Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 września 2014 r.

Sąd Rejonowy VII Wydział Cywilny w L.

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 17 września 2014 r.

na rozprawie

sprawy z powództwa T. D.

przeciwko (...) S.A w K.

o zapłatę

1. zasądza od strony pozwanej (...) S.A w K. na rzecz powoda T. D. (1) kwotę 11 500 zł (jedenaście tysięcy pięćset złotych);

2.zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 3993 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania;

3. nakazuje stronie pozwanej aby uiściła na rzecz Skarbu Państwa (Sąd Rejonowy w L.) kwotę 3 136, 93 zł tytułem nieuiszczonych w sprawie kosztów postepowania

Sygn. akt VII C 1453/13

UZASADNIENIE

Powód T. D.wniósł o zasądzenie od strony pozwanej (...) S.A. w K. Oddział w L. kwoty 2.020 złotych z tytułu odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości za okres od dnia 26 kwietnia 2011 roku, dodatkowo kwotę 7.250 złotych za okres ostatnich 10 lat bezumownego korzystania z nieruchomości oraz o zasądzenie na jego rzecz zwrot kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych i uiszczonej opłaty skarbowej.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że na terenie działek oznaczonych nr (...) wchodzących w skład jego gospodarstwa rolnego, bez jego zgody posadowione zostały linie energetyczne wysokiego i średniego napięcia. Właścicielem i użytkownikiem linii energetycznych jest strona pozwana. W piśmie z dnia 25 listopada 2012 roku powód wezwał stronę pozwaną do dobrowolnego ustanowienia służebności przesyłu oraz wypłacenia wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z działek gruntu. Strony doszły do częściowego porozumienia. Jedynie wobec działek o nr (...) wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu i bezumowne korzystanie miało opierać się na operacie szacunkowym rzeczoznawcy majątkowego, którego koszt strony miały ponieść po połowie. Pomimo prób strony nie osiągnęły porozumienia co do kwoty wynagrodzenia.

W odpowiedzi na pozew strona pozwana (...) S.A. w K. Oddział w L. wniosła o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu wg norm przepisanych oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Strona pozwana zakwestionowała wysokość wynagrodzenia ustaloną w operacie szacunkowym, albowiem do podstawy wyliczeń została przyjęte błędne wartości dot. odległości między przewodami linii. Strona pozwana wskazała także, że powodowi jako właścicielowi nieruchomości nie przysługuje żądanie wynagrodzenia w zakresie odpowiadającym treści służebności przesyłu.

Kwota dochodzona dochodzonego pozwem wynagrodzenia została rozszerzona do kwoty 11.500 złotych.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód T. D.jest właścicielem niezabudowanych działek gruntu oznaczonych geodezyjnie numerami (...), o łącznej powierzchni 0,99 ha, położone w obrębie M., w gminie C., które zostały ujawnione w księdze wieczystej nr (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w L. Wydział V Ksiąg Wieczystych.

Dowód:

- odpis z księgi wieczystej, k. 37-42.

Powód zwracał się do (...) S.A. z siedzibą w K. Oddział w L. o ustanowienie służebności przesyłu na rzecz strony pozwanej oraz wypłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości.

Strony doszły do częściowego porozumienia. Jedynie wobec działek o nr (...) wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu i bezumowne korzystanie miało opierać się na operacie szacunkowym rzeczoznawcy majątkowego, którego koszt strony miały ponieść po połowie. Powód zlecił wykonanie operatu i zapłacił za jego przygotowanie kwotę 1.500 złotych. Strona pozwana nie zaakceptowała przedstawionego operatu.

Dowód:

- pismo z dnia 25 listopada 2012 r., k. 28;

- pismo z dnia 08 stycznia 2013 r., k. 29;

- pismo z dnia 17 stycznia 2013 r., k. 30;

- pismo z dnia 25 lutego 2013 r., k 31;

- pismo z dnia 15 kwietnia 2013 r., k. 32;

- faktura VAT nr (...) z dnia 15 kwietnia 2013 r., k. 33;

- pismo z dnia 16 maja 2013 r., k. 34.

- operat szacunkowy, k. 49-140;

Zgodnie z planem zagospodarowania przestrzennego działka nr (...) znajduje się na terenie oznaczonym jako tereny obiektów produkcyjnych, składów i magazynów, zaś działka nr (...) jako tereny obiektów produkcyjnych, składów i magazynów oraz tereny lasów, co do terenu nie objętego służebnością przesyłu.

Dowód:

- wypis z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, k. 43-47.

Przez działki przebiegają dwie równoległe linie elektroenergetyczne średniego napięcia 20 kV, które zostały wsparte na słupach żelbetonowych – na działce nr (...) słup przelotowy, a na działce (...) – słup odporowo-narożny.

