiarem stron w chwili zawarcia umowy i aneksów do niej a w szczególności aneksu (...)` było zobowiązanie powoda do osobistego wyprodukowania określonych umową napojów. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy wskazuje, iż o takiej intencji po stronie powoda niewątpliwie nie mogło być mowy w chwili podpisywania aneksu (...)` w dniu 4.01.2008r. W tym dniu powód bowiem nie miał możliwości osobistego wyprodukowania napojów albowiem wcześniej 29.12.2009r zawarł umowę dzierżawy części przedsiębiorstwa obejmującą zespół składników materialnych i niematerialnych związanych m.in. z produkcją wód mineralnych a nadto w dniu 4.01.2010 r. umowę poddostawcy. Te okoliczności zaś wskazują, iż intencją powoda przy zawieraniu z pozwanym aneksu (...)` do umowy dostawy nie było osobiste wyprodukowanie napojów. Skoro intencja pozwanego była inna należało dojść do wniosku, iż strony w tej kwestii nie porozumiały się a to z kolei oznacza , iż brak jest podstaw do uznania , iż cel zawartej umowy był odmienny od jej treści wyrażonej na piśmie. W konsekwencji zdaniem Sądu dla oceny realizacji praw i obowiązków każdej ze stron umowy odpowiednie zastosowanie znajdują przepisy art. 605 i następnych k.c..

Zgromadzonych w sprawie dowody potwierdzają natomiast twierdzenia powoda, iż pozwany naruszył wynikające z umowy obowiązki. Przesłuchani przez sąd świadkowie oraz korespondencja prowadzona między stronami w sposób nie budzący wątpliwości potwierdza, iż pozwany zaledwie po kilku miesiącach od dnia zawarcia umowy w sposób nienależyty realizował jej postanowienia, mianowicie nie składał prognoz zamówień ani samych zamówień, w późniejszym okresie zaniechał również odbioru dostarczanych przez powoda napojów i zapłaty ceny. Mimo, iż powód wykazał wiele dobrej woli prowadząc z pozwanym negocjacje i doprowadzając do zawarcia dwóch aneksów do umowy dostawy – pozwany w dalszym ciągu nie wywiązywał się z przyjętych na siebie obowiązków. Pozwany nie wykazał zaś, aby powstrzymał się z realizacją umowy z uwagi na wady dostarczanych przez powoda napojów. Przeprowadzone w sprawie dowody nie potwierdziły zarzutów pozwanego w tym zakresie a to na nim jako stronie wywodzącej korzystne dla siebie skutki prawne z tych faktów spoczywał stosownie do treści art. 6 k.c. ciężar dowodu. Przedstawione przez pozwanego zarzuty okazały się zatem gołosłowne.

W ocenie Sądu brak składania przez pozwanego prognoz zamówień i samych zamówień należało potraktować jako zwłokę pozwanego w wykonaniu zobowiązania wynikającego z umowy dostawy ( umowy wzajemnej ) a to oznacza , iż powód uprawniony był w oparciu o treść przepisu art. 491 §1 k.c. do wyznaczenia pozwanemu dodatkowego odpowiedniego terminu do wykonania zobowiązania pod rygorem odstąpienia od umowy. Co też powód uczynił. Najpierw w piśmie z dnia 5 listopada 2010r. wyznaczył pozwanemu termin do wykonania umowy poprzez określenie liczby towarów najbliższej partii dostawy w terminie do dnia 9 listopada 2010r. a następnie w piśmie z dnia 14 grudnia 2010r. wezwał pozwanego do wykonania umowy dostawy ( tj. do złożenia zapotrzebowania na produkty, zamówień oraz odbioru towarów oraz zapłaty należności za dostarczony towar w kwocie 675.690,30 zł. ) wyznaczając termin na realizację jej postanowień do dnia 17 grudnia 2010 r. Zebrane w sprawie dowody wskazują, iż pomimo upływu zakreślonych terminów pozwany nie przystąpił do realizacji postanowień umowy.

