Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 18 sierpnia 2014 roku powód- (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. wniosła o zasądzenie od pozwanej- K. H. kwoty 221.400 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 12 sierpnia 2014 roku do dnia zapłaty oraz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że w dniu 5 czerwca 2013 roku zawarł ze S.w W. (Inwestorem) umowę w przedmiocie wykonania robót budowlanych związanych z modernizacją budynku- Klubu (...)
w W., w tym wykonania robót w branży wentylacji i klimatyzacji. W wykonaniu tego zadania (...) sp. z o.o. zawarła z pozwaną umowę dotyczącą dostawy i montażu instalacji systemu wentylacji i klimatyzacji. Strony ustaliły wartość ogólną przedmiotu umowy na kwotę 1.476.000,00 zł brutto. Wynagrodzenie zostało ustalone w oparciu
o „Kosztorys ofertowy”, zgodnie z którym oferta pozwanej opiewała na kwotę 1.200.000,00 zł netto.

Kilka dni po zawarciu umowy, pozwana pismem z dnia 3 marca 2014 roku złożyła powodowi oświadczenie o odstąpieniu od umowy, powołując się m.in. na błędną wycenę układów napowietrzania klatek schodowych.

Powód podkreślił, że pozwana skutecznie odstąpiła od umowy, wobec czego jest zobowiązana do zapłaty kary umownej z tego tytułu, która w przedmiotowej umowie została określona w wysokości 15% wartości wynagrodzenia umownego. Ponadto wskazał, iż błędna wycena dokonana przez pozwaną należy do przesłanek zależnych bez wątpienia od wykonawcy, gdyż zakres prac, których podjęła się pozwana został precyzyjnie i obszernie określony w projekcie wykonawczym. Dodatkowo powód podniósł, iż pozwana posiada przymiot profesjonalisty w swej branży, a więc powód nie miał podstaw, aby przypuszczać, że pozwana niewłaściwie odczyta wymagania techniczne lub projekt (pozew- k. 2- 6).

W odpowiedzi na pozew z dnia 2 grudnia 2014 roku pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwana wskazała, że wbrew twierdzeniom powoda nie doszło między stronami do zawarcia umowy, gdyż za stronę pozwaną umowę podpisał T. H., działający na podstawie pełnomocnictwa ogólnego.

Natomiast w ocenie pozwanej dla skutecznego zawarcia umowy wymagane było pełnomocnictwo rodzajowe, gdyż była to czynność przekraczająca zakres zwykłego zarządu, z uwagi na rodzaj i wartość kontraktu, która na dzień zawarcia umowy znacznie przekraczała wartość majątku pozwanej.

Pozwana podniosła, że nie przystąpiła do realizacji umowy, gdyż przedmiotowa umowa nie została potwierdzona przez pozwaną ani w sposób wyraźny, ani dorozumiany, a co więcej powód nie kontaktował się z pozwaną ani nie dokonywał z nią żadnych ustaleń. Pozwana podkreśliła również, że powód nie wzywał jej do wykonania umowy, a zakres prac objętych umową powierzył do realizacji innemu podmiotowi, tj. D. Z. i M. Z. prowadzącym działalność gospodarczą pod nazwą (...) s.c., z czego wynika zdaniem pozwanej, że między stronami sporu nie było woli realizowania umowy. Nadto pozwana podkreśliła, że umowa określała możliwość odstąpienia jedynie przez powoda z winy pozwanej, zatem pozwana nie odstąpiła skutecznie od umowy, wobec czego brak jest podstaw do uznania, że zaktualizował się jej rzekomy obowiązek zapłaty kary umownej (odpowiedź na pozew- k. 108- 118).

W replice na odpowiedź na pozew powód podtrzymał swoje stanowisko zawarte
w pozwie, ponadto wskazał, że pozwana upoważniła T. H. do prowadzenia jej przedsiębiorstwa w tym m.in. do zawierania umów w zakresie działalności przedsiębiorstwa, a w zakresie owej działalności mieści się m.in. wykonywanie instalacji klimatyzacyjnych, zatem należy uznać, że zawarcie przedmiotowej umowy stanowiło czynność zwykłego zarządu przedsiębiorstwem pozwanej, a pełnomocnik T. H. był właściwie umocowany do zawarcia umowy (pismo- k. 146-150).

