Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 grudnia 2015 r.

Sąd Okręgowy w Opolu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 17 grudnia 2015 r. w Opolu

sprawy Spółki z o.o. (...) - dawniej (...) H. O. z siedzibą w O.

z udziałem zainteresowanych: E. P. (1), E. T., E. P. (2), A. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne

na skutek odwołania wnioskodawcy

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 1 września 2014 roku

nr (...), nr (...), nr (...), nr (...)

I.  Zmienia zaskarżoną decyzję nr (...) dotyczącą E. P. (1) w ten tylko sposób iż ustala, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne za grudzień 2012r. stanowi kwotę 2.219,52zł , a za styczeń 2013r. kwotę 671,06zł, przy odpowiednim zmniejszeniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne o składki obciążające pracownika.

II.  W pozostałym zakresie odwołania oddala.

Na oryginale właściwy podpis

UZASADNIENIE

Wnioskodawca H. O., prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w O. (obecnie (...) sp. z o. o. ) odwołał się od czterech decyzji ZUS O. w O. decyzji z dnia 01.09.2014r.: znak (...) dotyczącej zainteresowanej E. P. (1), znak (...) dotyczącej zainteresowanej E. T., znak (...) dotyczącej zainteresowanej A. P., znak (...) dotyczącej zainteresowanej E. P. (2), którymi organ rentowy naliczył z urzędu w.w. zainteresowanym składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe wypadkowe za okresy i w kwotach wskazanych w decyzjach. Powyższym decyzjom wnioskodawca zarzucił naruszenie: 1) prawa materialnego art. 18 ust. l w związku z art. 4 pkt 9 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych przez przyjęcie, że przychód uzyskany przez pracownika z tytułu diet za podróż służbową stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne; 2) prawa materialnego art. 77 ⁵ § l k. p., przez przyjęcie, że pracownicy zatrudnieni w Polsce wykonywali pracę w Niemczech, a nie przebywali tam w ramach podróży służbowej; 3) prawa materialnego poprzez niewłaściwą subsumpcję do stanu faktycznego sprawy przepisu §2 ust. l pkt 16 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe ; 4) prawa materialnego poprzez nie stosowanie do stanu faktycznego sprawy przepisu § 2 ust. 1 pkt 15 w.w. rozporządzenia; 5) prawa procesowego poprzez obrazę przepisów art. 107 § l k.p.a., a mianowicie brak uzasadnienie faktycznego decyzji; 6) prawa procesowego poprzez obrazę przepisów art. 7 i art. 77 k. p. a., czyli elementarnej dla postępowania administracyjnego zasady dochodzenia do prawdy obiektywnej i zebrania całego materiału dowodowego w sprawie. W uzasadnieniu wnioskodawca wskazywał, że jako pracodawca i płatnik składek zatrudnia ubezpieczonych na terytorium Polski na zasadzie umowy o pracę z wyznaczonym miejscem świadczenia pracy w O. przy ul. l maja 9/18 - jest to stałe miejsce świadczenia pracy. Obie strony umowy w takim zamiarze zawierają umowę o pracę - taka jest intencja stron. Nigdy nie następuje zmiana miejsca pracy nawet w sposób dorozumiany. Z uwagi na szerokie rynkowe i międzynarodowe zaangażowanie powstaje u niego konieczność wysyłania pracowników w podróż służbową na terytorium Republiki Federalnej Niemiec celem obsługi klienta zagranicznego. W związku z podróżą służbową wypłaca pracownikom oprócz umówionego wynagrodzenia także diety, jako zwrot kosztów utrzymania pracownika odbywającego podróż służbową - powyższe zachowanie wynika wprost z art 77 ⁵ kodeksu pracy. Każdorazowo pracownik otrzymuje polecenie wyjazdu służbowego w miejsce gdzie ma wykonać zadania wynikające z podróży służbowej. Przed wyjazdem w podróż służbową pracownik ma zmienione aneksem do umowy o pracę warunki zatrudnienia dotyczące wymiaru czasu pracy z 1/4 etatu na pełny etat, podniesione związane z etatem wynagrodzenie oraz doprecyzowane warunki wypłaty diet za wyjazd służbowy poza granice kraju. Nie zmienia się miejsce wykonywania pracy, pozostając nadal w Polsce, gdyż pracownik jest do jego dyspozycji i może zostać w każdej chwili sprowadzony do Polski lub skierowany w inne miejsce w Niemczech, co nieraz ma miejsce. W uzasadnieniu zaskarżonych decyzji ZUS nie wyartykułował na jakiej podstawie przyjął, że dany pracownik nie przebywał w podróży służbowej w kontrolowanych okresach, lecz zmienił miejsce zatrudnienia na Republikę Federalną Niemiec, wykazano jedynie wyższe niż deklarowane przez wnioskodawcę podstawy obliczenia składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne i Fundusz pracy, liczone od kwoty przeciętnego wynagrodzenia za dany okres rozliczeniowy, stosując § 2 ust. l pkt 16 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe. Z powyższego przepisu wynika, że podstawy wymiaru składek nie stanowi przychód stanowiący część wynagrodzenia pracowników zatrudnionych za granicą u polskich pracodawców, odpowiadający równowartości diety z tytułu podróży służbowej przysługującej poza granicami kraju, za każdy dzień pobytu, z tym zastrzeżeniem, że tak ustalony miesięczny przychód tych osób stanowiący podstawę wymiaru składek nie może być niższy od kwoty przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa w art. 19 ust. l ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Z literalnego brzmienia przytoczonego przepisu wynika jednak, że pracownicy muszą być zatrudnieni za granicą przez polskiego pracodawcę. Według wnioskodawcy dla spełnienia tego warunku niezbędne jest, aby na umowie o pracę znalazł się zapis precyzujący inne niż Polska miejsce zatrudnienia pracownika, lub aby strony zawarły stosowny aneks do tej umowy. Jednakże w jego przypadku, w tych konkretnych sprawach miejscem świadczenia pracy określonym w umowie jest O., a żadne inne ustalenia w tym zakresie nie były pomiędzy stronami poczynione. Na tym tle wnioskodawca wywodził, że pod pojęciem podróży pracowniczej, nazywanej tradycyjnie podróżą "służbową" ("delegacją"), rozumie się wykonywanie - określonych przez pracodawcę - zadań (czynności) poza miejscowością stanowiącą siedzibę pracodawcy lub poza stałym miejscem pracy, w terminie i w miejscu wskazanym w poleceniu wyjazdu służbowego. Według wnioskodawcy tak właśnie jest w jego, bowiem pracownicy otrzymują przy każdorazowym wyjeździe służbowym polecenia wyjazdu mające wszystkie powyższe cechy tj. wskazujące termin i miejsce docelowe wyjazdu. Ponadto żaden przepis nie określa jak długo może trwać podróż służbowa. Wydaje się, że gdyby ustawodawca chciał wprowadzić ograniczenia czasowe trwania podróży służbowej, to najpewniej umieściłby je w przepisie art. 77 ⁵ Kodeksu pracy, rozgraniczając w ten sposób podróż służbową od zmiany miejsca wykonywania pracy. Skoro jednak, racjonalny przecież ustawodawca, nie zakreślił maksymalnego