Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 października 2015 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 27 października 2015 r. w Gliwicach

sprawy K. T. (T.)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania K. T.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 29 kwietnia 2015 r. nr (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu K. T. prawo do emerytury, poczynając od (...)

(-) SSO Mariola Szmajduch

  Sygn. akt. VIII U 942/15

Decyzją z dnia 29 kwietnia 2015r., znak: ENS/20/048053836 Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. odmówił ubezpieczonemu K. T. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym 60 lat. Powołując się na art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych organ rentowy wskazał, że ubezpieczony na dzień 1 stycznia 1999r. nie udowodnił wymaganego 15 – letniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach a jedynie 10 lat i 11 miesięcy. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. wskazał, iż do pracy w warunkach szczególnych nie zaliczył ubezpieczonemu okresu zatrudnienia w Spółdzielni Usług Rolniczych w R. od dnia 11 lutego 1974r. do dnia 28 października 1976r. oraz od dnia 14 listopada 1978r. do dnia 25 września 1987r., z uwagi na brak świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

W odwołaniu od powyższej decyzji K. T. domagał się jej zmiany i przyznania mu prawa do emerytury. Wskazał, że w okresie spornym od dnia 11 lutego 1974r. do dnia 28 października 1976r. oraz od dnia 14 listopada 1978r. do dnia 25 września 1987r. wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracę traktorzysty w Spółdzielni Usług Rolniczych w R., a jego czynności polegały na pracy w polu ze środkami chemicznymi przy opryskiwaniu buraków, zbóż, ziemniaków i innych płodów rolnych, przewozie wapna z wapienników i jego wysiewaniu na pole, zaś w czasie żniw na obsłudze kombajnu. Ubezpieczony podniósł, iż z chwilą rozwiązania stosunku pracy nie otrzymał świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Organ rentowy wskazał, że K. T. nie przedstawił świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach za okres zatrudnienia w Spółdzielni Usług Rolniczych w R. od dnia 11 lutego 1974r. do dnia 28 października 1976r. oraz od dnia 14 listopada 1978r. do dnia 25 września 1987r. Nadto organ rentowy podniósł, że również w świadectwie pracy ubezpieczonego z dnia 25.09.1987r. nie ma wzmianki o wykonywaniu przez niego pracy w szczególnych warunkach.

Sąd Okręgowy ustalił:

Ubezpieczony K. T. urodził się w dniu (...)

W dniu 14 kwietnia 2015r. złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach.

Zaskarżoną decyzją z dnia 29 kwietnia 2015r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury z uwagi na brak wymaganego 15 – letniego okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych.

Do pracy w warunkach szczególnych organ rentowy uwzględnił ubezpieczonemu 10 lat i 11 miesięcy.

Do pracy w warunkach szczególnych Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie uwzględnił ubezpieczonemu okresu zatrudnienia w Spółdzielni Usług Rolniczych w R. od dnia 11 lutego 1974r. do dnia 28 października 1976r. oraz od dnia 14 listopada 1978r. do dnia 25 września 1987r., z uwagi na brak świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Sąd ustalił, iż w okresie od dnia 11 lutego 1974r. do dnia 25 września 1987r. ubezpieczony był zatrudniony jako traktorzysta w Spółdzielni Usług Rolniczych w R., przy czym od dnia 29 października 1976r. do 18 października 1978r. odbywał zasadniczą służbę wojskową. Spółdzielnia świadczyła usługi rolnicze na rzecz rolników indywidualnych i dla zakładów państwowych, wypożyczała maszyny rolnicze razem z obsługą. Spółdzielnia dysponowała sprzętem rolniczym w postaci maszyn, pras, pługów, bron i siewników zaczepianych do ciągników rolniczych. Ponadto spółdzielnia dysponowała dwunastoma kombajnami i kilkunastoma ciągnikami, a także maszynami rolniczymi i samochodami ciężarowymi. W spółdzielni było zatrudnionych kilkadziesiąt osób, głównie kierowców, traktorzystów i kombajnistów.

