Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 listopada 2015 roku

Sąd Okręgowy w Tarnowie – Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Kazimierz Kostrzewa

Protokolant: protokolant sądowy Marta Bartusiak

po rozpoznaniu w dniu 17 listopada 2015 roku w Tarnowie na rozprawie

sprawy z odwołania F. R.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 8 stycznia 2015 roku nr (...)

w sprawie F. R.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o wysokość emerytury

oddala odwołanie.

Sygn. akt IV U 276/15

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie

z dnia 17 listopada 2015 r.

Decyzją z dnia 8 stycznia 2015 r., nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T., na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.), wykonując wyrok Sądu Okręgowego w Tarnowie z dnia 24 lipca 2014 r., ustalił wysokość należnej F. R. emerytury od (...)r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego i podjął wypłatę świadczenia od 1 czerwca 2014 r., tj. od następnego dnia po rozwiązaniu przez ubezpieczonego umowy o pracę. Do obliczenia wysokości emerytury zgodnie z art. 53 ustawy emerytalno- rentowej organ rentowy przyjął podstawę wymiaru świadczenia wyliczoną z 10 lat kalendarzowych od 2000 r. do 2009 r. ze wskaźnikiem wysokości podstawy wymiaru na poziomie 136,83%. Podstawa wymiaru obliczona przez pomnożenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru przez kwotę bazową, tj. 3.191,93 zł, wyniosła 4.367,52 zł. Do ustalenia wysokości świadczenia Zakład uwzględnił ubezpieczonemu 36 lat, 10 miesięcy i 1 dzień okresów składkowych, 1 rok, 4 miesiące
i 12 dni okresów nieskładkowych oraz 2 lat, 5 miesięcy i 28 dni tzw. okresów uzupełniających. Po zmianie stażu pracy emerytura wyniosła 2.241,60 zł. Emeryturę obliczoną zgodnie z art. 26 ustawy emerytalno- rentowej ustalono na kwotę 2.077,47 zł. Podstawę wyliczenia świadczenia w tym przypadku stanowiła kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Świadczenie stanowiło równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Kwota składki zewidencjonowana na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wyniosła 177.814,10 zł, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego- 354.849,50 zł, a średnie dalsze trwanie życia- 256,40 miesięcy. Ostatecznie, wobec osiągnięcia wieku uprawniającego do emerytury w roku 2014, wysokość świadczenia ubezpieczonego ustalona w myśl
art. 183 ust. 5 ustawy emerytalno- rentowej od 10 maja 2014 r. wyniosła 2.241,60 zł brutto (20% emerytury obliczonej na podstawie art. 53 i 80% emerytury obliczonej na podstawie
art. 26), a do wypłaty 1.855,86 zł.

