Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 8 kwietnia 2015 roku w sprawie z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w B. przeciwko Instytutowi Centrum (...) w Ł. o zapłatę, Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi zasądził od Instytutu Centrum (...) w Ł. na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w B. kwotę 17.326,02 zł, odraczając płatność tej kwoty w ten sposób, że ustalił, że jest ona płatna w terminie sześciu miesięcy od dnia uprawomocnienia się wyroku, z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminowi płatności (pkt. 1), oddalając powództwo w pozostałej części. Ponadto zasądził od Instytutu Centrum (...) w Ł. na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w B. kwotę 2.047 zł tytułem częściowego zwrotu kosztów procesu (pkt. 3).

Apelację od powyższego wyroku wniosła powódka, zaskarżając go w części, tj. w zakresie w pkt. 1 w części, w jakiej odroczono płatność zasądzonej należności w ten sposób, że ustalono, że jest ona płatna w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się wyroku oraz w zakresie pkt. 3 w zakresie w jakim oddalił żądanie powoda zwrotu kosztów procesu ponad kwotę 2.047,00 zł. Zaskarżonemu wyrokowi powódka zarzuciła:

I.  naruszenie prawa procesowego, mające wpływ na wynik sprawy, to jest uchybienie:

1.  art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 6 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.; dalej jako k.p.c.) poprzez uznanie za udowodnione przez pozwanego, iż w terminie 6 miesięcy licząc od dnia uprawomocnienia się wyroku, zwiększy się jego płynność finansowa pozwalająca na spłatę zadłużenia;

2.  art. 328 § 2 k.p.c. poprzez niewyjaśnienie przez Sąd I instancji podstawy prawnej rozstrzygnięcia w zakresie odroczenia terminu płatności zasądzonej należności, co utrudnia powódce należyte odniesienie się do kwestionowanego rozstrzygnięcia;

3.  art. 98 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i rozstrzygnięcie o kosztach postępowania w oparciu o przepis art. 102 k.p.c., podczas gdy trudno uznać za szczególnie uzasadniony wypadek, stanowiący podstawę częściowego zwolnienia pozwanego od obowiązku zwrotu kosztów postępowania na rzecz powódki, trudną sytuacją finansową Szpitala i niewywiązywanie się przez pozwanego z ciążących na nim wymagalnych zobowiązań względem kontrahentów;

I.  naruszenie prawa materialnego, to jest uchybienie art. 5 k.c. w zw. z art. 320 k.c. poprzez ich zastosowanie do ustalonego w przedmiotowej sprawie stanu faktycznego, co skutkowało udzieleniem ochrony prawnej pozwanemu poprzez odroczenie płatności zasądzonej należności, wbrew ugruntowanemu orzecznictwu, iż nie można stawiać interesu pozwanego ponad ochronę wierzyciela w procesie cywilnym .

W oparciu o powyższe zarzuty powódka wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie na rzecz powódki kwoty 16.414,43 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 26 sierpnia 2014 roku do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki zwrotu w pełnej wysokości, w oparciu o art. 98 k.p.c. kosztów procesu oraz kosztów zastępstwa procesowego w obydwu instancjach według norm przepisanych. W razie nie uwzględnienia wniosku powódka wniosła o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie w całości oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pozwany wniósł także o dopuszczenie dowodu z dokumentu na okoliczności wskazane w treści uzasadnienia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Sąd Okręgowy aprobuje ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd I instancji i wyrażone przez ten Sąd oceny prawne. Zarzuty skarżącego zawarte w apelacji nie zasługują na uwzględnienie.

Należyte rozpoznanie apelacji wymaga odniesienia się w pierwszej kolejności do zarzutów odnoszących się do przepisów prawa procesowego. Jest bowiem zrozumiałe, że oceny zasadności zarzutów naruszenia prawa materialnego można dokonać wówczas, gdy stan faktyczny sprawy stanowiący podstawę rozstrzygnięcia, został prawidłowo ustalony.

