Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 września 2015 r.

Sąd Rejonowy w Lęborku I Wydział Cywilny w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 30 września 2015 r. w Lęborku

sprawy z powództwa L. S.

przeciwko G. D.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

1.  oddala powództwo;

2.  nie obciąża powoda L. S. kosztami procesu.

Za zgodność z oryginałem

L. S., PESEL: (...), NIP: , G. D., PESEL: , NIP: .

L., dnia

Sygn. akt I C 675/15

UZASADNIENIE

Powód L. S. (reprez. przez profesjonalnego pełnomocnika) wniósł w pozwie (z dn. 12.06.2015r.) o pozbawienie wobec niego wykonalności tytułu wykonawczego w postaci orzeczenia o przysądzeniu własności (wydanego w sprawie I Co 824/12) oraz o zasądzenie kosztów procesu. W uzasadnieniu opisano, że L. S. wraz z małżonką zamieszkują (na podstawie umowy zawartej z poprzednią właścicielką/dłużnikiem) w budynku położonym w L. przy ul. (...) na nieruchomości, która została sprzedana w drodze licytacji komorniczej, a aktualnie prowadzone jest postępowanie egzekucyjne mające na celu wydanie tejże (gdzie komornik oddalił wniosek o wstrzymanie egzekucji i nie pouczył o uprawnieniach przeciwegzekucyjnych). Argumentowano, że żądanie pozwu znajduje oparcie w stosownych przepisach kpc oraz uopl, albowiem L. S. – jako osoba niepełnosprawna, przewlekle chora na nowotwór oraz bez możliwości finansowych dla zapewnienia sobie innego lokalu – może skutecznie domagać się wnioskowanej ochrony przed eksmisją.

Pozwany G. D. (reprez. przez profesjonalnego pełnomocnika) w odpowiedzi na pozew wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie stosownych kosztów procesu. W uzasadnieniu potwierdzono okoliczności dotyczące podstawy wszczęcia i prowadzenia postępowania eksmisyjnego wobec L. S. oraz wskazano, że został on należycie pouczony o możliwości wniesienia powództwa przeciwegzekucyjnego, z którego to uprawnienia nie skorzystał w ustawowym terminie, a tym samym jego obecne żądanie jest pozbawione podstaw. Dodano przy tym, że L. S. nie można uznać za lokatora w świetle uopl, a tym samym nie dotyczą go zawarte tam regulacje ochronne.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Lęborku M. M. – na wniosek wierzyciela G. D. - wszczął postępowanie egzekucyjne w sprawie Km 2349/14 przeciwko E. S. o wydanie nieruchomości położonej w L. przy ul. (...) (opisanej w KW nr (...)). Podstawą dla prowadzenia tej egzekucji jest prawomocne postanowienie Sądu Rejonowego w Lęborku z dnia 29.08.2014 roku o przysądzeniu własności ww. nieruchomości na rzecz G. D. wydane w sprawie o sygn. akt I Co 824/12.

/ bezsporne, dodatkowo dowód: dokumentacja w aktach komorniczych Km 2349/14/

W budynku mieszkalnym znajdującym się na opisanej wyżej nieruchomości zamieszkiwali (za zgodą E. S., tj. zlicytowanego dłużnika) i wciąż zamieszkują m.in. L. S. i jego małżonka H. S..

/ bezsporne, dodatkowo dowód: dokumentacja w aktach komorniczych Km 2349/14/

Wskazany wyżej Komornik dwukrotnie (tj. zawiadomieniem z dn. 17.12.2014r. skutecznie doręczonym w dn. 22.12.2014r. oraz postanowieniem z dn. 06.02.2015r. skutecznie doręczonym w dn. 10.02.2015r.) pouczał i informował L. S. (jako stronę/dłużnika) m.in. o przysługujących mu uprawnieniach przeciwegzekucyjnych wynikających z przepisów art. 791 § 3 kpc. L. S. miał przy tym najpóźniej w lutym 2015 roku pełną świadomość i wiedzę nt. wymienionych uprawnień (m.in. co do charakteru i reżymu powództwa przeciwegzekucyjnego – tu vide: wniosek na k. 52 oraz jasny i precyzyjny wywód skargi na k. 63-64 - w zał. aktach komorniczych Km 2349/14).

/ częściowo bezsporne, dowód: wskazana wyżej dokumentacja znajdująca się na k.: 17, 52 oraz 53v wraz z zpo na k.: 22 i 57 - w zał. aktach komorniczych Km 2349/14/

W dniu 06.02.2015 roku Komornik Sądowy oddalił wniosek L. S. (złożony w trybie art. 791 § 3 kpc w zw. z art. 999 § 1 kpc – tu vide: k. 52 zał. akt komorniczych Km 2349/14) o wstrzymanie się wobec niego z czynnościami egzekucyjnymi. Następnie Sąd Rejonowy w Lęborku postanowieniem z dnia 06.03.2015 roku wydanym w sprawie o sygn. akt I Co 184/15 uchylił ww. czynność komorniczą i zawiesił postępowanie egzekucyjne w stosunku do L. S..

