Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 maja 2012r.

Sąd Rejonowy dla Wrocławia- Śródmieścia Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSR Izabela Baca

Protokolant: Katarzyna Sieczka

po rozpoznaniu w dniu 29 maja 2012r. we W.

na rozprawie

sprawy z powództwa A. A.

przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Dyrektora Aresztu Śledczego we W.

o zapłatę

I. zasądza od strony pozwanej Skarbu Państwa reprezentowanego przez Dyrektora Aresztu Śledczego we W. kwotę 2000zł (dwa tysiące złotych) z ustawowymi odsetkami od dnia 26 stycznia 2011r. do dnia zapłaty;

II. oddala dalej idące powództwo;

III. nakazuje uiścić powodowi na rzecz Skarbu Państwa (Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Śródmieścia) kwotę 94zł 26gr tytułem zwrotu wydatków;

IV. zasądza od powoda na rzecz strony pozwanej kwotę 2400zł tytułem kosztów procesu.

Sygn. akt IX C 775/10

UZASADNIENIE

Powód A. A. wniósł o zasądzenie od strony pozwanej Skarbu Państwa reprezentowanego przez Dyrektora Aresztu Śledczego we W. kwoty 30000zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz z kosztami procesu.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że do Aresztu Śledczego we W. został przetransportowany w dniu 24 listopada 2010 r. Powód podał, że podczas pobytu w Areszcie Śledczym we W. strona pozwana nie zapewniła mu godnych warunków bytowych, naruszając wszelkie normy prawne. Powód podniósł w szczególności, iż strona pozwana nie zapewniła mu dostatecznych warunków higienicznych i odpowiedniego wyposażenia cel mieszkalnych w sprzęty kwaterunkowe i sanitarne. Wskazał na złe oświetlenie w celach i brak dostępu do ciepłej wody. Powód zarzucił nadto, iż cele były ,,przeludnione”, zaś tymczasowo aresztowani osadzani byli niezgodnie z prawną klasyfikacją. Oświadczył, iż jest osobą niepalącą tytoniu, a pomimo to umieszczono go w celi z osobami palącymi. Powód wskazał, iż prycze w celach były zniszczone i brudne, wobec czego nie mógł się wyspać, a nadto spowodowały u niego podrażnienia całej skóry. Powód podniósł, że cele mieszkalne Aresztu Śledczego, w których przebywał, tj. nr 26, 23 i 19 były w taki stanie, iż nie nadawały się do zamieszkiwania. Wskazał, że strona pozwana nie dostarczyła należytych środków higieny osobistej i czystości, a kąciki sanitarne nie pozwały na korzystanie z nich w odpowiedni i nieskrępowany sposób. Powód podniósł, że okno w celi nie zapewniało światła, a sztuczne oświetlenie cel było zbyt słabe. Ponadto powód wskazał, iż w Areszcie Śledczym we W. nie były prowadzone żadne zajęcia kulturalno – oświatowe i sportowe, a świetlice pełniły rolę pomieszczeń dla tymczasowo aresztowanych. Powód podniósł, że osadzenie go w takich warunkach naruszyło jego godność osobistą oraz prawo do humanitarnego traktowania, co skutkowało cierpieniami fizycznymi i psychicznymi oraz poczuciem bezsilności i żalu.

W odpowiedzi na pozew strona pozwana Skarb Państwa reprezentowana przez Dyrektora Aresztu Śledczego we W. wniosła o oddalenie powództwa oraz obciążenie powoda kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego wg norm przepisanych. Strona pozwana zaprzeczyła, jakoby powód przebywał w celi przeludnionej oraz nie miał możliwości utrzymywania higieny osobistej. Wskazała, iż nie jest prawdziwe twierdzenie powoda, że osadzono go z osobą palącą, ponieważ współosadzony z nim deklarował się jako osoba niepaląca. Strona pozwana podniosła nadto, iż skarga powoda w zakresie warunków higienicznych została rozpoznana i uznana za bezzasadną.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 16 listopada 2010 r. Sąd Okręgowy w Legnicy nakazał wydanie Dyrektorowi Aresztu Śledczego w Ś. tymczasowo aresztowanego A. A. celem przetransportowania go do Aresztu Śledczego we W. jako oskarżonego w sprawie toczącej się przed Sadem Okręgowym w Legnicy o czyn z art. 258§1kk w związku z art. 64§1kk i inn.

Dowód: nakaz wydania w celu przetransportowania – k. 120 akt osobowych powoda części A.

