Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 listopada 2015 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący-Sędzia: SO Leszek Dąbek (spr.)

Sędzia : SO Gabriela Sobczyk

Sędzia: SR (del.) Ewa Buczek - Fidyka

Protokolant Aldona Kocięcka

po rozpoznaniu w dniu 4 listopada 2015 r. w Gliwicach na rozprawie

sprawy z powództwa A. S. i J. S.

przeciwko I. G. i J. G.

o przywrócenie stanu zgodnego z prawem

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Rejonowego w Rybniku

z dnia 28 listopada 2014 r., sygn. akt I C 687/14

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu w Rybniku do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania odwoławczego.

SSR (del.) Ewa Buczek - Fidyka SSO Leszek Dąbek SSO Gabriela Sobczyk

Sygn. akt III Ca 486/15

UZASADNIENIE

Powodowie J. S. i A. S. żądali nakazania pozwanym I. i J. G. by usunęli: gruz, bramę oraz parkujące samochody na ich nieruchomości położonej w R. G. przy ul. (...) zapisanej w księdze wieczystej (...), która to nieruchomość jest obciążona prawem drogi dla każdoczesnych właścicieli nieruchomości opisanej

w księdze (...) czyli nieruchomości stanowiącej własność powodów oraz za-kazaniu pozwanym czynienia jakichkolwiek przeszkód powodom w wykonaniu przez nich służebności przejazdu i przechodu. Ponadto wnieśli o zasądzenie na ich rzecz

od pozwanych zwrotu kosztów procesu.

Uzasadniając żądanie twierdzili, że są właścicielami działki położonej przy ul. (...) w R. G. opisanej w księdze (...), która sąsiaduje z działką opisaną w księdze (...) stanowiącą własność pozwanej I. G.. Pozwana wraz z mężem J. G. przeszkadzają powodom w dojeździe do ich nieruchomości, stawiając samochód na przejeździe, wysypując gruz blokujący przejazd, stawiając bramę na przejeździe zamykając w ten sposób powodom dojazd do ich działki całkowicie.

Pozwani I. G. i J. G. wnieśli o oddalenie powództwa

oraz o zasądzenie na ich rzecz od powodów zwrotu kosztów procesu.

Zaprzeczyli, że brama została wystawiona na służebnym szlaku oraz że nie wysypywali na nim gruzu.

Sąd Rejonowy w Rybniku w wyroku z dnia 28 11 2014r. oddalił powództwo i orzekł o kosztach procesu.

W ustalonym stanie faktycznym w motywach orzeczenia ocenił, że powo-

dowie nie wykazali, że przysługuje im prawo drogi po nieruchomości pozwanych.

Orzeczenie zaskarżyli powodowie J. S. i A. S. , którzy wnosili o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez wydanie orzeczenia zgodnie z żądaniem pozwu, bądź jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie od pozwanych na ich rzecz zwrotu kosztów postępowania za obie instancje.

Zarzucili, że popełniono błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu,

iż zebrany w sprawie materiał dowodowy nie pozwana na stwierdzenie treści

i charakteru służebności, mimo, iż rysunek ręczny z 1907 r., umowa z 1908r., akta ksiąg wieczystych oraz zeznania stron w sposób bezsporny wskazują na źródło ustanowienia służebności, jej zakres, sposób wykonywania w kolejnych latach oraz tożsamość pomiędzy służebnością ustanowioną oraz tą, której wykonywanie uniemożliwiają pozwani. Ponadto zarzucili nie rozpoznanie istoty sprawy, tj. kwestii tożsamości służebności wykonywanej i ustanowionej w wyniku nieuprawnionego przyjęcia,

że powodowie nie sprostali wymogowi ciężaru dowodowego, mimo, iż zebrany

w sprawie materiał dowody pozwalał na wydanie merytorycznego rozstrzygnięcia zarówno w zakresie treści, jak i zakresu służebności drogi koniecznej; a także naruszenie prawa procesowego mające wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 233 k.p.c. polegające na braku wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego przejawiające się m.in. w braku gruntownej analizy akt ksiąg wieczystych obrazujących przekształcenie gruntowe w wyniku których powstała nieruchomość pozwanej.

W uzasadnieniu apelacji miedzy innymi podnieśli, iż zakres służebności ustanowionej

i wykonywanej jest tożsamy. Ustanowiona w 1908 r. służebność, której przedmiotem jest prawo przejazdu, przejścia, jazdy konnej i przepędu bydła odpowiada w zupełności zakresowi służebności drogi koniecznej. Odnosząc się do tożsamości służebności ustanowionej na rzecz (...) wykaz 73 i 142

oraz służebności obecnie wykonywanej przez powodów wskazali, iż mimo dokonanych przekształceń nieruchomości zarówno powodów, jak i pozwanych uzyskanie odpowiedzi na to pytanie wymagało analizy prawnej szeregu dokumentów znajdujących się w księgach wieczystych.