czasu delegowania pracownika, tym samym nie zabronił wysyłania pracownika w podróż służbową trwająca wiele miesięcy a może nawet lat. Według wnioskodawcy wynika to z powołanego orzecznictwa jak i ze specyfiki pracy w.w. zainteresowanych, które na terenie Niemiec wykonywały obowiązki opiekunek domowych. Ponadto według wnioskodawcy w trakcie prowadzonego postępowania ZUS naruszył szereg przepisów procesowych dotyczących zebrania i rzetelnego rozpatrzenia materiału dowodowego, co miało istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy i wydanie decyzji. Przede wszystkim nie przesłuchano pracowników płatnika składek celem ustalenia charakteru wyjazdu do Republiki Federalnej Niemiec. Przesłuchanie pozwoliłoby ustalić jaki charakter w opinii pracowników miał wyjazd. W trakcie kontroli płatnika nie wzięto również pod uwagę dokumentacji pracowniczej, w szczególności tzw. delegacji czyli poleceń wyjazdu służbowego. ZUS w ogóle nie ustosunkował się ani w protokole, ani w decyzji do dowodów jakie zostały mu przedstawione w trakcie kontroli. Takie zachowanie organu rentowego narusza pryncypialne zasady postępowania administracyjnego - zasadę zebrania całego materiału dowodowego oraz dążenia do prawdy obiektywnej. Naruszenie tych dwóch zasad samo w sobie powinno być już powodem do usunięcia wydanych decyzji z obrotów prawnego. Prócz tego w ocenie wnioskodawcy z całości uzasadnienia ZUS, zawierającego tylko przytoczenie podstaw prawnych jakie zastosowano w konkretnym przypadku do wszczęcia kontroli i wyliczenia podstaw prawnych służących wyliczeniu wymiaru składek poszczególnych ubezpieczeń nie sposób odnaleźć uzasadnienia faktycznego, tj. konkretnych przesłanek dlaczego uznano, iż do ubezpieczonej stosuje się akurat przepis § 2 ust. ł pkt 16 powołanego rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. Z tych względów wnioskodawca wnosił o zmianę zaskarżonych decyzji w całości i uznanie, iż w.w. pracownicy przebywali w podróży służbowej i stosuje się do nich § 2 ust. 1 pkt 15 powołanego rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998r., a nie § 2 ust. l pkt 16 w.w. rozporządzenia, względnie o uchylenie decyzji w całości i skierowanie jej do ponownego rozpatrzenia przez organ rentowy celem ustalenia gdzie jest stałe miejsce świadczenia pracy przez w.w. ubezpieczonych i czy przebywali oni w podróży służbowej w spornych okresach oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu oraz zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany ZUS O. w O. wnosił o oddalenie odwołania w każdej z tych spraw podnosząc, że każda powyższa decyzja została wydana zgodnie z art. 83 ust. ł pkt 3 oraz art. 38 ust. l w związku z art. 68 ust. l pkt l lit. c), i art. 68 ust. l pkt 6, art. 18 ust. l, art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 81 ust l ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. W uzasadnieniu organ rentowy wskazywał, że u płatnika składek (...) w O. w okresie wskazanym protokołem kontroli z dnia 30.05.2014r. znak (...) została przeprowadzona kontrola obejmująca okres od stycznia 2011r. do stycznia 2013r. w zakresie prawidłowości i rzetelności obliczania składek na ubezpieczenia społeczne oraz innych składek, do których pobierania zobowiązany jest ZUS oraz zgłaszanie do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. W wyniku ustaleń pokontrolnych zostały wydane w.w. indywidualne decyzja z dnia 01.09.2014r. znak jw. ustalające wskazane w decyzji okresy i podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne dla ww. zatrudnionych jako pracowników u płatnika składek (...) w O.. Kontrola wykazała, że płatnik składek zawarł z w.w. ubezpieczonymi umowę o pracę w charakterze opiekuna domowego w wymiarze ¼ etatu. Zgodnie z zawartą umową miejscem wykonywania pracy jest siedziba firmy tj. O., ul. l M. 9/18. Z tytułu świadczonej pracy pracownik otrzymuje wynagrodzenie według stawki miesięcznej (minimalna płaca). Na czas pracy za granicą pracownik otrzymywał polecenie wyjazdu służbowego do pracy i zawierano z nim porozumienie zmieniające umowę o pracę na wynagrodzenie przy pełnym etacie, którego wysokość była określona w złotych według stawki miesięcznej, a w przypadku wyjazdu za granicę otrzymywał dietę w wysokości ustalonej w Euro na dobę według kursu na ostatni dzień miesiąca w NBP. Wysokość diet określana była indywidualnie dla poszczególnego pracownika i nie przekraczała 42 Euro za cały miesiąc pobytu za granicą. Pracownik posiadał sporządzoną na piśmie kartę stanowiska pracy, z której wynikało, co należy do jego obowiązków (podejmowanie czynności związanych z opieką nad osobami starszymi , chorymi, niepełnosprawnymi) oraz jakie przysługują mu uprawnienia (darmowe zakwaterowanie, całodzienne wyżywienie, pranie odzieży roboczej na warunkach panujących w rodzinie lub u osoby, u której pracuje, jeden bezpłatny telefon). W pkt 4 karty stanowiska pracy wykazano, że pracownik jest zobowiązany wykazać się w trakcie wykonywanej pracy za granicą znajomością języka niemieckiego w stopniu co najmniej średnim. Umiejętność językowa pracownika powinna umożliwiać mu swobodne porozumiewanie się z osobą podopieczną. Karta stanowiska pracy potwierdzana była indywidualnie własnoręcznym podpisem przez zatrudnianego pracownika. Taka osoba wysyłana przez kontrolowanego płatnika do pracy za granicą spełniała warunki do pozostania w polskim systemie ubezpieczeń społecznych. Płatnik otrzymywał zaświadczenia z ZUS na formularzu Al do stosowania polskiego ustawodawstwa. Na czas wykonywania pracy za granicą (opiekun domowy) ubezpieczony otrzymywał pisemne polecenia wyjazdu służbowego, które nie miało charakteru incydentalnego, nadzwyczajnego czy też wyjątkowego. W powyższym okresie płatnik naliczał składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe za pracownika wykonującego pracę za granicą od podstaw wymiaru składek ustalanych według obowiązującego minimalnego wynagrodzenia z uwzględnieniem wielkości etatu i liczby dni podlegania pod ubezpieczenia w danym miesiącu. Skoro więc ZUS wydał w stosunku do zainteresowanych zaświadczenia dotyczące ustawodawstwa właściwego (poświadczył formularze A1), nie powinno budzić wątpliwości, że potwierdzenie okoliczności wykonywania pracy za granicą na podstawie czasowego oddelegowania wyklucza możliwość zakwalifikowania tej sytuacji jako podróży służbowej. W odwołaniu płatnik składek koncentruje się na ogólnej definicji i własnej interpretacji pojęcia „podróży służbowej" nie podejmując polemiki ze sposobem obliczenia wysokości składek co upoważnia do przyjęcia, że wartości składek ustalone w decyzji są niekwestionowane w zakresie sposobu obliczenia kwoty, a co za tym idzie są prawidłowe.

