Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 stycznia 2016r.

Sąd Rejonowy w Słupsku V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Marzena Hop

Protokolant: Anna Lewicka

po rozpoznaniu w dniu 14 stycznia 2016r. w Słupsku

sprawy z powództwa Przedsiębiorstwa Produkcyjno – Handlowego (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w C.

przeciwko: P. P.

o zapłatę

oddala powództwo.

Sygn. akt VP 195/15

UZASADNIENIE

Pozwem w dniu 01.09.2015r. powód Przedsiębiorstwo Produkcyjno – Handlowe (...) spółka z o.o. w C. domagał się zasądzenia od pozwanego P. P. kwoty 5.399,70 zł. tytułem zwrotu wydatków poniesionych na szkolenie i podnoszenie kwalifikacji pozwanego pracownika oraz zasądzenia kosztów procesu. W uzasadnieniu pełnomocnik pozwanego wskazał, że w związku z planowanym przez pracodawcę podnoszeniem kwalifikacji zawodowych pracowników pozwany odbył w dniu 08.08.2015r. szkolenie podnoszące kwalifikacje zawodowe tj. kurs spawacza metodą 135,136,138,111, którego koszt w całości pokrył pracodawca. Pozwany otrzymał certyfikaty potwierdzające uprawnienia spawalnicze. Strony zawarły w tym zakresie ustną umowę dodatkowo zobowiązującą pozwanego pracownika do przepracowania co najmniej 2 lat od zakończenia kursu, a pozwany wyraził zgodę na jej warunki. (k.12)

Pozwany P. P. wniósł o oddalenie powództwa w całości. Zarzucił, że powód wysłał go na kurs bez jakichkolwiek porozumień, a taki kurs nie był mu potrzebny.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Przedsiębiorstwo Produkcyjno – Handlowe (...) spółka z o.o. w C. zawarło z P. P. umowę o pracę na okres próbny od dnia 24.02.2012r. do dnia 20.05.2012r. Następnie w dniu 21.05.2015r. strony zawarły kolejną umowę o pracę na czas określony od dnia 21.05.2012r. do dnia 20.05.2015r.

W piśmie z dnia 23.07.2015r. ( doręczonym pracownikowi dnia 27.07.2015r.) pracodawca zawarł oświadczenie, że rozwiązuje z P. P. umowę o pracę z uwagi na nieusprawiedliwioną nieobecność pracownika w dniach 20-23.07.2015r.

Przed otrzymaniem pisma P. P. zwracał się do pracodawcy z prośbą o rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron w związku z otrzymaniem propozycji innej pracy.

P. P. wystąpił przeciwko pracodawcy z pozwem o odszkodowanie w związku z rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika podnosząc, że w dniu 03.07.2015r. zawarł z pracodawcą umowę ustną o rozwiązaniu stosunku pracy za porozumieniem stron z dniem 17.07.2015r., a więc po przepracowaniu przez pracownika okresu równego dwutygodniowemu wypowiedzeniu.

Strony zawarły w dniu 13.10.2015r. zawarły ugodę sadową. Pracodawca wycofał swe oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika na co pracownik wyraził zgodę.

Stosunek pracy wiążący strony uległ rozwiązaniu za porozumieniem stron w dniu 27.07.2015r.

Bezsporne oraz ugoda sądowa – k.35 akt.

W trakcie stosunku pracy strony zawarły ustną umowę w wykonaniu której P. P. odbył szkolenie spawacza. Pracodawca wymagał od pracownika, aby od momentu zakończeniu kursu przepracował 2 lata. Warunek przepracowania w firmie 2 lat od daty ukończenia kursu był dla pracodawcy istotny. Bez zgody pracownika na przepracowanie dwóch lat od ukończenia kursu pracodawca nie zawarłby umowy szkoleniowej.

Wybór pracownika na tego rodzaju szkolenie był wyróżnieniem dla pracownika.

Oprócz P. P. na kurs skierowany został i przeszkolony inny pracownik - Ł. B..

Koszt szkolenia P. P. wyniósł 5.399,70 zł. Koszt ten w całości poniósł pracodawca.