Od decyzji tej odwołał się F. R., domagając się jej zmiany
i przeliczenia emerytury w części, w jakiej nie uwzględnia ona waloryzacji kapitału początkowego oraz faktycznej sumy zwaloryzowanych składek zgromadzonych na jego koncie. W uzasadnieniu ubezpieczony podniósł, że wyliczona zaskarżoną decyzją emerytura została zaniżona, kwestionując wysokość przyjętego przy obliczeniu świadczenia na podstawie art. 183 ust. 5 ustawy emerytalno- rentowej zwaloryzowanego kapitału początkowego w kwocie 354.849,50 zł i zwaloryzowaną kwotę składek
w wysokości 177.814,10 zł. Odwołujący wskazał, że kwota przyjęta przez ZUS jako zwaloryzowany kapitał początkowy uwzględnia waloryzację roczną za rok 2013, ale pomija waloryzację kwartalną za ten rok, jaka powinna zostać przeprowadzona w miejsce waloryzacji rocznej zgodnie z art. 173 ust. 5a i art. 25a ust. 2 pkt 2 ustawy emerytalno- rentowej za wszystkie cztery kwartały 2013 r., skoro nabył on prawo do emerytury
z dniem 10 maja 2014 r. Podał też, że wyliczona przez ZUS kwota składek nie koresponduje z zestawieniem składek przekazywanych na jego konto przez organ rentowy oraz pracodawcę, nie uwzględnia waloryzacji kwartalnej za rok 2013, ani też składek odprowadzonych w okresie od stycznia 2014 r. do kwietnia 2014 r., które zgodnie
z art. 25 ust. 1 ustawy emerytalno- rentowej powinny zostać uwzględnione w podstawie emerytury obliczanej w myśl art. 26 powołanej ustawy. Mając to na uwadze odwołujący podkreślił, że domaga się ustalenia wysokości emerytury uwzględniającej prawidłowo przeprowadzoną waloryzację kapitału początkowego oraz wszystkie odprowadzone składki i ich prawidłową waloryzację. Do odwołania ubezpieczony przedłożył dokumenty płacowe za okres od stycznia 2013 r. do kwietnia 2014 r.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie.
W uzasadnieniu podał, że ustalając wysokość należnej ubezpieczonemu emerytury na dzień 10 maja 2014 r., zastosował roczną waloryzację kapitału i składek za lata 1999-2013 oraz waloryzację kwartalną za pierwszy kwartał 2014 r. w myśl art. 25a ust. 2 pkt 3 ustawy emerytalno- rentowej. Wskazał, że zasady waloryzacji składek określa art. 25 ust. 3-12 powołanej ustawy, natomiast zasady waloryzacji kapitału początkowego, poczynając od dnia 1 czerwca 2000 r., przepis art. 173 ust. 4-6a ustawy. Podkreślił przy tym, że szczegółowe reguły waloryzacji kwartalnej wynikają z ust. 2-5 art. 25a ustawy o emeryturach i rentach
z FUS. W następnej kolejności podał, że skoro w art. 25 ust. 1 ustawy emerytalno- rentowej mowa jest o wypłacie emerytury, a nie o przyznaniu prawa do świadczenia
(które wnioskodawca nabył wcześniej), to prawidłowo wydając zaskarżoną decyzję zastosowano roczną waloryzację kapitału i składek. Zasadą bowiem tak waloryzacji składek, jak i kapitału początkowego jest waloryzacja roczna, a waloryzacja kwartalna przewidziana
w art. 25a ustawy stanowi odstępstwo od waloryzacji rocznej. Organ rentowy podkreślił, że waloryzacja kwartalna nie dotyczy osób, których emerytura zostaje ustalona w czerwcu danego roku, ponieważ ich składki i kapitał na dzień 1 czerwca zostały zwaloryzowane wskaźnikiem rocznym, a więc za cały rok poprzedzający ustalenie prawa do emerytury.
ZUS wskazał przy tym, że składki wliczane są do emerytury do miesiąca poprzedzającego miesiąc nabycia uprawnień do świadczenia, a zatem w przypadku, gdy ubezpieczony nabywa prawo do emerytury w dniu 10 maja 2014 r., składki, tak jak w tej sprawie, powinny zostać zaliczone do dnia 30 kwietnia 2014 r. Jak podkreślił organ rentowy, w związku z podjęciem wypłaty emerytury od 1 czerwca 2014 r., należne ubezpieczonemu świadczenie zostało przeliczone, a składki wliczone do 31 maja 2014 r.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny sprawy:

Odwołujący F. R. urodził się (...) r., a w dniu (...) r. osiągnął 60 lat życia. Ubezpieczony nie jest członkiem OFE.

Odwołujący rozwiązał stosunek pracy z (...)sp. z o.o. Oddział w T. z dniem 31 maja 2015 r.

Decyzją z dnia 24 lutego 2014 r. ZUS oddział w T., po rozpatrzeniu wniosku
z dnia 22 stycznia 2014 r., odmówił ubezpieczonemu przyznania prawa do emerytury, ponieważ odwołujący nie osiągnął wieku emerytalnego wynoszącego 60 lat dla mężczyzn
i do dnia 1 stycznia 1999 r. nie udokumentował 25- letniego okresu składkowego
i nieskładkowego, a jedynie 23 lata, 11 miesięcy i 8 dni okresów składkowych
i nieskładkowych. Decyzję tę F. R. zaskarżył odwołaniem, domagając się uwzględnienia mu w ogólnym stażu ubezpieczeniowym okresu pracy w gospodarstwie rolnym matki od 11 maja 1970 r. do 15 lutego 1976 r., a nie tylko od 1 stycznia 1975 r. do
15 lutego 1976 r.