Pismem z dnia 9 kwietnia 2015 roku pozwana odniosła się do repliki powoda wskazując, że w celu określenia przedmiotowej czynności prawnej należy wziąć pod uwagę wartość kontraktu, jego warunki i stan majątkowy pozwanej, jak i charakter czynności, natomiast pozwana w zwykłym toku prowadzenia działalności gospodarczej nie zawiera umów analogicznych do przedmiotowej umowy, stąd nie można uznać tej czynności jako należącej do zakresu zwykłych czynności podejmowanych w ramach prowadzonego przedsiębiorstwa. Pozwana podkreśliła także, że to powód redagował umowę, a więc wszelkie niejasności należy tłumaczyć na korzyść pozwanej (pismo pozwanej- k. 158-163).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powód- (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą
w S. jest wpisana do rejestru przedsiębiorców prowadzonego w ramach Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem (...). Do przedmiotu jej działalności należą m.in. roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków mieszkalnych i niemieszkalnych (odpis aktualny z KRS powoda- k. 9-12).

Pozwana- K. H. prowadząca działalność gospodarczą pod nazwą (...) jest wpisana do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej pod numerem REGON (...). Do przedmiotu jej działalności należą m.in. rozbiórka
i burzenie obiektów budowlanych oraz wykonywanie instalacji wodno-kanalizacyjnych, cieplnych, gazowych i klimatyzacyjnych (kod 43.22. Z (...)) (wydruk z CEIDG pozwanej -
k. 121, zaświadczenie o numerze identyfikacyjnym REGON pozwanej- k. 40).

W dniu 5 czerwca 2013 roku powód zawarł ze Stołecznym Zarządem Infrastruktury
w W. (Inwestorem) umowę nr (...), na mocy której przyjął do wykonania w ramach zadania nr (...) roboty związane z modernizacją budynku- Klubu Dowództwa Garnizonu W. ( (...)) w W. przy Al. (...), wraz z wykonaniem: - świadectwa charakterystyki energetycznej, - instrukcji bezpieczeństwa pożarowego, - scenariusza pożarowego, - uzyskaniem pozwolenia na użytkowanie. W zakres zadania wchodziło również wykonanie robót branży wentylacji i klimatyzacji (umowa nr (...)- k. 12-20, ogłoszenie Stołecznego Zarządu Infrastruktury o przetargu nieograniczonym- k. 52-53).

W dniu 26 lutego 2014 roku, w ramach powyższego zadania, powód (zamawiający) zawarł z pozwaną (wykonawcą) umowę nr (...), na mocy której powierzył pozwanej prace dotyczące dostawy i montażu instalacji systemu wentylacji i klimatyzacji, zgodnie
z projektem wykonawczym, specyfikacją techniczną wykonania i odbioru robót, kosztorysem ofertowym oraz warunkami określonymi w umowie (umowa nr (...)- k. 23-29).

Przy podpisaniu umowy pozwana była reprezentowana przez T. H. (męża pozwanej), działającego na podstawie udzielonego pełnomocnictwa z dnia 1 kwietnia 2009 roku, stanowiącego załącznik nr 1 do przedmiotowej umowy (pełnomocnictwo- k. 30, zeznania świadka T. H.- e-protokół rozprawy z dnia 16 kwietnia 2015 r. 00:34:25- 00:37:29- k.168, zeznania pozwanej- e-protokół rozprawy z dnia 1 września 2015 r. 00:11:01- 00:15:03- k.189).

Strony ustaliły ogólną wartość przedmiotu umowy na kwotę 1.476.000,00 zł brutto (1.200.000,00 zł netto). Wynagrodzenie to zostało określone jako wynagrodzenie kosztorysowe, które miało obejmować koszty robocizny, materiałów i sprzętu oraz wszelkie inne koszty związane z właściwym wykonaniem przedmiotu umowy wg projektu (§ 2 ust. 1 umowy- k. 24, projekt wykonawczy- k. 56-79, specyfikacja techniczna wykonania i odbioru robót- k. 80-88).

Zgodnie zaś z kosztorysem ofertowym oferta pozwanej opiewała na łączną kwotę 1.200.000,00 złotych netto (kosztorys ofertowy- załącznik nr 2 do umowy nr (...)- k. 30-39, 42-51).