Powód został przetransportowany do ww aresztu w dniu 24 listopada 2010 r, gdzie przebywał do dnia 23 lutego 2011r. – okoliczność niesporna.

Po przyjeździe do Aresztu Śledczego we W. powód został zapoznany między innymi z prawami i obowiązkami oraz ustalonym w Areszcie porządkiem wewnętrznym, możliwością zwracania się do przełożonych ze sprawami osobistymi i problemami związanymi z pobytem w areszcie i możliwością zgłaszania próśb związanych z osadzeniem w celi.

Dowód: notatka z rozmowa informacyjnej z dnia 24.11.2010r. – akta osobowe część B

Po przybyciu do aresztu podczas rozmowy z wychowawcą powód zadeklarował, iż uczestniczy w podkulturze przestępczej, oświadczył, iż nie pali wyrobów tytoniowych, a także, że nie zgłasza problemów związanych z rozmieszczeniem.

Dowód: notatka z rozmowy po przetransportowaniu z dnia 25.11.2010r. – akta osobowe część B

Powód w czasie pobytu w Areszcie Śledczym we W. uczestniczył w subkulturze więziennej, był grypsującym.

Dowód: zeznania świadka M. J. – k. 181 – 182.

W Areszcie Śledczym we W.powód przebywał kolejno na oddziale przejściowym (...)w celach nr (...), (...)i (...), a następnie na oddziale (...)w celi nr (...)i na oddziale (...)w celi nr (...). Wszystkie cele były dwuosobowe. – okoliczności niesporne.

Powoda początkowo osadzono w celi nr (...) z M. G., który przy przyjęciu do aresztu podał, iż jest osobą niepalącą. Nie palił on w tym czasie tytoniu.

Dowód: zeznania świadka M. G. – k. 263 – 264.

W celi nr 26 odpadał tynk ze ścian, zaś w podłodze widać było dziury. Kącik sanitarny był wydzielony z jednej strony płytą, nie osłonięto go jednak kotarą zastępującą drzwi. Sedes był uszkodzony i zanieczyszczony. Stół złamany. Łóżka były wyeksploatowane, tak jak i materace na nich ułożone.

Dowód: zeznania świadka M. G. – k. 263 – 264,

przesłuchanie powoda A. A. – k. 302.

Następnie powód osadzony był przez krótki czas w celi nr 23 ze Z. W.. W. D. przebywał z nimi w tej celi jedynie około godziny z uwagi na fakt, iż druga z osadzonych z nim osób musiała opuścić celę, a on nie mógł przebywać w niej sam. Zarówno W. D. jak i Z. W. są osobami palącymi tytoń, o czym informowali przy przyjęciu ich do aresztu śledczego. Z. W. był w celi z powodem około 3 godzin i palił wówczas papierosy.

Dowód: zeznania świadka Z. W. – k. 178 – 179,

zeznania świadka W. D. – k. 211 – 212.

W celi nr 23 kącik sanitarny był przesłonięty dyktą i kotarą. Ściany były zniszczone, popisane i podrapane, także parkiet był uszkodzony. Zajmujący ją Z. W. uważał jednak, że zapewnione zostały mu właściwe warunku osadzenia.

Dowód: zeznania świadka Z. W. – k. 178 – 179,

zeznania świadka W. D. – k. 211 – 212.

Powód wrócił do celi nr (...), gdzie osadzono również T. K., współoskarżonego w tej samej sprawie. Przebywał on z powodem do następnego dnia.

Dowód: zeznania świadka: T. K. – k. 243.

Następnie z powodem w celi osadzono E. P., który jest osobą palącą tytoń, co zgłaszał przy przyjęciu do aresztu. W czasie pobytu w celi nr (...) nie palił jednak papierosów, gdyż nie miał ich przy sobie. Został przeniesiony do celi zajmowanej przez powoda jedynie czasowo. W tym czasie kącik sanitarny był już oddzielony kotarą.

Dowód: zeznania świadka E. P. – k. 213.

Powoda przeniesiono do celi nr (...), gdzie przebywał przez około tydzień z palącym tytoń P. W., który przy przyjęciu informował areszt śledczy, iż jest palaczem. W tym czasie P. W.palił ok. 10 papierosów dziennie. Powód czasem informował go, iż palenie tytoniu w jego obecności przeszkadza mu.

Dowód: zeznania świadka P. W. – k. 212 -213.