dowód:

-

wniosek o emeryturę z dnia 22.01.2014 r.- k. 1-12 cz. II akt ZUS dot. kapitału początkowego i emerytury,

-

świadectwo pracy z dnia 30.05.2014 r.- cz. II akt ZUS dot. kapitału początkowego i emerytury,

-

decyzja ZUS z dnia 24.02.2014 r.- k. 33 cz. II akt ZUS dot. kapitału początkowego i emerytury,

-

odwołanie- k. 2-4 akt IV U 438/14,

Wyrokiem z dnia 24 lipca 2014 r., sygn. akt IV U 438/14, Sąd Okręgowy w Tarnowie zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 24 lutego 2014 r. i przyznał odwołującemu emeryturę od
1 maja 2014 r. W uzasadnieniu wskazał, że do stażu ubezpieczeniowego należało doliczyć wnioskodawcy okres jego pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia
w trakcie przerw w nauce i po ukończeniu szkoły do dnia 31 grudnia 1974 r., co daje mu
25 lat okresów składkowych i nieskładkowych. Podał też, że wiek 60 lat wnioskodawca osiągnął w dniu (...)r., co sprawia, że spełnia on wszystkie przesłanki konieczne do przyznania mu tzw. wcześniejszej emerytury. Wyrok ten został zaskarżony przez organ rentowy apelacją w części obejmującej przyznanie ubezpieczonemu emerytury za okres od
1 maja 2014 r. do 9 maja 2014 r., tj. przed ukończeniem przez niego 60 roku życia. Wyrokiem z dnia 4 sierpnia 2015 r., sygn. akt III AUa 1550/14, Sąd Apelacyjny w Krakowie zmienił zaskarżony wyrok i przyznał ubezpieczonemu emeryturę od dnia (...)r., tj. od ukończenia 60 roku życia.

dowód:

-

wyrok SO w Tarnowie z dnia 24.07.2014 r. wraz z uzasadnieniem- k. 30,
33-39 akt IV U 438/14,

-

apelacja organu rentowego- k. 42-43 akt IV U 438/14,

-

wyrok SA w Krakowie z dnia 04.08.2015 r.- k. 59 akt IV U 1550/14,

-

zeznania odwołującego F. R.- 00:06:51,

Wyrok przyznający odwołującemu emeryturę w części niezaskarżonej, tj. od dnia
(...) r., zrealizowany został zaskarżoną decyzją ZUS Oddział w T. z dnia
8 stycznia 2015 r. Decyzją tą organ rentowy ustalił wysokość należnej F. R. emerytury od (...)r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego i podjął wypłatę świadczenia od 1 czerwca 2014 r., tj. od następnego dnia po rozwiązaniu przez niego umowy o pracę. Wysokość emerytury została ustalona według zasad wynikających z art. 183 ust. 5 ustawy emerytalno- rentowej. Do obliczenia wysokości emerytury zgodnie z art. 53 ustawy emerytalno- rentowej organ rentowy przyjął podstawę wymiaru świadczenia wyliczoną
z 10 lat kalendarzowych od 2000 r. do 2009 r. ze wskaźnikiem wysokości podstawy wymiaru na poziomie 136,83%. Podstawa wymiaru obliczona przez pomnożenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru przez kwotę bazową, tj. 3.191,93 zł, wyniosła 4.367,52 zł. Do ustalenia wysokości świadczenia Zakład uwzględnił ubezpieczonemu 36 lat, 10 miesięcy i 1 dzień okresów składkowych, 1 rok, 4 miesiące i 12 dni okresów nieskładkowych oraz 2 lat,
5 miesięcy i 28 dni tzw. okresów uzupełniających. Po zmianie stażu pracy emerytura wyniosła 2.241,60 zł. Emeryturę obliczoną zgodnie z art. 26 ustawy emerytalno- rentowej ustalono na kwotę 2.077,47 zł. Podstawę wyliczenia świadczenia stanowiła kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Świadczenie stanowiło równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Kwota składki zewidencjonowana na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wyniosła 177.814,10 zł, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego- 354.849,50 zł, a średnie dalsze trwanie życia- 256,40 miesięcy. Ustalając wysokość emerytury na dzień(...) r., ZUS zastosował roczną waloryzację kapitału i składek za lata 1999-2013 oraz waloryzację kwartalną za pierwszy kwartał roku 2014. Ostatecznie, wobec osiągnięcia przez ubezpieczonego wieku uprawniającego do emerytury w roku 2014, wysokość świadczenia ustalona w myśl art. 183 ust. 5 ustawy emerytalno- rentowej od 10 maja 2014 r. wyniosła 2.241,60 zł brutto (20% emerytury obliczonej na podstawie art. 53 i 80% emerytury obliczonej na podstawie art. 26), a do wypłaty 1.855,86 zł. Przy obliczeniu emerytury na podstawie art. 26 ustawy emerytalno- rentowej Zakład uwzględnił zwaloryzowaną kwotę składek oraz kapitału początkowego z zastosowaniem rocznych wskaźników waloryzacji za lata 1999-2013. W związku z podjęciem wypłaty emerytury od 1 czerwca 2014 r., świadczenie zostało przeliczone, a składki wliczone do 31 maja 2014 r.

