Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I C 179/15

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 września 2015 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny
w składzie:

Przewodniczący: SSO Aneta Fiałkowska – Sobczyk

Protokolant: Rafał Płóciennik

po rozpoznaniu w dniu 10 września 2015 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa D. Ł. (1), H. Ł., I. Ł. i K. Ł.

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

I. zasądza od strony pozwanej (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powoda D. Ł. (1) kwotę 12 500 zł (dwanaście tysięcy pięćset zł) z ustawowymi odsetkami od dnia 24 marca
2012 r. do dnia zapłaty, w pozostałej części oddalając powództwo D. Ł. (1);

II. zasądza od strony pozwanej (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powódki H. Ł. kwotę 20 000 zł (dwadzieścia tysięcy zł) z ustawowymi odsetkami od dnia 24 marca
2012 r. do dnia zapłaty, w pozostałej części oddalając powództwo H. Ł.;

III. zasądza od strony pozwanej (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powódki I. Ł. kwotę 15 000 zł (piętnaście tysięcy zł) z ustawowymi odsetkami od dnia 1 września
2012 r. do dnia zapłaty, w pozostałej części oddalając powództwo I. Ł.;

IV. zasądza od strony pozwanej (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powoda K. Ł. kwotę 5 000 zł (pięć tysięcy zł) z ustawowymi odsetkami od dnia 1 września
2012 r. do dnia zapłaty, w pozostałej części oddalając powództwo K. Ł.;

V. nie obciąża powodów kosztami procesu za I instancję;

VI. nakazuje stronie pozwanej (...) S.A. z siedzibą w W. uiścić na rzecz Skarbu Państwa (Sądu Okręgowego we Wrocławiu) kwotę 2 603 zł tytułem części kosztów sądowych od uiszczenia których powodowie byli zwolnieni.

Na oryginale właściwy podpis.

Sygn. akt IC 179/15

UZASADNIENIE

Powodowie D. Ł. (1), H. Ł., I. Ł. i K. Ł. wnieśli o zasądzenie od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W.:

1. na rzecz powoda D. Ł. (1) kwoty 35 000 zł tytułem zadośćuczynienia w związku ze śmiercią ojca wraz z ustawowymi odsetkami płatnymi od dnia 24.03.2012 r. do dnia zapłaty oraz zasadzenie od pozwanego na rzecz powoda D. Ł. (1) kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 2 400 zł;

2. na rzecz powódki H. Ł. kwoty 35 000 zł tytułem zadośćuczynienia, w związku ze śmiercią męża, wraz z ustawowymi odsetkami płatnymi od dnia 24.03.2012 r. do dnia zapłaty, a także zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki H. Ł. kwoty
15 000 zł tytułem stosownego odszkodowania, w związku ze śmiercią męża, wraz z ustawowymi odsetkami płatnymi od dnia 24.03.2012 r. do dnia zapłaty oraz zasadzenie od pozwanego na rzecz powódki H. Ł. kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 3 600 zł;

3. na rzecz powódki I. Ł. kwoty 40 000 zł tytułem zadośćuczynienia w związku ze śmiercią syna, wraz z ustawowymi odsetkami płatnymi od dnia 01.09.2012 r. do dnia zapłaty oraz zasadzenie od pozwanego na rzecz powódki I. Ł. kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 2 400 zł;

4. na rzecz powoda K. Ł. kwoty 20 000 zł tytułem zadośćuczynienia w związku ze śmiercią brata, wraz z ustawowymi odsetkami płatnymi od dnia 01.09.2012 r. do dnia zapłaty oraz zasadzenie od pozwanej na rzecz powoda K. Ł. kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 2 400 zł.

W uzasadnieniu swojego żądania powodowie wskazali, że w dniu (...) r. na drodze gruntowej prowadzącej od miejscowości B.do drogi (...)w miejscowości P.doszło do wypadku. Kierujący samochodem osobowym marki F. (...)o nr rej. (...) R. N.znajdując się w stanie nietrzeźwości, nie zachował należytej ostrożności i wskutek nieprawidłowej obserwacji drogi, najechał na leżącego na drodze rowerzystę M. Ł., w następstwie czego M. Ł.doznał ciężkich obrażeń ciała skutkujących jego zgonem.

Powód D. Ł. (2)jest synem zmarłego, powódka H. Ł.żoną, I. Ł.matką, a powód K. Ł.bratem M. Ł.. Powodowie wystąpili do pozwanej o wypłatę odszkodowania oraz zadośćuczynienia za śmierć osoby bliskiej. Pozwany przyjął odpowiedzialność za skutki wypadku z dnia (...) r., ale przyznane kwoty pomniejszył o 50% przyczynienia się zmarłego do powstania szkody.

Pozwany wypłacił na rzecz powodów następujące kwoty:

1. D. Ł. (1) - 7 500 zł tytułem zadośćuczynienia (50% z przyznanych 15 000 zł),

2. H. Ł.:

a. 10 000 zł tytułem zadośćuczynienia (50% z przyznanych 20 000 zł),

b. 5 000 zł tytułem stosownego odszkodowania (50% z przyznanych 10 000 zł),

3. I. Ł.: 5 000 zł tytułem zadośćuczynienia (50% z przyznanych 10 000 zł),

Natomiast powodowi K. Ł. pozwany ubezpieczyciel odmówił przyznania zadośćuczynienia wskazując, iż brat nie jest osobą najbliższą dla zmarłego.

Natomiast powodowie nie zgadzają się z przyznaną im wysokością świadczeń i odmową wypłaty świadczenia na rzecz K. Ł.. Mimo złożonego odwołania, pozwana podtrzymała dotychczasowe stanowisko odmawiając wypłacenia dalszych kwot.

W wyniku śmierci najbliższego członka rodziny powodowie zostali na zawsze pozbawieni poczucia bliskości, miłości, przywiązania ze strony M. Ł., utracili możliwość przebywania z nim przy okazji różnorakich zdarzeń życiowych. Jego śmierć wywołała trudne do ocenienia cierpienia i ból. Powodowie byli bardzo zżyci ze zmarłym i nie pogodzili się z odejściem męża, ojca, syna i brata w zaistniałych i niespodziewanych okolicznościach.