Z umowy o pracę zawartej z ubezpieczonym w dniu 11 lutego 1974r. na czas nieokreślony wynika, że został on zatrudniony na stanowisku traktorzysty , a do zakresu jego obowiązków należało wykonywanie powierzonych mu prac w kolejności ustalonej przez kierownika bazy, prawidłowa eksploatacja i konserwacja maszyn i powierzonego sprzętu, dokonywanie napraw i przeglądów konserwacyjnych sprzętu, należyte prowadzenie dokumentacji oraz przestrzeganie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Ustalone dla niego wynagrodzenie obejmowało stawki za godzinę w pracach polowych 11 zł, za godzinę pracy przy remoncie 7 zł, za godzinę pracy jako ekipa załadowcza i wyładowcza 8 zł, za godzinę pracy w transporcie 9 zł oraz premię uznaniową do 25% miesięcznie.

Ubezpieczony w Spółdzielni Usług Rolniczych w R. pracował jako traktorzysta stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Do jego obowiązków należała stała obsługa ciągnika oraz maszyn i urządzeń polowych zamocowanych do ciągnika, a w porze żniw także obsługa kombajnu. Odwołujący pracował przez co najmniej 8 godzin dziennie, a w porze żniw nawet 13-15 godzin. Pracował przy wszelkich pracach polowych m.in. przy bronowaniu, orce, opryskach, koszeniu traw, a także przy żniwach. Również poza sezonem ubezpieczony obsługiwał ciągnik, wykonywał jednakże inne prace polegające na transporcie wapna, węgla, piasku oraz materiałów budowlanych dla rolników indywidualnych, a także przy odśnieżaniu. Prace te ubezpieczony wykonywał stale i bez postojów i nie był kierowany do żadnych innych prac. Mimo, iż w umowie o pracę ubezpieczonego i jego zakresie czynności wskazano, że do jego obowiązków należy także naprawa powierzonego sprzętu, to jednak K. T. faktycznie tych czynności nie wykonywał. Ciągniki i inne maszyny były naprawiane przez mechaników i ich pomocników, którzy także robili przeglądy maszyn rolniczych. Do obowiązków ubezpieczonego należało jedynie zwiezienie ciągnika do bazy. Spółdzielnia miała zaplecze do napraw, jako że dysponowała warsztatami i magazynami, gdzie mieściły się części do wszystkich maszyn, a także bazą, w której przechowywane były ciągniki. Ponadto w bazie w W. znajdowały się dwa ciągniki rezerwowe, z których traktorzyści korzystali w razie awarii jednego z pojazdów. Jedynie sporadycznie zdarzało się, że kierowcy, w tym ubezpieczony, pomagali mechanikom przy naprawie, aby przyspieszyć pracę. K. T. jeździł nowym ciągnikiem, który rzadko ulegał awariom i zasadniczo nie wymagał napraw.

Ubezpieczony był przydzielony do filii spółdzielni we wsi W. i stamtąd wyjeżdżał do pracy, niekiedy był kierowany do pracy w innych filiach. K. T. podlegał poleceniom kierownika A. H. (w pozostałych trzech filiach nadzór sprawowali inni kierownicy). Kierownik miał za zadanie kontrolę pracowników, prowadził zeszyt zamówień, w którym zapisywało się na prace polowe. Codziennie każdy z dwunastu zatrudnionych w Spółdzielni traktorzystów otrzymywał od kierownika polecenie, na które pole ma jechać do pracy. Traktorzyści pracujący przy opryskach dostawali dodatki za pracę w warunkach szkodliwych.

W spornym okresie zatrudnienia wraz z ubezpieczonym pracowali świadkowie Z. W. – traktorzysta i B. R. - pracownik księgowości, która zajmowała się wystawianiem rachunków dla rolników i dla zakładów pracy. Z. W. pracował w Spółdzielni Usług Rolniczych w R. od dnia 03.01.1979r. do 2002r. Z. W. jako traktorzysta wykonywał te same obowiązki, co ubezpieczony. Jednakże gdy przyjmował się do pracy w 1979r. nie miał już w umowie o pracę przyznanej stawki na naprawę pojazdów, jako że na bazie był już zatrudniony mechanik. Z kolei B. R. pracowała z ubezpieczonym w okresie całego spornego okresu, jako że była zatrudniona w Spółdzielni od 1970r. aż do przejścia na emeryturę w 2002r.