dowód:

-

decyzja ZUS z dnia 08.01.2015 r. wraz z załącznikami- k. 6-7 akt ZUS
dot. przeliczenia świadczenia,

-

wydruki z bazy danych ZUS zawierające zwaloryzowane składki na dzień przyznania emerytury (uwzględniające waloryzację kwartalną) i na dzień podjęcia wypłaty (z uwzględnieniem waloryzacji rocznej)- k. 49-50,

Decyzją z dnia 18 grudnia 2014 r. ZUS Oddział w T., wobec nabycia przez ubezpieczonego prawa do emerytury od dnia 10 maja 2014 r., na podstawie art. 185 ustawy emerytalno- rentowej, ponownie ustalił odwołującemu wysokość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 r. Przeliczenia dokonał poprzez dodanie do okresów składkowych okresu równego różnicy pomiędzy podwyższonym wiekiem emerytalnym, a faktycznym wiekiem przejścia na emeryturę, tj. 7 lat (84 miesięcy). W ten sposób, wysokość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 r. wyniosła 124.758,37 zł.

dowód:

-

decyzja ZUS z dnia 18.12.2014 r.- k. 8 akt ZUS dot. przeliczenia świadczenia,

W toku postępowania Sąd zobowiązał organ rentowy do przedstawienia pisma zawierającego hipotetyczne wyliczenie wysokości emerytury wnioskodawcy na zasadach kapitałowych na podstawie art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z FUS ze wskazaniem, czy emerytura ubezpieczonego wyliczona na tej podstawie jest wyższa od obliczonej zgodnie
z art. 53 powołanej ustawy, przy wzięciu pod uwagę wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe wynikającej z dokumentów płacowych dołączonych do odwołania. Emerytura odwołującego obliczona wyłącznie na podstawie art. 26 ustawy emerytalno- rentowej okazała się świadczeniem niekorzystnym. Składki wynikające z dołączonej do odwołania dokumentacji płacowej zostały uwzględnione przy ustalaniu wysokości należnej ubezpieczonemu emerytury zaskarżoną decyzją w oparciu o dane zewidencjonowane na jego koncie. Kwoty składek emerytalnych z dokumentacji płacowej (listków płacowych) znajdują odzwierciedlenie w zapisach na koncie odwołującego. W niektórych miesiącach kwoty składek zapisane na koncie są nawet wyższe niż dokumentowane listkami płacowymi.

dowód:

-

pismo ZUS z dnia 28.10.2015 r. wraz z załącznikami- k. 75-84,

Stan faktyczny w sprawie Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów
i w niewielkiej części w oparciu o zeznania odwołującego.