Zainteresowana E. P. (1), A. P. oraz E. P. (2) nie wzięły udziału w sprawie, pomimo prawidłowego zawiadomienia o terminie rozprawy i nie zajęły stanowiska procesowego w sprawie.

Zainteresowana E. T. oświadczyła, iż swoją pracę świadczyła wyłącznie na terenie Niemiec. Gdy przebywała na terenie Polski to zmniejszano jej wymiar czasu pracy do ¼.

Powyższe sprawy zostały połączone do wspólnego prowadzenia i rozstrzygnięcia na podstawie art. 219 k.p.c. z uwagi na zachodzący między nimi związek prawny i faktyczny, biorąc pod uwagę, że odwołania złożył ten sam wnioskodawca, a zainteresowane były zatrudnione u niego na tych samych stanowiskach na podstawie tak samo brzmiących umów odnośnie warunków zatrudnienia (różnice dot. tylko stawek wynagrodzenia).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Zainteresowana E. P. (1) była zatrudniona przez płatnika (...) z siedzibą O. na stanowisku opiekuna domowego, w okresie od 08.07.2012 r. do 08.09.2012 r., od 09.10.2012 r. do 08.12.2012 r., od 10.02.2013 r. do 06.04.2013 r., od 07.04.2013 r. do 11.05.2013 r., od 18.07.2013 r. do 21.09.2013 r. , od 22.11.2013 r. do 21.01.2014 r., od 09.03.2014 r. do 07.05.2014 r., od 08.05.2014 r. do 15.05.2014 r. , od 16.07.2014 r. do 15.09.2014 r., od 17.11.2014 r. do 16.01.2015 r. w wymiarze pełnego etatu. natomiast w okresie od 01.10.2012 r. do 08.10.2012 r. , od 09.12.2012 r. do 09.02.2013 r., od 12.05.2013 r. do 30.06.2013 r., od 22.09.2013 r. do 21.11.2013 r., od 22.01.2014 r. do 05.03.2014 r., od 16.05.2014 r. do 15.07.2014 r., od 16.09.2014 r. do 16.11.2014 r. w wymiarze ¼ etatu.

W umowie o pracę z dnia 29.06.2012 r. miała ustalone ¼ etatu i wynagrodzenie w kwocie 375 zł. W umowie tej jako miejsce wykonywania pracy wskazana została siedziba pracodawcy w O., przy ul. (...).

W porozumieniu zmieniającym umowę o pracę pracodawca wskazał, iż od 08.07.2012 r. do 08.09.2012 r., od 09.10.2012 r. do 08.12.2012 r. E. P. (1) będzie otrzymywała wynagrodzenie w wysokości 1500 zł brutto przy pełnym etacie. Wskazał, iż w przypadku wyjazdu służbowego za granicę pracownik będzie otrzymywał dietę w wysokości 22 euro na dobę według kursu za ostatni miesiąc w NBP.

W kolejnym porozumieniu zmieniającym umowę o pracę pracodawca wskazał, iż od 10.02.2013 r. do 06.04.2013r., od 07.04.2013 r. do 11.05.2013 r., od 18.07.2013 r. do 21.09.2013 r., od 22.11.2013 r. do 21.01.2014 r. E. P. (1) będzie otrzymywała wynagrodzenie w wysokości 1600 zł brutto przy pełnym etacie. Wskazał, iż w przypadku wyjazdu służbowego za granicę pracownik będzie otrzymywał dietę w wysokości 22 euro na dobę według kursu za ostatni miesiąc w NBP.

W kolejnym porozumieniu zmieniającym umowę o pracę pracodawca wskazał, iż od 09.03.2014 r. do 07.05.2014 r., od 08.05.2014 r. do 15.05.2014 r., od 17.07.2014 r. do 15.09.2014 r., od 17.11.2014 r. do 16.01.2015 r. E. P. (1) będzie otrzymywała wynagrodzenie w wysokości 1680 zł brutto przy pełnym etacie. Wskazał, iż w przypadku wyjazdu służbowego za granicę pracownik będzie otrzymywał dietę w wysokości 27 euro na dobę według kursu za ostatni miesiąc w NBP.

W aneksie do umowy pracodawca oświadczył, iż z dniem 01.02.2014 r. dokonuje się zmiany nazwy firmy oraz jej siedziby. Wskazano, iż siedziba od tego momentu będzie znajdowała się w O. na ulicy (...) (...)

W okresie od 08.07.2012 r. do 08.09.2012 r., od 09.10.2012 r. do 08.12.2012 r., od 10.02.2013 r. do 06.04.2013 r., od 07.04.2013 r. do 11.05.2013 r., od 18.07.2013 r. do 21.09.2013 r., od 22.11.2013 r. do 21.01.2014 r. w pełnym wymiarze czasu pracy E. P. (1) wykonywała pracę na terenie Republiki Federalnej Niemiec jako opiekun domowy starszych osób w G..

W okresie od 09.03.2014 r. do 07.05.2014 r., od 08.05.2014 r. do 15.05.2014 r., 16.07.2014 r. do 15.09.2014 r. oraz od 17.11.2014 r. do 16.01.2015 r. w pełnym wymiarze czasu pracy E. P. (1) wykonywała pracę na terenie Republiki Federalnej Niemiec jako opiekun domowy starszych osób w H..

W okresach zatrudnienia w wymiarze ¼ etatu na terenie Polski E. T. korzystała z przysługującego urlopu wypoczynkowego.

Dowód:

fakty niesporne – umowy o pracę, aneksy do umów o pracę, polecenia wyjazdu służbowego, wniosku urlopowe, świadectwo pracy – w aktach osobowych.

Zainteresowana E. P. (1) była zgłoszona do ubezpieczeń przez płatnika składek (...) w powyższych okresach zatrudnienia.

Płatnik (...) odprowadzał za zainteresowaną składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe wyliczone w ten sposób, że do podstawy wymiaru tychże składek nie uwzględniano wysokości wypłaconych diet z tytułu podróży zagranicznych.

Zainteresowana E. P. (1) za wyżej wskazane okresy pracy na terytorium Republiki Federalnej Niemiec posiada zaświadczenie o podleganiu polskiemu ustawodawstwu ubezpieczeń społecznych (A1) wydane przez ZUS O. w O..

Dowód:

fakty niesporne – zgłoszenia do ubezpieczeń, imienne deklaracje składkowe- w aktach składkowych.

Decyzją z dnia 01.09.2014r.: znak (...) ZUS O. w O. stwierdził, że podstawa wymiaru składek E. P. (1) jako pracownika płatnika składek (...) w okresie wskazanym niżej wynosi:

Dowód:

decyzja ZUS z dnia 01.09.2014r.: znak (...) – w aktach składkowych.