Pracodawca kierował P. P. na szkolenie już we wcześniejszym okresie. W dniu 02.07.2012r. strony zawarły w formie pisemnej umowę na podstawie której pracodawca zobowiązał się do zwrotu opłaty za kurs metodą 135,141 w wysokości 2.590 zł. Pracownik zobowiązał się do przepracowania u pracodawcy 2 lat po uzyskaniu dofinansowania szkolenia, z tym zastrzeżeniem, że gdyby pracownik nie wywiązał się z tego zobowiązania z powodu wcześniejszego rozwiązania przez pracownika umowy o pracę czy też rozwiązania przez pracodawcę umowy o pracę z winy pracownika – pracodawca jest uprawniony do żądania zwrotu poniesionych kosztów w związku z dokształcaniem pracownika, pomniejszonych proporcjonalnie w stosunku do okresu przepracowanego po ukończeniu nauki.

Praktyka przepracowania 2 lat po szkoleniu była u pracodawcy powszechna.

Inny pracownik – Ł. B., który podjął decyzję o zakończeniu z pracodawcą stosunku pracy w okresie przed upływem 2 lat od szkolenia zobowiązał się do spłaty kosztów kursu – proporcjonalnych do przepracowanego po jego ukończeniu okresu - w ratach, na co pracodawca wyraził zgodę.

Bezsporne oraz umowy o prace – w aktach osobowych powoda oraz – k.5,6 akt sprawy, faktura Vat – k.21, certyfikaty spawacz metodą 135/136 MAG oraz metodą (...) –k.22-23, zobowiązanie Ł. B. do pokrycia kosztów kursu spawacza – k.24, umowa z dnia 02.07.2012r. - w aktach osobowych powoda, zeznania świadków P. W.- k. 43v, D. R. – k.44, zeznania strony powodowej - R. B. (1) –k.44v.

Sąd zważył co następuje:

(...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w C., w ocenie Sądu nie jest zasadne i nie zasługuje na uwzględnienie.

W niniejszej sprawie bezspornym między stronami było, że nie doszło do zawarcia na piśmie umowy o podnoszenie kwalifikacji zawodowych pracownika, której elementem dodatkowym było zobowiązanie pracownika do pozostawania w zatrudnieniu przez kres 2 lat po ukończeniu szkolenia.

Należało zatem ocenić czy umowa jest ważna oraz czy pozwany pracownik ma obowiązek zwrotu pracodawcy kosztów szkolenia.

Obowiązek pracodawcy ułatwiania pracownikom podnoszenia kwalifikacji zawodowych jest podstawową zasadą prawa pracy (art. 17 k.p.) oraz obowiązkiem wskazanym w art. 94 pkt 6 kp, przy czym pracodawca nie ma obowiązku stwarzania warunków do uzyskania określonych kwalifikacji a pracownik, wobec którego pracodawca wystąpił z inicjatywą zawarcia umowy o podnoszenie kwalifikacji zawodowych, nie ma obowiązku jej zawarcia. (por. wyrok SN z dnia 25 maja 2000 r., I PKN 657/99, OSNAPiUS 2001, nr 22, poz. 660, oraz uzasadnienie uchwały SN z dnia 10 marca 2005 r., II PZP 2/05, OSNP 2005, nr 16, poz. 240, Komentarz do art. 103.1-103.6 kp Eliza Maniewska, LEX OMEGA).

Podstawę do zawarcia między pracodawcą a pracownikiem umowy o podnoszeniu kwalifikacji zawodowych normują przepisy art. 103 ¹ -103 ⁵ kp.

Art. 103 ⁴ § 1 kp stanowi, że pracodawca zawiera z pracownikiem podnoszącym kwalifikacje zawodowe umowę określającą wzajemne prawa i obowiązki stron. Umowę zawiera się na piśmie.

Umowa, o której mowa w § 1, nie może zawierać postanowień mniej korzystnych dla pracownika niż przepisy niniejszego rozdziału (§2).

Nie ma obowiązku zawarcia umowy, o której mowa w § 1, jeżeli pracodawca nie zamierza zobowiązać pracownika do pozostawania w zatrudnieniu po ukończeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych (§3).