W konsekwencji po stronie powoda powstało prawo do złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy dostawy co też powód uczynił w piśmie z dnia 21.12.2010r. Wobec spełnienia przesłanek określonych art. 491§1 k.c. zdaniem Sądu złożone przez powoda oświadczenie o odstąpieniu od umowy z chwilą kiedy doszło do adresata - pozwanego tj. w dniu 27.12.2010r było skuteczne i doprowadziło do wygaśnięcia łączącej strony umowy dostawy w części dotychczas nie wykonanej i to ze skutkiem od chwili jej zawarcia.

W ramach łączącej strony umowy dostawy powód bowiem z umówionej ilości produktów wytworzył, a pozwany odebrał 3.480.240 sztuk napoju izotonicznego(...)i 208.920 sztuk napoju (...). Częściowe wykonanie przez strony umowy dostawy umożliwiło powodowi odstąpienie od niewykonanej części umowy w świetle art. 491 § 2 kc, zgodnie z którym jeżeli świadczenia obu stron są podzielne, a jedna ze stron dopuszcza się zwłoki tylko co do części świadczenia, uprawnienie do odstąpienia od umowy przysługujące drugiej stronie ogranicza się, według jej wyboru, albo do tej części, albo do całej reszty niespełnionego świadczenia, który to przepis znajduje zastosowanie wyłącznie do umów, w których oba wzajemne świadczenia są podzielne. W wyroku Sądu Najwyższego z 15 maja 2007 r. (V CSK 30/07, OSP 2008, z. 12, poz. 127, z glosą aprobującą M. Warcińskiego) wyrażony został pogląd, że art. 491 § 2 k.c. odnosi się także do zobowiązań ciągłych, ponieważ świadczenia ciągłe są podzielne pod względem czasu.

W okolicznościach rozpoznawanej sprawy należało dojść do wniosku , iż z uwagi na częściowe wykonanie umowy dostawy , która jest świadczeniem podzielnym na skutek złożonego przez powoda oświadczenia umowa dostawy uległa rozwiązaniu w części nie wykonanej przez powoda.

Stosownie do treści art. 494 k.c. strona, która odstępuje od umowy wzajemnej, obowiązana jest zwrócić drugiej stronie wszystko co otrzymała od niej na mocy umowy; może żądanie tylko zwrotu tego co świadczyła, lecz również naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania.

W niniejszym procesie powódka domaga się naprawienia szkody wynikłej z niewykonania winy pozwanego zobowiązania wynikającego z umowy dostawy. Powódka twierdziła , iż poniosła szkodę z tytułu utraconych korzyści w wysokości 2.022.498,40 zł oraz szkodę rzeczywistą - w zakresie, w jakim została obciążona koniecznością zapłaty odszkodowania podwykonawcy w wysokości 4.077.710,00 zł. Przy czym roszczenie dochodzone niniejszym pozwem zostało ograniczone do kwoty 250000 zł. z każdego z tych tytułów.

W ocenie Sądu przedłożone przez powoda dowody oraz przeprowadzony przez Sąd dowód z opinii biegłego wykazały, iż powód na skutek nienależytego wykonania umowy , a w konsekwencji odstąpienia od niej poniósł szkodę majątkową a kwoty jakich domaga się w niniejszym procesie mieszczą się w granicach poniesionej szkody. Spełnione też zostały wszystkie przesłanki określone art. 361 k.c. dla ustalenia istnienia, wysokości i adekwatnego związku przyczynowego między zawinionym działaniem pozwanego ( brakiem realizacji postanowień umowy ) a wyrządzoną powodowi szkodą.

Szkodą jest uszczerbek (najczęściej majątkowy) w dobrach prawnie chronionych osoby poszkodowanej. W myśl art. 361 § 2 k.c. szkoda obejmuje zarówno stratę rzeczywistą, jak i korzyści, które uprawniony mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. W doktrynie i orzecznictwie konsekwentnie wskazuje się, iż wykazanie szkody w postaci utraconych korzyści z natury rzeczy ma charakter hipotetyczny. Dla przyjęcia, że szkoda tego rodzaju powstała, konieczne jest jednak wykazanie tak dużego prawdopodobieństwa osiągnięcia korzyści majątkowej przez poszkodowanego, że rozsądnie rzecz oceniając, można stwierdzić, iż poszkodowany na pewno uzyskałby korzyść, gdyby nie wystąpiło zdarzenie, w związku z którym ten skutek był niemożliwy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2005 roku, V CK 426/04, LEX nr 147221; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 2004 roku, III CK 495/02, LEX nr 164003). Powód winien w takim przypadku wykazać, iż gdyby nie działanie pozwanego, spodziewane korzyści zostałyby przez niego osiągnięte (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 czerwca 2001 r., IV CKN 382/00, LEX nr 52543). Nie jest wystarczające wykazanie samego zamiaru osiągania określonych korzyści.