Jako chybiony należy ocenić zarzut apelującego naruszenia przez Sąd Rejonowy
art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. Wskazać jednak należy, że prawidłowe postawienie zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wskazania przez skarżącego konkretnych zasad (logicznego rozumowania, doświadczenia życiowego, całokształtu zebranego materiału dowodowego, przeprowadzenia określonych dowodów niezgodnie z zasadami procedury cywilnej, na przykład niezgodnie z zasadą bezpośredniości) lub przepisów, które sąd naruszył przy ocenie określonych dowodów (por. np. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 16 grudnia 2005 r., III CK 314/05, lex nr 172176, z dnia 13 października 2004 r., III CK 245/04, lex nr 174185). Takie zaś zarzuty w sprawie niniejszej nie zostały postawione. Powód nie wskazał jakie zasady zostały przez Sad naruszone przy ocenie dowodów zebranych w sprawie a zatem nie wykazał, iż doszło do przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów w zakresie któregoś z powyżej wymienionych kryteriów. Całkowicie chybione było przy tym łączenie wskazanego zarzutu z treścią przepisu art. 6 k.c., który stanowi ogólną zasadę rozkładu ciężaru dowodu i nie może doznać naruszenia polegającego na "dowolnej ocenie dowodów", czy naruszeniu zasady swobodnej oceny dowodów, gdyż materii takiej w ogóle nie dotyczy. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 2000 roku, V CKN 64/00, OSNC 2000/12/232, Biul.SN 2000/7/12, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 czerwca 2010 roku, I CSK 544/2009, z dnia 5 listopada 2010 roku, I CSK 23/2010). Warto przy tym również powołać się na orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 15 marca 2012 roku, I CSK 345/2012, w którym Sąd ten stwierdził, iż do naruszenia art. 6 k.c. dochodzi wtedy, gdy sąd orzekający przypisuje obowiązek dowodowy innej stronie, niż ta, która z określonego faktu wywodzi skutki prawne. Właściwą płaszczyznę dla wytknięcia tego uchybienia stanowi podstawa kasacyjna naruszenia prawa materialnego. Tymczasem zarzut podniesiony w apelacji ulokowany został w ramach podstawy naruszenia przepisów postępowania i oparty na twierdzeniu, że Sąd I instancji wadliwie uznał, iż strona pozwana nie udowodniła, że jej sytuacja finansowa ulegnie poprawie w terminie 6 miesięcy i pozwoli na spłatę zadłużenia.

Za bezzasadny należy uznać także zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. W myśl wskazanego przepisu uzasadnienie orzeczenia powinno zawierać: wskazanie podstawy faktycznej, a mianowicie ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów na których się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej oraz wyjaśnienie podstawy prawnej z przytoczeniem przepisów prawa. Naruszenie przepisu o sposobie uzasadnienia wyroku o tyle może stanowić przyczynę uchylenia orzeczenia, o ile uniemożliwia sądowi wyższej instancji kontrolę, czy prawo materialne i procesowe zostało należycie zastosowane. W badanej sprawie treść uzasadnienia zaskarżonego wyroku nie zawiera tego typu usterek, które uniemożliwiałyby przeprowadzenie kontroli instancyjnej i rozpoznanie apelacji. Zarzut apelacji w tym zakresie nie znajduje zatem uzasadnienia.

Nie sposób także podzielić pogląd skarżącego o naruszeniu przez Sąd I instancji
art.5 k.c. w związku z art. 320 k.p.c. (jak się wydaje wskazanie w apelacji art. 320 k.c. wynika z oczywistej omyłki). Zgodnie z treścią art. 320 k.p.c. w szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd może w wyroku rozłożyć na raty zasądzone świadczenie, a w sprawach o wydanie nieruchomości lub o opróżnienie pomieszczenia - wyznaczyć odpowiedni termin do spełnienia tego świadczenia. Sąd Okręgowy uznaje, że art. 320 k.p.c., umocowujący sąd tylko do rozkładania dłużnikowi na raty świadczenia pieniężnego, nie wyłącza możliwości odroczenia zapłaty całej należności w powołaniu się na silniejszą ochronę materialnoprawną dłużnika, która wynika z art. 5 k.c (analogicznie wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 26 stycznia 2000 r.I ACa 19/00, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 9 lipca 2014 roku, I ACa 159/14, Lex numer 1504404). Komentowany przepis przewiduje jedną z zasad orzekania zwaną "moratorium sędziego". Jej zastosowanie pozwala na oznaczenie sposobu spełnienia świadczenia w sposób odmienny, niż to wynika z odpowiednich przepisów prawa materialnego. Podstawą zastosowania przepisu jest wyłącznie uznanie sądu, że zachodzą szczególnie uzasadnione wypadki. W literaturze przedmiotu jako przykład takiego szczególnie uzasadnionego wypadku wskazuje się sytuację, kiedy ze względu na stan majątkowy, rodzinny, zdrowotny spełnienie świadczenia przez pozwanego niezwłoczne lub jednorazowe byłoby niemożliwe lub bardzo utrudnione albo narażałoby jego lub jego bliskich na niepowetowane szkody. W tej sprawie dłużnikiem jest osoba prawna, samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej prowadzony w formie szpitala. Charakter prowadzonej działalności - udzielanie świadczeń zdrowotnych, może uzasadniać udzielenie dłużnikowi dalej idącej ochrony prawnej, w postaci umożliwienia mu wywiązania się z zobowiązania
w dłuższym okresie czasu pod warunkiem wszakże, że spełnienie świadczenia winno być realne. Pozwany wykazał zaś, że z uwagi na określone otoczenie prawne jego sytuacja rodzi nadzieję na poprawę w dłuższej perspektywie oraz że będzie w stanie wywiązać się ze spłaty zadłużenia w odroczonym terminie. Pozwany jak wynika z akt sprawy podjął odpowiednie kroki da otrzymania dotacji – zlecił jednostce zewnętrznej sporządzenie planu restrukturyzacyjnego, rozpoczął redukcję zatrudnienia oraz złożył w ministerstwach skarbu i zdrowia stosowną dokumentację, zaś propozycje negocjacyjne Instytutu przynoszą pozytywny odzew. Tym samym Sąd i Instancji trafnie stwierdził, że uzyskanie przez Instytut pomocy finansowej z budżetu państwa jest wysoce prawdopodobne. Sąd słusznie uznał również, że za odroczeniem terminu płatności przemawia także fakt, że pozwany nie może odmówić udzielenia pomocy medycznej pacjentom w stanie zagrożenia życia i zdrowia.
W realiach tych niewątpliwie natychmiastowe spełnienie świadczenia przez stronę pozwaną byłoby nierealne, powodując stratę dla prowadzonej działalności i jak słusznie uznał Sąd I instancji pozostawałoby w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego. Warto w tym miejscu odwołać się do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 30 kwietnia 2015 roku (II CSK 383/14, Lex numer 1745792), w którym Sąd ten stwierdził, że przepis art. 320 k.p.c. określa szczególną regułę wyrokowania, dotyczącą przedmiotu orzekania, dającą sądowi możliwość uwzględnienia także interesów pozwanego, w zakresie czasu wykonania wyroku, a interesów powoda przez uniknięcie bezskutecznej egzekucji. W ocenie Sądu Okręgowego Sąd I instancji ważąc interesy stron słusznie uznał, że odroczenie terminu płatności służyć będzie również interesowi powoda i argumentację Sądu w tym zakresie w pełni podzielił.