Sąd pozytywie ocenił dowody z dokumentów, których autentyczność oraz wiarygodność, jak również poprawność materialna i formalna nie budziły wątpliwości, zaś ich treść i forma nie były kwestionowane przez strony postępowania. Brak było zatem jakichkolwiek podstaw, także takich, jakie należałoby uwzględnić z urzędu, aby dokumentom tym odmówić właściwego im znaczenia dowodowego.

Zeznaniom odwołującego F. R., który podniósł między innymi, że ZUS zaskarżył apelacją wyrok Sądu Okręgowego w Tarnowie z dnia 24 lipca 2014 r. w części obejmującej przyznanie mu prawa do emerytury od 1 maja 2014 r. do 9 maja 2014 r., Sąd przyznał walor wiarygodności w całości. Zeznania odwołującego były jasne, logiczne
i znalazły potwierdzenie w treści znajdujących się w aktach sprawy dokumentów.

Sąd Okręgowy rozważył, co następuje:

Odwołanie od decyzji ZUS Oddział w T. z dnia 8 stycznia 2015 r., w świetle ustalonego stanu faktycznego i obowiązujących przepisów prawa, nie zasługiwało na uwzględnienie.

Kwestionując zaskarżoną decyzję odwołujący F. R. domagał się przeliczenia emerytury w części, w jakiej nie uwzględnia ona waloryzacji kapitału początkowego oraz faktycznej sumy zwaloryzowanych składek zgromadzonych na jego koncie. Odwołujący zarzucił, że kwota przyjęta przez ZUS jako zwaloryzowany kapitał początkowy uwzględnia waloryzację roczną za rok 2013, ale pomija waloryzację kwartalną za ten rok za wszystkie cztery kwartały. Podał też, że wyliczona przez ZUS kwota składek nie koresponduje z zestawieniem składek przekazanych ZUS i również
w tym przypadku nie uwzględnia waloryzacji kwartalnych za rok 2013.

Zasady waloryzacji składek określa art. 25 ust. 3-12 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.).

Składki gromadzone na indywidualnych kontach w ZUS nie są inwestowane, ale przeznaczone na wypłatę bieżących świadczeń. Podlegają jedynie corocznej waloryzacji
o realny wzrost cen i usług. Składki gromadzone na koncie waloryzowane są corocznie- od
1 czerwca każdego roku, poczynając od waloryzacji od 2000 r., z zastrzeżeniem że w wyniku przeprowadzonej waloryzacji stan konta nie może ulec obniżeniu. Waloryzowana jest kwota składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego na dzień 31 stycznia każdego roku, powiększona o kwoty z tytułu przeprowadzonych waloryzacji. Mechanizm ten ma charakter narastający i oznacza dodawanie kwoty wynikającej z poprzedniej waloryzacji i kwoty składek za dany rok oraz podwyższanie tak uzyskanej sumy wskaźnikiem waloryzacji (pomnożenie jej przez wskaźnik waloryzacji) ( „Emerytury i renty z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Komentarz”, B. Gudowska, dr hab. K. Ślebzak, Warszawa 2013 r., str. 277).

Jak stanowi art. 25 ust. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z FUS, waloryzację składek przeprowadza się corocznie, od dnia 1 czerwca każdego roku, poczynając od waloryzacji za rok 2000, z uwzględnieniem art. 25a. W wyniku przeprowadzonej waloryzacji stan konta nie może ulec obniżeniu. Zgodnie z art. 25 ust. 4 powołanej ustawy, waloryzacji podlega kwota składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego na dzień 31 stycznia roku, za który jest przeprowadzana waloryzacja, powiększona o kwoty z tytułu przeprowadzonych waloryzacji. W myśl art. 25 ust. 5 ustawy, waloryzacja składek polega na pomnożeniu zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego składek przez wskaźnik waloryzacji.

Zasady waloryzacji kapitału początkowego regulują natomiast przepisy art. 173 ust. 4-6a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS.