Zdarzeniem, z którym ustawa łączy obowiązek odszkodowawczy, może być zarówno zachowanie człowieka, jak i innego rodzaju zdarzenia. Pomiędzy zdarzeniem, z którym ustawa łączy obowiązek odszkodowawczy, a szkodą zachodzić musi związek przyczynowy. Związek przyczynowy winien być przy tym adekwatnym, normalnym związkiem przyczynowym. Zgodnie z teorią przyczynowości adekwatnej, związek przyczynowy zachodzi, gdy dane zdarzenie (przyczyna) jest koniecznym warunkiem wystąpienia drugiego zdarzenia (skutku), co oznacza, że bez pierwszego zdarzenia, drugie zdarzenie w ogóle by nie nastąpiło.

Jak wskazał powód w pozwie, jego szkodę stanowią utracone korzyści jakie uzyskałby w przypadku prawidłowej i pełnej realizacji umowy dostawy. Korzyścią tą jest zysk, który zostałby osiągnięty z pełnej dostawy 20.000.000 sztuk napojów określonych w umowie, określając jej wysokości na kwotę 2.022.498,40 zł, wyliczając ją w następujący sposób:

1. od przewidzianej w umowie ilości 20.000.000 sztuk (10.000.000 sztuk napojów izotonicznych) odjął ilość odebranego przez pozwanego towaru otrzymując następujące wartości:

(a) 10.000.000 sztuk napojów izotonicznych - 3.480.240 sztuk zrealizowanych = 6.519.760 sztuk niezrealizowanych,

(b) 10.000.000 sztuk innych napojów - 208.920 sztuk zrealizowanych = 9.791.080 sztuk niezrealizowanych.

2. następnie powód wyliczył zysk na każdej sztuce napoju odejmując od jego ceny jednostkowej ustalonej w umowie, koszty jakie zostałyby poniesione na jego wyprodukowanie - koszty nabycia towaru od podwykonawcy,

3. na końcu powód pomnożył zysk jednostkowy poprzez liczbę niezrealizowanych sztuk.

W ocenie Sądu dokonane przez powoda wyliczenia utraconych korzyści nie budzą wątpliwości. Znajduje ono potwierdzenie w przedłożonych dowodach. Jest rachunkowo prawidłowe. Skoro ( o czym była o tym mowa we wcześniejszych rozważaniach ) powód mógł realizować umowę dostawy przy pomocy osób trzecich, w tym przy pomocy poddostawcy to wskazany przez powoda sposób wyliczenia szkody polegający na wyliczeniu wartości nie dostarczonych pozwanemu napojów pomniejszonej o wartość kwot jakie powód zapłaciłby za ich wyprodukowanie poddostawcy oraz koszt zakupu surowców stanowi utraconą korzyść powoda na skutek odstąpienia od umowy. Taki sposób wyliczenia utraconych korzyści Sąd uznał za prawidłowy i uzasadniony. Zgłaszane przez pozwanego zastrzeżenia odnośnie prawidłowości dokonanych w ten sposób wyliczeń w świetle treści obu umówi i przedłożonych dokumentów w ocenie Sądu były niezasadne i jako takie nie mogły odnieść zamierzonego skutku.

Przechodząc do oceny drugiego z dochodzonych roszczeń a mianowicie żądania odszkodowania z tytułu naprawienia szkody rzeczywiście poniesionej przez powoda na skutek obciążenia go karą umowną przez (...)Spółkę jawną w G. z tytułu odstąpienia od umowy poddostawcy Sąd uznał, iż i w tym zakresie roszczenie powoda w kwocie dochodzonej pozwem tj. 250.000 zł. również zostało uwodnione.

