Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powód - (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. wniósł o zasądzenie od pozwanej - (...) z siedzibą w Ł. kwoty 33.679,92 zł wraz z ustawowymi odsetkami od kwot:

a)  11.790,28 zł od dnia 11 lutego 2013 r. do dnia zapłaty,

b)  8.060,01 zł od dnia 18 lutego 2013 r. do dnia zapłaty,

c)  13.829,63 zł od dnia 9 marca 2013 r. do dnia zapłaty,

oraz kosztów postępowania według norm przepisanych. W uzasadnieniu powód podał, że w dniu 10 stycznia 2013 r. sprzedał pozwanej węgiel za cenę 12.590, 28 zł z odroczonym terminem płatności do dnia 10 lutego 2013 r. Powód sprzedał pozwanej węgiel w dniu 18 stycznia 2013 r. za cenę 8.060,01 zł z odroczonym terminem płatności do dnia 17 lutego 2013 roku. Powód sprzedał pozwanej węgiel także w dniu 6 lutego 2013 r. za cenę 13.829,63 zł z odroczonym terminem płatności do dnia 8 marca 2013 r. Powód w celu udokumentowania sprzedaży wystawił faktury nr (...). Pozwana nie zapłaciła cen za sprzedany węgiel, więc powód wezwał pozwaną do spełnienia tego świadczenia. Po otrzymaniu wezwania do zapłaty pozwana zapłaciła powodowi kwotę 800,00 złotych na poczet wierzytelności z tytułu faktury nr (...).

Nakazem zapłaty z dnia 26 czerwca 2013 r. w postępowaniu upominawczym Sąd Rejonowy w Bydgoszczy orzekł zgodnie z żądaniem pozwu oraz rozstrzygnął o kosztach postępowania.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwana wniosła o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych. W uzasadnieniu sprzeciwu pozwana zaprzeczyła, aby zawarła z powodem umowę sprzedaży węgla. Zarzuciła ponadto, iż przedstawione przez powoda faktury nie zostały podpisane przez pozwaną. Przedłożone przez powoda dokumenty dostawy zostały podpisane przez członka zarządu pozwanej A. B. (1), jednakże A. B. (1) nie miał uprawnień do samodzielnej reprezentacji pozwanej. Zgodnie ze statutem pozwanej do reprezentacji pozwanej są uprawnieni łącznie dwaj członkowie zarządu lub jeden członek zarządu i pełnomocnik.

Na rozprawie w dniu 22 listopada 2013 r. powód przedłożył pismo pozwanej z dnia 29 maja 2013 r. oraz wnosił o przeprowadzenie dowodu z tego pisma na okoliczność nie kwestionowania istnienia zobowiązania przez pozwaną.

Wyrokiem z dnia 22 listopada 2013 r., sygn. akt VIII GC 1492/14 Sąd Rejonowy w Bydgoszczy zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 33.679,92 zł z ustawowymi odsetkami od kwot:

a)  11.790,28 zł od dnia 11 lutego 2013 r. do dnia zapłaty,

b)  8.060,01 zł od dnia 18 lutego 2013 r. do dnia zapłaty,

c)  13.829,63 zł od dnia 9 marca 2013 r. do dnia zapłaty,

a ponadto kwotę 4.101,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd I instancji ustalił następujący stan faktyczny w sprawie. Powód w dniu 11 stycznia 2013 r. sprzedał pozwanej 25590 ton węgla za cenę 12.590,28 zł. Powód wydał pozwanej węgiel i wystawił fakturę nr (...) wskazując na termin zapłaty ceny do dnia 10 lutego 2013 r. W dniu 18 stycznia 2013 r. powód sprzedał pozwanej 15790 ton węgla za kwotę 8.060,01 zł. Powód wydał pozwanej węgiel i wystawił fakturę nr (...) wskazując termin zapłaty ceny do dnia 17 lutego 2013 r. W dniu 6 lutego 2013 r. powód sprzedał pozwanej 12860 ton węgla oraz 13260 t miału za kwotę 13829,63 zł i wystawił fakturę nr (...) wskazując termin zapłaty ceny do dnia 10 lutego 2013 r. Powód wydał pozwanej sprzedany węgiel i miał. W dniu 12 marca 2013 r. powód wezwał pozwaną do zapłaty kwoty 38.679, 92 zł stwierdzonej fakturami nr (...). W piśmie z dnia 29 maja 2013 r. pozwana zwróciła się do powoda z prośbą o prolongatę spłaty zadłużenia do dnia 31 sierpnia 2013 r. ze względu na bardzo trudną sytuację finansową pozwanej. Pismo zostało podpisane przez A. B. (1) oraz G. K. – członków zarządu pozwanej, którzy byli uprawnieni łącznie do reprezentacji pozwanej. Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów przedstawionych przez powoda, które nie budziły wątpliwości co do swej autentyczności i nie były kwestionowane przez strony. Na podstawie art. 302 § 1 k.p.c. Sąd Rejonowy pominął dowód z przesłuchania stron, albowiem osoby uprawnione do reprezentowania powoda jak i pozwanej nie stawiły się na rozprawie w dniu 22 listopada 2013 r. i nie usprawiedliwiły swojej nieobecności. Sąd I instancji zważył, że w przedmiotowej sprawie pozwana kwestionowała zawarcie transakcji, z której powód wywodził obowiązek jej świadczenia. Podkreślono, że w toku procesu na powodzie spoczywa ciężar udowodnienia faktów uzasadniających jego roszczenie (por. wyrok SN z dnia 19 grudnia 1997 r., II CKN 531/97, LEX nr 496544), a na stronie pozwanej spoczywa obowiązek wykazania, że powodowi jego żądanie nie przysługuje (por. wyrok SN z dnia 20 grudnia 2006 r., IV CSK 299/06). W ocenie Sądu Rejonowego, powód udowodnił wydanie rzeczy, przedkładając pokwitowania (dokumenty dostawy wyrobów węglowych) podpisane przez A. B. (1), jednego z członków zarządu pozwanej oraz faktury wskazujące na podstawę tego rozporządzenia. Jakkolwiek faktura nie jest źródłem stosunku obligacyjnego, stanowi dokument księgowy, rozliczeniowy, jest jednym z tzw. dowodów źródłowych, stwierdzających dokonanie danej operacji gospodarczej (por. wyrok SA w Katowicach z dnia 24 października 2002 r., I ACa 219/02, OSA 2004/2/6). Pozwana nie przedstawiła jednak Sądowi żadnych dowodów, których przeprowadzenie pozwoliłoby na uznanie, iż strony nie zawarły umowy sprzedaży. Przeciwnie, w toku procesu doszło do ujawnienia okoliczności, że w piśmie z dnia 29 maja 2013 r. uznała ona dochodzone roszczenia. W konsekwencji, należało stwierdzić, iż pozwana nie spełniła świadczenia wobec powoda, popadając w zwłokę w zapłacie wierzytelności przysługującej powodowi z tytułu sprzedanego węgla oraz miału. Mając powyższe okoliczności na względzie, Sąd Rejonowy na podstawie art. 535 k.c. zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 33.679,92 zł, o odsetkach orzekając na podstawie art. 481 § 1 k.c. O kosztach postępowania Sąd I instancji orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 99 k.p.c.

Pozwana w apelacji zaskarżyła w/w wyrok w całości, zarzucając mu:

- naruszenie przepisów prawa materialnego poprzez błędną wykładnię art. 535 § 1 k.c i przyjęcie, że pomiędzy stronami doszło do zawarcia umowy sprzedaży i że pozwana uznała roszczenie powoda,

- naruszenie przepisu art. 233 § 1 i 2 k.c. poprzez dowolną ocenę dowodów, wykraczającą poza ramy ich swobodnej oceny i przeprowadzenie nieprawidłowego wnioskowania, w szczególności poprzez błędną wykładnię treści faktur VAT, podpisanych przez A. B. (1).

Skarżąca domagała się zmiany zaskarżonego wyroku w całości i oddalenia powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych, ewentualnie uchylenia zaskarżonego wyroku w całości i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, przy uwzględnieniu kosztów postępowania odwoławczego.

W odpowiedzi na apelację powód domagał się oddalenia apelacji pozwanej oraz zasądzenia od niej na swoją rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanej nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy jako sąd meriti w granicach wniesionej apelacji, co wynika z dyspozycji art. 378 § 1 k.p.c. , rozważa na nowo zebrany w sprawie materiał dowodowy, w tym dokonuje jego samodzielnej oceny prawnej. Powyższa analiza pozwala stwierdzić, że stanowisko Sądu drugiej instancji, zarówno w zakresie ustaleń faktycznych oraz ich oceny prawnej w całości pokrywa się z argumentacją zawartą w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, tym samym niecelowym jest jej powtarzanie. Wywody zaprezentowane w apelacji, w tym podniesione zarzuty, nie stanowiły wystarczającej podstawy do weryfikacji orzeczenia Sądu Rejonowego w postulowanym przez apelującą kierunku, zwłaszcza że Sąd ten przeprowadził postępowanie dowodowe w sposób wyczerpujący, a zebrany w sprawie materiał poddał wszechstronnej i wnikliwej ocenie, z zachowaniem granic swobodnej oceny dowodów