M. Ł. był bardzo dobrym człowiekiem, pracowitym, pomocnym dbającym o rodzinę. Wspierał w trudnych chwilach wszystkich członków rodziny. Jego tragiczną śmierć powodowie przeżyli niezwykle dotkliwie. Wszyscy, bowiem mieszkali w niewielkiej odległości i bardzo często widywali zmarłego. Powódkę I. Ł. syn odwiedzał niemal codziennie, pomagał jej, przynosił zakupy. Zmarły wspierał również swojego brata, gdy ten miał trudną sytuację finansową pomagał mu zbierać złom i inne przedmioty, pomagał mu także w wielu innych czynnościach, gdy powód zaczął tracić wzrok. Rodzina spędzała wspólnie każde święta, tradycją było spędzanie Wigilii u powódki I. Ł.- wówczas obaj synowie z rodzinami przyjeżdżali do jej domu.

Doświadczenie tragedii, jaką była strata M. Ł. wywołało u powodów znaczne pogorszenie kondycji psychicznej, które przejawiało się w obniżonym nastroju z ograniczeniem motywacji do podejmowania codziennej aktywności, negatywną oceną przyszłości. Powodowie cierpieli na bezsenność, pogorszeniu uległ ponadto stan zdrowia powódki I. Ł..

Powódka H. Ł. dochodzi w tym postępowaniu ponadto odszkodowania z tytułu pogorszenia się sytuacji życiowej po śmierci męża M. Ł.. Zmarły otrzymywał świadczenie rentowe w wysokości 512,12 zł oraz podejmował się wielu prac dorywczych w gospodarstwach rolnych. Pomagał powódce w prowadzeniu domu, był przysłowiową „złotą rączką", sam wykonywał wszelkie naprawy i remonty. Dbał także o przygotowanie opału na zimę i zajmował się pracami porządkowymi wokół domu. Odciążał powódkę w wielu domowych obowiązkach po tym jak przed wielu laty uległa poważnemu wypadkowi i nie mogła chodzić. Mąż zapewniał powódce nie tylko zabezpieczenie materialne, ale był dla niej również wsparciem duchowym. Przy nim powódka nie musiała martwić się o byt rodziny, obecność męża w domu dawała powódce poczucie bezpieczeństwa i stabilizacji. Obecnie powódka utrzymuje się tylko ze swojego świadczenia rentowego w kwocie 560 zł.

Jednocześnie powodowie w pozwie zakwestionowali ustalenia strony pozwanej, zgodnie z którymi zmarły M. Ł. przyczynił się do powstania szkody. Pozwany przyjął, że stan zagrożenia i sytuację wypadkową wytworzył M. Ł. zajmując pozycję leżącą na drodze i stąd pomniejszył przyznane świadczenia o 50%. Niemniej, zgodnie z treścią opinii biegłego z zakresu konstrukcji wypadków sporządzonej w toku postępowania karnego, kierujący pojazdem przy właściwej obserwacji drogi przed pojazdem miał możliwość skutecznego zatrzymania się przed leżącym pieszym, a tym samym miał możliwość uniknięcia wypadku. Powodowie podkreślili jednocześnie, że sprawca zdarzenia R. N. za spowodowanie przedmiotowego wypadku skazany został prawomocnym wyrokiem Sądu z dnia 03.12.2013 r. na bezwzględną karę pozbawienia wolności.

Z ostrożności procesowej powodowie wskazali, iż nawet gdyby przyjąć, że M. Ł. przyczynił się do zaistnienia wypadku, przyczynienie w niniejszej sprawie mogłoby zostać ustalone na poziomie nie wyższym niż 30%.

Żądanie co do odsetek powodowie uzasadnili brzmieniem przepisu art. 481 k.c. w zw. z art. 14 ust. 2 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Powodowie H. Ł. i D. Ł. (1) datę początkową, od której przysługuje im roszczenie odsetkowe ustalili na dzień następny po dniu wydania decyzji przez pozwaną tj. 24.03.2012 r. i od tej daty domagają się zasądzenia odsetek. Natomiast powodowie I. Ł. i K. Ł. datę początkową, od której przysługuje im roszczenie odsetkowe ustalili na dzień następny po dniu wydania decyzji przez pozwaną tj. 01.09.2012 r.

W odpowiedzi na pozew pozwany (...) S.A. z siedzibą w W. wniósł o oddalenie powództwa w całości.

W uzasadnieniu swojego stanowiska w sprawie pozwany uznała swoją odpowiedzialność za skutki zdarzenia z dnia (...) r., w której śmierć poniósł M. Ł.. Jednakże podniósł, że z opinii z dnia 22.11.2011 r. wydanej przez biegłych sądowych w sprawie karnej wynika, iż stan zagrożenia i sytuację wypadkową wytworzył zmarły M. Ł.zajmując pozycje leżącą na drodze. Powodem zajęcia pozycji leżącej przez pieszego mógł być jego stan psychofizyczny związany ze stanem nietrzeźwości. Mając na uwadze powyższą opinię i własne ustalenia, strona pozwana na podstawie art. 362 k.c., wskazała, że zmarły przyczynił się do zdarzenia w 50%.

Co do żądania zadośćuczynieniu z art 446 § 4 k.c. pozwany wskazał, że uznał zadośćuczynienie dla powodów: H. Ł., D. Ł. (1) i I. Ł. w wysokości odpowiednio po 20 000 zł, 15 000 zł i 10 000 zł, a następnie pomniejszył te kwoty o 50% przyczynienia się zmarłego do szkody.

Powodowie nie udowodnili zasadności dochodzenia należności w wyższym zakresie, nie wykazali takiej szkody moralnej, która uzasadniałaby żądane przez nich tytułem zadośćuczynienia dalsze kwoty.

Powód D. Ł. (1), syn zmarłego usamodzielnił się, mieszka z żoną i dzieckiem u teściów. Żona zmarłego H. Ł. i matka zmarłego I. Ł. przystosowały się do zmienionych warunków życia, mając oparcie w dzieciach. Zadośćuczynienie pieniężne jest wykazane, jeżeli poszkodowany - wskutek śmierci osoby bliskiej doznał rozstroju zdrowia kwalifikowanego w kategoriach medycznych jako choroba psychiczna, co wymaga ustalenia na podstawie opinii biegłych, nie jest natomiast wystarczające wykazanie takich następstw w sferze psychicznej poszkodowanego, które zazwyczaj łączą się ze śmiercią osoby bliskiej.