/ bezsporne, dodatkowo dowód: dokumentacja w aktach komorniczych Km 2349/14, w tym: k. 53 oraz fakty znane z urzędu ze sprawy I Co 184/15/

L. S. skończył 76 lat. Jest osobą niepełnosprawną w stopniu znacznym, choruje na nowotwór prostaty (odstąpiono od chemioterapii z uwagi na toksyczność metody), wymaga stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby (w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji), a nadto korzystania z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji (korzystania z usług socjalnych, opiekuńczych, terapeutycznych, rehabilitacyjnych świadczonych przez sieć instytucji pomocy społecznej, organizacje pozarządowe lub inne placówki). Otrzymuje on emeryturę z KRUS (aktualnie: 1.084,99 zł) wraz z dodatkiem pielęgnacyjnym (aktualnie: 206,76 zł), zaś jego małżonka jest beneficjentem ZUS pobierając świadczenie emerytalne (1.140,25 zł).

/bezsporne, dodatkowo dowód: orzeczenie o stopniu niepełnosprawności na k. 6, a także dokumentacja medyczna i finansowa na k. 7–11/

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo – jako spóźnione - nie zasługiwało na uwzględnienie.

Na wstępie niniejszych rozważań należy podkreślić, iż sam stan faktyczny w przedmiotowej sprawie pozostawał w istocie bezsporny, zaś przedmiotem kontrowersji była zasadniczo jego ocena prawna (tutaj: zarówno co do kwestii skuteczności pouczeń w trybie art. 791 § 3 kpc, jak i statusu Powoda jako mieszkańca zlicytowanej nieruchomości). Strony zgodnie potwierdzały bowiem okoliczności, podstawę wszczęcia oraz przebieg postępowania egzekucyjnego w sprawie Km 2349/14 obejmującej m.in. Powoda, a nadto nie negowano twierdzeń o jego sytuacji życiowej i zdrowotnej.

Powód – zdaniem Sądu – prawidłowo posłużył się przy formułowaniu pozwu swoiście „autonomicznym” (tj. opartym na precyzyjnie określonych i odrębnych od tych z art. 840 kpc przesłankach) powództwem przeciwegzekucyjnym (opozycyjnym) uregulowanym w art. 791 § 3 kpc w zw. art. 791 § 2 kpc i przy zast. art. 999 § 1 kpc in fine, a więc zażądał pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego (tu: prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego w Lęborku z dnia 29.08.2014 roku o przysądzeniu własności wydanego w sprawie o sygn. akt I Co 824/12) w stosunku do niego - z uwagi na spełnienie przesłanek dla przyznania lokalu socjalnego w świetle art. 14 ust. 3 i ust. 4 Ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów (…) (Dz.U. z 2014r. Nr 150 - j.t. - dalej: „uopl”; tu warto dodatkowo wspomnieć, że Ustawodawca przewidział dwie główne i jedną „akcesoryjną” podstawy orzekania przez sąd o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego, tj.: w stosunku do osób, które były lokatorami w rozumieniu ww. ustawy - art. 14 uopl., w stosunku do osób samowolnie zajmujących lokal (i z orzeczeniem eksmisji) - art. 24 uopl oraz w stosunku do osób objętych jeszcze niewykonanym w drodze egzekucji wyrokiem eksmisyjnym wydanym przed dniem wejścia w życie obecnej ustawy o ochronie praw lokatorów – art. 35 uopl). Pozytywne orzeczenie skutkowałoby tu bowiem brakiem możliwości wyeksmitowania Powoda i dopiero w takiej sytuacji – gdyby doszło już w ten sposób do względnego „zabezpieczenia” jego potrzeb mieszkaniowych – nowy właściciel (wierzyciel) mógłby żądać jego eksmisji, a w konsekwencji Powód w toku innego już postępowania mógłby ew. żądać przyznania prawa do lokalu socjalnego (z koniecznym wstrzymaniem wykonania orzeczenia, czego nie uzyskano by choćby w drodze powództwa o ustalenie).

