Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 listopada 2015 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie: Przewodniczący Sędzia S.O. Małgorzata Kowalska

Protokolant prot. sądowy Agnieszka Goluch

po rozpoznaniu w dniu 3 listopada 2015 roku w Lublinie

sprawy z wniosku J. G.

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

o prawo do emerytury rolniczej

na skutek odwołania J. G.

od decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

z dnia 3 października 2013 roku znak (...)

I.  oddala odwołanie;

II.  przyznaje na rzecz adwokat I. P. z sum budżetowych Skarbu Państwa kwotę 60 złotych powiększoną o obowiązującą stawkę podatku od towaru i usług tytułem nieopłaconej pomocy prawnej ustanowionej z urzędu.

Sygn. akt VII U 2809/13

UZASADNIENIE

Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego decyzją z dnia 3 października 2013 roku odmówił J. G. prawa do emerytury rolniczej uzasadniając to tym, iż nie spełnia ona warunku podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 30 lat (decyzja – k. 56 akt emerytalnych).

W odwołaniu od powyższej decyzji J. G. wniósł o przyznanie prawa do emerytury. Wskazał, iż organ emerytalny niesłusznie nie zaliczył mu do okresów pracy w rolnictwie okresu od 1 kwietnia 1984 roku do 31 grudnia 1985 roku oraz nie uwzględnił 13 lat pracy poza rolnictwem. Jednocześnie skarżący złożył wniosek o ustanowienie adwokata z urzędu (odwołanie – k. 2 akt sądowych).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji (odpowiedź – k. 3 a.s.).

Postanowieniem z dnia 14 maja 2014 roku Sąd ustanowił dla wnioskodawcy adwokata z urzędu celem reprezentowania w niniejszym postępowaniu (k. 13 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

J. G. urodził się w dniu (...).

W dniu(...)roku złożył wniosek o ustalenie prawa do emerytury rolniczej. Ubiegając się o świadczenie podał, iż zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej, nie jest zatrudniony, nie pobiera emerytury i nie ma ustalonego stopnia niepełnosprawności. Do wniosku dołączył między innymi akt notarialny sprzedaży posiadanego gospodarstwa rolnego, dokumenty dotyczące pracy poza rolnictwem, oświadczenia o pracy w gospodarstwie rolnym rodziców, z tego jedno obejmujące okres od 30 września 1968 roku do 18 września 1970 roku, a drugie okres od 30 września 1968 roku do 11 listopada 1991 roku oraz kserokopię książeczki wojskowej na okoliczność okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej (wniosek - k. 1 a.e., akt notarialny k. 27-30 a.e., oświadczenia – k. 8 i 31 a.e., świadectwa pracy k. 16-17 a.e., zaświadczenie k. 25 a.e., kserokopia książeczki wojskowej k. 19-24 a.e.).

Na podstawie przedłożonych dokumentów oraz zaświadczenia dotyczącego okresów podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników, okresów polegających zaliczeniu oraz wysokości opłaconych składek wystawionego przez KRUS Oddział (...) w L., Placówkę Terenową w L. (k. 32-37 a.e.) organ emerytalny uznał za udowodniony okres ubezpieczenia rolnego wnioskodawcy w wymiarze 26 lat, 9 miesięcy i 6 dni.

Na okresy te złożyły się:

- okres od 30 września 1968 roku do 18 września 1970 roku – praca w gospodarstwie rolnym rodziców H. i P. G. po ukończeniu 16 – tego roku życia;

- okres od 15 lipca 1971 roku do 1 sierpnia 1971 roku – praca w gospodarstwie rolnym rodziców H. i P. G. po ukończeniu 16 – tego roku życia;

- okres od 1 stycznia 1986 roku do 31 grudnia 1990 roku – podleganie ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy jako domownik

- okres od 1 stycznia 1991 roku do 31 marca 2009 roku oraz okres od 1 kwietnia 2009 roku do 30 września 2010 roku – poleganie ubezpieczeniu społecznemu rolników, z mocy ustawy jak i na wniosek, jako rolnik.

Do okresu ubezpieczenia rolniczego nie został zaliczony okres od 1 kwietnia 1984 roku do 31 grudnia 1985 roku, ze względu na brak dokumentów potwierdzających podleganie ubezpieczeniu rolniczemu jako domownik przez J. G. w tym okresie, a także nie zaliczono okresów ubezpieczenia z tytułu wykonywania pracy poza rolnictwem tj.

- od 19 września 1970 roku do 14 lipca 1971 roku – zatrudnienie w (...) S.A. w L.;

- od 2 sierpnia 1971 roku do 31 marca 1984 roku – zatrudnienie w(...) w L. (decyzja - k. 56 ae).