Zgodnie z § 3 ust. 1 umowy zamawiający (powód) zobowiązał się dokonać wprowadzenia i przekazania placu budowy na podstawie protokołu wprowadzenia na budowę w terminie do dnia 3 marca 2014 roku. W przypadku opóźnienia w przekazaniu placu budowy, wszystkie terminy wyznaczone w umowie dla wykonawcy ulegają wydłużeniu
i przesunięciu o czas odpowiadający co najmniej okresowi opóźnienia zamawiającego,
a wykonawca nie ponosi z tego tytułu żadnych negatywnych konsekwencji (k. 24).

Ponadto zgodnie z § 9 ust. 1 zd. 1 wykonawca zobowiązał się do realizacji przedmiotu umowy w terminie do dnia 31 marca 2015 roku. Rozpoczęcie robót miało nastąpić nie później jak do dnia 3 marca 2014 roku (k. 26).

Powód (zamawiający) zastrzegł sobie w umowie stosowanie kary umownej m.in. za odstąpienie od umowy z przyczyn zależnych od wykonawcy (pozwanej) w wysokości 15 % wartości wynagrodzenia umownego określonego w § 2 ust. 1 pkt 1 (czyli kwoty 1.476.000,00 zł brutto) (§13 ust. 1 pkt 5 umowy) (k. 28).

Strony postanowiły, że oprócz przypadków wymienionych w tytule XV Kodeksu Cywilnego przysługiwać im będzie prawo odstąpienia od umowy również w przypadkach określonych w § 14 umowy nr (...).

Zamawiający mógł odstąpić od umowy z winy wykonawcy m.in. jeżeli wykonawca bez uzasadnionych przyczyn nie rozpoczął robót i nie kontynuuje ich pomimo dodatkowego wezwania przez zamawiającego (§ 14 ust. 2 pkt 2).

Natomiast wykonawca mógł odstąpić od umowy z winy zamawiającego, jeżeli: - pkt 1) zamawiający odmawia bez uzasadnionych przyczyn odbioru końcowego przedmiotu umowy, - pkt 2) zamawiający zawiadomi wykonawcę, iż na skutek zaistnienia nieprzewidzianych uprzednio okoliczności nie będzie mógł wywiązać się z zobowiązań umownych (§ 14 ust. 3).

Umowa określała również, że odstąpienie od umowy powinno nastąpić w formie pisemnej
z podaniem uzasadnienia w terminie 30 dni od powzięcia wiadomości przez stronę uprawnioną o przyczynie odstąpienia (§ 14 ust. 4 umowy).

Pismem z dnia 3 marca 2014 roku, zatem kilka dni po zawarciu umowy, T. H. złożył powodowi „Oświadczenie o odstąpieniu od umowy, uzasadniając je błędnym oszacowaniem kosztów wykonania prac. W piśmie wskazano, że błędnie wycenione zostały układy napowietrzania klatek schodowych, których obmiar kosztorysowy wykazuje 1 komplet a faktycznie zawiera 7 kompletów, wobec czego wykonanie dzieła zgodnie z kosztorysem nie jest możliwe „ (oświadczenie o odstąpieniu od umowy- k. 91).

Pismo zostało wysłane przez pełnomocnika T. H. (zeznania świadka T. H.- e-protokół rozprawy 00:49:20- k. 169).

Wobec powyższego powód pismem z dnia 29 lipca 2014 roku wezwał pozwaną na podstawie § 13 ust. 1 pkt 5 umowy, do natychmiastowego uregulowania kwoty 221.400 zł, wskazując, iż jest to wysokość kary umownej z tytułu odstąpienia od umowy. Powód podkreślił, że w przypadku odstąpienia przez wykonawcę od umowy z przyczyn zależnych od wykonawcy, umowa przewiduje obowiązek zapłaty kary umownej w wysokości 15% wartości wynagrodzenia umownego określonego w § 2 ust. 1 pkt 1 umowy (tj. kwoty 1.476.000,00 zł), w związku z czym kara umowna stanowi kwotę 221.400 zł (wezwanie do zapłaty- k. 92, nota księgowa nr (...)- k. 93, potwierdzenie nadania- k. 94).

W odpowiedzi na wezwanie pozwana K. H. wystosowała do powoda w dniu 14 sierpnia pismo, w którym poinformowała, że roszczenie powoda jest bezpodstawne i nieuzasadnione, zaś załączona do wezwania nota księgowa została wystawiona bez podstawy prawnej i wskazana w niej pozycja nie może być zaksięgowana (pismo pozwanej- k. 95).

Powyższych ustaleń faktycznych dokonano na podstawie powołanych dokumentów zawartych w aktach sprawy oraz zeznań świadków i stron.