Ponieważ powód jest osobą niepalącą, przebywanie z osobą paląca tytoń w jednej celi, w której nie było właściwej wentylacji i w złych warunkach sanitarnych powodowało u niego uczucie przygnębienia i bezsenność.

Dowód: przesłuchanie powoda A. A. – k. 302 verte.

W celi nr (...) znajdowały się 2 łóżka, ułożono na nich materace, które były zabrudzone – wydzielały nieprzyjemny zapach. Sprzęt w celi był zniszczony, przy czym blat stołu został złamany. Szafka była nadpalona od spodu i oklejona gazetami, drzwiczki oderwane.

Kącik sanitarny został oddzielony jedną ścianką i kotarą. Deska klozetowa po jej oderwaniu zamocowana była jedynie za pomocą sznurków. Nad umywalką widać było zagrzybienie.

Ściany w celi były obdrapane i zabrudzone.

Dowód: zeznania świadka P. W. – k. 212 – 213.,

przesłuchanie powoda A. A. – k. 302.

Cele nr (...)i (...)na oddziale (...), w których przebywał powód, wyposażone były w wyeksploatowany sprzęt: 2 łóżka, stół , 2 szafki niezamykane oraz 2 taborety. Panował w nich zaduch. Kąciki sanitarne wydzielono jedynie płytą i kotarą. Ściany wymagały malowania, były obdrapane, widoczne były w nich dziury.

Dowód: oględziny przeprowadzone w dniu 14.02.2011r, zarejestrowane także na płycie CD – k. 69 -70.

Powód zgłaszał się z wieloma prośbami do pracowników Aresztu Śledczego, w tym wychowawców. Pisał skargi, wskazując na uchybienia. Uskarżał się na stan cel mieszkalnych i warunki w nich panujące. Powód poruszał w skargach sprawy kwaterunkowe i podnosił, że sprzęt znajdujący się w celi nie nadaje się do użytku.

Dowód: zeznania świadka A. G. – k. 129-130,

zeznania świadka M. W. – k. 179-180

Pismem z dnia 2 grudnia 2010 r. powód zwrócił się o niezwłoczne uzupełnienie braków w wyposażeniu w sprzęt kwaterunkowy celi mieszkalnej nr (...)w oddziale (...). Wskazał, iż brakuje lusterka, szuflad podłóżkowych i stolika lub półki pod telewizor. Powód podniósł, że obowiązujące przepisy gwarantują wyposażenie celi w wymienione sprzęty kwaterunkowe. W odpowiedzi pracownik Aresztu Śledczego we W.podał, iż lusterko i szuflady należą się w celi, jednakże brakuje ich na stanie Aresztu. Wskazano, że jeżeli powyższe rzeczy zostaną zakupione, to cela będzie w nie wyposażona.

Dowód: pismo powoda z dnia 2.12.2010 r. wraz z notatką pracownika strony pozwanej – akta osobowe część B.

W piśmie z dnia 13.12.2010r. Dyrektor Aresztu Śledczego we W. K. K. (1) w odpowiedzi na skargi powoda na warunki, w jakich został osadzony, stwierdził, że powód jest traktowany na równi z innymi osadzonymi, zgodnie z obowiązującymi przepisami. W piśmie wskazano, że koce i materace są w stanie nadającym się do użytku, stan tynków i powłok malarskich jest zróżnicowany, nie stwierdzono uszkodzeń stolarki okiennej, a temperatura i wentylacja w celach jest zgodna z obowiązującymi przepisami, oświetlenie sztuczne spełnia przepisane normy. Dyrektor AŚ wskazał, iż sprzęt .kwaterunkowy jest wymieniany w miarę posiadanych środków finansowych.

Dowód: pismo strony pozwanej z dnia 13.12.2010r. – k. 42.

Cele na oddziale (...) po wytoczeniu powództwa zostały wyremontowane – uzupełniono tynki i pomalowano ściany, w niektórych celach położono płytki wokół umywalek w kącikach sanitarnych. Wcześniej ok. 2 lat przed przeprowadzeniem remontu w celach tych ułożono na podłogach parkiet. Na oddziale (...) w celach jest wentylacja grawitacyjna.

Dowód: zeznania świadka H. H. (1) – k. 187 – 188,

przesłuchanie w charakterze strony pozwanej K. K. (1) – k. 313.

W trakcie remontu cel nr 26, 23 i 19 nie dokonano pełnej zabudowy kącików sanitarnych. Nadal wydzielone są one jedynie ścianą z dykty i kotarą. Wentylację w celach, w których osadzony był powód, zapewnić mają otwory wentylacyjne w ścianie. Często są one przesłonięte blachą. W celach panuje zaduch.