Zainteresowana E. T. była zatrudniona przez płatnika (...) z siedzibą O. na stanowisku opiekuna domowego, w okresie od 01.10.2012 r. do 15.05.2014 r., w tym od 01.10.2012 r. do 13.10.2012 r., od 22.11.2012 r. do 10.01.2013 r., od 27.01.2013 r. do 14.03.2013 r., od 01.06.2013 r. do 31.07.2013 r., od 01.10.2013 r. do 13.12.2013 r., od 05.02.2014 r. do 15.05.2014 r. w wymiarze ¼ etatu oraz w okresach od 14.10.2012 r. do 21.11.2012 r., od 11.01.2013 r. do 26.01.2013 r., od 15.03.2013 r. do 31.05.2013 r., od 01.08.2013 r. do 30.09.2013 r. oraz od 14.12.2013 r. do 04.02.2014 r. w wymiarze pełnego etatu.

W umowie o pracę z dnia 01.10.2012 r. E. T. miała ustalone ¼ etatu i wynagrodzenie w kwocie 375 zł. W umowie tej jako miejsce wykonywania pracy wskazana została siedziba pracodawcy w O., przy ul. (...).

W porozumieniu zmieniającym umowę o pracę pracodawca wskazał, iż od 14.10.2012 r. do 30.11.2012 r. E. T. będzie otrzymywała wynagrodzenie w wysokości 1500 zł brutto przy pełnym etacie. Wskazał, iż w przypadku wyjazdu służbowego za granicę pracownik będzie otrzymywał dietę w wysokości 23 euro na dobę według kursu za ostatni miesiąc w NBP.

W kolejnym porozumieniu zmieniającym umowę o pracę pracodawca wskazał, iż od 11.01.2013 r. do 10.03.2013 r. E. T. będzie otrzymywała wynagrodzenie w wysokości 1600 zł brutto przy pełnym etacie. Wskazał, iż w przypadku wyjazdu służbowego za granicę pracownik będzie otrzymywał dietę w wysokości 23 euro na dobę według kursu za ostatni miesiąc w NBP.

W porozumieniu zmieniającym umowę o pracę pracodawca wskazał, iż od 27.01.2013 r. E. T. będzie otrzymywała wynagrodzenie w wysokości 400 zł brutto przy1/4 wymiarze czasu pracy.

W kolejnym porozumieniu zmieniającym umowę o pracę pracodawca wskazał, iż od 15.03.2013 r. do 31.05.2013 r. oraz od 01.08.2013 r. do 30.09.2013 r. E. T. będzie otrzymywała wynagrodzenie w wysokości 1600 zł brutto przy pełnym etacie. Wskazał, iż w przypadku wyjazdu służbowego za granicę pracownik będzie otrzymywał dietę w wysokości 23 euro na dobę według kursu za ostatni miesiąc w NBP.

W umowie o prace z dnia 01.10.2013 r. doszło do zmiany wynagrodzenia zainteresowanej. Ustalono 400 zł brutto przy wymiarze ¼ etatu.

W kolejnym porozumieniu zmieniającym umowę o pracę pracodawca wskazał, iż od 14.12.2013 r. do 28.02.2014 r. E. T. będzie otrzymywała wynagrodzenie w wysokości 1600 zł brutto przy pełnym etacie. Wskazał, iż w przypadku wyjazdu służbowego za granicę pracownik będzie otrzymywał dietę w wysokości 23 euro na dobę według kursu za ostatni miesiąc w NBP.

W aneksie do umowy pracodawca oświadczył, iż z dniem 01.02.2014 r. dokonuje się zmiany nazwy firmy oraz jej siedziby. Wskazano, iż siedziba od tego momentu będzie znajdowała się w O. na ulicy (...) (...).

W porozumieniu zmieniającym umowę o pracę pracodawca wskazał, iż od 05.02.2014 r. E. T. będzie otrzymywała wynagrodzenie w wysokości 420 zł brutto przy 1/4 wymiarze czasu pracy.

W kolejnym porozumieniu zmieniającym umowę o pracę pracodawca wskazał, iż od 31.10.2014 r. do 04.01.2015 r. E. T. będzie otrzymywała wynagrodzenie w wysokości 1680 zł brutto przy pełnym etacie. Wskazał, iż w przypadku wyjazdu służbowego za granicę pracownik będzie otrzymywał dietę w wysokości 23 euro na dobę według kursu za ostatni miesiąc w NBP.

W okresie od 14.10.2012 r. do 30.11.2012 r. w pełnym wymiarze czasu pracy E. T. wykonywała pracę na terenie Republiki Federalnej Niemiec jako opiekun domowy starszych osób w H..

W okresie od 11.01.2013 r. do 10.03.2013 r. w pełnym wymiarze czasu pracy E. T. wykonywała pracę na terenie Republiki Federalnej Niemiec jako opiekun domowy starszych osób w B..

W okresie od 15.03.2013 r. do 31.05.2013 r., od 01.08.2013 r. do 30.09.2013 r. oraz w okresie od 14.12.2013 r. do 28.02.2014 r. w pełnym wymiarze czasu pracy E. T. wykonywała pracę na terenie Republiki Federalnej Niemiec jako opiekun domowy starszych osób w L.- F..

W okresie od 31.10.2014 r. do 04.01.2015 r. w pełnym wymiarze czasu pracy E. T. wykonywała pracę na terenie Republiki Federalnej Niemiec jako opiekun domowy starszych osób w M./R..

W okresach zatrudnienia w wymiarze ¼ etatu na terenie Polski E. T. korzystała z przysługującego urlopu wypoczynkowego.

Dowód:

fakty niesporne – umowy o pracę, aneksy do umów o pracę, polecenia wyjazdu służbowego, wniosku urlopowe, świadectwo pracy – w aktach osobowych.

Zainteresowana E. T. była zgłoszona do ubezpieczeń przez płatnika składek (...) w powyższych okresach zatrudnienia.

Płatnik (...) odprowadzał za zainteresowaną składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe wyliczone w ten sposób, że do podstawy wymiaru tychże składek nie uwzględniano wysokości wypłaconych diet z tytułu podróży zagranicznych.

Zainteresowana E. T. za wyżej wskazane okresy pracy na terytorium Republiki Federalnej Niemiec posiada zaświadczenie o podleganiu polskiemu ustawodawstwu ubezpieczeń społecznych (A1) wydane przez ZUS O. w O..

Dowód:

fakty niesporne – zgłoszenia do ubezpieczeń, imienne deklaracje składkowe- w aktach składkowych.

Decyzją z dnia 01.09.2014r.: znak (...) ZUS O. w O. stwierdził, że podstawa wymiaru składek E. T. jako pracownika płatnika składek (...) w okresie wskazanym niżej wynosi:

Dowód:

decyzja ZUS z dnia 01.09.2014r.: znak (...) – w aktach składkowych.

Zainteresowana A. P. była zatrudniona przez płatnika (...) z siedzibą O. na stanowisku opiekuna domowego, w okresie od01.08.2012 r. do 31.10.2012 r., w tym od 01.08.2012 r. do 08.08.2012 r. w wymiarze ¼ etatu oraz w okresach od 09.08.2012 r. do 31.10.2012 r. w wymiarze pełnego etatu.