Kluczowe znaczenie dla dokonania w sprawie ustaleń faktycznych mają przedłożone przez strony do akt sprawy dokumenty prywatne w postaci umowy, pełnomocnictwa udzielonego przez pozwaną T. H., oświadczenia o odstąpieniu od umowy, korespondencji stron.

Wiarygodność, prawdziwość ani moc dowodowa tych dokumentów nie była przez żądną ze stron procesu w jego toku kwestionowana.

Rozbieżności stanowisk stron dotyczą, co najwyżej wykładni treści przedstawionych dokumentów ( w tym m. in pełnomocnictwa z dnia 1 kwietnia 2009 roku czy postanowień umowy zawartej w dniu 26 lutego 2014 roku).

Nie dotyczą one natomiast treści ani też prawdziwości przedstawionych dokumentów. Z tego względu przede wszystkim w oparciu o dowody z dokumentów poczynione zostały przez sąd ustalenia faktyczne.

Na rozprawie w dniu 1 września 2015 roku Sąd oddalił wniosek pełnomocnika strony pozwanej o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu wyceny ruchomości, gdyż został zgłoszony na okoliczność niemającą znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy,
a pełnomocnik powoda oświadczył, że nie kwestionuje okoliczności faktycznych dotyczących stanu majątku firmy pozwanej.

Relacja wartości przedmiotu umowy ( wyrażona w pieniądzu) do wartości majątku pozwanej sama przez się nie jest bowiem okolicznością decydującą o uznaniu czynności zawarcia tej umowy dokonanej przez pełnomocnika pozwanej za czynność przekraczającą zakres zwykłego zarządu wymagającą, zgodnie z treścią przepisu art. 98 kc pełnomocnictwa rodzajowego.

Ponadto okoliczności dotyczące stanu majątkowego pozwanej nie zostały przez stronę powodową zakwestionowane, zostały przez sąd potraktowane, zgodnie z treścią przepisu art. 229 kpc. za okoliczności przyznane przez stronę a te, zgodnie z treścią powołanego przepisu nie wymagają dowodu.

Dowody dotyczące ustalenia faktów niemających istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy w rozumieniu art. 227 KPC, należy uznać za zmierzające jedynie do zwłoki postępowania, co z kolei pozwala pominąć stosowne środki dowodowe zgodnie
z treścią art. 217 § 2 KPC (vide teza z uzasadnienia wyroku SN z 13 lutego 1997 r. I PKN 71/96, OSNP 1997, z. 19, poz. 377; teza z postanowienia SN z 3 września 2008 r. I UK 91/08, LEX nr 785520).

Ponadto Sąd dopuścił dowód z przesłuchania stron ograniczając go do przesłuchania strony pozwanej, gdyż zgodnie z art. 302 § 1 k.p.c. gdy z przyczyn natury faktycznej lub prawnej przesłuchać można co do okoliczności spornych jedną tylko stronę, sąd oceni, czy mimo to należy przesłuchać tę stronę, czy też dowód ten pominąć w zupełności.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo nie jest zasadne i jako takie nie zasługuje na uwzględnienie, choć z innych powodów niż powołane przez pozwaną w odpowiedzi na pozew.

Sąd nie uznał za udowodnione twierdzeń strony pozwanej jakoby między stronami nie doszło do zawarcia przedmiotowej umowy z dnia 26 lutego 2014 roku dotyczącej dostawy i montażu instalacji systemu wentylacji i klimatyzacji.

Umowa została niewątpliwie podpisana przez T. H., działającego na podstawie pełnomocnictwa z dnia 1 kwietnia 2009 roku, które stanowiło załącznik nr 1 do umowy, zatytułowanego „pełnomocnictwo do prowadzenia przedsiębiorstwa”.

Na podstawie owego pełnomocnictwa pozwana K. H. upoważniła T. H. do „prowadzenia przedsiębiorstwa, w tym do występowania przed wszystkimi organami władzy, instytucjami, przedsiębiorstwami, bankami, innymi podmiotami gospodarczymi oraz do składania wszelkich oświadczeń i wniosków, a także do reprezentowania mnie przed sądami w charakterze strony, wnioskodawcy, uczestnika postępowania, a także do zawierania umów w zakresie działalności, dokonywania wszelkich rozliczeń finansowych i podejmowania innych czynności, które okażą się konieczne w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa.