Powodowie takiego kwalifikowanego rozstroju zdrowia nie wykazali, a powszechnie wiadomo, że smutek i żal po śmierci osoby najbliżej trwa co najmniej 1 rok.

Nadto pozwany odmówił wypłaty zadośćuczynienia za doznaną krzywdę dla brata zmarłego - K. Ł.. Pozwany nie podważa faktu, iż powód K. Ł. przeżył śmierć brata, ale pomimo więzi łączącej go ze zmarłym M. okoliczność ta jest niewystarczająca dla uznania przesłanek wynikających z art. 446 § 4 k.c.

W dalszej części pozwany wskazał, że odnośnie żądania odszkodowania za pogorszenie sytuacji życiowej zgłoszonego przez powódkę H. Ł. – żonę zmarłego, to nie udowodniła ona takiego pogorszenia swojej sytuacji materialnej i życiowej, które stanowiłoby podstawę dla przyznania dalszego odszkodowania. Odszkodowanie za śmierć przysługuje w razie znacznego pogorszenia sytuacji życiowej. Powódka nie wykazała, że mąż o ile żyłby - zważywszy na jego stan chorobowy- nadal stanowiłby dla niej wsparcie. Bowiem jak wynika z przeprowadzonego wywiadu zmarły był osobą schorowaną, od 1990 przebywał na rencie chorobowej i z ego tytułu otrzymywał świadczenie w wysokości ok. 500 zł. Podejmował się też różnych prac dorywczych, zajmował się zbieraniem złomu i odpadów.

W świetle orzecznictwa sądowego, celem odszkodowania ma być zrekompensowanie rzeczywistego znacznego pogorszenia sytuacji życiowej najbliższych członków rodziny zmarłego, nie może być ono natomiast źródłem wzbogacenia się tych osób (wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 29 marca 1994 r.; I ACr 758/93Wokanda 1994/8 str. 52).

Dodatkowo pozwany zarzucił że żądanie odsetek od dnia wskazanego w pozwie jest niezasadne. Szkoda została zgłoszona w dniu 23.02.2012 i pozwany niezwłocznie przystąpił do jej likwidacji.

Jednocześnie w okolicznościach niniejszej sprawy powstałe wątpliwości dotyczyły zachowania poszkodowanego i były na tyle istotne, że konieczne było ich wyjaśnienie.

Powodowie w piśmie procesowym z 25.05.2015 r. podtrzymali w całości żądanie pozwu zaprzeczając wszelkim twierdzeniem strony pozwanej.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu (...) r. około godziny 16:00 - 17:00 na drodze pomiędzy miejscowościami B.i P.doszło do wypadku drogowego.

Kierujący samochodem osobowym marki F. (...) nr rej. (...) R. N. znajdując się w stanie nietrzeźwości (nie mniej niż 0,86 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu) najechał na leżącego w poprzek drogi rowerzystę - M. Ł., w następstwie czego M. Ł. doznał ciężkich obrażeń ciała skutkujących jego zgonem.

Sprawca wypadku R. N. skazany został wyrokiem Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Krzyków we Wrocławiu z dnia 03.07.2013 r., zmienionym następnie wyrokiem Sądu Okręgowego we Wrocławiu w sprawie IV Ka 1054/13 z dnia 03.12.2013 r., na karę pozbawienia wolności.

(d owód: wyrok z uzasadnieniem Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Krzyków we Wrocławiu z dnia 03.07.2013 r. - akta sprawy VII K 1257/11, wyrok z uzasadnieniem Sądu Okręgowego we Wrocławiu w sprawie IV Ka 1054/13 z dnia 03.12.2013 r. k. 59-68);

Stan zagrożenia i sytuację wypadkową na drodze wytworzył poszkodowany M. Ł., który położył się w poprzek drogi odstawiając rower, którym jechał, na pobocze. Uwzględniając wyniki badań M. Ł., u którego po śmierci stwierdzono we krwi 2,2 promila alkoholu etylowego można stwierdzić, iż przyczyną zajęcia pozycji lezącej przez pieszego mógł być jego stan psychofizyczny związany ze stanem nietrzeźwości.

Natomiast kierujący F. (...) sprawca wypadku R. N. również był w chwili zdarzenia nietrzeźwy. Przy właściwej obserwacji drogi przed pojazdem miał możliwość zatrzymania się przed leżącym na drodze pieszym, a tym samym miał możliwość uniknięcia wypadku.

( dowód: opinia biegłego sądowego z rekonstrukcji wypadków komunikacyjnych i mechanicznych badań pojazdów W. K. (1) – k. 39-58, dokumenty zebrane w aktach sprawy Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Krzyków VII K 1257/11);

Zmarły M. Ł. był mężem H. Ł., ojcem D. Ł. (1), synem I. Ł. i bratem K. Ł..

H. Ł. z M. Ł. byli małżeństwem od 32 lat. Małżonkowie mieli jednego syna D. Ł. (1). Mieszkali wspólnie w B., w mieszkaniu własnościowym o powierzchni około 40 m². Mieszkanie mieści się w starym budownictwie i ogrzewane jest piecem węglowym. Nie ma w nim łazienki, ani WC. Miesięczny koszt utrzymania mieszkania wynosi około 250 zł.

Powódka H. Ł. i M. Ł. byli zgodnym i kochającym się małżeństwem. M. Ł. był dobrym człowiekiem, wyręczał żonę w wielu pracach domowych, robił zakupy. Szczególnie, że H. Ł. porusza się o kulach.

H. Ł. przeżył śmierć męża, bardzo brakuje jej jego obecności. Po wypadku nie korzystała z pomocy psychologa ani innego specjalisty. Wspierała ją teściowa i syn.