Dowód: oględziny przeprowadzone w dniu 14.02.2011r, zarejestrowane także na płycie CD – k. 69 -70.

Stan cel na tym oddziale, który jest oddziałem przejściowym często wynika z faktu ich dewastacji przez osadzonych.

W celach na oddziałach, na których przebywał powód w tym okresie osadzeni mogli korzystać jedynie z zimnej bieżącej wody. Z kąpieli korzystali raz w tygodniu. Przy przybyciu do aresztu śledczego i w trakcie pobytu wydawane były osadzony środki czystości, także do utrzymania porządku w celach. Osadzeni za zgodą dyrektora aresztu śledczego moli korzystać ze sprzętu RTV.

Na oddziałach aresztu śledczego świetlica, lecz w sytuacji, gdy jest wielu osadzonych, są one przeznaczane na cele mieszkalne. Taka sytuacja miała miejsce w czasie, gdy powód przebywał na oddziałach (...)i (...).

Osadzeni mają też możliwość korzystania z kaplicy i rozmowy z duchownym.

Wobec osób tymczasowo aresztowanych nie są podejmowane działania zmierzające do ich resocjalizacji.

Dowód: zeznania świadka A. G. – k. 129 – 130,

zeznania świadka M. W. – k. 179 – 180,

zeznania świadka M. J. – k. 181 – 182,

zeznania świadka J. K. – k. 264 – 265.,

przesłuchanie w charakterze strony pozwanej K. K. (1) – k. 313.

Każdy osadzony ma możliwość korzystania z biblioteki, a jej katalogi dostępne są na każdym oddziale. Osadzony może wypożyczyć do 4 książek raz w tygodniu. Areszt Śledczy wydaje raz w miesiącu gazetkę, która redagowana jest przez osadzonych. Dodatkowo prowadzony jest miesięcznik, w którym znajdują się krzyżówki, rebusy i sudoku.

Dowód: zeznania świadka K. K. (2) – k. 180-181

Przy przyjęciu do aresztu śledczego dokonuje się segregacji osób palących i niepalących. W przypadku jednak, gdy brak jest wolnych miejsc, osoby palące tytoń są na krótki czas osadzane z osobami niepalącymi.

Dowód: przesłuchanie w charakterze strony pozwanej K. K. (1) – k. 313.

Przy tak poczynionych ustaleniach faktycznych Sąd zważył, co następuje:

Powództwo jedynie częściowo zasługiwało na uwzględnienie.

Dokonując ustaleń faktycznych Sąd oparł się na zeznaniach świadków: A. G., Z. W., M. W., K. K. (2), J. K., M. J., W. D., P. W., E. P. i M. G., które były logiczne i spójne, a zatem wiarygodne.

Stan cel, w których przebywał powód Sąd ustalił na podstawie oględzin przeprowadzonych w areszcie śledczym oraz zeznań wskazanych już świadków: W. D., P. W., E. P. i M. G..

Odnośnie stanu celi nr (...) to świadek W. D.inaczej ocenił jej stan aniżeli Z. W.. Należy jednak zauważyć, iż rozbieżność ta może wynikać z tego, iż świadkowie ci za satysfakcjonujące uznają prawdopodobnie zupełnie inne warunki mieszkaniowe.

Sąd nie oparł się przy tym na zeznaniach świadka T. K.w części, w której opisuje on stan celi, w której miał przebywać z powodem. Wskazuje on bowiem na celę nr (...). Z pozwu wynika zaś, iż do celi tej świadek został przeniesiony, po tym jak opuścił celę nr (...), w której osadzony był z powodem.

Jedynie częściowo Sąd zdał wiarę zeznaniom świadka H. H. (2), tj. co do zakresu remontu przeprowadzonego na oddziale (...). Natomiast Sąd po dokonaniu oględzin cel nie podzielił oceny świadka co do warunków panujących w tych pomieszczeniach, zwłaszcza co do tego, iż cele te odpowiadały warunkom, w jakich mogą przebywać osoby osadzone.

Także jedynie częściowo Sąd dał wiarę przesłuchaniu powoda, a to w tym zakresie, w jakim koresponduje ono z pozostałym zebranym materiałem dowodowym, zwłaszcza z zeznaniami świadków, którzy byli osadzeni z powodem.