Treść tego pełnomocnictwa i sposób jego sformułowania, wbrew twierdzeniom pozwanej pozwala przyjąć, iż powyższe pełnomocnictwo miało charakter pełnomocnictwa rodzajowego, nie ogólnego.

Warto w tym miejscu zauważyć, że kryterium rozróżnienia między pełnomocnictwem ogólnym a rodzajowym jest zakres umocowania do działania w imieniu mocodawcy.

Pełnomocnictwo ogólne nie określa ani nie wyodrębnia czynności prawnych, do jakich pełnomocnik jest umocowany, natomiast pełnomocnictwo rodzajowe powinno określać rodzaj czynności prawnej objętej umocowaniem oraz jej przedmiot (vide: wyrok SA w Krakowie z dnia 24 marca 2015 r., I ACa 51/15, LEX nr 1711433). Nadto dla uznania pełnomocnictwa za rodzajowe (gatunkowe) ze skutkiem dokonywania w jego ramach również czynności przekraczających zwykły zarząd, wystarczające jest określenie kategorii, rodzaju czynności prawnych, jakie w imieniu mocodawcy może dokonywać pełnomocnik.
Z treści art. 98 k.c. nie wynika w żadnym razie, aby pełnomocnictwo rodzajowe musiało dodatkowo zawierać stwierdzenie, że upoważnia ono także do dokonywania czynności przekraczających zwykły zarząd (vide: wyrok SA w Warszawie z dnia 31 marca 2015 r., VI ACa 735/14, LEX nr 1677108).

W niniejszej sprawie, jak wynika z samej treści pełnomocnictwa, T. H.- mąż pozwanej był upoważniony do zawierania umów w zakresie działalności przedsiębiorstwa,
a z informacji o działalności gospodarczej pozwanej wynika, że w zakres jej działalności wchodzą czynności określone w (...) (kod 43.22.Z) jako wykonywanie instalacji wodno-kanalizacyjnych, cieplnych, gazowych i klimatyzacyjnych. Tak określony przedmiot działalności niewątpliwie pokrywa się z przedmiotem umowy nr (...) na dostawę
i montaż instalacji systemu wentylacji i klimatyzacji.

Nawet zatem przy przyjęciu, iż przedmiotowe pełnomocnictwo byłoby pełnomocnictwem ogólnym, nie sposób zgodzić się z pozwaną, że zawarcie przedmiotowej umowy stanowiło czynność przekraczającą zwykły zarząd, a pełnomocnik T. H. nie był właściwie umocowany do zawarcia umowy.

Zwłaszcza w sytuacji, gdy z ustalonych w toku postępowania w sposób niewątpliwy okoliczności wynika, iż mąż pozwanej reprezentował ją na podstawie tego pełnomocnictwa praktycznie we wszystkich rodzajach czynności prawnych dokonywanych w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Pełnomocnictwo udzielone bowiem zostało w roku 2009 a zatem na blisko pięć lat przed zawarciem przedmiotowej umowy z powodem i jak wynika z treści zeznań pozwanej nie było nigdy modyfikowane ani odwołane. Na jego podstawie T. H. będący mężem pozwanej zawierał wszystkie umowy w ramach prowadzonej przez pozwaną działalności gospodarczej, w tym umowy, w których wartość prac wykonywanych przez firmę pozwanej wynosiła kilkadziesiąt tysięcy złotych.

Ponadto w udzielonym pełnomocnictwie wartość umów, które może zawierać pełnomocnik nie została w żadem sposób limitowana.

Ponadto pozwana przesłuchana w charakterze strony przyznała, iż gdyby wartość robót została przez kosztorysanta oszacowana w sposób prawidłowy byłaby w stanie zrealizować umowę.

Wszystkie wskazane wyże okoliczności przemawiają za uznaniem, iż umowa z dnia 26 lutego 2014 roku była ważnie i skutecznie zawarta.

Jednocześnie bez znaczenia dla oceny tej okoliczności pozostaje fakt, iż T. H. nie poinformował pozwanej ani o fakcie zawarcia przedmiotowej umowy ani też o problemach w zakresie kosztorysowania a następnie o złożeniu oświadczenia o odstąpieniu od tej umowy.

Stosownie do treści przepisu art. 95 par 2 kc. czynność prawna dokonana przez przedstawiciela w granicach umocowania pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla reprezentowanego. Wiedza o czynności dokonywanej przez pełnomocnika nie jest, jak z powyższego wynika, warunkiem ważności i skuteczności czynności prawnych dokonywanych przez pełnomocnika w granicach umocowania.