W umowie o pracę z dnia 01.08.2012 r. A. P. miała ustalone ¼ etatu i wynagrodzenie w kwocie 375 zł. W umowie tej jako miejsce wykonywania pracy wskazana została siedziba pracodawcy w O., przy ul. (...).

W porozumieniu zmieniającym umowę o pracę pracodawca wskazał, iż od 09.08.2012 r. do 31.10.2012 r. A. P. będzie otrzymywała wynagrodzenie w wysokości 1500 zł brutto przy pełnym etacie. Wskazał, iż w przypadku wyjazdu służbowego za granicę pracownik będzie otrzymywał dietę w wysokości 24 euro na dobę według kursu za ostatni miesiąc w NBP.

W okresie od 09.08.2012 r. do 31.10.2012 r. A. P. w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała pracę na terenie Republiki Federalnej Niemiec jako opiekun domowy starszych osób w WN N..

W okresach zatrudnienia w wymiarze ¼ etatu na terenie Polski A. P. korzystała z przysługującego urlopu wypoczynkowego.

Dowód:

fakty niesporne – umowy o pracę, aneksy do umów o pracę, polecenia wyjazdu służbowego, wniosku urlopowe, świadectwo pracy – w aktach osobowych.

Zainteresowana A. P. była zgłoszona do ubezpieczeń przez płatnika składek (...) w powyższych okresach zatrudnienia.

Płatnik (...) odprowadzał za zainteresowaną składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe wyliczone w ten sposób, że do podstawy wymiaru tychże składek nie uwzględniano wysokości wypłaconych diet z tytułu podróży zagranicznych.

Zainteresowana A. P. za wyżej wskazane okresy pracy na terytorium Republiki Federalnej Niemiec posiada zaświadczenie o podleganiu polskiemu ustawodawstwu ubezpieczeń społecznych (A1) wydane przez ZUS O. w O..

Dowód:

fakty niesporne – zgłoszenia do ubezpieczeń, imienne deklaracje składkowe- w aktach składkowych.

Decyzją z dnia 01.09.2014r.: znak (...) ZUS O. w O. stwierdził, że podstawa wymiaru składek A. P. jako pracownika płatnika składek (...) w okresie wskazanym niżej wynosi:

Dowód:

decyzja ZUS z dnia 01.09.2014r.: znak (...) – w aktach składkowych.

Zainteresowana E. P. (2) była zatrudniona przez płatnika (...) z siedzibą O. na stanowisku opiekuna domowego, w okresie od 01.12.2012 r. do 15.12.2012 r., w tym od 01.12.2012 r. do 09.12.2012 r. w wymiarze ¼ etatu oraz w okresach od 10.12.2012 r. do 15.12.2012 r. w wymiarze pełnego etatu.

W umowie o pracę z dnia 01.12.2012 r. E. P. (2) miała ustalone ¼ etatu i wynagrodzenie w kwocie 375 zł. W umowie tej jako miejsce wykonywania pracy wskazana została siedziba pracodawcy w O., przy ul. (...).

W porozumieniu zmieniającym umowę o pracę pracodawca wskazał, iż od 10.12.2012 r. do 31.01.2013 r. będzie otrzymywała wynagrodzenie w wysokości 1500 zł brutto przy pełnym etacie. Wskazał, iż w przypadku wyjazdu służbowego za granicę pracownik będzie otrzymywał dietę w wysokości 22 euro na dobę według kursu za ostatni miesiąc w NBP.

W okresie od 10.12.2012 r. do 31.01.2013 r. E. P. (2) w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała pracę na terenie Republiki Federalnej Niemiec jako opiekun domowy starszych osób w V. - H..

W okresach zatrudnienia w wymiarze ¼ etatu na terenie Polski E. P. (2) korzystała z przysługującego urlopu wypoczynkowego.

Dowód:

fakty niesporne – umowy o pracę, aneksy do umów o pracę, polecenia wyjazdu służbowego, wniosku urlopowe, świadectwo pracy – w aktach osobowych.

Zainteresowana E. P. (2) była zgłoszona do ubezpieczeń przez płatnika składek (...) w powyższych okresach zatrudnienia.

Płatnik (...) odprowadzał za zainteresowaną składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe wyliczone w ten sposób, że do podstawy wymiaru tychże składek nie uwzględniano wysokości wypłaconych diet z tytułu podróży zagranicznych.

Zainteresowana E. P. (2) za wyżej wskazane okresy pracy na terytorium Republiki Federalnej Niemiec posiada zaświadczenie o podleganiu polskiemu ustawodawstwu ubezpieczeń społecznych (A1) wydane przez ZUS O. w O..

Dowód:

fakty niesporne – zgłoszenia do ubezpieczeń, imienne deklaracje składkowe- w aktach składkowych.

Decyzją z dnia 01.09.2014r.: znak (...) ZUS O. w O. stwierdził, że podstawa wymiaru składek E. P. (2) jako pracownika płatnika składek (...) w okresie wskazanym niżej wynosi:

Dowód:

decyzja ZUS z dnia 01.09.2014r.: znak (...) – w aktach składkowych.

Płatnik (...) H. O.” z siedzibą w O. wykazywał w miesięcznych raportach ZUS RCA wystawianych powyższym zainteresowanym następujące podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych:

E. P. (1) sierpień 2012 r. 1 244,32 zł

E. P. (1) wrzesień 2012 r. 1 500, 00 zł

E. P. (1) październik 2012 r. 656,25 zł

E. P. (1) listopad 2012 r. 1 206,53 zł

E. P. (1) grudzień 2012 r. 1 500,00 zł

E. P. (1) styczeń 2013 r. 671,06 zł

E. T. listopad 2012 r. 1 010,87 zł

E. T. grudzień 2012 r. 1 250,00 zł

A. P. wrzesień 2012 r. 1 244,32 zł

A. P. październik 2012 r. 1 500, 00 zł

A. P. listopad 2012 r. 1 500,00 zł

E. P. (2) styczeń 2013 r. 707,71 zł

Dowód:

druki ZUS RCA zainteresowanych – k. 50-61 akt sądowych.

Płatnik (...) H. O.” z siedzibą w O. poza wynagrodzeniem złotówkowym wypłacał zainteresowanym diety z tytułu podróży zagranicznych, nie wliczane do miesięcznej podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych, których równowartość w złotych polskich według obowiązującego kursu wymiany w danym miesiącu wynosiła:

E. P. (1) od 08.07.2012 r. do 31.07.2012 r. 2169,34 zł

E. P. (1) od 01.08.2012 r. do 31.08.2012 r. 2 853,35 zł

E. P. (1) od 01.09.2012 r. do 08.09.2012 r. 724,03 zł

E. P. (1) od 09.10.2012 r. do 31.10.2012 r. 2 092,31 zł

E. P. (1) od 01.11.2012 r. do 30.11.2012 r. 2 710,22 zł

E. P. (1) od 01.12.2012 r. do 08.12.2012 r. 719,52 zł

E. T. od 14.10.2012 r. do 31.10.2012 r. 1 711,89 zł

E. T. od 01.11.2012 r. do 21.11.2012 r. 1 983,39 zł

E. T. od 11.01.2013 r. do 26.01.2013 r. 1 540,82 zł

A. P. od 08.08.2012 r. do 31.08.2012 r. 2 459,87 zł

A. P. od 01.09.2012 r. do 30.09.2012 r. 2 961,94 zł

A. P. od 01.10.2012 r. do 31.10.2012 r. 3 076,44 zł

Dowód:

wykaz wypłaconych diet z tytułu podróży zagranicznych – k. 79-97 akt sądowych.

