Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 października 2015 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku

Wydział V Karny Sekcja Odwoławcza

w składzie:

Przewodniczący: SSO Sławomir Klekocki

Sędziowie: SSR del. Katarzyna Gozdawa-Grajewska (spr.)

SSO Olga Nocoń

Protokolant: Justyna Napiórkowska

w obecności Wandy Ostrowskiej Prokuratora Prokuratury Okręgowej

po rozpoznaniu w dniu 5 października 2015 r.

sprawy:

M. H. /H./

s. K. i I.

ur. (...) w K.

oskarżonego o przestępstwo z art. 286 § 1 kk

na skutek apelacji, wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Raciborzu

z dnia 23 grudnia 2014r. sygn. akt II K 942/14

I.utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok;

II.zwalnia oskarżonego od ponoszenia kosztów za postępowanie odwoławcze obciążając nimi Skarb Państwa.

Sygn. akt V.2 Ka 241/15

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Raciborzu, wyrokiem z dnia 23 grudnia 2015 r. w sprawie o sygn. akt II K 942/14 uznał M. H. za winnego tego, że w okresie od 20 do 21 maja 1999 r. w R., działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, po uprzednim pobraniu dowodu osobistego w celu rzekomego pobrania pieniędzy z konta wprowadził w błąd pracowników Hotelu (...) co do możliwości uiszczenia należności za pobyt, wyłudził usługi hotelarskie czym doprowadził do niekorzystnego rozporządzenia mieniem Przedsiębiorstwo Usługowe (...) Sp. z o.o. w R. na kwotę 308 zł i 78 gr, tj. o czyn z art. 286 §1 k.k. i za to na podstawie art. 286 § 1 k.k. przy zastosowaniu art. 60 § 2 i 6 pkt 4 k.k. i art. 33 § 1 i 3 k.k. wymierzył mu karę grzywny w wysokości 40 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 20 złotych. Na poczet orzeczonej kary grzywny Sąd Rejonowy w Raciborzu zaliczył oskarżonemu okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od dnia 4 grudnia 2014 r. do dnia 23 grudnia 2014 r. przyjmując, że jeden dzień rzeczywistego pozbawienia wolności równa się dwóm dziennym stawkom grzywny. Zasądził również od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe obejmujące wydatki w kwocie 244 złote i opłatę w wysokości 80 złotych.

Apelację od powyższego wyroku wniósł obrońca oskarżonego zaskarżając go w całości na korzyść oskarżonego. Zarzucił mu:

-

obrazę przepisów prawa materialnego mającą wpływ na treść orzeczenia poprzez nie zastosowanie przez Sąd I instancji art. 286 § 3 k.k. w sytuacji, gdy na podstawie prawidłowo ustalonego stanu faktycznego taka subsumpcja czynu oskarżonego była zasadna,

-

obrazę przepisów prawa materialnego – art. 101 § 1 pkt 4 k.k. w zw. z art. 102 k.k. mającą wpływ na treść orzeczenia poprzez nie uznanie okoliczności przedawnienia karalności czynu popełnionego przez oskarżonego, a w konsekwencji nie umorzenia postępowania.

Podnosząc tak sformułowane zarzuty obrońca wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uznanie popełnionego przez oskarżonego czynu za wypadek mniejszej wagi oraz umorzenie postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

apelacja obrońcy oskarżonego nie zasługiwała na uwzględnienie. W konsekwencji koniecznym było utrzymanie w mocy zaskarżonego wyroku.

Na wstępie należy zaznaczyć, że przeprowadzona przez Sąd Rejonowy ocena materiału dowodowego i wywiedzione na jego podstawie ustalenia faktyczne są w pełni prawidłowe, w szczególności wobec nie budzącego wątpliwości przyznania się oskarżonego do winy. Ustalenia dotyczące sprawstwa i winy oskarżonego nie były również kwestionowane przez obrońcę w wywiedzionej apelacji. W związku z powyższym Sąd Okręgowy, przyjmując

za własne rozważania Sądu Rejonowego w tym zakresie, ograniczy swoje rozważania jedynie do podniesionych zarzutów.

