Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 sierpnia 2015 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 28 sierpnia 2015 r. w Gliwicach

sprawy A. Z. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania A. Z. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 21 maja 2014 r. nr (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu prawo do emerytury poczynając od 13 marca 2014 r.,

2.  zasądza od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego 60 zł (sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

(-) SSO Grażyna Łazowska

Sygn. akt. VIII U 1355/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 21 maja 2014r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w Z. odmówił ubezpieczonemu A. Z. (1) prawa do emerytury w niższym wieku w oparciu o art. 184 w związku z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2015r. poz. 748) w związku z tym, iż nie udowodnił on 15 – letniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach przy pracach wymienionych w wykazie A.

W odwołaniu od powyższej decyzji i w toku procesu ubezpieczony domagał się jej zmiany poprzez przyznanie mu prawa do wcześniejszej emerytury. Podniósł, że zgodnie
z zeznaniami świadków, o przesłuchanie których wnosił, wykonywał pracę w warunkach szczególnych w wymiarze ponad 15 lat i tym samym spełnia warunki do przyznania prawa do emerytury.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując swoje stanowisko zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Dodatkowo w uzasadnieniu podkreślił, że kwestia wcześniejszych uprawnień ubezpieczonego do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych była już przedmiotem rozpoznania Sądu Okręgowego w Gliwicach, który wyrokiem z dnia 23 kwietnia 2010r. w sprawie VIII U 233/10 oddalił odwołanie A. Z. (1) od decyzji odmawiającej mu tego prawa.

Sąd ustalił co następuje:

Ubezpieczony A. Z. (1), urodzony (...) w dniu (...) złożył wniosek o emeryturę w wieku niższym niż 65 lat z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach.

Ubezpieczony 60 lat ukończył (...)

Skarżący, na dzień 1 stycznia 1999r., legitymuje się okresem składkowym
i nieskładkowym w wymiarze ponad 25 lat, z tym, że w ocenie ZUS udowodnił jedynie 3 lata, 8 miesięcy i 1 dzień okresów pracy w szczególnych warunkach, wymienionej w wykazie B, tj. zatrudnienia w zakładzie przeróbki mechanicznej węgla od 19 kwietnia 1995r. do 31 sierpnia 1998r.

Ubezpieczony nie jest członkiem OFE.

Organ rentowy wydając zaskarżoną decyzję nie uznał za pracę w warunkach szczególnych pracy wykonywanej w KWK (...) od 28 lipca 1982r. do 31 października 1985r., ponieważ ubezpieczony nie przedłożył świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych w powyższym okresie oraz od 1 listopada 1985r. do 18 kwietnia 1995r., z uwagi na rozbieżność stanowisk pracy pomiędzy świadectwem pracy a wykazem stanowisk pracy w warunkach szczególnych.

W czasie zatrudnienia w KWK (...), w pierwszym ze spornych okresów ubezpieczony, mimo formalnego przypisania mu stanowiska ślusarza, ślusarza konserwatora maszyn i urządzeń przeróbki mechanicznej węgla oraz maszynisty spycharki, faktycznie pracował jako operator koparki jednonaczyniowej na zwałach węgla i przy oczyszczaniu osadników mułowych. Przez większość tego okresu ubezpieczony, przy użyciu koparki jednonaczyniowej rozładowywał muł z wagonów na zwałowisku w B..
W tym czasie przeszedł też wewnątrzkopalniane szkolenie w trakcie którego został przez innego operatora przeszkolony w zakresie obsługi spycharek. Polegało to na tym, że przez około 2 tygodnie jeździł w spycharce jako pasażer i przyglądał się pracy jej operatora, następnie ubezpieczony jeździł spycharką, pod nadzorem jej stałego operatora, a w jeszcze dalszym okresie został skierowany na szkolenie zewnętrzne, po ukończeniu którego mógł samodzielnie pracować na spycharce.

Z kolei w drugim ze spornych okresów, odwołujący posiadając już stosowne uprawnienia, przez pełne dniówki robocze pracował jako operator spycharki na zwałach zakładu przeróbki mechanicznej węgla w R.. W tym czasie przepychał na zwałowisku miał węglowy, węgiel orzech i ewentualnie muł węglowy do łącznego zmieszania, bądź też na taśmociąg do załadunku na wagony, czy też w celu zwałowania, w razie nadwyżki produkcyjnej.