Zgodnie z art. 2 pkt 9b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 roku Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2013, poz. 907, j.t. ze zm.) umowa o podwykonawstwo to umowa zawarta w formie pisemnej, odpłatna, której przedmiotem są usługi, dostawy lub roboty budowlane stanowiące część zamówienia publicznego, zawarta między wybranym przez zamawiającego wykonawcą a innym podmiotem (podwykonawcą), a w przypadku zamówień publicznych na roboty budowlane także między podwykonawcą a dalszym podwykonawcą lub między dalszymi podwykonawcami.

Jako, że przedmiotowa umowa nr (...) obejmowała wykonanie określonego zakresu prac (tj. dostawy i montażu instalacji systemu wentylacji i klimatyzacji) ujętych w umowie z Inwestorem, to jest de facto umową o podwykonawstwo części umowy nr (...), zaś zgodnie z przepisami tytułu XVI Kodeksu Cywilnego do takiej umowy mają zastosowanie przepisy dotyczące umowy o roboty budowlane.

Zgodnie zaś treścią przepisu art. 647 k.c. przez umowę o roboty budowlane wykonawca – w tym wypadku podwykonawca - zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem, z zasadami wiedzy technicznej,
a inwestor – wykonawca, jakim był powód- zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, a w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia.

Zgodnie z art. 483 § 1 k.c. można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna).

Zamawiający zastrzegł sobie w umowie prawo naliczenia kary umownej za odstąpienie od umowy m.in. z przyczyn zależnych od wykonawcy (pozwanej) w wysokości 15 % wartości wynagrodzenia umownego, określonego na kwotę 1.476.000,00 złotych (§13 ust. 1 pkt 5 umowy).

Zatem wysokość kary umownej miała wynosić 221.400 złotych i takiej też kwoty dochodził powód niniejszym pozwem.

Należy podkreślić, że przepisy Tytułu XV części szczególnej k.c. mają zastosowanie głównie w odniesieniu do odstąpienia od umowy przez inwestora przed ukończeniem obiektu, z zastrzeżeniem dla zamawiającego prawa do odstąpienia od umowy stosownie do treści przepisu art. 640 w przypadku braku koniecznego do wykonania dzieła współdziałania zamawiającego.

Podstawy prawnej odstąpienia od umowy przez wykonawcę poszukiwać zatem należy bądź w umowie stron mieszczącej się w granicach swobody kontraktowej (art. 353 ¹ k.c.), bądź w części ogólnej k.c. (vide: Wyrok SA w Warszawie z dnia 22 listopada 2006 r., I ACa 1311/05, opubl. M.Spół. 2007/3/3).

Zgodnie z powołanym §14 umowy- pozwanej (wykonawcy) przysługiwałoby prawo odstąpienia od umowy jedynie z winy powoda (zamawiającego), jeżeli zamawiający odmawiałby bez uzasadnionych przyczyn odbioru końcowego przedmiotu umowy lub zamawiający zawiadomiłby pozwaną, iż na skutek zaistnienia nieprzewidzianych uprzednio okoliczności nie będzie mógł wywiązać się z zobowiązań umownych (§ 14 ust. 3).

W przedmiotowej sprawie taka sytuacja nie miała miejsca, wobec czego nie można uznać, że pozwana pismem z dnia 3 marca 2014 roku skutecznie odstąpiła od umowy zawartej z powodem .

Na mocy umowy nie przysługiwało jej prawo odstąpienia z przyczyn wskazanych w piśmie z dnia 3 marca 2014 roku, tj. z powodu błędnej wyceny układów napowietrzania klatek schodowych.

Oświadczenie to nie znajduje również oparcia w przepisach Działu II i III Kodeksu cywilnego jak również w postanowieniach umowy z dnia 26 lutego 2014 roku, bo umowa, o czym była już mowa wyżej nie przewidywała prawa odstąpienia od umowy dla wykonawcy z powodów wskazanych przez pozwaną.

Natomiast roszczenie o zapłatę kary umownej na wypadek odstąpienia od umowy powstaje „dopiero w wyniku wykonania tego uprawnienia kształtującego” (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 maja 2014 r., I CSK 345/13, LEX nr 1532768).