Obszar zajęty przez słupy na działce nr (...) wynosi 0,06 m2, a na działce nr (...) wynosi 13 m2. Powierzchnie stefy bezumownego korzystania z nieruchomości rozumianej jako pas gruntu wzdłuż osi urządzenia niezbędny do prawidłowej eksploatacji urządzenia przesyłowego dla działki nr (...) powinien wynosić 1104 m2, natomiast dla działki nr (...) wynosi 814 m2.

Wysokość wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z działek gruntowych powoda w okresie od dnia 26 kwietnia 2011 roku do dnia 16 września 2013 roku dla działki nr (...) wynosi kwotę 3.000 zł, natomiast dla działki nr (...) kwotę 8.500 zł, tj. łącznie 11.500 złotych.

Dowód:

- opinia biegłego z zakresu wyceny nieruchomościE. J. S., k. 141-161.

Właścicielem i użytkownikiem ww. urządzeń energetycznych jest (...) S.A. z siedzibą w K. Oddział w L., który wykonuje oględziny, naprawy i konserwację linii napowietrznej.

/okoliczność bezsporna/

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługuje na uwzględnienie.

Bezspornym w sprawie był fakt, że w świetle art. 352 § 1 k.c. strona pozwana jest posiadaczem służebności przesyłu, jako że korzysta z nieruchomości powoda w zakresie odpowiadającym treści służebności. Strona pozwana w odpowiedzi na pozew nie kwestionowała tej okoliczności. Sporna w sprawie była kwestia szerokości pasa gruntu, z którego korzysta strona pozwana w związku z usytuowaniem urządzeń przesyłowych oraz wysokość należnego wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości.

Jako że do posiadania służebności stosuje się odpowiednio przepisy o posiadaniu rzeczy (art. 352 § 2 k.c.), stąd zastosowanie znajdują art. 224 i 225 k.c., stanowiące o obowiązkach wobec właściciela nieruchomości posiadacza w dobrej wierze i w złej wierze oraz posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa.

Zgodnie z art. 224 k.c. samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jego posiadania, oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne (§ 1). Jednakże od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył. Artykuł 225 k.c. stanowi o tym, że obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał, oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.

Na wstępie rozważań należy podkreślić, że pełna rekompensata dla powoda w związku z korzystaniem z ich nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności przesyłu powinna być uwzględniona tytułem wynagrodzenia w postępowaniu o ustanowienie służebności przesyłu. Natomiast w niniejszym procesie Sąd rozpoznał roszczenia, które mają charakter uzupełniający.

Przebieg linii energetycznej oraz rozmieszczenie i ilość słupów Sąd ustalił na podstawie przedłożonych dokumentów, w tym map ewidencyjnych, odpisu z księgi wieczystej.

Zajęcie części nieruchomości powoda przez umieszczenie na niej linii elektroenergetycznych stanowiącej własność strony pozwanej jest takim władaniem przez stronę pozwaną tą częścią nieruchomości, które nie pozbawia powoda faktycznego nad nią władztwa, lecz niewątpliwie narusza jego prawo własności w inny sposób. W takim wypadku właściciel nieruchomości może dochodzić roszczeń uzupełniających, o których mowa w art. 224-225 k.c. Podkreślić przy tym należy, że strona pozwana posiada nieruchomość w tym zakresie, w jakim z niej korzysta w złej wierze. Przyjmuje się bowiem, że dobra wiara polega na błędnym, ale w danych okolicznościach usprawiedliwionym przekonaniu posiadacza nieruchomości, że przysługuje mu wykonywane przez niego prawo (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 września 2003 r., I CK 74/02, Lex nr 141416).

W niniejszej sprawie nie ulega wątpliwości, że strona pozwana wiedziała, że do korzystania z cudzej nieruchomości nie służy jej żadne prawo. W świetle przedstawionego w sprawie stanu faktycznego sytuacja prawna pomiędzy stronami nie została w żaden sposób uregulowana. Nie sposób także domniemywać, że strona pozwana dysponowała tytułem prawnym do nieruchomości powoda umieszczając na niej linie przesyłowe. Ponadto jak wynika z poglądu wyrażonego w judykaturze, korzystanie z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności na podstawie oświadczenia złożonego bez formy aktu notarialnego jest posiadaniem tej służebności w złej wierze (tak m.in. wyrok SN z 04.02.1988 r., IV CR 45/88, OSNCP 1990, z.2-3, poz. 33).