Ustalona na dzień 1 stycznia 1999 r. kwota kapitału początkowego podlega corocznej waloryzacji. Waloryzacja kapitału początkowego odbywa się na takich samych zasadach jak waloryzacja składek na ubezpieczenie emerytalne, z tym że: 1) pierwsza waloryzacja przeprowadzana jest za rok 1999- według wskaźnika wynoszącego- 115,60%, zaś 2) kolejne waloryzacje kapitału początkowego, tj. za rok 2000 i lata następne, przeprowadzane są według wskaźników waloryzacji- jak dla składek na ubezpieczenie emerytalne- ogłaszanych w „Monitorze Polskim” w obwieszczeniu MPiPS. W ustawie zawarto gwarancję, że
w wyniku przeprowadzonej waloryzacji kapitał początkowy nie może ulec obniżeniu
(art. 173 ust. 6a ustawy emerytalno- rentowej). Niezależnie od tego, w którym roku była lub będzie wydana decyzja o ustaleniu kapitału początkowego bądź decyzja o ponownym jego ustaleniu, każdemu ubezpieczonemu waloryzowany jest kapitał początkowy od tych samych terminów i według takich samych wskaźników („Emerytury i renty z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Komentarz”, B. Gudowska, dr hab. K. Ślebzak, Warszawa 2013 r., str. 282).

Stosownie do treści art. 173 ust. 4 powołanej wyżej ustawy, pierwszej waloryzacji kapitału początkowego dokonuje się od dnia 1 czerwca 2000 r. przez pomnożenie tego kapitału wskaźnikiem wzrostu przeciętnego wynagrodzenia z 1999 r., pomniejszonego
o naliczone i potrącone od ubezpieczonego składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe
i chorobowe, w stosunku do przeciętnego wynagrodzenia za 1998 r. W myśl art. 173 ust. 5 tej ustawy, drugiej waloryzacji przeprowadzanej od dnia 1 czerwca 2001 r. dokonuje się na zasadach określonych w art. 25 ust. 3-5, 9 i 10 oraz w art. 25a. Jak zaś stanowi art. 173 ust. 5a ustawy, trzeciej waloryzacji przeprowadzanej od dnia 1 czerwca 2002 r. oraz kolejnych dokonuje się na zasadach określonych w art. 25 ust. 3-8 i 10 oraz w art. 25a.

Zaskarżoną decyzją organ rentowy ustalił odwołującemu wysokość emerytury mieszanej na podstawie art. 183 ust. 5 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach
i rentach z FUS. Zgodnie z tym przepisem, emerytura przyznana na wniosek osoby ubezpieczonej urodzonej po dniu 31 grudnia 1948 r., z wyjątkiem ubezpieczonych, którzy pobrali emeryturę na podstawie przepisów art. 46 lub 50, o ile osoba ta nie była członkiem otwartego funduszu emerytalnego albo złożyła wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa, osiągnęła wiek uprawniający do emerytury w roku kalendarzowym 2013 albo 2014, wynosi: 1) 20% emerytury obliczonej na podstawie
art. 53 oraz 2) 80% emerytury obliczonej na podstawie art. 26.

Emerytura obliczona według tego wariantu okazała się świadczeniem korzystniejszym dla odwołującego niż emerytura kapitałowa z art. 26 ustawy emerytalno- rentowej (pismo ZUS z dnia 28 października 2015 r.).

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę,
z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176. Do obliczenia wysokości emerytury zgodnie z art. 53 ustawy emerytalno- rentowej w zaskarżonej decyzji ZUS przyjął podstawę wymiaru świadczenia wyliczoną z 10 lat kalendarzowych od 2000 r. do 2009 r. ze wskaźnikiem wysokości podstawy wymiaru na poziomie 136,83%. Słusznie zatem organ rentowy zauważył, że zarobki odwołującego z 2014 r., dokumentowane listkami płacowymi, nie wchodzą do podstawy wymiaru emerytury w części ustalonej w myśl art. 53 ustawy.

Podstawę obliczenia świadczenia w zaskarżonej decyzji na podstawie art. 26 ustawy
z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS stanowiła natomiast, zgodnie
z obowiązującymi przepisami (art. 26 i art. 25 ust. 1 ustawy) kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Świadczenie stanowiło równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę.
W ten sposób, kwota składki zewidencjonowana na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wyniosła 177.814,10 zł, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego- 354.849,50 zł,
a średnie dalsze trwanie życia- 256,40 miesięcy.