Zgodnie z treścią art. 791 § 2 i § 3 kpc tytuł wykonawczy zobowiązujący do wydania nieruchomości, statku lub do opróżnienia pomieszczenia (a więc także prawomocne postanowienie o przysądzeniu własności – vide: art. 999 § 1 kpc) upoważnia do prowadzenia egzekucji nie tylko przeciw dłużnikowi, lecz także przeciwko jego domownikom, krewnym i innym osobom reprezentującym jego prawa (§ 2), co nie wyłącza praw określonych przepisami o ochronie lokatorów oraz praw, które są skuteczne wobec wierzyciela. Jeżeli dłużnik twierdzi, że przysługuje mu prawo skuteczne wobec wierzyciela (tu: sensu largo, a więc także wynikające z uopl), komornik wstrzyma się względem niego z czynnościami egzekucyjnymi, pouczając, że w terminie tygodnia może wytoczyć powództwo o pozbawienie w stosunku do niego tytułu wykonawczego wykonalności (§ 3).

W pierwszej kolejności należy wyjaśnić, iż użyte w cytowanym wyżej przepisie w § 3 pojęcie „dłużnik” (wyznaczające zakres legitymacji procesowej czynnej) niewątpliwie mieści w sobie wskazane wcześniej w § 2 kwalifikowane podmioty w postaci „domowników”, „krewnych” i „innych osób reprezentujących prawa głównego dłużnika” (do nich to bowiem adresowane jest uprawnienie z § 3 tego przepisu – tak: P. T. w Komentarzu do art.791 Kodeksu postępowania cywilnego, a także A. S. w Komentarzu do art. 791 Kodeksu postępowania cywilnego). W kategorii tej mieścił się również Powód, albowiem pozostawał on domownikiem (a przy tym powinowatym/teściem) zlicytowanego wcześniej dłużnika (tzn. osobą zamieszkującą, za wcześniejszą zgodą tegoż zlicytowanego dłużnika, na nieruchomości objętej postepowaniem eksmisyjnym).

Jednocześnie podkreślić trzeba, iż termin (zawity) do wniesienia powództwa przeciwegzekucyjnego określonego w ww. przepisie w § 3 wynosi tydzień od momentu skutecznego (właściwie doręczonego/przedłożonego do wiadomości) pouczenia o istnieniu takiej drogi prawnej, a dokonanego przez organ egzekucyjny wobec uprawnionej osoby (tj. ww. dłużnika sensu largo). Biorąc pod uwagę zawarte w analizowanym przepisie instrumenty gwarancyjne (tj. obligatoryjne wstrzymanie się z egzekucją z § 3 oraz miesięczny okres na skuteczne zabezpieczenie powództwa z § 5) oraz specyfikę postępowania egzekucyjnego (szybkość/efektywność), tak krótki termin wydaje się być uzasadniony z punktu widzenia ochrony interesów wierzyciela, jak i nie narusza on prawa do obrony interesów osób zamieszkujących nieruchomość.

W ocenie Sądu Powód nie zachował terminu do wniesienia powództwa przeciwegzekucyjnego z art. 791 § 3 kpc .

Jak ustalono w toku procesu Komornik dwukrotnie (tj. zawiadomieniem z dn. 17.12.2014r. skutecznie doręczonym w dn. 22.12.2014r. oraz postanowieniem z dn. 06.02.2015r. skutecznie doręczonym w dn. 10.02.2015r.) pouczał/informował Powoda o przysługujących mu uprawnieniach przeciwegzekucyjnych wynikających z przepisów art. 791 § 3 kpc (podawano i przytaczano treść regulacji; niezależnie od interpretacji). Sam Powód miał przy tym bezsprzecznie najpóźniej w lutym 2015 roku pełną świadomość i wiedzę nt. tychże uprawnień (co było wynikiem ww. pouczeń – bezsporne, vide także: oświadczenie pełnom. Powoda zawarte w treści pisma procesowego na k. 46, wniosek na k. 52 oraz wywód skargi na k. 63-64, a także dokumentacja z k. 17, 52, 53v wraz z zpo na k. 22 i 57 w zał. aktach komorniczych Km 2349/14). Tym samym uznać należało, iż złożenie pozwu w niniejszej sprawie dopiero w dniu 12.06.2015r. było dalece spóźnione.