Niezasadny jest także zarzut naruszenia art.98 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie
i częściowe zwolnienie pozwanego od kosztów zastępstwa prawnego należnych powodowi.

Na wstępie zaznaczyć należy, że skorzystanie z art. 102 k.p.c. jest suwerennym uprawnieniem jurysdykcyjnym sądu orzekającego i to do jego oceny należy przesądzenie, czy wystąpił szczególnie uzasadniony wypadek, który uzasadnia odstąpienie od generalnej zasady (art. 98 § 1 k.p.c.) obciążenia kosztami procesu strony przegrywającej spór. Ingerencja w to uprawnienie sądu, w ramach rozpoznawania środka zaskarżenia od rozstrzygnięcia o kosztach procesu, następuje jedynie w sytuacji stwierdzenia, że dokonana ocena jest dowolna i oczywiście pozbawiona uzasadnionych podstaw. Wynika to stąd, że zastosowanie art. 102 k.p.c. podlega dyskrecjonalnej ocenie sędziowskiej, co oznacza, że rozstrzygnięcie w tym zakresie może zostać skutecznie zakwestionowane w ramach kontroli instancyjnej jedynie w razie oczywistego naruszenia przewidzianych w ustawie reguł. W ocenie Sądu Okręgowego w realiach rozpoznawanej sprawy nie sposób zarzucić Sądowi I instancji, że te ustawowe reguły w sposób oczywisty naruszył. Sąd I instancji ocenił, że sytuacja finansowa pozwanego jest trudna, co wynika wprost z jego niekwestionowanych ustaleń. Także charakter prowadzonej przez pozwanego działalności, zakres świadczonych usług oraz podjęcie działań zmierzających do restrukturyzacji placówki medycznej, przemawiają za zastosowaniem art. 102 k.p.c. i częściowym zwolnieniem pozwanego od obowiązku zwrotu kosztów postępowania na rzecz powoda. W tej sytuacji obciążenie pozwanego kosztami postępowania obejmującymi pełny zwrot kosztów zastępstwa prawnego powoda byłby nie do pogodzenia z zasadami sprawiedliwości.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy nie znalazł usprawiedliwionych podstaw do uwzględnienia apelacji i działając na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

Mając na względzie wynik niniejszego postępowania, o kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy rozstrzygnął w oparciu o zasadę wyrażoną w art. 98 § 1 i 3 k.p.c.. Na koszty poniesione przez pozwanego w postępowaniu apelacyjnym złożyło się wynagrodzenie jego pełnomocnika ustalone w oparciu o § 2 ust. 1 i 2, § 6 pkt 5 w zw. z § 13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. 2013.490 j.t.).