W związku z powyższym, nie zaszła żadna z przewidzianych umową stron przesłanek umownego prawa odstąpienia przez wykonawcę i nie została też wskazana w oświadczeniu
o odstąpieniu od umowy. Natomiast w razie umownego zastrzeżenia odstąpienia od umowy regulacja zawarta w art. 491 § 2 k.p.c., jako dotycząca zakresu ustawowego prawa odstąpienia od umowy, także nie znajduje bezpośredniego zastosowania. Może ona być jedynie pomocna dla ustalenia zakresu umownego odstąpienia od umowy ze względu na charakter świadczenia obu stron wówczas, gdy zakresu tego strony nie określiły (vide: wyrok SN z dnia 9 września 2011 r., I CSK 696/10, LEX nr 989123, Glosa 2013/2/68-74). Natomiast powołane w części ogólnej kodeksu cywilnego przepisy określające przesłanki umożliwiające odstąpienie od umowy (art. 492, 493, 495), jako godzące w zasadę pewności obrotu, wymagają ścisłej wykładni. Na podstawie przepisów art. 491, art. 492, art. 493 k.c. wykonawca robót budowlanych może odstąpić od umowy o roboty budowlane w następujących przypadkach:
- jeżeli zamawiający dopuszcza się zwłoki w wykonaniu swojego zobowiązania z umowy
o roboty budowlane, wykonawca może wyznaczyć mu odpowiedni dodatkowy termin do wykonania z zagrożeniem, iż w razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu będzie uprawniony do odstąpienia od umowy. Wykonawca może również bądź bez wyznaczenia terminu dodatkowego, bądź też po jego bezskutecznym upływie żądać wykonania zobowiązania i naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki. Jeżeli świadczenia obu stron są podzielne, a zamawiający dopuszcza się zwłoki tylko, co do części świadczenia, uprawnienie do odstąpienia od umowy przysługujące wykonawcy ogranicza się, według jego wyboru: – do tej części albo – do całej reszty niespełnionego świadczenia. Nadto wykonawca może odstąpić od umowy w całości, jeżeli wykonanie częściowe nie miałoby dlań znaczenia ze względu na właściwości zobowiązania albo ze względu na zamierzony przez niego cel umowy, wiadomy zamawiającemu w zwłoce. Jeżeli uprawnienie do odstąpienia od umowy wzajemnej zostało zastrzeżone na wypadek niewykonania zobowiązania w terminie ściśle określonym, wykonawca może w razie zwłoki zamawiającego odstąpić od umowy bez wyznaczenia terminu dodatkowego. Ponadto wbrew twierdzeniom powoda oświadczenie woli o odstąpieniu ma charakter jednostronny prawokształtujący, musi być złożone drugiej stronie, przy czym ustawa nie nakazuje wskazania w nim jego podstawy prawnej (vide: Wyrok SA
w Warszawie z dnia 22 listopada 2006 r., I ACa 1311/05, opubl. M.Spół. 2007/3/3).

Należy również zaznaczyć, że zgodnie z poglądem wyrażonym w piśmiennictwie nieważne będzie odstąpienie od umowy przez wykonawcę, który powołuje się na inne podstawy prawne i faktyczne niż wynikające z przepisów kodeksu cywilnego o skutkach niewykonania lub niewłaściwego wykonania zobowiązań albo wynikające z treści zawartej umowy. Wykonawca, który przez odstąpienie od umowy zamierza chronić własny interes, winien więc dokładnie przeanalizować postanowienia umowne w tym zakresie, a do przepisów k.c. powinien odwoływać się w sprawach nieuregulowanych umową (vide: Piotr Karkoszka, Odstąpienie od umowy na roboty budowlane z przyczyn zależnych od jednej ze stron, cz. III, ABC nr 161510).

Wobec tego, że brak jest podstaw do uznania, że pozwana skutecznie odstąpiła od umowy, to tym samym nie można uznać, że zaktualizował się jej obowiązek do zapłaty kary umownej wynikający z § 13 ust. 1 pkt 5 umowy.

Analizując przedmiotowy paragraf umowy należy stwierdzić, że przewiduje on prawo naliczenia kary umownej jedynie w przypadku odstąpienia od umowy „z przyczyn zależnych od wykonawcy” (pozwanej), a nie obejmuje przypadków odstąpienia od umowy przez pozwaną z jej winy.

Owo sporne postanowienie umowy nie określa jednak jasno czy chodzi o przypadek, kiedy od umowy odstępuje zamawiający czy wykonawca.