Sąd oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z zeznań w charakterze świadków oddziałowych oddziału (...) oraz osób prowadzących remont. Po pierwsze z tej przyczyny, iż stan cel został już wykazany zeznaniami osób, które były osadzone z powodem. Po wtóre strona pozwana oświadczyła, iż nie jest w stanie wskazać osób, wchodzących w skład grupy remontowej, które uczestniczyły w remoncie poszczególnych cel wskazanych w pozwie.

Rozważając podstawy prawne dochodzonego roszczenia, wskazać należy, że z zakresu prawa międzynarodowego podstawami tymi są art. 10 ust. 1 Międzynarodowego Paktu Praw Osobistych i Publicznych (Dz.U. z 1977 r., Nr 38, poz. 167), otwartego do podpisu w Nowym Jorku dnia 19 grudnia 1966 r., przewidujący, że każda osoba pozbawiona wolności będzie traktowana w sposób humanitarny i z poszanowaniem przyrodzonej godności człowieka, oraz art. 3 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284), stanowiący, że nikt nie może być poddany torturom ani nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu lub karaniu. Nadto art. 8 ust. 1 tej Konwencji ustanawia nakaz poszanowania życia prywatnego obywateli i ich prawa do intymności. Przytoczone powyżej normy międzynarodowe swoje odzwierciedlenie znajdują również w prawie krajowym, przede wszystkim wskazać można na art. 40, art. 41 ust. 4 i art. 47 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. Ponadto zwrócić należy uwagę na regulację kodeksu cywilnego w zakresie ochrony dóbr osobistych, w tym na przepisy dotyczące zadośćuczynienia za naruszone dobra.

Zgodnie z art. 24 § 1 k.c, ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W myśl natomiast art. 24 § 1 zdanie trzecie k.c., na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego. Rozwinięciem powyższego przepisu jest art. 448 k.c, który stanowi, że w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia.

Do dóbr osobistych podlegających ochronie prawnej zaliczyć należy godność osobistą, mimo że nie jest ona wprost wymieniona w art. 23 k.c, który zawiera katalog przykładowych dóbr osobistych. Godność jako przedmiot szczególnej ochrony prawnej wymieniona została natomiast w art. 30 Konstytucji, zgodnie z którym, przyrodzona i niezbywalna godność człowieka jest nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych. W orzecznictwie akcentuje się przy tym dwa aspekty godności człowieka - godności jako wartości przyrodzonej i niezbywalnej oraz godności rozumianej jako „prawo osobistości”, obejmujące wartości życia psychicznego każdego człowieka oraz te wszystkie wartości, które określają podmiotową pozycję jednostki w społeczeństwie i które składają się, według powszechnej opinii, na szacunek należny każdej osobie. Przy czym, godność w tym pierwszym znaczeniu człowiek zachowuje w każdych warunkach, natomiast przedmiotem naruszenia - przez zachowania innych osób lub regulacje prawne - może być godność rozumiana jako „prawo osobistości” (tak: Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu wyroku z 7 marca 2007 r., sygn. K 28/05, OTK ZU nr 3/A/2007, poz. 24).

Oceniając odpowiedzialność Skarbu Państwa w niniejszej sprawie, dodatkowo wskazać należy, że podstawy tej odpowiedzialności określa art. 417 § 1 k.c, zgodnie z którym, za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. Dodatkowo kwestię odpowiedzialności reguluje Konstytucja RP. Zgodnie bowiem z art. 77 ust. 1 Konstytucji RP, każdy ma prawo do wynagrodzenia szkody, jak została mu wyrządzona przez niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej.

Wynikająca z art. 417 k.c. oraz z art. 77 Konstytucji RP odpowiedzialność Skarbu Państwa odrywa się zatem od winy, zaś pojęcie „działania organu władzy publicznej” należy rozumieć szeroko, obejmując nim także przypadki zaniechania ze strony organu państwowego lub samorządowego, jeżeli ciążył na nim obowiązek działania wyznaczony przez obowiązujące przepisy prawa.

Stwierdzić należy zatem, reasumując powyższe rozważania, że art. 24 k.c, stanowiący podstawę roszczeń z tytułu naruszenia dóbr osobistych, nie wymaga dla odpowiedzialności winy sprawcy oraz przewiduje domniemanie bezprawności jego działania, naruszającego dobra osobiste, co powoduje, że dochodzący ochrony nie musi tej przesłanki udowadniać (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 lutego 2007 r., V CSK 431/06, LEX nr 255593). Europejski Trybunał Praw Człowieka w orzeczeniach wydanych na gruncie art. 3 Konwencji Europejskiej Praw Człowieka wskazał nadto, że to na Państwie spoczywa ciężar wykazania, że doznane przez osadzonego w zakładzie karnym cierpienia i urazy nie zostały spowodowane postępowaniem władz (zob. wyrok ETPCz z dnia 4 grudnia 1995 r. w sprawie nr 42/1994/289/591 oraz decyzja ETPCz z dnia 13 listopada 2003 r. w sprawie O. przeciwko Polsce).