W toku postępowania wnioskodawca wniósł o doliczenie mu do okresów ubezpieczenia okresu od 1 kwietnia 1984 roku do 31 grudnia 1985 roku tj. okresu po zakończeniu zatrudnienia, a przed datą objęcia go ubezpieczeniem społecznym rolników jako domownika oraz okresów od 19 września 1970 roku do 14 lipca 1971 roku oraz od 2 sierpnia 1971 roku do 31 marca 1984 roku jako okresów pracy w gospodarstwie rolnym rodziców. Skarżący wskazywał, iż w tym okresach pracował zawodowo, praca ta odbywała się w systemie zmianowym. Chodził do pracy na 3 zmiany: pierwsza rozpoczynała się od godz. 6 ⁰⁰ i trwała do 14 ⁰⁰, druga od 14 ⁰⁰ do 22 ⁰⁰, a trzecia od 22 ⁰⁰ do 6 ⁰⁰. W tym czasie był kawalerem, nadal mieszkał z rodzicami H. i P. małż. G.. Oraz dwoma braćmi w miejscowości N., gdzie rodzice skarżącego mieli gospodarstwo rolne o powierzchni 2,5 ha. Obydwa zakłady pracy znajdowały się w odległości około 4 kilometrów od domu rodzinnego wnioskodawcy. Wszyscy bracia, podobnie jak wnioskodawca pomagali rodzicom w prowadzeniu gospodarstwa (zaświadczenie o zameldowaniu k. 9 a.e., zaświadczenie ze Starostwa Powiatowego w L. o okresach i wielkości posiadanego gospodarstwa rolnego k. 10 a.e., zeznania wnioskodawcy k. 51v-52v a.s.)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie przedstawionych wyżej dokumentów, które nie były kwestionowane przez żadną ze stron, a także na podstawie zeznań wnioskodawcy, które Sąd uznał za wiarygodne. Podkreślić również należy, iż stan faktyczny nie stanowił przedmiotu sporu w niniejszej sprawie. Wnioskodawca bowiem wskazanych ustaleń nie kwestionował. Wnosił jednak o jednoczesne zaliczenie okresów zatrudnienia i ubezpieczenia pracowniczego do ubezpieczenia rolniczego jako okresy pracy w gospodarstwie rolnym rodziców.

Odwołanie J. G. nie jest zasadne i nie zasługuje na uwzględnienie.

Prawo do emerytury rolniczej reguluje przepis art. 19 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2015, Nr 704, poz. 291 tekst jednolity ze zmianami). Wedle ust. 1 tego artykułu emerytura rolnicza przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny w przypadku mężczyzny urodzonego w okresie od 1 lipca 1952 roku do 30 września 1952 roku - 66 lat i 7 miesięcy oraz podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 25 lat. Stosownie zaś do treści ust. 2 cytowanego artykułu, emerytura rolnicza przysługuje także ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny dla mężczyzn 60 lat, podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 30 lat i zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej.

Wobec wnioskodawcy urodzonego w dniu (...), który w chwili składania wniosku ukończył(...) lat i 11 miesięcy, w chwili wyrokowania zaś (...)lata, zastosowanie może mieć obecnie jedynie art. 19 ust. 2 cytowanej ustawy. Tak więc J. G. musiał spełnić dwie przesłanki aby uzyskać prawo do emerytury: udowodnić 30 lat ubezpieczenia emerytalno – rentowego oraz zaprzestać prowadzenia działalności rolniczej.

Art. 20 ust. 1 wspomnianej ustawy określa jakie okresy zalicza się do okresów ubezpieczenia wymaganych zgodnie z art. 19 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 pkt 2. Są to mianowicie okresy:

1) podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników indywidualnych i członków ich rodzin w latach 1983-1990;

2) prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w gospodarstwie rolnym, po ukończeniu 16 roku życia, przed dniem 1 stycznia 1983 r.;

3) od których zależy prawo do emerytury zgodnie z przepisami emerytalnymi.

Jednakże w myśl art. 20 ust. 3 ustawy wobec osób urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku nie stosuje się przepisu art. 19 ust. 1 pkt 3 tj. nie zalicza się do ich okresów ubezpieczeniowych okresów, od których zależy prawo do emerytury zgodnie z przepisami pracowniczymi.

Jak wyżej wskazano, wnioskodawca urodził się w dniu (...), zatem nie można mu zaliczyć okresów pracy poza rolnictwem tj. okresów zatrudnienia od 19 września 1970 roku do 14 lipca 1971 roku w (...) S.A. w L. oraz od 2 sierpnia 1971 roku do 31 marca 1984 roku w (...) w L..