Na uwzględnienie nie zasługuje pierwszy z zarzutów podniesionych przez obrońcę, dotyczący niezakwalifikowania przypisanego oskarżonemu przestępstwa oszustwa jako wypadku mniejszej wagi. Podkreślenia wymaga, że za obrazę prawa materialnego nie możne zostać uznana sytuacja, w której sąd rozpoznający sprawę nie skorzysta z przysługującego mu uprawnienia. Zarzut taki będzie bowiem jedynie skuteczny, jeżeli sąd, wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi, nie podejmie rozstrzygnięcia o charakterze obligatoryjnym (wyrok SN z 26 kwietnia 1977 r., I KR 65/77, OSNPG 10/1977, poz. 90; wyrok SN z 22 stycznia 1973 r., I KR 142/72, OSNPG 7/1973, poz. 110). Wspomniany obowiązek musi przy tym wynikać expressis verbis z treści przepisu. W rozpoznawanym przypadku okoliczność taka nie zachodzi, a stosowanie art. 286 § 3 k.k. uzależnione jest od ustaleń faktycznych poczynionych przez sąd rozpoznający sprawę na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego.

Niezależnie od powyższego należy wskazać, że prawidłowe ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego nie dają podstaw do przypisania zachowaniu oskarżonego przymiotu wypadku mniejszej wagi. Przyjęcie kwalifikacji z art. 286 § 3 k.k. wymaga dokładnego przeanalizowania i zważenia wszystkich okoliczności przedmiotowo-podmiotowych, które wskazują, że czyn sprawcy, realizujący znamiona typu podstawowego przestępstwa, nie jest na tyle niebezpieczny dla społeczeństwa i porządku prawnego, aby uzasadniało to stosowanie zwykłej sankcji karnej, przewidzianej w podstawowym naruszonym przepisie. Należy zatem zważyć, czy zachodzi przewaga okoliczności łagodzących nad tymi o pejoratywnym wydźwięku (wyrok SN z 24 lutego 2004 r., WA 1/04, OSNwSK 1/2004, poz. 390). Wśród znamion strony przedmiotowej istotne znaczenie mają w szczególności: rodzaj dobra, w które godzi przestępstwo, zachowanie się i sposób działania sprawcy, użyte środki, charakter i rozmiar szkody wyrządzonej lub grożącej dobru chronionemu prawem, czas, miejsce i inne okoliczności popełnienia czynu oraz odczucie szkody przez pokrzywdzonego. Dla elementów strony podmiotowej istotne są: stopień zawinienia oraz motywy i cel działania sprawcy. Podkreślenia wymaga przy tym fakt, iż okoliczności uwzględniane przy ocenie istnienia wypadku mniejszej wagi muszą odnosić się wyłącznie do inkryminowanego zachowania sprawcy. Są zatem zakreślone w węższy sposób od okoliczności, branych przez sąd pod uwagę przy wymiarze kary, które to wykraczają poza przestępny czyn.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy nie powinno budzić wątpliwości, że Sąd Rejonowy w Raciborzu w prawidłowy sposób ustalił, iż w odniesieniu do zachowania oskarżonego nie zachodzą przesłanki zastosowania dobrodziejstwa z art. 286 § 3 k.k. Jak wynika z ustalonego i niekwestionowanego stanu faktycznego, wartość szkody wyrządzonej przez oskarżonego wyniosła 308,78 zł. Obecnie kwota ta może wydawać się nieznaczna, jednakże należy wziąć pod uwagę, iż w dacie czynu stanowiła ona niemalże połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę, co niewątpliwie ma znaczenie dla oceny wagi zachowania oskarżonego. M. H. podjął przy tym podstępne zabiegi, które skutkowały wprowadzeniem w błąd obsługi hotelu co do zamiaru uiszczenia należności za świadczone usługi hotelowe. Zachowanie takie jest w wyższym stopniu szkodliwe, aniżeli wyzyskanie błędu już istniejącego u osoby dokonującej niekorzystnego rozporządzenia mieniem. Zakłada bowiem podjęcie dodatkowej aktywności przez sprawcę, polegającej na zastosowaniu podstępnych zabiegów wobec osoby rozporządzającej mieniem, mających na