W okresie od 2 maja 1972r. do 21 lipca 1982r. odwołujący był zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie (...) w E. na stanowisku betoniarza. W tym czasie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy zajmował się wyłącznie pracami betoniarskimi, tj. zestawiał mieszanki betonowe, następnie podawał je do szalunków, a następnie zagęszczał przy użyciu narzędzi wibracyjnych i ostatecznie wygładzał powierzchnię wylanego betonu. (...) był wytwarzany i wylewany przy budowie różnego rodzaju konstrukcji melioracyjnych, a także mostów

W sprawie VIII U 233/10 przedmiotem rozpoznania była decyzja odmawiająca ubezpieczonemu prawa do wcześniejszej emerytury z wieku 55 lat, z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach wymienionej w wykazie B, tj. pracy na przeróbce mechanicznej węgla. Odwołanie od tej decyzji zostało oddalone, bowiem ubezpieczony sam przyznał, iż nie jest w stanie wykazać 20 lat takiej pracy do dnia 31 grudnia 1998r., nadto w dniu składania wniosku o to świadczenie pozostawał w stosunku pracy.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie: zeznań świadków: M. S.
i J. O. (zapis rozprawy z dnia 22 sierpnia 2014r. minuty od 10.26
i nast.), F. M. i A. Z. (2) (przesłuchanych w ramach pomocy prawnej przez Sąd Rejonowy w Elblągu, zapis posiedzenia z dnia 13 maja 2015r. minuty od 4.04 i nast.), przesłuchania ubezpieczonego (zapis rozprawy z dnia 4 lutego 2015r. minuty od 5.13 i nast. oraz z dnia 28 sierpnia 2015r. minuty od 2.00 i nast.), a także duplikatu książeczki operatora maszyn roboczych (k. 26) oraz akt osobowych ubezpieczonego i świadków M. S. i J. O. oraz akt emerytalnych odwołującego i świadków F. M. i A. Z. (2) dołączonych do akt sprawy, jak również akt tut. Sądu w sprawie VIII U 233/10.

Wymienione wyżej dowody Sąd uznał za w pełni wiarygodne. Wyjaśnienia odwołującego oraz zeznania świadków są logiczne, wzajemnie się pokrywają i uzupełniają, a dodatkowo korelują z zapisami w aktach osobowych i emerytalnych ubezpieczonego i świadków, przedstawiając łącznie rzeczywisty przebieg pracy i zakres obowiązków odwołującego w spornym okresie.

W konsekwencji, Sąd uznał, że zgromadzone dowody są kompletne i pozwalają na czynienie na ich podstawie ustaleń co do stanu faktycznego, a następnie – na rozstrzygnięcie sprawy.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego, zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. Nr 2015r. poz. 748) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

W myśl 184 ust 2 ustawy emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku
o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

W zakresie określenia wieku emerytalnego, o którym mowa w art. 32 ust. 1 ww. ustawy, rodzajów prac lub stanowisk oraz warunków, na podstawie których ubezpieczonym przysługuje prawo do emerytury art. 32 ust. 4 odsyła do uregulowań Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz.43 ze zm.).

W myśl § 3 i 4 rozporządzenia, pracownik który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w załączonym do rozporządzenia wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1. osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 60 lat dla mężczyzn

2. ma wymagany 25 letni okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Zgodnie z treścią § 2 ust. 1 i 2 ww. rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w tym akcie prawnym są okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy pracy, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy.

Z kolei po myśli § 4, pkt 3 do okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach, o których mowa w ust. 1, zalicza się także okresy pracy górniczej w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin oraz okresy zatrudnienia na kolei w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin, a także okresy pracy lub służby, o których mowa w § 5-10. Natomiast § 8a uwzględnia okresy pracy określonej w wykazie B, dziale IV pod poz. 9, gdzie wymieniono prace wykonywane bezpośrednio przy przeróbce mechanicznej węgla w zakładach górniczych lub pracę górnicza w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin.

Zgodnie z wykazem A, dział I poz. 8 stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, prace wykonywane na zwałowiskach górniczych, hutniczych i elektrociepłowniczych, oraz zgodnie z wykazem A, dział V, poz. 4 prace zbrojarskie i betoniarskie, są pracami w szczególnych warunkach, uprawniające do niższego wieku emerytalnego.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie pozostawało ustalenie, czy ubezpieczony spełnia przesłanki do nabycia emerytury wcześniejszej z tytułu pracy w warunkach szczególnych po ukończeniu 60 roku życia.