W wyroku z dnia 9 października 2014 r., II UK 13/14 (LEX nr 1540631) Sąd Najwyższy podniósł, że przepis art. 25 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach
i rentach z FUS wyraźnie nawiązuje do ustalenia kapitału początkowego dokonanego
z upoważnienia art. 173 ust. 1 ustawy (według zasad wskazanych w kolejnych przepisach). Aby dojść do takiego wniosku wystarczy prześledzić treść omawianego przepisu. Identyfikuje on podstawę obliczenia emerytury. Stanowi ją „kwota składek na ubezpieczenie emerytalne” (zaewidencjonowana na koncie ubezpieczonego i zwaloryzowana) oraz kwota kapitału początkowego określonego w art. 173-175 ustawy (również zwaloryzowana). Suma tych dwóch wartości, uaktualniona na datę podjęcia wypłaty emerytury, służy do wyliczenia wysokości świadczenia.

Wbrew twierdzeniom odwołującego, wyliczenie organu rentowego jest poprawne
i uwzględnia obowiązujące regulacje.

W zaskarżonej decyzji ustalona została wysokość emerytury z uwzględnieniem składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do dnia 31 maja 2014 r., a zatem
i z okresu udokumentowanego przez odwołującego listkami płacowymi. Analiza dokumentacji płacowej prowadzi do wniosku, że kwoty składek z niej wynikające znajdują odzwierciedlenie w zapisach na koncie ubezpieczonego, a w niektórych miesiącach kwoty te są nawet wyższe.

Ustalając wysokość należnej odwołującemu emerytury na dzień 10 maja 2014 r., prawidłowo organ rentowy zastosował roczną waloryzację kapitału i składek za lata 1999-2013 oraz waloryzację kwartalną za pierwszy kwartał roku 2014 r. Słusznie przy obliczeniu emerytury na podstawie art. 26 ustawy emerytalno- rentowej ZUS uwzględnił zwaloryzowaną kwotę składek oraz kapitału początkowego z zastosowaniem rocznych wskaźników waloryzacji za lata 1999-2013. W związku z podjęciem wypłaty emerytury od 1 czerwca 2014 r., świadczenie zostało przeliczone, a składki wliczone do 31 maja 2014 r.

W tekście ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS obowiązującym od 1 stycznia 2013 r., przy obliczaniu emerytury, dla osoby, która miała ustalone prawo do emerytury częściowej na podstawie art. 26b ustawy nie uwzględnia się kwot zwiększeń składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego, uzyskanych w wyniku waloryzacji kwartalnej, o jakiej mowa w art. 25a, przeprowadzonej
w celu obliczenia emerytury częściowej. Oznacza to, że przy obliczeniu tej emerytury nie uwzględnia się przeprowadzonych wcześniej waloryzacji kwartalnych (składek i kapitału początkowego), które nastąpiły w roku przyznania emerytury częściowej. Obowiązują tutaj zasady wynikające z art. 25 ustawy, a więc zastosowanie ma waloryzacja coroczna,
a następnie- waloryzacja kwartalna (art. 25a). Zapobiega to podwójnej waloryzacji składek za ten sam okres- kwartalnej i rocznej. Inaczej rzecz ujmując, waloryzacja składek przebiega tak, jakby nie zgłoszono wniosku o emeryturę częściową ( „Emerytury i renty z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Komentarz”, B. Gudowska, dr hab. K. Ślebzak, Warszawa 2013 r., str. 283).

Zgodnie z art. 25a ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z FUS, przy ustalaniu wysokości emerytury kwota składek na ubezpieczenie emerytalne zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego po dniu 31 stycznia roku, za który przeprowadzono ostatnią waloryzację, o której mowa w art. 25, jest waloryzowana kwartalnie. Stosownie do brzmienia art. 25a ust. 2 tej ustawy, w przypadku ustalania wysokości emerytury: 1) w pierwszym kwartale danego roku- ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za trzeci kwartał poprzedniego roku; 2) w drugim kwartale danego roku- ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za czwarty kwartał poprzedniego roku; 3) w trzecim kwartale danego roku- ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za pierwszy kwartał danego roku; 4) w czwartym kwartale danego roku- ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za drugi kwartał danego roku.