Powód w niniejszym procesie dochodził zasądzenia zadośćuczynienia pieniężnego za krzywdę, jakiej doznał w czasie pobytu w Areszcie Śledczym we W.. Zasądzenie zadośćuczynienia pieniężnego ma charakter fakultatywny i jest uzależnione od oceny Sądu, opartej na analizie konkretnej sprawy. Konieczne jest przy tym - jak wskazano - bezprawne naruszenie dobra osobistego oraz zaistnienie krzywdy po stronie osoby, której dobro osobiste zostało naruszone.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 28 lutego 2007 r. (V CSK 431/06) zgodnie z art. 30 Konstytucji RP przyrodzona i niezbywalna godność człowieka jest nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych. Obowiązek ten powinien być realizowany przez władze publiczne przede wszystkim wszędzie tam, gdzie Państwo działa w ramach imperium realizując swoje zadania represyjne, których wykonanie nie może prowadzić do większego ograniczenia praw człowieka i jego godności, niż to wynika z zadań ochronnych i celu zastosowanego środka represji.

Wymóg zapewnienia przez Państwo godziwych warunków odbywania kary pozbawienia wolności jest zatem ednym z podstawowych wymogów demokratycznego państwa prawa, znajdującym wyraz w powołanych już normach prawa międzynarodowego.

Wskazać należy także na orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, który rozpoznając sprawy dotyczące warunków odbywania kary pozbawienia wolności, uznał za obowiązek Państwa dokonywanie systematycznej kontroli decyzji podejmowanych w zakładach karnych w celu zapewnienia odpowiednich warunków życia więźniów, z uwzględnieniem normalnych i uzasadnionych wymagań związanych z pozbawieniem wolności (zob. wyrok ETPCz z dnia 5 grudnia 1979 r., skarga 8224/78; wyrok ETPCz z dnia 12 stycznia 1995 r., skarga 21915/93; por. wyrok ETPCz z dnia 9 marca 2006 r., skarga nr 73786/01, wyrok ETPCz z dnia 19 kwietnia 2001 r., skarga nr 28524/95). Wskazać można także na orzeczenie z dnia 6 marca 2001r. (skarga nr 40907/98), w którym Trybunał uznał, że sam fakt przetrzymywania więźnia w przeludnionej celi, w niewłaściwych warunkach sanitarnych, z niewystarczającą ilością łóżek, brakiem odpowiednich ćwiczeń fizycznych stanowi poniżające traktowanie, rodzące obowiązek wypłaty odszkodowania.

W uzasadnieniu wyroku w sprawie nr 17885/04 Europejski Trybunał Praw Człowieka podkreślił nadto, że problemy finansowe państwa nie mogą uzasadniać istnienia takich warunków w więzieniach, które stanowią zanegowanie zakazu płynącego z art. 3 Konwencji (zob. m.in. wyrok ETPCz z 29 kwietnia 2003 r. w sprawie 39483/98). Jest bowiem obowiązkiem Państwa stworzenie takich warunków zakładach karnych, które zapewnią poszanowanie godności osób skazanych, pomimo trudności finansowych państwa. W przypadku, kiedy państwo nie jest w stanie spełnić tego obowiązku i zapewnić warunków pozostających w zgodzie z art. 3, powinno ono złagodzić surową politykę karną i zmniejszyć liczbę osób osadzonych lub zastosować wobec nich inne środki karne.