Na mocy umowy o podnoszeniu kwalifikacji zawodowych pracodawca zobowiązuje się przyznać pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe w formie wskazanej w umowie co najmniej uprawnienie do urlopu szkoleniowego oraz zwolnienie z całości lub części dnia pracy na czas niezbędny, by punktualnie przybyć na obowiązkowe zajęcia, oraz na czas ich trwania z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, pracownik zaś zobowiązuje się co najmniej do podjęcia podnoszenia kwalifikacji zawodowych w formie wskazanej w umowie i dołożenia należytej staranności w dążeniu do jego ukończenia (art. 103 ¹ i 103 ⁵ pkt 1 kp). Są to elementy konieczne umowy o podnoszeniu kwalifikacji zawodowych.

W doktrynie przyjmuje się, że gdy pracodawca w drodze umowy o podnoszeniu kwalifikacji zawodowych przyznaje pracownikowi dodatkowe świadczenia (art. 103 ³ kp), w szczególności zobowiązuje się pokryć opłaty za kształcenie, przejazd, podręczniki i zakwaterowanie, stanowi to element uzupełniający umowy o podnoszeniu kwalifikacji zawodowych.

Umowa o podnoszeniu kwalifikacji zawodowych może także zawierać jako element uzupełniający postanowienie, mocą którego pracodawca zobowiązuje pracownika do pozostawania w zatrudnieniu po ukończeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych (art. 103 ⁴ § 3). Jako część umowy wymaga to zgody pracownika. Wymóg tej zgody konieczny jest również ze względu na wyrażoną w art. 10 kp zasadę wolności pracy.

Umowa o podnoszeniu kwalifikacji zawodowych stanowi umowę prawa pracy, związaną z umową o pracę, lecz od niej odrębną. Jest ona klauzulą autonomiczną. O odrębności tej umowy od umowy o pracę, a tym samym o odrębności wynikających z niej zobowiązań od praw i obowiązków stron stosunku pracy związanych ze świadczeniem pracy, należy wnosić z treści art. 103 ⁴ § 2 kp, który stanowi, że umowa ta nie może zawierać postanowień mniej korzystnych dla pracownika niż "przepisy niniejszego rozdziału". Gdyby umowa ta miała stanowić uzupełnienie umowy o pracę, przepis ten, wobec brzmienia art. 18 kp, byłby zbędny. ( por. komentarz do art. 103.1-103.6 kp Eliza Maniewska, LEX OMEGA, wyroki SN: z dnia 25 stycznia 2005 r., I PK 144/04, OSNP 2005, nr 17, poz. 265; z dnia 29 listopada 2000 r., I PKN 118/00, OSNP 2002, nr 13, poz. 308; oraz z dnia 12 października 1999 r., I PKN 292/99, OSNP 2001, nr 4, poz. 112, przyjmujące odrębność tej umowy od umowy o pracę).

W doktrynie i orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazuje się, że co do formy zawarcia umowy o podnoszeniu kwalifikacji zawodowych należy wyróżnić dwie sytuacje.