K. T. nie przedstawił za okres zatrudnienia jako traktorzysta w Spółdzielni Usług Rolniczych w R. od dnia 11 lutego 1974r. do dnia 25 września 1987r. świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach, bo pracodawca nie wystawił mu takiego świadectwa.

Sąd ustalił, iż ubezpieczony legitymuje na dzień 1 stycznia 1999r. okresem składkowym i nieskładkowym w wymiarze 25 lat.

Ubezpieczony ukończył 60 lat życia z dniem (...) i nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

Powyższe okoliczności Sąd ustalił na podstawie akt organu rentowego, akt osobowych ubezpieczonego z okresu zatrudnienia w Spółdzielni Usług Rolniczych w R., zeznań świadków Z. W. (nagranie z rozprawy z dnia 27 października 2015r. min. 27.37 i n., k.26-27), oraz B. R. (nagranie z rozprawy z dnia 27 października 2015r. min. 05.59 i n., k.24-26). Odnośnie rodzaju pracy wykonywanej przez ubezpieczonego Sąd dał wiarę jego twierdzeniom, które zostały potwierdzone przez zeznania świadków. Świadkowie pracowali razem z ubezpieczonym w spornym okresie zatrudnienia, posiadają zatem wiedzę na temat miejsca i charakteru wykonywanej przez odwołującego pracy. Twierdzenia ubezpieczonego znajdują również potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym tj. aktach osobowych.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do treści art. 32 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. 2015r., poz. 748 ze zm.) w powiązaniu z § 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.) ubezpieczonym mężczyznom urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949r. będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przy pracach wymienionych w wykazie A, przysługuje prawo do emerytury w razie łącznego spełnienia następujących warunków:

1. osiągnięcia wieku emerytalnego 60 lat

2. posiadania wymaganego okresu zatrudnienia wynoszącego 25 lat, w tym

co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Zgodnie z treścią § 2 ust. 1 powołanego rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w tym akcie prawnym są okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Z kolei zgodnie z treścią art. 184 ust 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

W myśl art. 184 ust. 2 ustawy – w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2013r. tj. w dacie złożenia wniosku oraz wydania zaskarżonej decyzji – emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Na podstawie tego przepisu, prawo do emerytury w obniżonym wieku, przysługuje ubezpieczonemu, który w dniu wejścia w życie ustawy tj. w dniu 1 stycznia 1999r. spełnił warunki w zakresie posiadania ogólnego stażu pracy oraz pracy wykonywanej w warunkach szczególnych, a nie osiągnął wymaganego wieku.

Okoliczność sporna w przedmiotowej sprawie dotyczyła posiadania przez ubezpieczonego (na dzień 1 stycznia 1999r.) wymaganego 15-letniego okresu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych, bowiem organ rentowy uwzględnił mu jedynie 10 lat i 11 miesięcy takiej pracy.

Przeprowadzone w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe wykazało, że ubezpieczony legitymuje się wymaganym 15-letnim okresem pracy wykonywanej w warunkach szczególnych, bowiem do takiej pracy należało zaliczyć mu okres zatrudnienia w Spółdzielni Usług Rolniczych w R. na stanowisku traktorzysty.