Warunkiem nabycia uprawnień emerytalnych według art. 184 jest spełnienie przesłanki stażu przed dniem 1 stycznia 1999r. Brak w treści art. 184 przesłanki końcowej daty spełnienia pozostałych warunków nabycia uprawnień emerytalnych (tj. na dzień 31 grudnia 2008r.) powoduje, że ubezpieczeni, którzy w chwili wejścia w życie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych posiadali wymagany okres ubezpieczenia (szczególny i zwykły), mogą realizować prawo do emerytury na starych zasadach po osiągnięciu wieku emerytalnego określonego w art. 32 również po dniu 31 grudnia 2008r. oraz nieprzystąpieniu do OFE albo złożeniu wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. Wszystkie przesłanki muszą zostać spełnione łącznie.

Należy podkreślić, że okres zatrudnienia może być zaliczony do pracy w warunkach szczególnych, gdy pracownik faktycznie wykonywał prace objęte wykazem prac uprawniających do wcześniejszej emerytury, pomimo że stanowisko jakie mu formalnie przypisano nie jest wymienione w wykazie. Wymieniony wyżej wykaz A nie określa bowiem stanowisk pracy, ale definiuje rodzaj prac, które są uważane za wykonywane w szczególnych warunkach. Decydujące znaczenie dla zakwalifikowania pracy jako realizowanej w szczególnych warunkach ma nie nazwa zajmowanego stanowiska, ale rodzaj, charakter i warunki pracy.

Według oceny Sądu postępowanie dowodowe przeprowadzone w tej konkretnej sprawie wykazało, że ubezpieczony A. Z. (1) ukończył 60 rok życia i na dzień 31 grudnia 1998r. udowodnił łącznie ponad 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, w tym ponad 15 lat pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szczególnych warunkach. Nie budzi wątpliwości Sądu, że praca ubezpieczonego w (...) Przedsiębiorstwie (...) w E. od 2 maja 1972r. do 21 lipca 1982r. na stanowisku betoniarza, a następnie w KWK (...) od 28 lipca 1982r. do 31 października 1985r. oraz od 1 listopada 1985r. do 18 kwietnia 1995r. na stanowisku ślusarza, ślusarza konserwatora maszyn i urządzeń przeróbki mechanicznej węgla oraz maszynisty spycharki była faktycznie pracą w warunkach szczególnych określoną odpowiednio w wykazie A:

- dziale I poz. 8 tj. prace wykonywane na zwałowiskach górniczych, hutniczych
i elektrociepłowniczych,

- dziale V poz. 4 tj. prace zbrojarskie i betoniarskie.

Organ rentowy nie uwzględnił odwołującemu tych okresów pracy argumentując
że ubezpieczony nie przedłożył świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych, a nadto w jego dokumentacji istnieje rozbieżność nazewnictwa stanowisk pracy.

Trzeba jednak podkreślić, iż w myśl z ugruntowanego już stanowiskiem judykatury
i doktryny „sądy pracy i ubezpieczeń społecznych rozpoznając sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych dokonują kontroli zgodności decyzji administracyjnych wydanych w tych sprawach z prawem w trybie odrębnym określonym w kodeksie postępowania cywilnego, w którym to trybie nie obowiązują ograniczenia dowodowe obowiązujące w postępowaniu administracyjnym toczącym się przed organami rentowymi ” (vide – wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 12 kwietnia 1996r., sygn. akt III AUr 235/96, Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 1997r.., nr 1, poz. 2). Z kolei w wyroku z dnia 25 lipca 1997r. sygn. akt II UKN 186/97 Sąd Najwyższy stwierdził, że: „W postępowaniu sądowym nie obowiązują ograniczenia, co do środków dowodowych stwierdzających wysokość zarobków lub dochodów stanowiących podstawę wymiaru emerytury lub renty określone w § 20 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
7 lutego 1984r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) ”( OSNP z 1998r, Nr11, poz. 342 ).

Tak więc w postępowaniu przed sądem ubezpieczeń społecznych mogą być przeprowadzane wszelkie dowody zmierzające do prawidłowego rozstrzygnięcia, w tym zeznania świadków.

Z powyższych przyczyn, Sąd stwierdził, że A. Z. (1) z momentem ukończenia wieku 60 lat spełnia łącznie wszystkie warunki niezbędne do przyznania emerytury z obniżonego wieku, wynikających z treści art. 184, ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a tym samym jego odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Biorąc wszystkie powyższe względy pod uwagę, Sąd na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł, jak w punkcie pierwszym sentencji wyroku. O kosztach orzeczono po myśli art. 98 k.p.c. w związku z § 12 ust 2 i § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.) w punkcie drugim orzeczenia.

(-) SSO Grażyna Łazowska