Gdy umowa ta zawiera wyłącznie wskazane wyżej elementy konieczne, ewentualnie również postanowienia o świadczeniach dodatkowych pracodawcy, wystarczająca jest forma ustna, choć ze względów dowodowych (w sensie ułatwienia dowodzenia) należy zalecać zawarcie jej na piśmie. Do zawarcia umowy o podnoszeniu kwalifikacji zawodowych w tym kształcie może także dojść w sposób dorozumiany (art. 60 k.c.). Natomiast jeżeli umowa o podnoszeniu kwalifikacji zawodowych zawiera zobowiązanie pracownika do pozostawania w zatrudnieniu po ukończeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych, łączna analiza § 1 i 3 art. 103 ⁴ prowadzi do wniosku, że aby doszło do tego zobowiązania, musi być ono wyrażone pod rygorem nieważności na piśmie. Co do braku zachowania formy pisemnej tego zobowiązania nie jest bowiem właściwe sięganie na podstawie art. 300 k.p. do regulacji zawartej w art. 73 § 1 k.c. Przepis ten stanowi, że jeżeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej formę pisemną, czynność dokonana bez zachowania zastrzeżonej formy jest nieważna tylko wtedy, gdy ustawa przewiduje rygor nieważności. Należy bowiem podzielić pogląd i argumentację zawarte w uchwale pełnego składu Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych SN z dnia 18 kwietnia 1988 r., III PZP 62/87, OSNCP 1988, nr 12, poz. 165, że w świetle przepisów prawa pracy nie można przyjąć założenia o generalnym nieunormowaniu w nim skutków braku formy czynności prawnych z zakresu prawa pracy. Niektóre bowiem przepisy tego prawa regulują samodzielnie skutki braku zastrzeżonej czynności prawnej, i to w sposób specyficzny, odbiegający od uregulowań zawartych w art. 73-77 k.c. Na przykład brak zastrzeżonej w art. 29 § 2 k.p. pisemnej formy umowy o pracę zobowiązuje pracodawcę do potwierdzenia pracownikowi najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy na piśmie rodzaju zawartej umowy i jej warunków oraz ustalenia co do stron. Należy więc uznać, że w razie niewypełnienia tego obowiązku przez zakład pracy pracownik może domagać się ustalenia przez sąd pracy rodzaju i warunków zawartej umowy. Z kolei niezachowanie pisemnej formy rozwiązania przez zakład pracy umowy o pracę za wypowiedzeniem lub bez wypowiedzenia (art. 30 § 3 k.p.) uprawnia pracownika do dochodzenia roszczeń określonych w art. 45, 50 i 56 k.p. Również z kategorycznego brzmienia art. 103 ⁴ § 1 w zw. z § 3 wynika, że przepisy te samodzielnie normują skutek niezachowania przewidzianej w nich formy zobowiązania pracownika do pozostawania w zatrudnieniu po ukończeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Należy zwrócić uwagę, że nie ograniczono się tu do wskazania, iż zobowiązanie takie (umowa) powinno być zawarta na piśmie, jak to czynią np. art. 606 i 616 k.c. Pisemna forma jest więc tu przesłanką powstania zobowiązania pracownika. Taka wykładnia odpowiada celowi, dla którego forma ta została ustanowiona - ochronie interesu pracownika, który przez takie zobowiązanie poszerza zakres swojej odpowiedzialności ponad standardowy wymiar oraz dobrowolnie ogranicza swoją swobodę rozwiązania umowy o pracę.

Jak wynika z wyżej zamieszczonych wywodów, zobowiązanie pracownika do pozostawania w zatrudnieniu po ukończeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych stanowi jedynie element uzupełniający umowę o podnoszeniu kwalifikacji zawodowych (por. Komentarz do art. 103.1-103.6kp Eliza Maniewska, LEX OMEGA).

Sąd rozpoznający niniejszą sprawę w całości podziela przedstawione powyżej poglądy dotyczące konieczności zawarcia umowy o podnoszenie kwalifikacji zawodowych pracownika na piśmie jeżeli zawiera ona zobowiązanie pracownika do pozostawania w zatrudnieniu po ukończeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych.

W doktrynie wskazuje się również, że brak zachowania formy pisemnej w opisanej powyżej sytuacji powoduje, że nieważnością dotknięta jest tylko część czynności prawnej, a co do pozostałych części pozostaje ona w mocy ( co wynika z unormowania zawartego w art. 58§3 kc w zw. z art.300 kp, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowienia dotkniętego nieważnością czynność nie zostałaby dokonana. (por. Komentarz do art. 103.1-103.6kp Eliza Maniewska, LEX OMEGA). Sąd pogląd ten również podziela w całości.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, że z przeprowadzonego postępowania wynika, iż w braku elementu umowy polegającego na zobowiązaniu pracownika do pozostawania w zatrudnieniu przez okres 2 lat po uzyskaniu kwalifikacji wynikających ze szkolenia – do zawarcia umowy by nie doszło. Okoliczność tę potwierdzili wszyscy przesłuchani w niniejszej sprawie świadkowie, a także występujący w charakterze strony powodowej członek zarządu R. B. (2). Sąd dał wiarę ich zeznaniom albowiem były wzajemnie zgodne. Zeznania pozwanego w tym zakresie Sąd uznał za nieprzydatne dla rozstrzygnięcia sprawy albowiem nie miał on wiedzy o tym czy dla pracodawcy ten element umowy był na tyle istotny, by bez zobowiązania pracownika doszło do jej zawarcia.

Nadto należy wskazać, że do zwrotu kosztów poniesionych przez pracodawcę w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych pracownika, pracownik zobowiązany jest w sytuacjach wskazanych w art. 103kp. Żadna z tych sytuacji w niniejszej sprawie nie wystąpiła.

W ty stanie rzeczy Sąd uznał żądanie pozwu za niezasadne i oddalił powództwo pracodawcy.