Jak już wyżej wskazano, zawarcie przez powoda umowy poddostawcy podyktowane było przejęciem z dniem 1 stycznia 2010 r. działalności produkcyjnej przez (...)Spółkę jawną w G., wobec czego w celu wykonana przez powoda na rzecz pozwanego umowy dostawy, niezbędne w tym celu było zawarcie przez powoda z ww. spółką umowy poddostawcy. Z tego też względu argumentację pozwanego co do pozorności zawarcia umowy poddostawy należy uznać za chybioną. Dodać należy, iż w § 11 umowy poddostawy postanowiono, iż w powód zapłaci poddostawcy karę umowną, gdy suma sztuk napojów objętych poszczególnymi zamówieniami w umówionym okresie realizowania umowy nie osiągnie 20.000.000 sztuk napojów, zaś wysokość kary umownej ustalona została przez strony na 0,25 zł za każdą niezrealizowaną sztukę produktu z liczby 20.000.000 sztuk. Pozwany w toku postępowania zarzucał, iż z uwagi na powiązania osobowe i kapitałowe powodowej spółki ze spółką jawną, umowa poddostawcy zawarta została jedynie w celu zastrzeżenia wygórowanej kary umownej i umożliwienia późniejszego egzekwowania od pozwanego. Jednakże jak wynika z ustaleń faktycznych poczynionych w niniejszej sprawie, ogólnie stosowaną praktyką przez (...)Spółkę jawną w G. było przy wysokich wolumenach dostaw, zastrzeganie kar umownych celem zabezpieczenia prawidłowości wykonania umowy. Jak słusznie zauważa też powód zastrzeżenie kar umownych z tytułu nienależytego wykonania umowy czy też odstąpienia od niej jest powszechnie przyjętą praktyką dla zabezpieczenia roszczeń odszkodowawczych umawiających się stron w obrocie gospodarczym. Pełni ona również funkcję gwarancyjną dla zabezpieczenia istotnych interesów przedsiębiorstwa. Niezależnie zatem od tego czy wskazane powyżej podmioty są powiązane bądź kapitało , bądź osobowo - w obrocie występują jako odrębne podmioty prawa, działające na własny rachunek. Z tych wglądów, wbrew zarzutom pozwanego zastrzeżenie kary umownej w umowie poddostawcy nie może być ocenione ani jako nadużycie prawa ani też naruszenia zasad współżycia społecznego. Umowa poddostawy jest odrębnym od umowy dostawy stosunkiem prawnym łączącym (...) Spółka z o.o. w G. z (...)Spółką jawną w G.. W świetle też zasady swobody umów określonej treścią art. 353 ^{( 1 )}k.c. stosunek ten umawiające się strony mogły ułożyć według swego uznania. Zastrzeżenie kary umownej na wypadek rozwiązania umowy poddostawy w ocenie sądu nie sprzeciwia się naturze tej umowy , przepisom prawa ani zasadom współżycia społecznego.

Umowa poddostawy zawarta została na okres realizacji przez powoda umowy z zawartej z pozwanym, tj. do dnia 31 grudnia 2012 r. Umowę poddostawy powód zmuszony był wypowiedzieć swojemu poddostawcy z uwagi na konieczność wypowiedzenia łączącej z pozwanym umowy dostawy. Tak więc wypowiedzenie przez powoda umowy poddostawcy umożliwiło poddostawcy obciążenie powoda karą umowną.

Tym niemniej w okolicznościach rozpoznawanej sprawy konieczne było ustalenie czy, jaką szkodę rzeczywistą poniósł powód na skutek odstąpienia od umowy dostawy i czy jest ona równowartością kary umownej, do której zapłaty jest zobowiązany w ramach umowy poddostawcy (...)spółce jawnej w G. i czy istnieje adekwatny związek przyczynowy pomiędzy niewykonaniem umowy dostawy a koniecznością zapłaty kary umownej zastrzeżonej w umowie poddostawcy.

Zważywszy na to ,iż umowa dostawy nie zastrzegała kary umownej za odstąpienie od umowy w ocenie Sądu stosownie do treści art. 361 §1 i 2 k.c. odpowiedzialność pozwanego ogranicza się wyłącznie do szkody rzeczywistej jaką poniósł powód na skutek braku realizacji umowy albowiem jedynie w tym zakresie można mówić o adekwatnym związku przyczynowym pomiędzy niewykonaniem przez pozwanego zobowiązania a poniesioną szkodą. Brak zastrzeżenia kary umownej w umowie dostawy powodował bowiem ten skutek , iż rzeczywista szkoda powoda z tytułu braku realizacji umowy nigdy nie mogła przewyższać szkody jaka została mu na skutek zawinionego działania pozwanego ( w tym wypadku braku realizacji postanowień umowy ) wyrządzona.