Waloryzacji kwartalnej podlega kwota składek zewidencjonowanych na ostatni dzień pierwszego miesiąca kwartału, za który przeprowadzana jest waloryzacja, powiększona
o kwoty uzyskane w wyniku poprzednich waloryzacji kwartalnych (art. 25a ust. 3 powołanej wyżej ustawy).

Z obowiązujących przepisów wynika zatem, że zasadą waloryzacji składek i kapitału początkowego jest waloryzacja roczna, zaś waloryzacja kwartalna stanowi odstępstwo od waloryzacji rocznej. Jak podniósł Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 13 lutego
2013 r., III AUa 757/12 ( Legalis nr 735227), waloryzacja kwartalna dotyczy składek zaewidencjonowanych na koncie po 31 stycznia roku, za który przeprowadzono ostatnią waloryzację roczną. Możliwość waloryzacji kwartalnej kapitału początkowego istnieje tylko w przypadku naliczania emerytury, a formułę tę ustawodawca wprowadził jednorazowo
w celu zapewnienia osobom przechodzącym na emeryturę w różnych miesiącach roku, że nie będą wyłączone z waloryzacji te okresy, które nie są objęte waloryzacją roczną- pomiędzy czerwcem jednego roku, a czerwcem roku następnego- przy czym nie wszystkie, gdyż nie podlegają waloryzacji kwartalnej składki za żaden miesiąc tego kwartału, w którym ustalana jest wysokość emerytury oraz w kwartale poprzednim. Jest oczywiste, że waloryzacja kwartalna nie dotyczy osób, których emerytura zostaje ustalona w czerwcu danego roku, gdyż ich składki i kapitał na dzień 1 czerwca zostały zwaloryzowane wskaźnikiem rocznym, a więc za cały rok poprzedzający ustalenie emerytury. Osoby przechodzące na emeryturę w kwietniu lub maju danego roku, czyli w pozostałych miesiącach II kwartału, także mają zwaloryzowane składki za cały poprzedni rok, a to dzięki mechanizmowi waloryzacji kwartalnej, ponieważ w tym przypadku ostatniej waloryzacji kwartalnej dokonuje się za czwarty kwartał poprzedniego roku, a więc cały rok poprzedzający przejście na emeryturę objęty jest waloryzacją.

W wyroku z dnia 22 sierpnia 2012 r., III AUa 325/12 (LEX nr 1216319) Sąd Apelacyjny w Krakowie wskazał zaś, że przepisy art. 25 i art. 25a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS nie naruszają konstytucyjnych zasad równości wobec prawa oraz państwa prawa, albowiem jedynie różnicują sytuację prawną osób pobierających świadczenia z ubezpieczeń społecznych w zależności od długości opłacania składek na te ubezpieczenia, co jest cechą relewantną i dopuszcza takie zróżnicowanie, przy czym nie jest to niezgodne z art. 32 Konstytucji RP.

Prawidłowo zatem zaskarżoną decyzją z dnia 8 stycznia 2015 r. organ rentowy ustalił wysokość należnej odwołującemu emerytury. W sposób zgodny z obowiązującymi przepisami dokonał waloryzacji zarówno kapitału początkowego, jak i składek ubezpieczonego. Za rok 2013 r. zarówno kapitał, jak i składki nie mogły być waloryzowane czterokrotnie przy uwzględnieniu wskaźnika waloryzacji kwartalnych. W wyniku takiego zabiegu, w ciągu jednego roku kapitał i składki ubezpieczonego zostałyby bowiem zwaloryzowane cztery razy, co w świetle obowiązujących regulacji jest niedopuszczalne. Argumenty podniesione w odwołaniu nie zasługiwały zatem na uwzględnienie.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie powołanych przepisów prawa materialnego oraz art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.