W niniejszej sprawie ustalono, iż powód przebywał w celach, w których zdaniem Sądu nie zapewniono mu możliwości korzystania z właściwie oddzielonego od pozostałej części celi węzła sanitarnego. Wydzielenie w pomieszczeniu celi jedynie płytą i kotarą kącika sanitarnego nie pozwala na przyjęcie, iż powodowi zapewniono właściwe warunki sanitarne. Taka konstrukcja pomieszczenia toalety nie zapewnia w żaden sposób intymności. W warunkach tych osoba korzystająca z toalety nie jest nawet wystarczająco osłonięta od współosadzonego, nie wspominając już o pozostałych elementach związanych nieodłącznie chociażby z załatwianiem podstawowych potrzeb fizjologicznych. Nie sposób także uznać za obowiązujący standard zapewnienie osadzonym w celach jedynie zimnej bieżącej wody. Nie jest bowiem wystarczające dla zachowania higieny zapewnienie możliwość podgrzania wody czajnikiem lub grzałką. Skoro osadzeni mogą korzystać z kąpieli jedynie raz w tygodniu, powinna być im w celach zapewniona bieżąca ciepła woda, pozwalająca na zachowanie podstawowych zasad higieny osobistej, które powinny stanowić standard w XXI wieku. Niewątpliwie to na osadzonych ciąży obowiązek zachowania porządku i czystości w celach, jednak strona pozwana powinna stworzyć w tym zakresie odpowiednie warunki.

Zapewnienie takich warunków pobytu w areszcie, zwłaszcza odnośnie urządzenia kącika sanitarnego naruszało prawo do intymności powoda, a pośrednio prawo do poszanowania jego godności. Nie można nikogo zmuszać do wykonywania tak osobistych czynności w warunkach, jakie zapewniono powodowi w areszcie śledczym.

W doktrynie wskazuje się, iż przy ocenie czy do naruszenie dobra osobistego doszło, obok subiektywnych odczuć żądającego ochrony, zdecydowanie większe znaczenie ma reakcja, jaką to naruszenie wywołuje w społeczeństwie (zob. S. Dmowski, S. Rudnicki, Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga pierwsza. Część ogólna, Warszawa 2003, s. 98; M. Pazdan [w:] System prawa prywatnego, t. 1, Prawo cywilne – część ogólna, pod red. M. Safjana, Warszawa 2007, s. 1118; M. Wałachowska, zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, Toruń 2007, s. 146). Niewątpliwie pojęcie dobra osobistego należy odnosić do określonego poziomu rozwoju technicznego i cywilizacyjnego, przyjętych w społeczeństwie zasad moralnych i prawnych, istniejącego rodzaju stosunków społecznych, gospodarczych, czy nawet politycznych.

Dla przeciętnego członka społeczeństwa polskiego konieczność załatwiania potrzeb fizjologicznych oraz wykonywania czynności higieny osobistej w opisanych warunkach stanowiłaby okoliczność odbieraną jako niezmiernie przykrą, naruszająca godność osobistą, prawo do prywatności, a nawet upokarzającą. Nie zmienia tej oceny to, iż osoba osadzona musi się liczyć z ograniczeniami i dolegliwościami. Gradacja tych naruszeń przybrała bowiem taką formę, iż nie mogły być one uznane za normalne, konieczne następstwo tymczasowego aresztowania.

Mając powyższe na względzie Sąd uznał, iż powodowi w trakcie pobytu w areszcie śledczym nie zapewniono właściwych warunków sanitarnych, nadto w trakcie oględzin stwierdzono również, iż w celach panował zaduch, sprzęt, w który wyposażone były cele był poważnie wyeksploatowany, co potwierdza w szczególności stan łóżek i materacy oraz szafek utrwalony na nagraniu z oględzin. Nadto jak ustalono przez remontem w celi nr 19 nad umywalką widoczny był grzyb.

Nie zwalnia strony pozwanej z odpowiedzialności w niniejszej sprawie okoliczność, iż budynek, w którym przebywał powód został wybudowany w czasach, w których obwiązywały całkowicie inne standardy socjalno – sanitarne dla osadzonych, jak i to, iż dostosowanie takich budynków do standardu sanitarnego, w którym w każdej celi będzie oddzielny, pełnie wentylowany węzeł sanitarny, musi być rozłożone w czasie (zob. uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia z dnia 6.12.2007 r, sygn. akt I ACa 499/07).

Dla oceny warunków, w jakich osadzony był powód znaczenie ma także i ta okolicznośc, iż powód przez około tydzień czasu jako osoba niepaląca musiał przebywać w celi z P. W., który przy przyjęciu do aresztu deklarował, iż jest osoba palącą tytoń i który w tym czasie przebywając z powodem w jednej celi palił dziennie 10 papierosów. Powód nie wykazał, by w celi palił tytoń także M. G., czy E. P., zaś Z. W. był osadzony z powodem jedynie przez 3 godziny. Jednak powód zmuszony był jako osoba niepaląca do przebywania w jednej celi, w której nie było właściwej wentylacji i w złych warunkach sanitarnych, z osobą palącą przez okres tygodnia, co powodowało u niego uczucie przygnębienia i bezsenność.