W tej sytuacji konieczne stało się ustalenie wysokości rzeczywistej szkody jaką poniósłby powód gdyby wykonywał umowę osobiście. W tym celu Sąd dopuścił i przeprowadził dowód z opinii biegłego. Jak ustaliła w sporządzonej opinii biegła, wysokość szkody stanowiącej utracony zysk powoda, gdyby ten nie zawarł umowy z poddostawcą i wyprodukowałby wyroby objęte aneksem nr (...)` w wysokości 6.519.760 sztuk napojów izotonicznych i 9.791.080 sztuk napojów (...)wyniosłaby łączenie 5.955.363,99 zł w tym, że: w 2010 r. wyniosłaby 1.096.317,97 zł, w 2011 r. wyniosłaby 2.310.194,38 zł, w 2012 r. wyniosłaby 2.548.851,31 zł.

Z przedstawionego przez biegłą wyliczenia wynika, iż rzeczywista całkowita strata jaką poniósłby powód gdyby umowę wykonywał osobiście zamknęłaby się kwotą 5.955.363,99 zł. utraconego zysku. Kwota ta w ocenie Sądu stanowi górną granicę odpowiedzialności pozwanego z tytułu braku realizacji umowy dostawy.

Powyższe zaś prowadzi do wniosku, iż adekwatny związek przyczynowy pomiędzy szkodą poniesioną przez powoda z tytułu naliczonej kary umownej za rozwiązanie umowy poddostawcy a odstąpieniem od umowy dostawy istnieje jedynie co do kwoty 3.932,865,59 zł. ( wyliczonej jako różnica pomiędzy szkodą jaką powód poniósłby gdyby umowę realizował osobiście 5.955.363,99 zł. a kwotą utraconego zysku powoda wyliczoną na 2.022.498,40 zł. ). Nie można bowiem uznać, iż obowiązek zapłaty całej kary umownej zastrzeżonej w umowie poddostawcy obciąża pozwanego skoro kara ta została zastrzeżona w wysokości wyższej niż szkoda jaką powód poniósłby gdyby umowę realizował osobiście. Z tych względów skoro odpowiedzialność pozwanego nie może przekraczać szkody rzeczywistej jaką poniósł by powód gdyby realizował umowę osobiście powodowi nie przysługuje roszczenie z tytułu szkody rzeczywistej ponad 3.932,865,59 zł.

W związku z powyższym Sąd uznał, iż pozwany obowiązany jest do naprawienia poniesionej przez powoda szkody związanej z obowiązkiem zapłacenia kary umownej na rzecz (...)Spółki jawnej w G. za wypowiedzenie umowy poddostawy do wysokości 3.932,865,59 zł.. gdyż jak wypowiedział się Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 10 lipca 2008 r. w prawie III CZP 62/08 (OSNC 2009/7-8/1006, OSP 2010/12/126, Biuletyn SN 2008/7/5) pojęcie straty w rozumieniu 361 § 2 k.c. obejmuje także wymagalne zobowiązania poszkodowanego według osoby trzeciej. Samo zaciągnięcie zobowiązania i powstanie długu oznacza „zarezerwowanie” w majątku dłużnika określonych aktywów na poczet świadczenia, którego spełnienie staje się bezwzględnie konieczne po terminie wymagalności. Dynamika szkody implikuje przyjęcia założenia , że jej wymiar może ulegać różnym zmianom, zasadne jest więc wzięcie pod uwagę całości sytuacji ekonomicznej poszkodowanego, która przejawia się również w obciążeniu stanu majątku czynnego, jak ma to miejsce w rozpoznawanym przypadku. Przeciwne stanowisko oznaczałoby ograniczenie zakresu odpowiedzialności odszkodowawczej.

Dlatego dla zasadności roszczenia powoda nie miała znaczenia podnoszona przez pozwanego okoliczność nie dokonania przez powoda na rzecz spółki jawnej zapłaty kary umownej. Według Sądu zobowiązanie powoda dotyczące zapłacenia kary umownej istnieje , i jest wymagalne a to oznacza , iż obciąża stan czynny majątku powoda i wygaśnie dopiero w chwili uiszczenia przez powoda kary umownej.