H. Ł. nie pracuje, od 30 lat jest na rencie i z tego tytułu otrzymuje świadczenie w wysokości około 500 zł. Nie posiada dodatkowych źródeł dochodu. Stan jej zdrowia nie pozwala na podjęcie jakiejkolwiek pracy. Choruje i ma problemy z poruszaniem się z powodu złamania obydwu kończyn dolnych.

(d owód: akta szkody (...) k. 128-200, w tym sprawozdania wyjaśniające dotyczące H. Ł., zeznania świadka A. Ł., e-protokół z dnia 10.09.2015 r. 01:37 - 09:35, zeznania świadka E. Ł., e-protokół z dnia 10.09.2015 r., 09:35 - 14:30, wyjaśnienia powódki H. Ł., e-protokół z dnia 10.09.2015 r., 14:30 - 21:25, wyjaśnienia powódki I. Ł., e-protokół z dnia 10.09.2015 r., 21:35 - 30:35, wyjaśnienia powoda D. Ł. (1), e-protokół z dnia 10.09.2015 r., 30:35-37:40, wyjaśnienia powoda K. Ł., e-protokół z dnia 10.09.2015 r., 37:40 – 44:40);

M. Ł. od 1990 r. była na rencie i z tego tytułu otrzymywał świadczenie w wysokości około 500 zł. Podejmował się różnych prac dorywczych w rolnictwie, zbierał złom, butelki i makulaturę.

D. Ł. (1)– syn M. Ł.mieszka ze swoją rodziną (żoną i dwuletnią córką) u teściów w miejscowości W.. Przynajmniej raz w tygodniu przyjeżdżał w odwiedziny do rodziców. Święta spędzali wspólnie w domu rodzinnym, albo w domu teściów syna. D. Ł. (1)miał dobre relacje ze swoim ojcem.

I. Ł. - matka M. Ł. mieszka sama w B., w mieszkaniu własnościowym o powierzchni około 40 m². Mieszkanie mieści się w starym budownictwie i ogrzewane jest piecem węglowym. Utrzymuje się z emerytury po mężu w wysokości 1 600 zł. Syn M. Ł. często ją odwiedzał, pomagał w domu, rozpalał w piecu. Wszystkie święta spędzali razem. Matka bardzo przeżyła wypadek syna, chodziła do lekarza i zażywała tabletki uspakajające, szczególnie, że wypadek zdarzył się 7 miesięcy po śmierci jej męża.

K. Ł. - brat M. Ł. - mieszka z żoną i dziećmi w B.. Nie pracuje od 1991 roku, nie nabył uprawnień rentowych, ani emerytalnych. Ma kłopoty ze wzrokiem. Podobnie jak zmarły brat podejmuje się różnych prac dorywczych i zajmuje się zbieraniem odpadów, złomu, makulatury. Relacje z bratem były bardzo dobre, wspierali się i pomagali sobie nawzajem, a mieszkając w jednej miejscowości często, w zasadzie codziennie się odwiedzali i spędzali ze sobą dużo czasu.

Wszystkie święta i uroczystości rodzinne spędzali razem.

Po śmierci M. Ł., K. Ł. nie korzystał z pomocy specjalisty i nie leczył się farmakologicznie. Często odwiedza grób brata. Nie może pogodzić się z jego śmiercią.

Powodowie wystąpili do pozwanego ubezpieczyciela o wypłatę odszkodowania oraz zadośćuczynienia ze śmierć osoby bliskiej.

H. Ł. pismem z 15.02.2012 r. zgłosiła żądanie zapłaty kwoty 100 000 zł zadośćuczynienia i 100 000 zł odszkodowania.

D. Ł. (1) w piśmie z 12.03.2012 r. dochodził kwoty 80 000 zł zadośćuczynienia.

Powyższe zgłoszeni zostały zarejestrowana u strony pozwanej w dniu 23.02.2012 r.

Natomiast I. Ł. zgłosiła żądanie zapłaty zadośćuczynienia w wysokości 50 000 zł w piśmie z 22.06.2012 r., a K. Ł. dochodził kwoty 30 000 zł zadośćuczynienia w piśmie z 25.06.2012 r.

Strona pozwana - (...) SAprzyjęła odpowiedzialność za skutki wypadku z dnia (...) r. i po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego przyznała H. Ł.kwotę 20 000 zł zadośćuczynienia w związku ze śmiercią męża i 10 000 zł odszkodowania w związku z pogorszeniem sytuacji życiowej, a synowi D. Ł. (1)przyznała kwotę 15.000 zł zadośćuczynienia.

Pismem z 31.08.2012 przyznano także matce zmarłego - I. Ł. kwotę 10 000 zł zadośćuczynienia,

Odmówiono natomiast przyznani świadczenia K. Ł..

Jednocześnie przyznane kwoty pozwana pomniejszyła o 50% przyczynienia się zmarłego do powstania szkody i wypłaciła:

1. na rzecz D. Ł. (1): 7 500 zł tytułem zadośćuczynieni;

2. na rzecz H. Ł.:

a. 10.000 zł tytułem zadośćuczynienia,

b. 5.000 zł tytułem stosownego odszkodowania,

3. na rzecz I. Ł.: 5.000 zł tytułem zadośćuczynienia.

(dowód: pismo (...) z dnia 23.03.2012 r. – k. 77, pismo (...) z 31.08.2012 r. - k. 84, pismo (...) z 25.09.2014 r. – k. 88- 89, pismo powoda D. Ł. (1) – k. 74-76, pismo H. Ł. – k. 71-73, pismo I. Ł. –k. 78-80, pismo K. Ł. – k. 81-83, przesądowe wezwania do zapłaty- k. 85-87, dowody wypłaty świadczenia – k. 90-91);

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo co do zasady i w części co do wysokości zasługiwało na uwzględnienie.

Powodowie domagali się w rozpoznawanej sprawie zapłaty od pozwanego zadośćuczynienia i odszkodowania (H. Ł.), wywodząc swoje roszczenia z faktu tragicznej śmierci męża, ojca, syna i brata powodów - M. Ł., która nastąpiła w wyniku zdarzenia drogowego, mającego miejsce w dniu (...) r.

Okoliczności faktyczne związane z wypadkiem komunikacyjnym z dnia (...) r.. pozostawały poza sporem (art. 229 i 230 k.p.c.).