Odnosząc się w tym miejscu do wywodu Powoda wskazującego na rzekomą „konieczną sekwencję czynności” decydujących o początku biegu do wniesienia powództwa z art. 791 § 3 kpc (tj.: 1. twierdzenie dłużnika o prawie skutecznym wobec wierzyciela, 2. wstrzymanie się względem niego z czynnościami egzekucyjnymi, 3. pouczenie, 4. wytoczenie ww. powództwa), to taką argumentację trzeba było uznać za w większości chybioną. Otóż istotnie, oczywistym warunkiem (rodzącym obowiązek) skierowania do dłużnika pouczenia, o którym mowa wyżej, jest uprzednie zgłoszenie wobec komornika „prawa skutecznego wobec wierzyciela” (tu - wbrew stanowisku Komornika wyrażonym w sprawie Km 2349/14 – rzeczywistą skuteczność zgłoszonego prawa bada dopiero sąd w toku procesu, nie zaś komornik, który ma jedynie obowiązek wstrzymać się z czynnościami i pouczyć o powództwie przeciwegzekucyjnym, a ponadto za takie skuteczne prawo należy uznawać nie tylko uprawnienia wynikające np. ze stosunków zobowiązaniowych czy rzeczowych, ale także te wynikające z przepisów ochronnych uopl, gdyż Ustawodawca nieprzypadkowo przewidział dla osób eksmitowanych właśnie środek ochrony z art. 791 § 3 kpc zmierzający w konsekwencji do ew. orzeczenia w przedmiocie lokalu socjalnego na gruncie innego postepowania, gdzie takie orzeczenie jest przecież wyraźnie przewidziane), jednakże np. brak wstrzymania się z czynnościami egzekucyjnymi w żadnym wypadku nie wywołuje skutków w zakresie rozpoczęcia biegu terminu do wniesienia analizowanego powództwa (o tym decyduje bowiem moment skutecznego doręczenia pouczenia, zaś brak adekwatnej reakcji organu egzekucyjnego może być jedynie przedmiotem skargi na czynności komornika). Na gruncie przedmiotowej sprawy bez wątpienia doszło do skutecznego pouczenia Powoda o treści art. 791 § 3 kpc (najpóźniej w lutym 2015 roku, przy czym najpierw jeszcze przed sformułowaniem przez niego wyraźnego sprzeciwu wobec eksmisji w grudniu 2014 roku – tj. w drodze zawiadomienia z dn. 17.12.2014r. skutecznie doręczonego w dn. 22.12.2014r. – tu vide: k. 17 oraz zpo na k. 22 zał. akt Km 2349/14, a potem – dodatkowo - po zgłoszeniu swoich praw już w lutym 2015 roku – tu vide: wniosek, postanowienie z dn. 06.02.2015r. i zpo - k.: 52, 53v i 57 w zał. aktach Km 2349/14), zaś ten nie skorzystał w terminie z przysługujących mu z tego tytułu uprawnień (choć był ich w pełni świadom już w chwili zgłaszania pierwszych zastrzeżeń wobec egzekucji – vide: k. 52 oraz k. 63-64 w zał. aktach Km 2349/14). Co prawda niedopuszczalna byłaby interpretacja, iż komornik może w dowolnym, wcześniejszym od sformułowania przez dłużnika jego zastrzeżeń i niezwiązanym z tokiem egzekucji terminie dokonać pouczenia z art. 791 § 3 kpc i zawsze powodowałoby to rozpoczęcie terminu do wniesienia powództwa przeciwegzekucyjnego (taka interpretacja mogłaby pozbawić uprawnionego gwarancji ochrony jego praw), to jednak z pewnością w przypadku Powoda obydwa ww. pouczenia uzasadniały uznanie ich za skuteczne (o czym świadczyły dalsze czynności Powoda w postaci wniosku o wstrzymanie egzekucji i skarga w sprawie I Co 184/15, której prawomocne rozpatrzenie możnaby traktować ew. jako moment naprawdę „graniczny” dla rozpoczęcia biegu terminu z art. 791 § 3 kpc).

Należy tu jeszcze uzupełniająco wskazać, iż Sąd nie podzielił tej części argumentacji Pozwanego, w której podważał on status prawny Powoda jako lokatora /tu vide: definicja zawarta w art. 2 ust. 1 pkt 1 uopl/. Otóż – jak prawidłowo wyjaśnił w piśmie procesowym pełnomocnik Powoda /vide: k. 46/ – L. S. (z żoną) zajmował sporną nieruchomość od początku za zgodą swojej synowej (tj. zlicytowanego dłużnika B. S. - bezsporne). Jakkolwiek tego niesformalizowanego stosunku prawnego z całą pewnością nie można było nazwać „umową o dożywocie” /tu vide: wymogi określone w art. 910 § 1 kc w zw. z art. 245 § 1 i 2 kc/, to jednak nie ulegało wątpliwości, iż Powód nie zajął ww. nieruchomości bezprawnie/pierwotnie bez tytułu prawnego /tu vide: Uchwała SN z dnia 15 listopada 2001 r. w sprawie III CZP 66/01 i Uchwała SN z dnia 21 grudnia 2010 r. w sprawie III CZP 109/10/. Tym samym należało go uznać za lokatora w rozumieniu uopl.

Biorąc powyższe pod uwagę orzeczono, jak w pkt 1 sentencji wyroku.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 102 kpc – nie obciążając nimi przegrywającego Powoda jako osoby poważnie schorowanej i o skromnych możliwościach finansowych /tu vide: dokumentacja na k. 6-11/, a nadto z uwagi na fakt, że – choć w sposób nieskuteczny – to jednak podejmował on ostatecznie adekwatne (lecz spóźnione) działania dla obrony swych istotnych interesów prawnych i życiowych.