Strona pozwana wykazała, iż powód nie przebywał w warunkach przeludnienia. Powód przyznał zresztą, iż cele, w których był osadzony były celami dwuosobowymi, a powód jedynie w celi nr (...) przez około 1 godzinę przebywał z 2 osadzonymi, co wynikało z faktu, iż W. D.nie mógł pozostać sam w celi, gdy drugi osadzony udał się na spacer.

W toku procesu ustalono także, iż w trakcie pobytu w areszcie śledczym powód miał możliwość korzystania z księgozbioru biblioteki, czytania prasy, czy wykonywania praktyk religijnych. Wbrew twierdzeniu powoda jako osoba tymczasowo aresztowania nie powinien on wobec domniemania niewinności być poddany resocjalizacji. Nadto okoliczność, iż powód przez krótki czas przebywał w celi ze współoskarżonym w tej samej sprawie nie prowadziła do naruszenia jego dóbr osobistych. Niewątpliwie osadzenie powoda z T. K. nie można uznać za prawidłowe, jednakże fakt ten nie skutkował naruszeniem dóbr osobistych powoda.

Sąd uznał nadto, iż powód nie udowodnił, by na skutek niewłaściwych warunków sanitarnych wystąpiły u niego podrażnienia skóry. Okoliczności tej w żaden sposób powód nie wykazał, pomimo pouczenia go o treści art. 6 kc i art. 232 kpc (k. 302 verte).

Zadośćuczynienie ma przede wszystkim funkcję kompensacyjną. Nie może ono stanowić kwoty symbolicznej, lecz musi przedstawiać jakąś ekonomicznie odczuwalną wartość zwłaszcza dla poszkodowanego. Ustalając wysokość zadośćuczynienia Sąd wziął zatem pod uwagę stopień dolegliwości naruszeń dóbr osobistych powoda, ich charakter oraz warunki, w jakich do naruszenia doszło, czas ich trwania oraz skutki dla powoda. Istotna jest i ta okoliczność, iż do naruszenia dobra osobistego doszło w trakcie tymczasowego aresztowania powoda, a zatem podczas wykonywania przez Państwo jego uprawnień w zakresie imperium, co w demokratyczny państwie prawnym powinno spotkać się z odpowiednią sankcją. Zwłaszcza, iż strona pozwana w ramach wykonywania imperium naruszyła zasadę nienaruszalności godności osobistej człowieka.

Dodatkowo zauważyć, iż w niniejszej sprawie do zasądzenia zadośćuczynienia wystarczające było ziszczenie się przesłanki bezprawności, bez znaczenia zatem pozostaje kwestia, czy stronie pozwanej można przypisać winę (zob. G. Bieniek [w:] Komentarz do kodeksu cywilnego, Księga trzecia. Zobowiązania, t. 1, Warszawa 2005).

Mając powyższe na względzie na podstawie powołanych przepisów Sąd zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 2000zł tytułem zadośćuczynienia.

Orzeczenie w przedmiocie zasądzonych odsetek ustawowych znajduje uzasadnienie w przepisie art. 481 § 1 kc w związku z art. 455 kc. Zobowiązanie strony pozwanej należy do tzw. świadczeń bezterminowych, które powinno zostać spełnione niezwłocznie po wezwaniu do jego wykonania (art. 455 k.c). Odpis pozwu doręczono stronie pozwanej dnia 18.01.2011r, powinna ona zatem spełnić świadczenie niezwłocznie, tj. w terminie 7 dni - do dnia 25.01.2011r, od dnia 26.01.2011r. strona pozwana pozostawała zatem w opóźnieniu w jego zapłacie.

Orzeczenie o kosztach procesu znajduje uzasadnienie w przepisie art. 100 zd. 2 kpc. Strona pozwana uległa bowiem jedynie co do 6,67% żądania pozwu. Zasądzona kwota 2400zł kosztów procesu obejmuje wynagrodzenie pełnomocnika procesowego.

Jednocześnie mając na względzie przepis art. 8 ust.1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w związku z art. 100 zd.2 kpc Sąd nakazał powodowi uiścić na rzecz Skarbu Państwa (Sądu Rejonowego dla Wrocławia- Śródmieścia) kwotę 94zł 26gr tytułem zwrotu wydatków poniesionych na zwrot kosztów podróży i utraconego zarobku świadka Z. W..