Reasumując Sąd doszedł do wniosku, iż powód wykazał , iż na skutek zawinionego przez pozwanego zaniechania w realizacji umowy dostawy doszło do jej rozwiązania na skutek odstąpienia i że wskutek tego poniósł on szkodę majątkową. Wysokość tej szkody w ocenie Sądu nie przekracza kwoty 5.955.363,99 zł. W związku jednak z tym , iż powód niniejszym pozwem dochodził roszczeń z tytułu utraconych korzyści i rzeczywiście poniesionej szkody w związku z obowiązkiem zapłaty kary umownej na rzecz poddostawcy – ograniczając każde z tych roszczeń do kwot po 250.000 zł. Sąd uznał, iż udowodnił on zasadność tak określonego powództwa w całości , w związku z czym na mocy art. 361 §1 i 2 k.x. w zw. z art. 494 k.c. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 500.000 zł. wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 26 stycznia 2011r. do dnia zapłaty, o czym Sąd orzekł jak w punkcie pierwszym wyroku.

Oceniając żądanie powoda dotyczące zasądzenia odsetek ustawowych, Sąd oparł się na obowiązujących przepisach kodeksu cywilnego, zgodnie z którymi sam fakt opóźnienia dłużnika w spełnieniu świadczenia pieniężnego daje wierzycielowi prawo do żądania odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi (art. 481 § 1 k.c.). Wskazać należy, iż powód w dniu 10 stycznia 2011 r. wystosował do pozwanego ostateczne wezwanie do zapłaty kwoty 6.181.934,20 zł w nieprzekraczalnym terminie do dnia 25 stycznia 2011 r. W ten sposób termin spełnienia został określony na ten dzień. Dłużnik popadł w opóźnienie od dnia następnego po tym terminie i od tej daty wierzycielowi należą się odsetki ustawowe. W świetle cytowanego wyżej art. 481 k.c. dłużnik jest obciążony obowiązkiem zapłaty odsetek bez względu na przyczyny uchybienia terminu płatności sumy głównej. Sam fakt opóźnienia przesądza, że wierzycielowi należą się odsetki. Okoliczność na którą powołuje się pozwana spółka nie zwalnia jej więc z obowiązku zapłaty odsetek. Jedyną przesłanką rodzącą obowiązek zapłaty odsetek jest, jak była mowa wyżej, samo opóźnienie dłużnika w spełnieniu świadczenia pieniężnego. Taka przesłanka została spełniona i w związku z tym roszczenie powoda jest zasadne.

Na marginesie dodać jedynie wypada , iż niezasadne okazały się zarzuty pozwanego dotyczące nadużycia prawa procesowego przez powoda i brak interesu prawnego w dochodzeniu roszczeń objętych pozwem w związku ze złożeniem wniosku o zawezwanie pozwanego do próby ugodowej. Okoliczność złożenia takiego wniosku w ocenie Sądu w żaden sposób nie może ograniczać powoda w wytoczeniu powództwa o zapłatę roszczenia , które wcześniej zostało objęte wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej. Żaden przepis kodeksu postępowania cywilnego nie daje podstaw do twierdzenia, iż do czasu prawomocnego rozpoznania wniosku o zawezwanie do próby ugodowej powód jest ograniczony w prawie do dochodzenia takich roszczeń w procesie i nie posiada interesu prawnego do wytoczenia powództwa.

O kosztach postępowania Sąd orzekł w punkcie drugim wyroku na podstawie art. 98 k.p.c., mając na względzie ogólną zasadę odpowiedzialności za wynik procesu, uznając, iż pozwany przegrał niniejszy proces w 100% w zw. z § 6 pkt 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2002 r. nr 163 poz. 1348 z późniejszymi zmianami). W związku z powyższym Sąd zasądził uiszczoną przez powoda opłatę od pozwu w wysokości 25.000 zł, poniesione przez powoda koszty związane ze sporządzeniem opinii przez biegłego sądowego w wysokości 9.852,79 zł oraz koszty zastępstwa procesowego w wysokości 7.200 zł.