Okresów tych nie można też zaliczyć wnioskodawcy jako okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców. Sąd dał co prawda wiarę zeznaniom skarżącego, w których wskazywał on, iż pomagał w spornym okresie, w prowadzeniu gospodarstwa rolnego, z tych samych zeznań wynika jednak, iż nie była to pomoc regularna i świadczona w wymiarze co najmniej połowy ustawowego czasu pracy. Wnioskodawca podał, iż zimą nie pracował w tym gospodarstwie więcej niż 3 godziny. Codzienny obrządek wykonywała matka, pomagali też pozostali bracia. Gospodarstwo rolne rodziców nie było duże i nie wymagało aż takich nakładów pracy, aby uznać że rodzice wnioskodawcy oraz dwóch dorosłych synów nie dawało sobie rady i wymagało regularnej pomocy skarżącego, który pracował wówczas zawodowo, w pełnym wymiarze czasu pracy jako robotnik transportowy, a później spawacz.

W orzecznictwie utrwalony jest pogląd, iż okresy pracy domownika w gospodarstwie rolnym przed dniem 1 stycznia 1983 roku uwzględnia się przy ustalaniu uprawnień emerytalno-rentowych, gdy była wykonywana w wymiarze nie niższym niż połowa ustawowego czasu pracy (co najmniej 4 godziny dziennie). Wykonywanie przez domownika w gospodarstwie rolnym prac o charakterze dorywczym, okazjonalnie i w wymiarze niższym od połowy pełnego wymiaru czasu pracy, nie może być traktowane jako okres składkowy (por. wyrok Sądu Najwyższego z 28 lutego 1997 r., sygn. II UKN 96/96, OSNP 1997/23/473; wyrok SN z 13 listopada 1998 r., sygn. II UKN 299/98, OSNP 1999/24/799 oraz z 18 lutego 1999 r., sygn. II UKN 491/98, OSNP 2000/8/324, wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 13 marca 2014 roku, sygn.. II AUa 739/13, Lex nr 1461168).

Biorąc więc pod uwagę całokształt materiału dowodowego, który został zgromadzony w niniejszej sprawie, jak również treść wyjaśnień i zeznań ubezpieczonego, Sąd przyjął, że praca J. G. w gospodarstwie rolnym w latach 1970 - 1974 nie spełnia wymogów pozwalających doliczyć ją do stażu ubezpieczeniowego w rozumieniu art. 20 ust. 1 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. Jest wiele okoliczności świadczących o tym, że można pracę tę potraktować jako pomoc rodzinie, która jest obowiązkiem także dorosłych dzieci rolnika, ale nie ma charakteru, o którym mowa w przepisach dotyczących ubezpieczenia społecznego rolników.

Podobnie nie można zaliczyć wnioskodawcy okresu od dnia 1 kwietnia 1984 roku do 31 grudnia 1985 roku tj. okresu pozostawania bez pracy oraz niepodlegania ubezpieczeniu rolniczemu. Jak stanowi bowiem cytowany art. 20 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników okresami podlegającymi zaliczeniu do okresów emerytalno – rentowych są okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego bądź pracy w gospodarstwie rolnym, po ukończeniu 16-tego roku życia, przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 roku. Po tej dacie zaliczeniu podlegają jedynie okresy za które opłacono składkę na ubezpieczenie społeczne rolników. Wnioskodawca, jakkolwiek niewątpliwie utrzymywał się wówczas wyłącznie z pracy w gospodarstwie nie udowodnił aby zgłoszony został do ubezpieczenia społecznego rolników jako rolnik bądź domownik oraz aby opłacał w tym okresie należne z tytułu ubezpieczenia składki.

W przedmiotowej sprawie więc pozostawało poza sporem, że J. G. ukończył (...) lat oraz zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej. Tym niemniej wnioskodawca nie udowodnił w niniejszym postępowaniu spełnienia przesłanki posiadania 30-letniego okresu ubezpieczenia rolniczego. Bezspornym bowiem jest, że okres ten w jego wypadku wynosi 26 lat, 9 miesięcy i 6 dni.

Jednakże należy wskazać, że wnioskodawca będzie spełniał przesłanki do przyznania prawa do emerytury rolniczej z chwilą ukończenia wieku (...) lat i(...)miesięcy. W tej sytuacji wymagany okres ubezpieczenia wynosić będzie nie 30, a 25 lat.

Mając powyższe na uwadze w oparciu o powołane wyżej przepisy oraz na mocy art. 477 ¹⁴ §1 k.p.c. Sąd orzekł jak w sentencji.

Orzeczenie o kosztach Sąd Okręgowy oparł na przepisach § 2 ust. 1-3 oraz § 12 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t.j. Dz. U. z 2013, poz. 461), w brzemieniu obowiązującym do dnia 31 lipca 2015 roku.