Odnośnie wysokości należnego powodowi wynagrodzenia należy wskazać, że decydujące są w tym zakresie stawki rynkowe za korzystanie z danego rodzaju rzeczy i czas posiadania rzeczy przez adresata roszczenia. W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że wysokość należnego właścicielowi wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z jego rzeczy powinno ustalać się według stawek cen rynkowych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 2000 r., IV CKN 5/2000). Podstawą obliczenia wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości są pożytki cywilne jakie z tej nieruchomości mógł uzyskać właściciel zawierając umowę najmu czy też dzierżawy nieruchomości będącej w takim stanie, w jakim była w okresie, za jaki żąda wynagrodzenia (wyroku SN z dnia 15 września 2005 r., II CK 61/95, Lex nr 221729).

Obszar nieruchomości powoda, za który przysługuje mu wynagrodzenie za bezumowne korzystanie, przyjęto na podstawie ustalenia biegłego opiniującego w sprawie. Jak wynika ze sporządzanej w sprawie opinii E. J. S.w granicach działek nr (...) znajdują się napowietrzne linie energetyczne średniego napięcia 20 kV oraz dwa słupy energetyczne. Obszar zajęty przez słupy na działce nr (...) wynosi 0,06 m2, a na działce nr (...) wynosi 13 m2. Powierzchnie stefy bezumownego korzystania z nieruchomości rozumianej jako pas gruntu wzdłuż osi urządzenia niezbędny do prawidłowej eksploatacji urządzenia przesyłowego dla działki nr (...) powinien wynosić 1104 m2, natomiast dla działki nr (...) wynosi 814 m2.

W ocenie Sądu nie mamy tu do czynienia z wyłączeniem części nieruchomości z użytku na skutek usytuowania urządzeń przesyłowych, lecz szerokość ta stanowi element ochronny, który jest elementem koniecznym służebności przesyłu. Z tego też względu Sąd podziela opinię biegłego w zakresie ustalenia obszaru rzeczywistego bezumownego korzystania z nieruchomości w zakresie pasa służebności przesyłu (por. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 13.01.2012 roku, I ACa 1331/11, wyrok SN z dnia 3.02.2010 roku, II CSK 444/09, Wyrok SN z dnia 14.11.2013 roku, II CSK 69/13) Posiadanie służebności gruntowej, dotyczy służebności obecnie zdefiniowanej w art. 305 ¹ k.c., co oznacza że służebność odpowiadająca w swojej treści służebności przesyłu musi obejmować także pas służebności przesyłu w zakresie wykraczającym poza pas gruntu znajdujący się bezpośrednio pod przewodami (rzut poziomy skrajnych przewodów linii na powierzchnię gruntu). Z prawem posadowienia danego typu urządzenia przesyłowego łączy się również określenie jego przebiegu, a wynagrodzenie obejmuje powierzchnię, która zapewnia funkcjonowanie tego urządzenia zgodnie z obowiązującym prawem. Biegła sądowa wyjaśniła wpływających na określenie wynagrodzenia. Za niezasadne Sąd uznał zarzuty zgłoszone wobec opinii biegłej w zakresie zawyżenia współczynnika wartości nieruchomości do czynszu dzierżawnego. Strona pozwana nie podała źródła takich informacji mogących, ani w żaden sposób ich nie uzasadniła, w związku z czym nie mogą one stanowić podstawy do podważenia tej opinii. Biegła wskazała, że przy wyliczeniu wynagrodzenia przyjęła dla działek jako wiodące ich przeznaczenie gospodarcze ze względu na wartość rynkową nieruchomości, którą powinno się ustalać zgodnie z jej optymalnym wykorzystaniem.

Wysokość wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z działek gruntowych powoda w okresie od dnia 26 kwietnia 2011 roku do dnia 16 września 2013 roku dla działki nr (...) wynosi kwotę 3.000 zł, natomiast dla działki nr (...) kwotę 8.500 zł, tj. łącznie kwotę 11.500 złotych.

Z uwagi na powyższe na podstawie ww. regulacji Sąd orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. Poniesione przez powoda koszty to: opłata sądowa od pozwu w wysokości 464 złotych, opłata uzupełniająca od rozszerzonego powództwa w kwocie 112 złotych, opłata skarbowa za udzielone pełnomocnictwo w wysokości 17 złotych, koszty zastępstwa prawnego w wysokości 2.400 złotych, zaliczka na wynagrodzenie dla opiniujących w sprawie biegłych w wysokości 1.000 złotych, tj. łącznie kwota 3.993 złotych.

O kosztach sądowych tymczasowo poniesionych przez Skarb Państwa Sąd orzekł na podstawie art. 113 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Na koszty te składa się wynagrodzenie dla opiniującej w sprawie biegłej wypłacone w wysokości przekraczającej uiszczoną przez powoda zaliczkę. Zasądzona kwota to suma wypłaconych ze środków Skarbu Państwa wynagrodzeń na rzecz opiniujących biegłych w wysokości 3.136,93 złotych.

Z uwagi na powyższe orzeczono jak w sentencji.