Strona pozwana przyznała, że ponosi odpowiedzialność za skutki tego wypadku na podstawie umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, jaka łączyła ją ze sprawcą wypadku.

Powodowie zgłosili swoje roszczenie i część ich żądań została zaspokojona. Towarzystwo (...) przyznało na rzecz D. Ł. (1) kwotę 15 00 zł tytułem zadośćuczynienia, H. Ł. kwotę 20 000 zł tytułem zadośćuczynienia i kwotę 10 000 zł tytułem odszkodowania oraz I. Ł. kwotę 10 000 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę spowodowaną utratą bliskiej osoby. Przyznane kwoty zostały jednakże pomniejszone o 50 % z racji przyczynienia się zmarłego do powstałej szkody.

Jednakże w ocenie powodów wypłacona dotychczas kwota odszkodowania i zadośćuczynienia nie rekompensuje rozmiaru poniesionej przez powodów krzywdy i straty materialnej, a nadto powodowie wskazywali, że nie można przyjąć przyczynienia się poszkodowanego do powstania szkody, a jeżeli już to jedynie w 30%.

Zatem istota sporu sprawdzała się po pierwsze do rozważenia czy poszkodowany M. Ł. przyczynił się do powstania szkody, a jeśli tak, to jaki był stopień przyczynienia się poszkodowanego, po drugie należało ustalić czy wypłacone powodom zadośćuczynienia i odszkodowanie w całości rekompensują ich krzywdę i szkodę związaną z utratą osoby bliskiej, a także czy co do zasady i co do wysokości przysługuje zadośćuczynienie powodowi K. Ł. – bratu poszkodowanego.

Wskazać w tym miejscu należy, że w postępowaniu karnym ustalono, iż sprawcą zdarzenia był kierujący samochodem osobowym marki F. (...) o nr rej. (...) R. N., który znajdując się w stanie nietrzeźwości, nie zachował należytej ostrożności i wskutek nieprawidłowej obserwacji drogi, najechał na leżącego na drodze rowerzystę M. Ł., w następstwie czego M. Ł. doznał ciężkich obrażeń ciała skutkujących jego zgonem na miejscu wypadku.

Sąd cywilny, zgodnie z art. 11 k.p.c., związany jest ustaleniami dotyczącymi popełnienia przestępstwa - a więc okolicznościami składającymi się na jego stan faktyczny, czyli co do osoby sprawcy, co do przedmiotu przestępstwa oraz co do czynu przypisanego oskarżonemu - które znajdują się w sentencji wyroku. Oznacza to, że sąd - rozpoznając sprawę cywilną - musi przyjąć, że skazany popełnił przestępstwo przypisane mu wyrokiem karnym (wyrok SN z dnia 14 kwietnia 1977 r., IV PR 63/77, LEX nr 7928). Związanie dotyczy ustalonych w sentencji wyroku znamion przestępstwa, a także okoliczności jego popełnienia. Ustalenia faktyczne sądu karnego dotyczące okoliczności ubocznych, wykraczających poza elementy stanu faktycznego przestępstwa nie są zaś wiążące dla sądu cywilnego.

Nie ulega wątpliwości, że kwestia przyczynienia się poszkodowanego do wypadku jest właśnie taką okolicznością uboczną. Oznacza to, że stwierdzenie w wyroku przez sąd karny popełnienia przestępstwa przez sprawcę wypadku nie stoi na przeszkodzi prowadzenia dodatkowych ustaleń co do kwestii przyczynienia się samego poszkodowanego do wypadku.

O przyczynieniu się poszkodowanego mówimy wówczas, gdy w rozumieniu przyjętego w art. 361 k.c. związku przyczynowego zachowanie się poszkodowanego może być uznane za jedno z ogniw prowadzących do ostatecznego skutku w postaci szkody, a jednocześnie za przyczynę konkurencyjną do przyczyny przypisanej osobie odpowiedzialnej, bowiem skutek następuje tutaj przez współdziałanie dwóch przyczyn, z których jedna „pochodzi" od zobowiązanego do naprawienia szkody, a druga od poszkodowanego (zob. W. Czachórski, A. Brzozowski, M. Safjan, E. Skowrońska-Bocian, Zobowiązania..., s. 215; Z. Banaszczyk (w:) Kodeks..., s. 729; F. Błahuta (w:) Kodeks, s. 876).

Przy czym zmniejszenie obowiązku naprawienia szkody powinno zawsze następować in casu, w wyniku oceny konkretnej i indywidualnej. Uznanie przyczynienia jest warunkiem wstępnym umożliwiającym dokonanie analizy pod kątem zbadania stopnia przyczynienia i zasadności oraz skali ewentualnego obniżenia odszkodowania. Ustalenie kryteriów, które należy uwzględnić przy dokonywaniu oceny stopnia przyczynienia i obniżenia odszkodowania zostało pozostawione orzecznictwu. Niezwykle istotną okolicznością, którą sąd musi wziąć pod uwagę przy ustalaniu stopnia przyczynienia się poszkodowanego do szkody lub jej zwiększenia jest stopień winy obu stron. Jest to jedyna okoliczność, wprost wyartykułowana w art. 362 k.c. Jednocześnie w orzecznictwie wyrażono pogląd, że samo porównanie przyczynienia się poszkodowanego z przyczynami szkody obciążającymi osobę sprawcy nie pozwala na uznanie wysnutej z tego porównania skali za wyłączne kryterium zmiarkowania należnego poszkodowanemu odszkodowania. Miarkowanie odszkodowania powinno bowiem następować „stosownie do okoliczności" (wyrok SN z dnia 13 lutego
1997 r., I CKN 82/96, Wokanda 1997, nr 7, s. 3; tak również Z. B. (w:) Kodeks..., s. 735).

Dokonując oceny zachowania poszkodowanego M. Ł. w tym właśnie kontekście Sąd podzielił stanowisko pozwanego i uznał, że poszkodowany przyczynił się do spowodowania wypadku drogowego w połowie.