S. powyższych umów o pracę od początku przewidywały możliwość wykonywania przez zainteresowanych pracy na terytorium Niemiec. W czasie oczekiwania na wyjazdy do Niemiec pozostawały w gotowości do pracy bądź korzystały z urlopu wypoczynkowego. W tym czasie wymiar czasu pracy był ograniczony do ¼. Praca nigdy nie była świadczona w siedzibie wnioskodawcy.

Dowód:

zeznania wnioskodawcy H. O.,

zeznania E. T. k. 168 akt sądowych,

aneksy do umów o pracę- w aktach osobowych zainteresowanych

W trakcie procesu wnioskodawca działający pod firmą (...) przekształcił swoją działalność gospodarczą w Spółkę z o.o. (...) (informacja z KRS z 6.11.2015r.)

Sąd zważył, co następuje

Odwołanie jest zasadne w zakresie wskazanym w sentencji wyroku.

W pozostałym zakresie odwołania nie zasługują na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 1442, ze zm.) podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych wymienionych w art. 6 ust. 1 pkt 1-3 i pkt 18a stanowi przychód, o którym mowa w art. 4 pkt 9 i 10. Przychód ten definiowany jest przez art. 12 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.) jako wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężna świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Z kolei podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz ubezpieczenie wypadkowe stanowi - w myśl art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych - podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne oraz ubezpieczenia rentowe.

Odnośnie ubezpieczenia zdrowotnego, przepis art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027, ze zm.) wskazuje, iż dla ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne osób, o których mowa w art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. a, d-i i pkt 3 , 11 i 35, stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób, z zastrzeżeniem ust. 5, 6 i 10. Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne pomniejsza się o kwoty składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe finansowanych przez ubezpieczonych niebędących płatnikami składek, potrąconych przez płatników ze środków ubezpieczonego, zgodnie z przepisami o systemie ubezpieczeń społecznych (art. 81 ust. 6 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych).

W myśl § 1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe (Dz. U. z 1998 r., Nr 161, poz. 1106 ze zm.) podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiągany przez pracowników u pracodawcy z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, z zastrzeżeniem art. 18 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz § 2. Natomiast przepis § 2 Rozporządzenie wyłącza z podstawy wymiaru składek niektóre kategorie przychodów. Przykładowo w punkcie 15 § 2 ust. 1 tegoż Rozporządzenia wyłączono z podstawy wymiaru składek diety i inne należności z tytułu podróży służbowej pracownika. Z kolei punkt 16 § 2 ust. 1 Rozporządzenia nakazuje pomijać w podstawie wymiaru składek część wynagrodzenia pracowników zatrudnionych za granicą u polskich pracodawców w wysokości równowartości diety przysługującej z tytułu podróży służbowych poza granicami kraju, za każdy dzień pobytu, określonej w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju, z tym zastrzeżeniem, że tak ustalony miesięczny przychód tych osób stanowiący podstawę wymiaru składek nie może być niższy od kwoty przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy.

Przepis § 2 ust. 1 pkt 16 cytowanego Rozporządzenia odsyła zatem do przepisów Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju, które obowiązywało do 1 marca 2013 r., a zatem w okresie zatrudnienia zainteresowanych pracowników u wnioskodawcy (...) w O..

Jednocześnie obniżenie przychodu poprzez odjęcie równowartości diety przysługującej z tytułu zagranicznej podróży służbowej jest limitowane do granicy kwoty przeciętnego wynagrodzenia, o jakim mowa w art. 19 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Kwota przeciętnego wynagrodzenia w 2012 r. wynosiła 3.526 zł zgodnie z Obwieszczeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 16 grudnia 2011r. w sprawie kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w roku 2012 oraz przyjętej do jej ustalenia kwoty prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia (M.P.2011.115.1160), zaś w 2013r. kwota ta wynosiła 3650,06 zł zgodnie z Komunikatem Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 11 lutego 2014 r. w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w 2013 r. (M.P.2014.146).

Zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy systemowej, obowiązek obliczania, potrącania z dochodów ubezpieczonych, rozliczania oraz opłacania należnych składek za każdy miesiąc kalendarzowy, według zasad wynikających z przepisów ustawy, spoczywa na płatniku składek. W stosunku do pracowników płatnikiem składek jest pracodawca (art. 4 pkt 2 lit. a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).

Przepis art. 86 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych upoważnia ZUS do kontroli wykonywania zadań i obowiązków w zakresie ubezpieczeń społecznych przez płatników składek. Ustęp 2 art. 86 precyzuje, iż kontrola ta obejmuje między innymi zgłoszenie do ubezpieczenia oraz prawidłowość i rzetelność obliczenia, potrącenia i płacenia składki.

W myśl art. 77 ⁵ § 1 k.p. pracownikowi wykonującemu na polecenie pracodawcy zadanie służbowe poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy, lub poza stałym miejscem pracy przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową.

W rozpatrywanej sprawie sam matematyczny sposób wyliczeń podstawy wymiaru przyjętej w spornych decyzjach ostatecznie nie był kwestionowany przez wnioskodawcę. Organ rentowy dokonywał odliczenia od sumy wypłaconych wynagrodzeń i naliczonych tzw. diet część naliczonych kwot diet, nawet poniżej dopuszczalnej granicy 3.650 złotych.

Sporna była natomiast sama zasada ustalenia podstawy wymiaru składek, to jest możliwość wyłączenia z tej podstawy określonych kategorii przychodów pracowników zatrudnionych przez wnioskodawcę we wskazanych okresach Wnioskodawca zajmował stanowisko, iż zainteresowane wykonywały pracę na terytorium Niemiec na podstawie polecenia odbycia podróży służbowej, co uzasadniałoby zastosowanie wyłączenia z podstawy wymiaru składek zarówno diet, jak i innych należności z tytułu podróży służbowej pracownika (zgodnie z wyżej cytowanym punktem 15 § 2 Rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe). Przepis ten nie zawiera żadnej granicy odliczeń diet z tytułu podróży służbowej.

Natomiast organ rentowy przyjął, iż praca w Niemczech była wykonywana przez nie w ramach realizacji umów o pracę w zakresie zmienionym porozumieniem stron, zatem równowartość diety przysługującej z tytułu podróży służbowej powinna być wliczana do podstawy wymiaru składek (zgodnie z punktem 16 § 2 cyt. Rozporządzenia) w granicach tym przepisem wskazanych. Odliczenie kwot odpowiadającym dietom w podroży zagranicznej nie może spowodować jednak obniżenie podstawy wymiaru składek poniżej kwoty przeciętnego wynagrodzenia w danym roku.

