Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powód W. P. pozwem skierowanym przeciwko Skarbowi Państwa – Sądowi Okręgowemu w K.i Skarbowi Państwa – Sądowi Apelacyjnemu w K.wniósł o zapłatę przez pozwanych kwoty po 20.000 zł. wraz z ustawowymi odsetkami.

Uzasadniając żądanie pozwu, powód podniósł, że Sąd Rejonowy w C. wyrokiem zaocznym z dnia 18.03.2013r. sygn. akt VH K 362/13 skazał Ł. H. za czyn z art. 288 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. orzekając wobec oskarżonego obowiązek naprawienia wyrządzonej szkody w całości poprzez zapłatę na rzecz powoda i małżonki powoda J. P. (1) kwoty 350,00 zł. Pokrzywdzeni wystąpili z wnioskiem o wszczęcie egzekucji do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym wC.- J. P. (2). Organ egzekucyjny wszczął postępowanie egzekucyjne i wezwał wierzycieli do uiszczenia zaliczki na pokrycie kosztów postępowania. Pokrzywdzeni skierowali do Sądu Rejonowego wC.wniosek o zwolnienie ich z ponoszenia kosztów egzekucyjnych. W dniu 18.07.2014r. wierzyciele skierowali do Sądu Rejonowego w C.ponowny wniosek o zwolnienie z kosztów egzekucyjnych. Postanowieniem z dnia 08.12.2014r. sygn. akt I Co 1709/14 Referendarz Sądowy w Sądzie Rejonowym w C. oddalił wniosek wierzycieli o zwolnienie ich od kosztów sądowych w postępowaniu egzekucyjnym. Ostatecznie na skutek skargi wierzycieli w dniu 11.03.2015r. Sąd Rejonowy w C. zmienił postanowienie Referendarza Sądowego w ten sposób, iż zwolnił wierzycieli od ponoszenia kosztów sądowych w postaci zaliczki w postępowaniu egzekucyjnym. W dniu 06.05.2014r. powód skierował do Prezesa Sądu Okręgowego w K. skargę w trybie Ustawy z dnia 17.06.2004r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki, wnosząc o „zasądzenie od Sądu Rejonowego w C.na skarżącego rzecz kwotę w wys. 20.000,00 zł odszkodowania - zadośćuczynienia za naruszenie prawa (skarżącego) pokrzywdzonego, a zarazem oskarżyciela posiłkowego do rozpoznania sprawy dotyczącej postępowania egzekucyjnego przed Sądem Rejonowym w C.bez nieuzasadnionej zwłoki” i zwolnienie skarżącego od kosztów sądowych w całości. Postanowieniem z dnia 27.08.2014r. Sąd Okręgowy w K.sygn. akt XXIII S 28/14 pozostawił skargę jw. bez rozpoznania w trybie art. 429 § 1 k.p.k., 430 § 1 k.p.k. w zw. z art. 8 ust 2 ustawy jw., z uwagi na to, iż postępowanie przed Sądem Rejonowym w C. sygn. akt VII K 362/13 zostało zakończone wyrokiem zaocznym z dnia 18.03.2013r., który uprawomocnił się z dniem 18.10.2013r., a zatem nie toczyło się już na dzień kierowania skargi. W dniu 11.09.2014r. na powyższe postanowienie powód skierował zażalenie, które zgodnie z informacją zawartą w piśmie Sądu Okręgowego w K. z dnia 17.09.2014r. dołączono do akt sprawy bez nadania biegu, jako iż w trybie Ustawy z dnia 17.06.2004r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym łub nadzorowanym przez prokuratora i w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki nie została przewidziana możliwość zaskarżenia wydanych na jej podstawie orzeczeń. Powód w dniu 13.05.2014r. skierował również skargę w trybie Ustawy z dnia 17.06.2004r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki do Prezesa Sądu Apelacyjnego w K.za pośrednictwem Sądu Okręgowego w K. wnosząc o „zasądzenie od Sądu Okręgowego w K. na rzecz skarżącego kwotę w wys. 20.000,00 zł odszkodowania - zadośćuczynienia za naruszenie prawa (skarżącego) pokrzywdzonego, a zarazem oskarżyciela posiłkowego do rozpoznania sprawy dotyczącej postępowania w trybie ustawy z dnia 17.06.2004r. (Dz. U. z 2004. Nr 179, poz. 1843) przed Sądem Okręgowym w K.na skutek niewłaściwego działania i bezczynności Sądu Okręgowego w K.”, wnosząc o zwolnienie skarżącego od kosztów sądowych. Sąd Apelacyjny w K. postanowieniem z dnia 25.06.2014r. sygn. akt II S 26/14 pozostawił skargę bez rozpoznania w trybie art. 3 a contrario oraz art. 8 ust 2 ustawy jw. w zw. z art. 430 § 1 k.p.k., wskazując na to, iż skarga ta nie przysługuje co do postępowań o naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki. Powód wskazał, iż niewiadomym jest dlaczego zarówno Sąd Okręgowy jak i Sąd Apelacyjny zastosowały instytucję pozostawienia środka odwoławczego bez rozpoznania stwierdzając, że na wydane postanowienia zażalenie nie przysługuje. Powód wskazał, iż w związku z powyższym powództwo o zadośćuczynienie – odszkodowanie w trybie art. 417 ^{( 1)} § 3 k.c. w zw. z art. 417 § 1 k.c. jest w pełni uzasadnione.