Takie wnioski Sąd wysnuł w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy, zwłaszcza o niekwestionowane okoliczności faktyczne ustalone w postępowaniu karnym co do przebiegu omawianego zdarzenia, a w szczególności również wnioski wypływające z opinii biegłego sądowego z zakresu rekonstrukcji wypadków komunikacyjnych W. K. (2). Nie ma wątpliwości, że poszkodowany wytworzył sytuację wypadkową zajmując pozycję leżącą w poprzek drogi, w szczególności, że brak jest jakichkolwiek okoliczności wskazujących na to aby co innego było tego powodem jak upojenie alkoholowe poszkodowanego, we krwi którego, już po jego śmierci, ustalono 2,2 ‰ alkoholu. Co prawda była to droga gruntowa ale po tej drodze mogły poruszać się osoby piesze i pojazdy, co oznacza, iż obaj uczestnicy wypadku mieli obowiązek zachowania wymaganej ostrożności, bowiem przepisy ustawy Prawo o Ruchu Drogowym stosuje się również do ruchu odbywającego się poza drogami publicznymi, jeżeli jest to konieczne dla uniknięcia zagrożenia bezpieczeństwa uczestników tego ruchu. Obaj uczestnicy wypadku: sprawca R. N. oraz poszkodowany M. Ł. byli w stanie nietrzeźwości. Pieszy uczestnik wypadku w chwili zdarzenia zajmował pozycję leżącą na drodze, która stwarzała zagrożenie dla niego i innych uczestników ruchu. Natomiast do kierującego F. (...) należał obowiązek najbardziej podstawowy, jakim jest obserwacja drogi przed pojazdem, gdyż taka obserwacja gwarantowała zauważanie wszelkich istotnych na niej przeszkód, w tym np. leżącego na niej pieszego, niezależnie od powodów zajęcia takiej pozycji przez pieszego. Z przeprowadzonych w sprawie karnej badań zasięgu widoczności biegły ustalił iż z miejsca kierowcy F. (...) podejrzany miał możliwość zauważania leżącego na drodze pieszego z odległości ponadto 15 m.

W związku z powyższym oceniając zachowanie obu uczestników ruchu Sąd doszedł do przekonania, że można im przypisać taki sam stopień naganności i dlatego uznał o przyczynieniu się każdego z nich do zdarzenia w 50 %.

Zakres odpowiedzialności cywilnej osoby odpowiadającej za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia regulują w sposób szczególny przepisy art. 444-448 k.c. Roszczenie powodów wywiedzione zostało z art. 446 § 3 i 4 k.c.

W ocenie Sądu żądanie powodów oparte na art. 446 § 4 k.c., dotyczące zasądzenia zadośćuczynienia za śmierć osoby najbliższej – męża, ojca, syna i brat w części zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 446§4 k.c. Sąd może także przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Jak stanowi w tym zakresie zarówno piśmiennictwo jak i orzecznictwo kompensacie podlega doznana krzywda, a więc w szczególności cierpienie, ból i poczucie osamotnienia po śmierci najbliższego członka rodziny. W wyroku SA w Lublinie z dnia 18 października
2012 r. (I ACa 458/12, LEX nr 1237237) uznano, że na rozmiar krzywdy podlegającej kompensacie na podstawie art. 446 § 4 k.c. mają przede wszystkim wpływ: dramatyzm doznań osoby bliskiej, poczucie osamotnienia i pustki, cierpienia moralne i wstrząs psychiczny wywołany śmiercią osoby najbliższej, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego ze zmarłym, wystąpienie zaburzeń będących skutkiem jego odejścia (np. nerwicy, depresji), rola w rodzinie pełniona przez osobę zmarłą, stopień, w jakim pokrzywdzony będzie umiał się znaleźć w nowej rzeczywistości i zdolności jej zaakceptowania, leczenie doznanej traumy oraz wiek pokrzywdzonego. Natomiast w wyroku SN z dnia 12 września 2013 r. (IV CSK 87/13, LEX nr 1383297) podkreślono, że krzywda wywołana śmiercią współmałżonka jest jedną z najbardziej dotkliwych i najmocniej odczuwalnych z uwagi na rodzaj i siłę więzów rodzinnych oraz rolę pełnioną przez niego w rodzinie, a poczucie krzywdy, wynikające z osobistego żalu, bólu, osamotnienia, cierpienia i bezradności, może powiększać świadomość, że na jednego małżonka spada cały ciężar opieki duchowej i materialnej, wychowania i odpowiedzialności za małoletnie dzieci.

Czyli zadośćuczynienie z art. 446 § 4 k.c. ma na celu kompensację doznanej krzywdy, tj. złagodzenie cierpienia wywołanego śmiercią osoby bliskiej oraz pomoc osobie pokrzywdzonej w dostosowaniu się do zmienionej w związku z tym rzeczywistości. W literaturze zwraca się uwagę, że na rozmiar krzywdy mają przede wszystkim wpływ: dramatyzm doznań osoby bliskiej, poczucie osamotnienia i pustki, cierpienia moralne i wstrząs psychiczny wywołany śmiercią osoby najbliższej, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego ze zmarłym, wystąpienie zaburzeń będących skutkiem tego odejścia (np. nerwicy, depresji), roli w rodzinie pełnionej przez osobę zmarłą, stopień w jakim pokrzywdzony będzie umiał się znaleźć w nowej rzeczywistości i zdolności jej zaakceptowania, leczenie doznanej traumy, wiek pokrzywdzonego.

Natomiast wprowadzenie do przepisu klauzuli „odpowiedniej sumy" pozostawia sądowi orzekającemu margines uznaniowości, co do wysokości zasądzanej kwoty.

Dlatego też Sąd, uwzględniając w części żądanie powodów co zapłaty dalszych kwot tytułem zadośćuczynienia miał na uwadze rozmiar uszczerbku powodów przejawiający się w rozmiarze cierpień i poczuciu krzywdy doznanych na skutek utraty osoby najbliższej. Całokształt ustalonych przez Sąd okoliczności dotyczących relacji powodów ze zmarłym M. Ł. wskazuje na istnienie pomiędzy nimi takiego rodzaju więzi, która uzasadnia przyznanie powodom zadośćuczynienia. Powodowie byli bardzo zżyci ze zmarłym, a jego śmierć wywołała nieodwracalne konsekwencje w ich życiu. Powodowie nie pogodzili się odejściem męża, ojca, syna i brata w zaistniałych i niespodziewanych okolicznościach. Wszyscy, bowiem mieszkali w niewielkiej odległości i bardzo często widywali zmarłego. M. Ł. był dobrym człowiekiem, starał się w miarę swoich skromnych możliwości zarobić na utrzymanie rodziny. Wspierał w trudnych chwilach wszystkich członków rodziny. Rodzina spędzała wspólnie każde święta, tradycją było spędzanie Wigilii u powódki I. Ł.- wówczas obaj synowie z rodzinami przyjeżdżali do jej domu.