Z materiału dowodowego wynika, że ubezpieczony pracował w tym zakładzie od dnia 11 lutego 1974r. do dnia 25 września 1987r., w tym czasie wykonywał wyłącznie pracę traktorzysty prowadząc ciągnik rolniczy bądź kombajn. Od dnia 29 października 1976r. do 18 października 1978r. odbywał zasadniczą służbę wojskową. W okresie zatrudnienia w Spółdzielni Usług Rolniczych w R. ubezpieczony wykonywał pracę traktorzysty w pełnym wymiarze czasu pracy, obsługiwał ciągniki rolnicze co najmniej osiem godzin dziennie. W sezonie prac polowych pracował przy tego rodzaju pracach , jednakże w pozostałym okresie w roku także obsługiwał ciągnik wożąc materiały budowlane, węgiel, wapno, piasek, a także odśnieżając. Będąc zatrudnionym na stanowisku traktorzysty ubezpieczony nie był kierowany do innych prac, w szczególności do napraw maszyn rolniczych. Pomimo zapisu w umowie o pracę, iż za godzinę pracy przy remoncie przysługuje mu 7 zł oraz umiejscowienia takiego obowiązku w zakresie czynności ubezpieczonego, postępowanie wykazało, że nie wykonywał on faktycznie takich prac. Naprawą i przeglądami ciągników rolniczych zajmowali się mechanicy, którzy mieli do tego odpowiednie zaplecze techniczne, jako że Spółdzielnia dysponowała warsztatem z narzędziami i częściami zamiennymi. Jedynie sporadycznie ubezpieczony pomagał przy naprawie, musiał zasadniczo jedynie zwieźć uszkodzony ciągnik z pola do warsztatu. K. T. dysponował nowym ciągnikiem, zatem jego awarie były bardzo rzadkie, nadto w bazie w W. znajdowały się dwa ciągniki rezerwowe, przeznaczone dla traktorzystów, którym zepsuła się maszyna. Powyższe okoliczności wskazują, że K. T. pracę kierowcy ciągnika lub kombajnu wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy i nie był kierowany do innych prac.

Wykonywane przez ubezpieczonego prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych są wymienione pod poz. 3, działu VIII, wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.), zawierającego wykaz prac w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego. Wprawdzie w orzecznictwie Sądu Najwyższego wyrażany jest pogląd że wyodrębnienie prac w wykazie A stanowiącym załącznik do przywołanego wyżej rozporządzenia ma charakter stanowiskowo-branżowy, jednak zdaniem Sądu prace wykonywane przez spółdzielnie rolnicze nie mogą być zaliczone tylko do branży rolniczej, gdyż spółdzielnie poza świadczeniem usług rolniczych, realizują też usługi transportowe. Podobne stanowisko zajął Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 5 marca 2013r., sygn. akt III AUa 1163/12 (Lex nr 1293638), stwierdzając, że prace kierowców ciągników i kombajnów zostały zaliczone do prac wykonywanych w szczególnych warunkach, czyli prac o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości i wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne bądź otoczenia. W związku z tym przyjęcie, że tylko kierowcy ciągników czy kombajnów zatrudnieni w firmach transportowych wykonywali pracę w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 32 ust. 2 u.e.r.f.u.s., wypaczałoby sens tej regulacji, bowiem ze względu na ich specyfikacje, pojazdy te wykorzystywane są do określonych dla nich czynności, w tym prac polowych, z którymi wiąże się także szereg czynności transportowych.”

Bez znaczenia pozostaje przy tym fakt, że ubezpieczony nie przedłożył świadectwa pracy w szczególnych warunkach za okres zatrudnienia w Spółdzielni Usług Rolniczych w R.. Fakt wykonywania pracy w szczególnych warunkach został wykazany w postępowaniu sądowym za pomocą innych dowodów, w szczególności zeznań świadków. W postępowaniu odwoławczym przed Sądem nie obowiązują bowiem ograniczenia dowodowe jakie występują w postępowaniu o świadczenia emerytalno-rentowe przed organem rentowym, a Sąd może ustalić okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość jak: okresy zatrudnienia, w tym wykonywanie pracy w warunkach szczególnych, za pomocą wszelkich środków dowodowych, przewidzianych w kodeksie postępowania cywilnego (por. uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984r. III UZP 6/84, uchwała Sądu Najwyższego z 21 września 1984r. III UZP 48/84, wyrok Sądu Najwyższego z 7 grudnia 2006r., I UK 179/06, LEX nr 342283).

W konsekwencji należało uznać, że po zaliczeniu okresu spornego, do okresu pracy wykonywanej w szczególnych uznanego przez organ rentowy, K. T. legitymuje się na dzień 1 stycznia 1999r. wymaganym 15-letnim okresem takiej pracy. Spełnienie przez ubezpieczonego pozostałych przesłanek nie budziło wątpliwości.

Mając na względzie powyższe Sąd, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury poczynając od dnia (...) tj. od ukończenia 60 roku życia.

(-) SSO Mariola Szmajduch