Logiczna wykładnia tego zapisu umowy prowadzić musi do wniosku, iż dotyczy on przypadku odstąpienia od umowy przez zamawiającego z winy wykonawcy.

W praktyce nie zdarzają się zasadniczo sytuacje, kiedy wykonawca odstępuje od umowy z własnej winy.

Okoliczność odstąpienia od umowy przez zamawiającego w okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy nie miała miejsca.

Powód nie złożył nigdy pozwanej oświadczenia o odstąpieniu od umowy.

Zgodnie z postanowieniem par 14 ust 4 umowy oświadczenie to powinno być złożone na piśmie i wskazywać przyczynę odstąpienia.

Gdyby przyjąć argumentację powoda, iż § 13 umowy daje podstawę do naliczenia kary umownej w przypadku odstąpienia od umowy przez pozwaną z jej winy, czy też w przypadku odstąpienia, jak to zaznacza powód „ czyjegokolwiek”, to należy wskazać, iż w przedmiotowej sprawie umowa niewątpliwie była redagowana przez powoda, pozwana nie miała możliwości zgłoszenia do niej zastrzeżeń.

Natomiast zgodnie z wykładnią wszelkie niejasności należy tłumaczyć na niekorzyść strony, która redagowała umowę. Ryzyko wątpliwości wynikających z niejasnych postanowień umowy, niedających usunąć się w drodze wykładni, powinna ponieść strona, która zredagowała umowę-, czyli w tym wypadku powód (vide: wyrok SN z dnia 21 czerwca 2007 r., V CSK95/07, LEX nr 485885; wyrok SN z 8 października 2004 r., V CK 670/03, opubl. w OSNC 2005/9/162).

Jak z powyższego wynika byt prawny umowy łączącej strony nie został zniweczony w trybie odstąpienia od umowy.

Oświadczenie pozwanej, jak wyżej wykazano nie było skuteczne a powód takiego oświadczenia nie złożył.

Odnosząc się do kwestii rozwiązania umowy, należy stwierdzić, że zgodnie z art. 77 § 2 k.c., jeżeli umowa została zawarta w formie pisemnej, jej rozwiązanie za zgoda obu stron powinno być stwierdzone pismem. Forma ta zastrzeżona jest jedynie dla celów dowodowych ( ad probationem). Z ustalonego stanu faktycznego wynika, że pozwana nie przystąpiła do realizacji umowy, a powód, co sam podkreśla w piśmie procesowym z dnia 3 marca 2015 roku (k.149), nie wzywał pozwanej do wykonania umowy, ponieważ „nie miało to sensu, gdyż przedmiotowa umowa już nie obowiązywała”. Zatem między stronami nie było woli dalszej realizacji umowy, co zdaniem Sądu uznać można jako rozwiązanie umowy per facta concludentia. Nadto powód powierzył zakres prac objęty umową do realizacji innemu podmiotowi. Rozwiązanie umowy wymaga zatem złożenia oświadczenia woli, do którego ma zastosowanie m.in. art. 60 k.c., stanowiący, że z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych
w ustawie, wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny. Jeżeli zatem do ważności czynności prawnej nie jest wymagana forma szczególna, oświadczenie woli może być wyrażone w każdy, obiektywnie zrozumiały sposób, a więc wyraźnie albo dorozumianie przez jakiekolwiek zachowanie się, które w okolicznościach towarzyszących wyraża
w sposób dostatecznie zrozumiały wolę wywołania określonych skutków prawnych. Nie jest więc trafne stanowisko powoda negujące dopuszczalność rozwiązania umowy w sposób dorozumiany (vide: wyrok SN z dnia 18 czerwca 2010 r., OSNC-ZD 2011/2/25).

Taki tryb ustania bytu prawnego umowy nie rodzi jednakże po stronie powoda prawa do domagania się od pozwanej kary umownej.

Mając na uwadze powyższe Sąd orzekł o oddaleniu powództwa jako bezzasadnego.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. Z uwagi na oddalenie powództwa strona powodowa jako przegrywająca proces została obciążona obowiązkiem zwrotu na rzecz pozwanej kwoty 7.217 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Na koszty te złożyła się kwota 7.200 zł stanowiąca wynagrodzenie pełnomocnika procesowego ustalone w oparciu o § 6 pkt. 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013, poz. 490 j.t. ze zm.) i opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 złotych.

\ odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikom stron