celu wywołanie u niej mylnego wyobrażenia o określonym stanie rzeczy. Oskarżony działał przy tym z niskich pobudek, albowiem bez żadnej przyczyny wyłudził usługę hotelową. Jednocześnie w ramach wskazanego świadczenia skorzystał nie tylko z noclegu, ale również z usług gastronomicznych i telefonu, świadomie zwiększając rozmiar szkody wyrządzonej pokrzywdzonemu. Stopień jego winy jest przy tym znaczny. Posiadał on bowiem w pełni zachowaną zdolność rozpoznania znaczenia swego czynu i pokierowania nim. Uzasadnionym było w konkretnej sytuacji wymagać od oskarżonego zachowania zgodnego z normą prawną. Można zatem postawić mu zarzut, że mając możliwość wyboru postępowania, nie dał posłuchu normie prawnej. Wszystkie wskazane okoliczności ujemnie wpływają na ocenę zachowania oskarżonego, stojąc tym samym na przeszkodzie uznaniu go za wypadek mniejszej wagi.

Jednocześnie, jak już wyżej wskazano, okoliczności mające znaczenie dla ustalenia wypadku mniejszej wagi powiązane są z samym przestępnym czynem. Nie zasługuje zatem na akceptację twierdzenie skarżącego zawarte w apelacji, zgodnie z którym warunki osobiste oskarżonego wykluczają uznanie go za niebezpiecznego dla społeczeństwa, co jednocześnie wypełnia znamiona podmiotowe czynu z art. 286 § 3 k.k. Wskazany czynnik ma bowiem istotne znaczenie dla wymiaru kary, nie zaś dla oceny, czy w sprawie zachodzi wypadek mniejszej wagi.

Ze względu na powyższe rozważania bezzasadnym okazał się również podniesiony przez obrońcę zarzut przedawnienia. Prawidłowo zakwalifikowane zachowanie oskarżonego, realizujące znamiona przestępstwa z art. 286 § 1 k.k., zagrożone jest m.in. karą pozbawienia wolności w wymiarze od 6 miesięcy do 8 lat. Zgodnie z treścią art. 101 § 1 pkt 2a k.k. karalność takiego występku ustaje po upływie 15 lat od chwili popełnienia czynu zabronionego. Termin ten ulega przedłużeniu o 5 lat, jeżeli w trakcie jego biegu wszczęto postępowanie przeciwko osobie (art. 102 k.k. w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 lipca 2015 r.). W rozpoznawanej sprawie postanowienie o przedstawieniu zarzutów zostało skutecznie wydane w dniu 15 listopada 1999 r., a więc podczas podstawowego okresu przedawnienia. Przyjąć zatem należy, że termin karalności czynu zabronionego przypisanego oskarżonemu przez Sąd I instancji ustaje w dniu 21 maja 2019 r. Jedynie na marginesie Sąd Okręgowy wskazuje, że art. 2 ustawy z dnia 3 czerwca 2005 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny (Dz.U. Nr 132 poz.1109), mocą której w art. 101 § 1 k.k. dodano pkt 2a, wyłączył stosowanie art. 4 § 1 k.k. Zatem mimo popełnienia przez oskarżonego czynu zabronionego przed wejściem w życie przywołanej ustawy, należy stosować przepisy Kodeksu karnego o przedawnieniu w brzmieniu nadanym tą ustawą.

Uznając tym samym argumentację zawartą w apelacji obrońcy za niesłuszną utrzymano w mocy zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego w Raciborzu.

Z uwagi na złą sytuację finansową oskarżonego oraz jego pobyt w zakładzie karnym Sąd Okręgowy uznał, że zasadnym będzie zwolnienie go od ponoszenia kosztów za postępowanie odwoławcze, obciążając nimi Skarb Państwa.