W ocenie Sądu błędne jest stanowisko wnioskodawcy, iż zainteresowane wykonując we wskazanych okresach pracę opiekunki domowej w Niemczech przebywały w podróży służbowej, o jakiej mowa w art. 77 ⁵ § 1 k.p.

W orzecznictwie przyjmuje się, że podróż służbowa jest delegowaniem pracownika, które ma cechy zjawiska wśród obowiązków pracownika niecodziennego, okazjonalnego, w ramach pracowniczych powinności niezwyczajnego i nietypowego, stanowiącego pewien wyłom w zwykłym świadczeniu pracy. Pracę w ramach podróży służbowej wyróżnia sporadyczność i przemijający czas trwania wysłania oraz wykonywanie konkretnie określonego zadania (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 2009 r., II PK 138/09; z dnia 9 lutego 2010 r., I PK 57/09; z dnia 3 kwietnia 2001 r., I PKN 765/00 i z dnia 22 lutego 2008 r., I PK 208/07). Ze względu na przedmiot podroży służbowej istotne jest to, że pracownik ma wykonać czynności pracownicze wyznaczone do zrealizowania w poleceniu pracodawcy, które nie powinny należeć do zwykłych, umówionych czynności pracowniczych. Jak bowiem stwierdził Sąd Najwyższy w uzasadnieniu do Uchwały Składu Siedmiu Sędziów (z dnia 19 listopada 2008 r., II PZP 11/08), jedynie wykonanie zadania służbowego w sposób incydentalny w stosunku do pracy umówionej i zwykle wykonywanej może skutkować zastosowaniem art. 77 ⁵ § 1 k.p. Jeśli zadanie nie ma incydentalnego charakteru – niemożliwa jest subsumcja art. 77 ⁵ § 1 k.p., a zatem nie będziemy mieli do czynienia z podróżą służbową.

W rozpatrywanej sprawie w ocenie Sądu wyjazdy zainteresowanych pracownic nie miały takiego incydentalnego, okazjonalnego charakteru. Zainteresowane po podpisaniu we wskazanych okresach aneksów do umów o pracę, wraz z którymi otrzymywały polecenia wyjazdów służbowych za granicę, nie świadczyły pracy w Polsce. Wyjazd za granicę nie stanowił wyłomu w zwykłym świadczeniu umówionej pracy na stanowisku opiekunki domowej, wręcz przeciwnie - był w zasadzie głównym przejawem jej wykonywania, czego w żaden sposób nie zmienia okoliczność, na która powoływał się wnioskodawca, że istniała możliwość powierzenia pracownicom wykonywania jakichś zadań w Polsce.

O wysłaniu w podróż służbową przesądza polecenie służbowe udania się poza określone w umowie o pracę miejsce wykonywania pracy (art. 29 § 1 pkt 2 k.p.). Tymczasem w umowach o pracę zainteresowanych pracowników jako miejsce wykonywania pracy wskazano co prawda miejsce siedziby wnioskodawcy, jednakże poza sporem pozostawało, że we wskazanych okresach pracy w wymiarze pełnego etatu zainteresowane pracowały za granica w Republice Federalnej Niemiec.

Należy w pełni podzielić stanowisko Sądu Najwyższego zaprezentowane w wyroku z dnia 8 listopada 2012 r., II UK 87/12, zgodnie z którym o podróży służbowej można mówić jedynie w przypadku delegowania narzuconego pracownikowi w drodze polecenia zobowiązującego go do odbycia takiej podróży. Zawarte przez strony umowy o pracę porozumienie co do wykonywania przez pracownika określonej pracy w ramach delegowania przez pracodawcę prowadzi do okresowej zmiany ustalonego w tej umowie rodzaju pracy oraz miejsca jej wykonywania. W takim przypadku podjęcie się przez pracownika podróży połączonej z wykonywaniem określonej pracy na podstawie zawartego z pracodawcą porozumienia nie jest podróżą służbową w rozumieniu art. 77 ⁵ § 1 k.p., do której znajdują zastosowanie przepisy określające należności przysługujące pracownikowi z tytułu takiej podróży. Nie ulega wątpliwości, iż miejsce wykonywania pracy zainteresowanych pracowników w Niemczech było objęte porozumieniem między nimi a pracodawcą.

Podsumowując, brak narzuconego pracownikowi delegowania, które w rozpatrywanej sprawie zostało zastąpione przez porozumienie stron stosunku pracy co do miejsca jej świadczenia w Niemczech, wyklucza przyjęcie w rozpatrywanej sprawie wykonywania pracy w ramach zagranicznej podróży służbowej.

Należy też zwrócić również uwagę, iż dla zainteresowanych wystawiono zaświadczenia potwierdzające podleganie polskiemu ustawodawstwu w zakresie zabezpieczenia społecznego, tzw. formularze A1 na wniosek pracodawcy (co było bezsporne).

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 listopada 2013 r., II UK 204/13, stanął na stanowisku, iż poświadczenie przez ZUS stosowania polskiego systemu ubezpieczeń społecznych na formularzu E-101 [obecnie A1 - przyp. Sądu] wyklucza możliwość stwierdzenia, że pracownik, którego dotyczy to potwierdzenie, przebywa w zagranicznej podróży służbowej. W orzeczeniu tym Sąd Najwyższy zgodził się ze stanowiskiem Sądu drugiej instancji, że potwierdzenie okoliczności wykonywania pracy za granicą na podstawie czasowego oddelegowania wyklucza możliwość zakwalifikowania tej sytuacji jako podróży służbowej.

Sąd w całości podziela i akceptuje powyższe stanowisko. Poczynione w sprawie ustalenia faktyczne prowadzą do wniosku, że praca wykonywana przez zainteresowane miała charakter czasowej delegacji, o jakiej mowa w art. 12 ust. 1 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.U.UE.L.2004.166.1), zgodnie z którym osoba, która wykonuje działalność jako pracownik najemny w państwie członkowskim w imieniu pracodawcy, który normalnie prowadzi tam swą działalność, a która jest delegowana przez tego pracodawcę do innego państwa członkowskiego do wykonywania pracy w imieniu tego pracodawcy, nadal podlega ustawodawstwu pierwszego państwa członkowskiego, pod warunkiem że przewidywany czas takiej pracy nie przekracza 24 miesięcy i że osoba ta nie jest wysłana, by zastąpić inną delegowaną osobę.

Miejsce pracy zainteresowanych znajdowało się w Niemczech, a tym samym nie można uznać, że były one delegowane przez pracodawcę do wykonywania określonych czynności poza miejscem ich pracy, co jest charakterystyczną cechą podróży służbowej w rozumieniu art. 77 ⁵ § 1 k.p. Zainteresowane wykonywały swoje obowiązki w spornych okresach głównie w Niemczech.

Zainteresowane były zatem pracownikami zatrudnionymi za granicą (w Niemczech) przez polskiego pracodawcę na podstawie umów o pracę podpisanych w Polsce.