Pismem z dnia 29.08.2015r. powód rozszerzył żądanie pozwu wnosząc o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w K. kwoty łącznie 40.000 zł. wraz z ustawowymi odsetkami (k. 16).

Pozwany Skarb Państwa – Prezes Sądu Okręgowego w K. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu (k. 27-30).

W uzasadnieniu pozwany wskazał, iż powództwo nie zasługuje na uwzględnienie, bowiem powód nie udowodnił istnienia przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa wynikających z art. 417 k.c. Powód nie wykazał bezprawności działania pozwanego, wystąpienia szkody majątkowej (niemajątkowej), ani też związku przyczynowego pomiędzy działaniem pozwanego a szkodą (krzywdą). Powód nie udowodnił też wysokości dochodzonych roszczeń (w tym zakresie powód nie wskazał żadnych dowodów). Brak jest także możliwości zastosowania w przedmiotowej sprawie art. 417 ¹ § 3 k.c., zgodnie z którym: „Jeżeli szkoda została wyrządzona przez niewydanie orzeczenia lub decyzji, gdy obowiązek ich wydania przewiduje przepis prawa, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu niezgodności z prawem niewydania orzeczenia lub decyzji, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej”. Z w/w przepisu wynika, iż warunkiem przyznania odszkodowania za szkodę spowodowaną niewydaniem orzeczenia jest stwierdzenie "we właściwym postępowaniu", że niewydanie orzeczenia było niezgodne z prawem, co w przedmiotowej sprawie nie ma miejsca. Żaden z Sądów rozpoznających skargi powoda na przewlekłość nie wydał orzeczenia uwzględniającego skargę, które stanowiłoby prejudykat umożliwiający uzyskanie przez powoda odszkodowania (zadośćuczynienia). Co więcej skargi zostały odrzucone bądź pozostawione bez rozpoznania. Brak jest natomiast podstaw do uznania - o czym szerzej mowa poniżej - iż Sądy rozpoznające skargi powoda na przewlekłość zobowiązane były rozpoznać merytorycznie zażalenia powoda wniesione na postanowienia o pozostawieniu skarg bez rozpoznania (względnie odrzuceniu skarg), co zdaniem powoda stanowiło niewydanie w sprawie orzeczenia, a co za tym idzie podpadało pod dyspozycję art. 417 ¹ § 3 k.c. Powód ponadto nie udowodnił, iż niewydanie orzeczenia w w/w sprawach było niezgodne z prawem. Za uwzględnieniem powództwa nie przemawiają również względy słuszności, gdyż z okoliczności faktycznych przedstawionych przez powoda nie wynika, aby możliwe było ustalenie odpowiedzialności Skarbu Państwa na podstawie art. 417 k.c. Pozwany wskazał także, iż wniesiony do Sądu pozew nie odpowiada dyspozycji przepisu art. 187 k.p.c. Wprawdzie powód wskazał, iż domaga się od pozwanego łącznie kwoty 40.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia-odszkodowania, jednakże okoliczności faktyczne uzasadniające żądanie zostały opisane ogólnie, toteż nie pozwalają one na uznanie, że zgłoszone żądanie jest uzasadnione. Ponadto żądanie powoda nie zostało dostatecznie sprecyzowane. Powód wskazał, iż domaga się łącznie kwoty 40.000,00 zł (po 20.000,00 zł) tytułem zadośćuczynienia-odszkodowania, nie precyzując jednak, jakiej kwoty domaga się on tytułem zadośćuczynienia, a jakiej tytułem odszkodowania. Z określonego w ten sposób żądania nie wynika, czy powód dochodzi odszkodowania, czy zadośćuczynienia, czy też zarówno odszkodowania jak i zadośćuczynienia. W kwestii żądania zadośćuczynienia powód nie wykazał, na czym miałaby polegać ewentualna krzywda, której doznał, ani z naruszeniem jakiego dobra osobistego powoda się wiąże, a ponadto nie wykazał jej wysokości. Natomiast w sprawie odszkodowania - jak to było wyżej podnoszone - nie wykazał ani szkody, ani jej wysokości, ani związku przyczynowego pomiędzy szkodą a działaniem (czy zaniechaniem) pozwanego. Ponadto powód nie przestawił dowodów na poparcie podnoszonych w pozwie twierdzeń, w szczególności dotyczących wysokości dochodzonego przez niego roszczenia, a stosownie do brzmienia art. 6 kodeksu cywilnego, ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Ponadto pozwany wskazał, iż podnoszone przez powoda w pozwie zarzuty i twierdzenia zmierzają do podważenia prawomocnych orzeczeń Sądów. W pozwie zasadniczo powód kwestionuje stanowisko Sądów dotyczące braku zaskarżalności postanowienia o pozostawieniu „skargi na przewlekłość” bez rozpoznania, jednak stanowisko Sądów potwierdza orzecznictwo. Pozwany zakwestionował również daty, od jakich powód domaga się odsetek od dochodzonych od pozwanego kwot.

Pozwany Skarb Państwa – Prezes Sądu Apelacyjnego w K. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu (k. 38-41).

W uzasadnieniu pozwany wskazał, iż powództwo nie spełnia dyspozycji z art. 187 k.p.c. Powód nie przedstawił żadnych dowodów na potwierdzenie okoliczności wskazanych w pozwie, nie określił dokładnie żądania pozwu, nie przytoczył okoliczności faktycznych uzasadniających dochodzone roszczenie. Powód wskazał, iż domaga się kwoty tytułem zadośćuczynienia-odszkodowania, nie precyzując jednak, jakiej kwoty domaga się on tytułem zadośćuczynienia, a jakiej tytułem odszkodowania. Z określonego w ten sposób żądania nie wynika, czy powód dochodzi odszkodowania, czy zadośćuczynienia, czy też zarówno odszkodowania jak i zadośćuczynienia. W kwestii żądania zadośćuczynienia powód nie wykazał, na czym miałaby polegać ewentualna krzywda, z jakim dobrem osobistym miałaby być związana, a także wysokości poniesionej szkody. Powód nie udowodnił istnienia przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego. Powód nie wykazał bezprawności działania pozwanego, wystąpienia szkody majątkowej, ani też związku przyczynowego pomiędzy działaniem pozwanego a szkodą. Pozwany podkreślił, iż zarówno działania Sądu Okręgowego jak i Sądu Apelacyjnego co do złożonych przez powoda skarg były prawidłowe. Pozwany podkreślił także, iż brak jest także możliwości zastosowania w przedmiotowej sprawie art. 417 ¹ § 3 k.c., bowiem z w/w przepisu wynika, iż warunkiem przyznania odszkodowania za szkodę spowodowaną niewydaniem orzeczenia jest stwierdzenie "we właściwym postępowaniu", że niewydanie orzeczenia było niezgodne z prawem, co w przedmiotowej sprawie nie miało miejsca.

Na rozprawie w dniu 17.12.2015r. powód oświadczył, że poniósł w tej sprawie szkodę materialną, bo wbrew obowiązkowi jego zażalenia nie miały dalszego biegu, jego szkoda to kwota dwa razy po 20.000 zł, bo takie kwoty były żądane w postępowaniu ze skargi o przewlekłość. Powód sprecyzował, że od pozwanego Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego domaga się 40.000 zł, bo tego domagał się w skargach o przewlekłość postępowania. Podaje, że jego szkoda jest materialna i domaga się odszkodowania w kwocie jak wskazał z tytułu nieuwzględnienia jego skarg o przewlekłość w związku ze złożonymi zażaleniami (k. 45-46).

Mając powyższe na uwadze Sąd ustalił i zważył, co następuje:

Powództwo jest bezzasadne i nie zasługuje na uwzględnienie.

W niniejszej sprawie bezsporne są wszystkie okoliczności faktyczne podniesione w pozwie.

Brak jest przesłanek do przyjęcia w sprawie odpowiedzialności Skarbu Państwa zgodnie z art. 417 k.c., który stanowi że za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa. Do przyjęcia odpowiedzialności pozwanego zgodnie z cytowanym przepisem, konieczne jest ustalenie okoliczności niezgodnego z prawem działania funkcjonariusza państwowego przy wykonywaniu władzy publicznej, ustalenie szkody oraz związku przyczynowego między działaniem a wyrządzoną szkodą. Wszystkie przesłanki odpowiedzialności deliktowej pozwanego winien stosownie do treści art. 6 k.c. udowodnić powód.

W niniejszej sprawie brak jest niezgodnego z prawem działania funkcjonariusza państwowego przy wykonywaniu władzy publicznej, uzasadniającego zasądzenie odszkodowania na rzecz powoda.

W pierwszej kolejności co do zarzutu powoda, iż postanowieniem z dnia 27.08.2014r. Sąd Okręgowy w K. sygn. akt XXIII S 28/14 niezasadnie pozostawił skargę powoda bez rozpoznania, to wskazać należy, iż Sąd Najwyższy w uchwale 7 sędziów z dnia 23 marca 2006 r., sygn.. akt III SPZP 3/05, stwierdził że na postanowienie w przedmiocie przewlekłości postępowania cywilnego zażalenie nie przysługuje i postanowił o nadaniu uchwale mocy zasady prawnej (OSNP 2006/21-22/341). Nie ma żadnych podstaw do odejścia od tej linii orzeczniczej, co więcej jest ona konsekwentnie podtrzymywana (postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 21 lipca 2006 r., sygn. akt III CZ 42/06, OSN-ZD 2008/1/2, z dnia 12 października 2007 r., sygn. akt I CNP 55/07, LEX nr 897928, postanowienie z dnia 23 października 2014r., sygn. akt III SO 2/14). Jak podniósł Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia model postępowania przyjęty w ustawie z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki spowodował, że procedura rozpoznawania skargi nie jest postępowaniem w pierwszej i drugiej instancji, ale sui generis postępowaniem sądowym o charakterze nadzorczym. Postępowanie w przedmiocie skargi na przewlekłość postępowania nie ma przy tym samodzielnego charakteru, jest postępowaniem wpadkowym, elementem postępowania, co do istoty sprawy. Teza ta daje się wyprowadzić z analizy wielu przepisów ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki, w tym art. 4 i art. 8 ust. 2, z którego wynika, że skarga na przewlekłość jest szczególnym rodzajem środka odwoławczego. Konstytucyjna zasada dwuinstancyjności nie zostaje naruszona w przypadku postępowań incydentalnych (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 3 października 2005 r., III SO 19/05, OSNP 2005 Nr 24, poz. 403). Prowadzi to do wniosku, że od wydanych w toku postępowania wywołanego skargą rozstrzygnięć nie przysługuje żaden środek zaskarżenia - ani zażalenie, ani skarga kasacyjna, ani skarga o wznowienie postępowania, czy też skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.

W dalszej kolejności wskazać należy, iż stosownie do art. 5 ust. 1 ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki skargę taką można wnieść jedynie w toku postępowania, któremu zarzuca się przewlekłość. Tym samym nie sposób dopatrzyć się bezprawności działania Sądu Okręgowego w K.przy wydawaniu postanowienia z dnia 27.08.2014r. w sprawie o sygn. akt XXIII S 28/14.

Niezależnie od powyższego powód nie udowodnił też tego, że w związku z wydaniem postanowień poniósł jakąkolwiek szkodę. Powód upatruje szkody w okoliczności nieuwzględnienia jego skargi o przewlekłość czy też pozostawienia skargi bez rozpoznania. Zgodnie z art. 361 § 2 k.c. skoda obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Powód błędnie zakłada, iż jego szkodą jest kwota, której domagał się z tytułu odszkodowania w postępowaniach o stwierdzenie przewlekłości postępowania i która być może zostałaby na jego rzecz zasądzona, ale są to jedynie rozważania hipotetyczne, a zatem powód nie poniósł żadnej szkody w rozumieniu art. 361 § 2 k.c.

W dalszej kolejności wskazać należy, iż brak jest także możliwości zastosowania w niniejszej sprawie art. 417 ¹ § 3 k.c., zgodnie z którym jeżeli szkoda została wyrządzona przez niewydanie orzeczenia lub decyzji, gdy obowiązek ich wydania przewiduje przepis prawa, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu niezgodności z prawem niewydania orzeczenia lub decyzji, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej. Z w/w przepisu wynika, iż warunkiem przyznania odszkodowania za szkodę spowodowaną niewydaniem orzeczenia jest stwierdzenie "we właściwym postępowaniu", że niewydanie orzeczenia było niezgodne z prawem, co w przedmiotowej sprawie nie ma miejsca.

Wobec powyższego powództwo zostało oddalone w punkcie 1 wyroku.

W punkcie 2 wyroku Sąd odstąpił od obciążania powoda kosztami postępowania – art. 102 k.p.c. Powód znajduje się w trudnej sytuacji majątkowej, a o słuszności zasadności jego roszczeń, niezasadnie wnioskował na podstawie opinii z dnia 27.05.2015r. sporządzonej przez adwokata.