Przy ocenie doznanej krzywdy należy odnieść się indywidualnie do każdego z powodów ale w ramach ich sytuacji rodzinnej. Należy mieć na uwadze, że poza istniejącymi formalnymi przesłankami najbliższego pokrewieństwa decydujące o wysokości zadośćuczynienia były przede wszystkim istniejące pomiędzy powodami a zmarłym więzy emocjonalne.

H. Ł. z M. Ł. byli małżeństwem od 32 lat. Mieszkali wspólnie w B.. Byli zgodnym małżeństwem. M. Ł. był dobrym człowiekiem, wyręczał żonę w wielu pracach domowych, robił zakupy. Małżonkowie mieli wspólne plany związane z remontem mieszkania. Śmierć męża była dla powódki H. Ł. ogromnym szokiem i stresem. M. Ł. był jej wsparciem, otaczał opieką, pomagał we wszystkich prac domowych, szczególnie, że powódka jest osobą chorą, wymagającą pomocy innych osób.

Mając powyższe na uwadze, Sąd uznał, że stosowną tytułem zadośćuczynienia kwotą na rzecz powódki H. Ł. – żony zmarłego, będzie kwoty 50 000 zł, którą należy jednak obniżyć ze względu na przyczynienie się poszkodowanego do powstania szkody o 50 % czyli do kwoty 25 000 zł. Z tego natomiast należy jeszcze odliczyć kwotę wypłaconą w postępowaniu likwidacyjnym (10 000 zł), co ostatecznie daje 15 000 zł, którą to kwotę sąd zasądził na rzecz tej powódki tytułem zadośćuczynienia (w punkcie II sentencji wyroku).

Powód D. Ł. (1) – syn zmarłego tragicznie M. Ł., choć już się usamodzielnił i mieszkał ze swoją rodziną osobno często odwiedzał swoich rodziców. Miał z ojcem bardzo dobre relacje. Jak zeznawała jego żona śmierć ojca była dla niego traumatycznym przeżyciem, choć większość swoich emocji „dusił w sobie”.

Zdaniem Sądu, uwzględniając wszystkie wskazane okoliczności Sąd doszedł do przekonania, że powodowi D. Ł. (1) należne jest zadośćuczynienie za śmierć ojca w wysokości 40 000 zł. Uwzględniając jednak przyczynienie się zmarłego do powstania szkody w wymiarze 50%, należało sumę tę obniżyć o połowę tj. do 20 000 zł, a biorąc pod uwagę, że w postępowaniu likwidacyjnym wypłacona została już z tego tytułu kwota 7 500 zł Sąd zasądził (w punkcie I sentencji wyroku) na rzecz powoda D. Ł. (1) dalszą kwotę 12 500 zł tytułem zadośćuczynienia.

Powódkę I. Ł. matkę M. Ł., syn odwiedzał niemal codziennie, pomagał jej, przynosił zakupy, rozpalał w piecu. Bardzo przeżyła wypadek syna, chodziła do lekarza i zażywała tabletki uspakajające.

W tych okolicznościach należne zadośćuczynienie dla matki zmarłego I. Ł. Sąd ocenił na kwotę 40 000 zł. Kwota ta została obniżona o połowę ze względu na 50 % przyczynienia się zmarłego do powstania szkody i od tej kwoty (20 000 zł) Sąd odliczył jeszcze wypłacone należności w postępowaniu likwidacyjnym (5 000 zł) zasądzając na rzecz I. Ł. kwotę 15 000 zł w punkcie III sentencji wyroku.

W dalszej kolejności należy wskazać, że nie można podzielić stanowiska pozwanego aby słuszna była odmowa wypłaty zadośćuczynienia na rzecz powoda K. Ł. – brata zmarłego M. Ł..

Przypomnieć należy, że pojęcie najbliższego członka rodziny sformułowane w art. 446 § 4 k.c. stanowi klauzulę generalną, a więc ogólne pojęcie podlegające ocenie sądu. W doktrynie i orzecznictwie wskazuje się, że za najbliższego członka rodziny uznać należy nie tylko matkę, ojca, rodzeństwo, dziadków i dzieci, ale również rodzeństwo przyrodnie, macochę, ojczyma, kuzynów oraz partnera pozostającego ze zmarłym w związku nieformalnym czyli tzw. konkubinacie (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 kwietnia 2005 r., sygn. IV CK 648/04).

Powód K. Ł. nie tylko jest osobą bliską w rozumieniu tych przepisów (brat), ale pozostawał w bardzo bliskich relacjach ze zmarłym, miał z nim niemal codzienny kontakt, albowiem zamieszkiwali w niedalekiej odległości. Powód mógł zawsze liczyć na pomoc i wsparcie brata, najbardziej wówczas gdy zaczął tracić wzrok. Brat pomagał mu podejmować dorywcze prace związane ze zbieraniem złomu, wspierał finansowo i podtrzymywał na duchu. Na skutek śmierci jedynego brata powód został pozbawiony przyjaźni i wsparcia z jego strony. Mając na uwadze charakter relacji łączącej powoda K. Ł. ze zmarłym, wzajemne wsparcie i szacunek, nie sposób przyjąć, iż brak jest podstaw do przyznania świadczenia z art. 446 § 4 k.c.

Przy czym Sąd przyjął, że co do tego powoda stosowne zadośćuczynienie to kwota 10 000 zł, którą należy pomniejszyć o połowę ze względu na przyczynienie się poszkodowanego do powstania szkody.

Z tych też przyczyn zasądzono na rzecz powoda K. Ł. zadośćuczynienie o w wysokości 5 000 zł w punkcie IV sentencji wyroku.