Sąd przy rozstrzyganiu niniejszej sprawy oparł się na dowodach z dokumentów, które nie były kwestionowane przez strony i nie budziły wątpliwości Sądu, w tym aktach osobowych zainteresowanych przedłożonych przez wnioskodawcą. Sąd wziął także pod uwagę zeznania zainteresowanej co do zawierania umów o pracę, faktycznego charakteru i miejsca świadczenia pracy, którym wnioskodawca w swoich zeznaniach nie zaprzeczył.

Okoliczności ustalone przez Sąd znajdują szczegółowe potwierdzenie w treści dokumentów zgromadzonych w aktach pracowniczych zainteresowanych, oraz w aktach kontrolnych ZUS. Analiza tych dokumentów prowadzi do wniosku, iż jedynym celem zatrudnienia zainteresowanych było świadczenie przez nich pracy w Niemczech.

Powyższej oceny nie mogą zmienić wystawione przez wnioskodawcę formalne polecenia służbowe wyjazdu za granicę. Dokumenty te jako dokumenty prywatne nie mogą przesądzać o tym, że zainteresowane znajdowały się w podróży służbowej. Posłużyły one natomiast Sądowi do ustalenia okresów, w których zainteresowane przebywały jako opiekunki domowe w Niemczech (okresy te były bezsporne).

Przy ustalonej treści zawieranych umów o pracę, a także wobec wystawienia dla zainteresowanej formularzy A1 poświadczających objęcie jej polskim ustawodawstwem, bez znaczenia dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie są twierdzenia wnioskodawcy odnośnie powstania nagłej, niespodziewanej konieczności pracy zainteresowanych na terenie Niemiec. W ocenie Sądu Okręgowego zainteresowane nie znajdowała się w podróży służbowej, lecz w ramach umowy o pracę zostały oddelegowane do świadczenia pracy za granicą ma bezpośredni wpływ na ustalenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne. Na aprobatę w pełni zasługuje pogląd Sądu Najwyższego, wyartykułowany w wyroku z dnia 30 października 2013 r., II UK 112/13, iż pracownicy zatrudnieni za granicą u polskiego pracodawcy nie odbywają podróży służbowej, wobec czego prawodawca wskazał wyraźnie, że osobom wysłanym do takiej pracy nie są wypłacane diety, lecz chodzi o ich równowartość w ramach wynagrodzeń, które - wzorem diety - uwzględniają sytuację faktyczną związaną ze świadczeniem pracy poza stałym miejscem zamieszkania. Zastosowana została i w tym przypadku ulga w opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne, zbliżona do ulgi uzyskiwanej przez przebywającego w podróży służbowej, tak że obowiązek składkowy nie obejmuje wynagrodzenia do kwoty równowartości diety. W związku z tym ustalenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne wymaga pominięcia wyłącznie równowartości diet, lecz już nie ryczałtów za noclegi. Przychód z tytułu ponoszenia przez pracodawcę kosztów zakwaterowania pracowników za granicą stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

Podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, chorobowe i wypadkowe zainteresowanych jest zatem faktycznie wypłacone im w danym miesiącu kalendarzowym wynagrodzenie (zgodnie z listą płac oraz z uwzględnieniem tzw. „rozliczenia podróży służbowej”) pomniejszone - zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 16 Rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe - o część wynagrodzenia w wysokości równowartości diety przysługującej z tytułu podróży służbowych poza granicami kraju, za każdy dzień pobytu do wysokości przeciętnego wynagrodzenia, które stanowi granicę odliczania kwot odpowiadających równowartości diet.

Należy podkreślić, że sposób wyliczania przez organ rentowy podstaw wymiaru składek zainteresowanych nie był w każdym wypadku korzystny dla wnioskodawcy. Organ rentowy co do zasady dokonał wyliczenia kwoty równowartości diet w proporcji do potwierdzonych okresów pracy za granicą, gdy były to okresy krótsze od jednego miesiąca (proporcjonalnie do przepracowanych dni w miesiącu). jednakże sposób liczenia w sprawie z odwołania od decyzji znak (...) dotyczącej zainteresowanej E. P. (1) spowodował zwiększenie podstawy wymiaru składki do kwoty przeciętnego wynagrodzenia.

Należy wskazać, że w powyższej sprawie nie znalazł zastosowanie wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28.10.2015r., sygn. akt SK 9/14 (Dz. U. z 2015 r. poz. 1808), zgodnie z którym I. § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. Nr 161, poz. 1106, z 1999 r. Nr 49, poz. 488 i Nr 75, poz. 847, z 2001 r. Nr 95, poz. 1043 i Nr 138, poz. 1558, z 2004 r. Nr 14, poz. 124, Nr 183, poz. 1888 i Nr 243, poz. 2434, z 2010 r. Nr 31, poz. 167 i Nr 127, poz. 860 oraz z 2014 r. poz. 1967) w zakresie, w jakim dotyczy pracowników zatrudnionych za granicą u polskich pracodawców, uzyskujących przychody w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych niższe niż przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 121, 1037, 1240, 1269 i 1506), jest niezgodny z art. 92 ust. 1 oraz art. 64 ust. 1 i 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz nie jest niezgodny z art. 45 ust. 1 Konstytucji. II. Przepis wymieniony w części I, w zakresie tam wskazanym, traci moc obowiązującą z upływem 12 (dwunastu) miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. Wyrok powyższy dotyczy w szczególności zakazu ustalania przez organ rentowy składek ubezpieczeniowych osób zatrudnionych przez polskich pracodawców za granicą (w sytuacjach analogicznych jak zainteresowane) w ten sposób, że gdy uzyskiwali przychód niższy niż przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej, to podstawa wymiaru składek podnoszona miała być do wysokości tego przeciętnego wynagrodzenia. Taka praktyka została zastosowana przez ZUS jedynie w sprawie z odwołania od decyzji znak (...) dotyczącej zainteresowanej E. S. pozwana w miesiącach grudzień 2012 r. oraz styczeń 2013 r. dokonał zwiększenia podstawy wymiaru składek, mimo, że suma wypłaconego wynagrodzenia oraz diet w miesiącu grudzień 2012 r. wyniosła 2 219,52 zł (1500 zł + 719,52 zł - k. 58 oraz 84 akt sądowych). Z tych przyczyn organ rentowy bezpodstawnie dokonał podwyższenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne do kwoty 3 526,00 zł. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne powinna wynosić 2 219,52 zł. Zainteresowana E. P. (1) w miesiącu styczeń 2013 r. w ogóle nie wyjeżdżała w ramach delegacji ( k. 85 akt sądowych). W miesiącu tym otrzymała wynagrodzenie w kwocie 671,06 zł. Z tych przyczyn ta tylko kwota może stanowić podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne.

Z ustnego uzasadnienia wyroku TK wynika, że Trybunał podzielił stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone m.in. w wyrokach z dnia 2.10.2013r. w sprawie IIUK78/13 i w wyroku z 14.11.2013r. w sprawie II UK 204/13.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie cytowanych wyżej przepisów, art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oraz art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.

Wobec braku wniosku strony pozwanej o zwrot kosztów zastępstwa procesowego nie wydano orzeczenia w tym zakresie.