Pozwani I. G. i J. G. wnosili o oddalenie apelacji oraz zasądzenie na ich rzecz od powodów zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

Sąd pierwszej instancji trafnie zakwalifikował roszczenie powodów

lecz wadliwie rozpoznał sprawę.

W kontekście żądania pozwu dla prawidłowego rozpoznania sprawy zasadnicze znaczenie miało rozpoznanie zagadnień:

a)  czy nieruchomości powodów przysługuje na nieruchomości pozwanych służebność drogowa,

b)  jaka jest jej treść i jakim szlakiem drogowym ona ma przebiegać,

c)  czy powodowie korzystają ze służebności zgodnie z wytyczonym szlakiem drogowym i treścią służebności drogowej,

d)  czy pozwani swym zachowaniem uniemożliwiają lub utrudniają korzystanie ze służebność drogowej.

Z poczynionych przez Sąd pierwszej instancji ustaleń faktycznych wynika, iż powodowie, będąc właścicielami nieruchomości sąsiadującej z nieruchomością pozwanej I. G., korzystali z jej nieruchomości przechodząc przez nią

i przejeżdżając do ich nieruchomości.

Tym samym korzystali oni z nieruchomości pozwanej w zakresie odpowiadającym treści służebności drogowej, co z mocy regulacji art. 341 k.c.

w związku z art. 352 § 2 k.c. rodzi domniemanie prawne, że nieruchomość pozwanej jest obciążona na rzecz nieruchomości powodów prawem służebności drogowej (na przeszkodzie zastosowaniu w sprawie tych domniemań nie stoi na przeszkodzie regulacja art. 4 u.k.w.h. gdyż wyłącza ona możliwość powoływania się na domniemanie prawa wynikającego z posiadania tylko przeciwko domniemaniu prawa wynikającemu z wpisu w księdze wieczystej a nie z jego braku).

Jest to co prawda domniemanie obalalne lecz ciężar tego obciążał pozwanych.

Na tę okoliczność zaoferowali oni Sądowi dowód z opinii biegłego, który został przez Sąd pierwszej instancji oddalony.

Od tej decyzji sądu pozwani nie wnieśli zastrzeżeń w trybie art. 162 k.p.c.

i z tej przyczyny nie podlega ona kontroli Sądu odwoławczego.

Dlatego w materiale sprawy należy przyjąć, że wbrew temu co przyjął Sąd pierwszej instancji powodowie wykazali w toku postępowania, iż nieruchomość pozwanej jest obciążona na rzecz ich nieruchomości prawem służebności drogowej przebiegającej szlakiem drogowym z którego korzystali powodowie.

Pozwani zarzucali, że nie czynili powodom przeszkód w korzystaniu z ich nieruchomości i na tę okoliczność zaoferowali oni Sądowi Rejonowemu dowód

z oględzin nieruchomości.

Wniosek ten nie został przez Sąd Rejonowy rozpoznany, co równoznaczne jest z nierozpoznaniem w tej części istoty sprawy - w rozumieniu regulacji

art. 386 § 4 k.p.c. – a to z mocy tej regulacji skutkowało koniecznością uchylenia zaskarżonego orzeczenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji

Reasumując zaskarżony wyrok jest wadliwy i dlatego apelację powo-dów jako uzasadnioną uwzględniono orzekając jak w sentencji w oparciu

o regulację art. 386 § 4 k.p.c.

Sąd Rejonowy rozpoznając ponownie sprawę uwzględni zawartą powyżej ocenę prawną i rozpozna formalnie wniosek pozwanych o dopuszczenie i przepro-wadzenie dowodu z oględzin nieruchomości.

Ponadto w przypadku ewentualnego ponowienia przez strony zgłoszonego przez pozwanego wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego

na okoliczność „dokładnego oznaczenia na czym miałaby polegać służebność gruntowa – jakim pasem drogi”, weźmie pod uwagę, że przywoływana

przez powodów służebność miała zostać ustanowiona w dniu 11 06 1908r.

tj. w znacznym oddaleniu czasowym a po jej ustanowieniu doszło do szeregu podziałów gruntu, co w celu jednoznacznego wyjaśnienia jej przebiegu na gruncie i porównania czy przebiegający na gruncie szlak drogowy odpowiada wyznaczonemu służebnemu szlakowi drogowemu wymaga wiadomości specjalnych - w rozumieniu art. 278 § 1 k.p.c. - z zakresu geodezji.