W ocenie Sądu na uwzględnienie w części zasługiwało również wywiedzione z przepisu art. 445 § 3 k.p.c. roszczenie powódki H. Ł. o zapłatę stosownego odszkodowania.

Generalnie odszkodowanie z art. 446 § 3 k.c. obejmuje szeroko pojęte szkody majątkowe, które pomimo tego, że nieuchwytne lub trudne do wymierzenia i obliczenia, prowadzą do znacznego pogorszenia sytuacji życiowej osoby najbliższej. Z pogorszeniem sytuacji życiowej mamy do czynienia wówczas, gdy śmierć bezpośrednio poszkodowanego wywołuje różnorodne majątkowe następstwa, przejawiające się w uszczerbku poniesionym przez inne podmioty, w postaci przykładowo uczucia osamotnienia i trudności życiowych, osłabienia energii życiowej, przyspieszenia choroby. Pogorszenie sytuacji życiowej, o którym mowa w art. 446 § 3 k.c. polega nie tylko na pogorszeniu obecnej sytuacji materialnej, ale obejmuje także przyszłe szkody majątkowe, często nieuchwytne lub trudne do obliczenia, niemniej prowadzące do znacznego pogorszenia sytuacji życiowej osoby najbliższej (wyrok SN z dnia 2 grudnia 2009 r., I CSK 149/09, LEX nr 607232). W jednym z orzeczeń Sąd Najwyższy wskazał, że sam ból, poczucie osamotnienia i krzywdy po śmierci osoby bliskiej nie stanowią podstawy żądania odszkodowania, jednakże, jeśli te emocje wywołały osłabienie aktywności życiowej i motywacji do przezwyciężenia trudności dnia codziennego, to na zasadzie domniemania faktycznego można przyjąć że pogorszyły one dotychczasową sytuację życiową osoby z najbliższego kręgu rodziny zmarłego.

W ocenie Sądu niewątpliwie sytuacja majątkowa powódki H. Ł. w następstwie śmierci męża uległa znacznemu pogorszeniu. H. Ł. z uwagi na swoje kalectwo nie jest w stanie przygotować drewna na opał, przynieść węgiel do mieszkania, zrobić zakupy. Bardzo brakuje jej męża, gdyby była zdrowa i sprawna mogłaby wyjść z domu, spotkać się z ludźmi, podjąć jakieś zajęcie ale obecnie ze strachem myśli o przyszłości. Przy czym zmarły mąż, z którym mieszkała otrzymywał świadczenie rentowe w wysokości 512,12 zł oraz podejmował się wielu prac dorywczych w gospodarstwach rolnych. Co więcej, pomagał powódce w prowadzeniu domu, był przysłowiową „złotą rączką", sam wykonywał wszelkie naprawy i remonty, dbał o przygotowanie opału na zimę i zajmował się pracami rządkowymi wokół domu. Odciążał powódkę w wielu domowych obowiązkach po tym jak przed wielu laty uległa poważnemu wypadkowi i nie mogła chodzić. Mąż zapewniał powódce nie tylko zabezpieczenie materialne, ale był dla niej również wsparciem duchowym. Przy nim powódka nie musiała martwić się o byt rodziny, obecność męża w domu dawała powódce poczucie bezpieczeństwa i stabilizacji. Obecnie powódka utrzymuje się tylko ze swojego świadczenia rentowego w kwocie 560 zł.

Reasumując zatem tę część rozważań, Sąd, po wyważeniu wszystkich podniesionych okoliczności uznał, że odpowiednią sumą odszkodowania za pogorszenie sytuacji życiowej powódki H. Ł. będzie kwota 20 000 zł.

Biorąc jednak pod uwagę 50 % przyczynienia się poszkodowanego do wypadku oraz to, że częściowo uszczerbek ten został już naprawiony przez wypłatę na rzecz powódki kwoty 5 000 zł w postępowaniu likwidacyjnym, Sąd zasądził tytułem odszkodowania za pogorszenie sytuacji materialnej powódki H. Ł. dalszą kwotę 5 000 zł w punkcie I sentencji wyroku. Łącznie z tytułu zadośćuczynienia i odszkodowania przyznano powódce kwotę 20 000 zł.

W pozostałym zakresie żądania powodów jako nieuzasadnione zostały oddalone.

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481§1 i 2 k.c. w zw. z art. 14 § 2 ustawy z dnia 22.05.2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Zgodnie z tym przepisem ubezpieczyciel winien spełnić świadczenie w terminie 30 dni od daty otrzymania zawiadomienia o wypadku, a przedłużenie tego terminu jest wyjątkowo możliwe tylko wówczas gdy zachodzą szczególne okoliczności. Szkoda w imieniu powodów: D. Ł. (1) i H. Ł. zgłosili swoją szkodę w dniu 23.02.2012 r. Tym samym od dnia
24.03.2012 r. ubezpieczyciel pozostawał w opóźnieniu z wypłatą należnych świadczeń co do tych pozwanych.

Natomiast powodowie I. Ł. i K. Ł. swoje roszczenie zgłosili później, tj. odpowiednio 22.06.2012 r. i 25.06.2012 r., tym samym domaganie się przez tych powodów odsetek od dnia 01.09.2012 r., w związku z wyżej wskazanymi przepisami, jest w pełni usprawiedliwione.

O kosztach procesu w puncie V sentencji wyroku Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. i art. 102 k.p.c.

Powodowie wybrali odpowiednio w 40 % - H. Ł., 35% - D. Ł. (1), 37% I. Ł. i 25% - K. Ł.. Niemniej jednak, Sąd, ze względu na bardzo trudną sytuację materialną powodów, charakter dochodzonego roszczenia oraz uwzględniając to, że zasądzone sumy zależały ostatecznie od uznania Sądu, nie obciążył powodów obowiązkiem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, jakie ze wzgłędu na zakres w którym przegrali, musieliby uiścić na rzecz strony pozwanej.

Orzeczenie w punkcie VI sentencji wyroku uzasadnia treść art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 100 k.p.c.

I C 179/15

Podstawa prawna:

Powołane przepisy:

Korekty wprowadzone przez SAOS:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE