Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 września 2015 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie I Wydział Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 9 września 2015 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy z powództwa R. D.

przeciwko Skarbowi Państwa - Dyrektorowi Aresztu Śledczego W. B.

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od R. D. na rzecz Skarbu Państwa
– Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 3 600 z (trzy tysiące sześćset złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 24 lutego 2015 r. R. D. domagał się zasądzenia od pozwanego Skarbu Państwa – Dyrektora Aresztu Śledczego W. B. w W. kwoty 95 000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia orzeczenia wyroku do dnia zapłaty. Powód wiązał swoje żądanie
z niezapewnieniem mu prze pozwanego odpowiednich warunków bytowych podczas odbywania kary pozbawienia wolności, wskazując na przeludnienie, stare, zbutwiałe i nieszczelne okna w celach, niezapewnienie prywatności
w kącikach sanitarnych, złą wentylację cel, zimna wodę w kranach przez 24 godziny na dobę, łóżka bez żadnych zabezpieczeń i drabinek. Powód wskazał na znaczna krzywdę i uszczerbek na zdrowiu wywołane powyższymi warunkami, naruszenie dobra osobistego w postaci godności człowieka i art. 448 k.p.c. Swoje żądania wiązał z pobytem w Areszcie Śledczym (...) B..

W piśmie z dnia 11 czerwca 2015 r. powód wskazał, że domaga się
w niniejszej sprawie kwoty 80 000 zł zadośćuczynienia i kwoty 15 000 zł odszkodowania /k. 41/.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu. Pozwany zakwestionował roszczenie co do zasady, jak i wysokości, wskazując, że powód nie wykazał żadnej szkody /k. 46/.

Sąd Okręgowy ustalił, że R. D. przebywał w Areszcie Śledczym W. B. w dniach (...) /informacja o pobytach
i orzeczeniach/. W przepełnionej celi, nie spełniającej kryterium 3 m2 powierzchni na jednego osadzonego przebywał jedynie w okresie od (...) /historia rozmieszczenia powoda/. W latach 2011-2013 przeprowadzono w areszcie sukcesywny remont cel mieszkalnych, wymieniono 1 000 materacy, zabudowano kąciki sanitarne (wymurowano ścianki), doprowadzono ciepłą wodę użytkową do cel mieszkalnych w pawilonie E, zakupiono łóżka więzienne. Remonty i modernizacje trwają nadal /k. 53v.54 sprawozdanie z wizytacji/.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy. Sąd uznał dowody z dokumentów za wiarygodne, ponieważ ich autentyczność nie została zakwestionowana przez strony, a ponadto Sąd nie znalazł podstaw do ich podważenia z urzędu. Dokumentu, który został określony we wniosku z dnia 10.08.15 powód nie złożył /k. 90/.

Sąd Okręgowy zważył, że: powód dochodzi w niniejszym procesie usunięcia skutków naruszenia jego dóbr osobistych przez zapłatę na jego rzecz zadośćuczynienia oraz odszkodowania.

W pierwszej kolejności należy stwierdzić, że istotnie dobra osobiste człowieka pozostają pod ochroną Konstytucji RP, w której zawarte są przepisy dotyczące bezpośrednio dóbr osobistych. Wśród przepisów o wolnościach, prawach i obowiązkach człowieka, ustawodawca w art. 30 stanowi, że przyrodzona i niezbywalna godność człowieka jest nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych. Zgodnie z treścią art. 23 k.c. dobra osobiste człowieka pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. W myśl art. 24 k.c. oraz art. 448 k.c. w razie naruszenia dobra osobistego pokrzywdzonemu przysługuje prawo domagania się zadośćuczynienia.

Obowiązek poszanowania i ochrony godności ludzkiej powinien być realizowany przez władze publiczne przede wszystkim tam, gdzie Państwo działa w ramach imperium, realizując swoje zadania represyjne, których wykonanie nie może prowadzić do większego ograniczenia praw człowieka i jego godności, niż to wynika z zadań ochronnych i celu zastosowanego środka.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia z dnia 28 lutego 2007 r. wyraził pogląd, iż odbywanie kary pozbawienia wolności w przeludnionych celach, z nieoddzieloną toaletą i węzłem sanitarnym, przy braku zapewnienia wszystkim osadzonym osobnego miejsca do spania, może stanowić przejaw poniżającego traktowania, prowadzącego do naruszenia godności osób pozbawionych wolności. Na gruncie prawa polskiego może więc uzasadniać żądanie zasądzenia zadośćuczynienia na podstawie art. 24 w związku z art. 448 k.c. jako naruszające dobra osobiste skazanego: godność i prawo do intymności (V CSK 431/06, OSNC 2008/1/13).

W ocenie Sądu powód nie udowodnił, że karę pozbawienia wolności odbywał w warunkach uwłaczających jego godności, standardom sanitarnym, żywieniowym, humanitaryzmowi. Zakwaterowanie osadzonych i warunki socjalne w wymienionych w pozwie jednostkach nie naruszało warunków ustalonych w Kodeksie Karnym Wykonawczym, rozporządzeniach Ministra Sprawiedliwości: - z dnia 17 października 2003 r. w sprawie warunków bytowych osób osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych (Dz.U.2003.186.1820), - z dnia 25 sierpnia 2003 r. w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania kary pozbawienia wolności (Dz.U.2003.152.1493), - z dnia 2 września 2003 r. w sprawie określenia wartości dziennej normy wyżywienia oraz rodzaju diet wydawanych osobom osadzonym w zakładach karnych i aresztach śledczych (Dz.U.2003.167.1633), okoliczności te wynikają z przedłożonego przez pozwanego sprawozdania z wizytacji.

Należy tez podkreślić, iż działanie w oparciu o obowiązujące regulacje prawa wyłącza ewentualną bezprawność w zachowaniu pozwanego.

W konsekwencji zgłoszone przez powoda żądania jako bezzasadne podlegały oddaleniu. Przytoczyć należy tu ponownie treść przepisu art. 448 k.c., zgodnie z którym w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia. Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 11 stycznia 2007 roku wyraził pogląd, który Sąd meriti w całości podziela, że przepis art. 448 k.c. ma charakter samodzielny i przysługuje obok zastosowania innych środków koniecznych do usunięcia skutków naruszenia dóbr osobistych, o ile inne środki nie wyczerpują uprawnień osoby, której dobro naruszono. Zasądzenie zadośćuczynienia ma zatem charakter fakultatywny i od oceny sądu opartej na analizie okoliczności konkretnej sprawy zależy przyznanie pokrzywdzonemu ochrony w tej formie (I ACa 833/06, LEX nr 298413).

O zasądzeniu zadośćuczynienia decyduje rodzaj naruszonego dobra osobistego, stopień nasilenia i czas trwania tych naruszeń, stopień zawinienia naruszyciela oraz rozległość i długotrwałość skutków naruszeń dla osoby pokrzywdzonej. Brak winy w działaniach pozwanego jest kolejną okolicznością przemawiającą za oddaleniem powództwa.

Zdaniem Sądu roszczenia powoda pozostają także w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego. Nie można bowiem w tego rodzaju sprawach abstrahować od realiów społeczno-gospodarczych panujących w Polsce. Zdaniem Sądu chociażby sytuacja osób hospitalizowanych jest często pod względem bytowym dużo gorsza niż więźniów, którzy przecież znaleźli się w tym, a nie innym miejscu na skutek popełnienia przestępstwa. Podobnie sytuacja lokalowa wielu rodzin w Polsce, zajmujących mieszkania komunalne czy socjalne jest gorsza pod względem zarówno metrażu, stanu technicznego budynków czy dostępu do mediów od tej opisywanej przez powoda. Również zakres zajęć kulturalno- oświatowych, sportowych czy rozrywkowych w zakładach karnych nieraz znacznie przekracza to, co społeczeństwo oferuje podopiecznym placówek opiekuńczo-wychowawczych.

Co do żądania zapłaty odszkodowania powód nie wykazał ani czynu powodującego szkodę, ani wysokości szkody, stąd tez w tej części powództwo również podlegało oddaleniu.

O kosztach procesu Sąd orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, w oparciu o art. 98 § 1 i 3 k.p.c., w związku z czym należało zasądzić od powoda na rzecz pozwanego zwrot kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 3 600 zł (§6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w zw. z art. 99 k.p.c.).