Przepis art. 233 § 1 k.p.c. stanowi, że Sąd ocenia wiarogodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Przepis ten jest podstawą teorii swobodnej oceny dowodów, która, aby móc być za taką uznana, w przeciwieństwie do oceny dowolnej, musi, będąc poprzedzona wszechstronnym zbadaniem całego materiału dowodowego sprawy, pozostawać w zgodzie z zasadami logiki i doświadczenia życiowego. Te dwa aspekty właśnie pozwalają na dokonanie oceny, czy wnioskowanie o dowodach Sądu orzekającego było zgodne z zasadami z art. 233 § 1 kpc . Jednocześnie podkreślić należy, że do skutecznego zakwestionowania oceny dowodów dokonanej przez Sąd bezpośrednio dowody przeprowadzający nie jest wystarczające zaprzeczenie zgody na ocenę dokonaną przez Sąd, a niezbędne jest zaprezentowanie takich argumentów, które nie pozwolą pozostawić oceny dowodów Sądu I instancji jako wiążącej, bo zgodnej ze wspomnianymi zasadami logiki i doświadczenia życiowego. W ocenie Sądu Okręgowego, ocena dowodów Sądu I instancji i oparte na niej ustalenia faktyczne były prawidłowe i zgodne z tymi regułami.

Zarzuty dotyczące naruszenia zarówno przepisów prawa materialnego i prawa procesowego sprowadzają się w istocie do zakwestionowania faktu zawarcia w ogóle przez strony umowy sprzedaży, jak również do twierdzenia, że osoba odbierająca towar od powoda nie była uprawniona do dokonania takich czynności przez pozwanego.

Na wstępie trzeba stwierdzić, że Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy ustalił w oparciu o przedłożone przez powoda faktury VAT i dokumenty wydania towaru, że strony łączyła umowa sprzedaży na warunkach wynikających z tych dokumentów rozliczeniowych (art. 535 kc i następne). Wskazać trzeba, że zazwyczaj w obrocie gospodarczym faktura jest dokumentem stwierdzającym zawarcie i wykonanie przez sprzedawcę łączącej strony umowy, mniej prawdopodobna jest sytuacja, kiedy faktura stwierdzająca obowiązek zapłaty ceny nie odpowiada treści umowy i spełnieniu przez sprzedawcę świadczenia wzajemnego, wystawienie bowiem faktury zawierającej nieprawdziwe informacje pociąga za sobą odpowiedzialność karną skarbową. Ponadto faktura stanowi podstawę dla nabywcy towaru lub usługi do odliczenia podatku naliczonego - z art. 86 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług wynika, że podatkiem naliczonym jest kwota wynikająca z faktury, zaś stosownie do art. 86 ust. 10 pkt 1 prawo do obniżenia kwoty podatku należnego powstaje w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę. Należy zauważyć, że prawo do odliczenia wiąże się tylko z otrzymaniem faktury dokumentującej rzeczywisty obrót gospodarczy. A contrario zatem w przypadku przesłania faktury VAT nie dokumentującej rzeczywistego obrotu gospodarczego nabywca wskazany w tej fakturze winien ją odesłać. Inaczej rzecz ujmując za sprzeczne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego jest uznanie, że przedsiębiorca, który nie zawarł umowy sprzedaży o treści odpowiadającej nadesłanej mu fakturze VAT, przyjmie ją pomimo braku zaistnienia tego zdarzenia prawnego. Z przedmiotowych akt nie wynika, aby pozwana spółdzielnia nie przyjęła przedmiotowych faktur, odesłała je. Tym samym należało wnioskować, że pomiędzy stronami doszło do zawarcia umowy sprzedaży oraz jej wykonania przez powoda.

Ponadto, stosownie do art. 20 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości do ksiąg rachunkowych okresu sprawozdawczego należy wprowadzić, w postaci zapisu, każde zdarzenie, które nastąpiło w tym okresie sprawozdawczym. Podstawą zapisów w księgach rachunkowych są dowody księgowe stwierdzające dokonanie operacji gospodarczej, pod pojęciem których ujmuje się również faktury VAT. W niniejszej sprawie pozwana nie twierdziła, że nie zaksięgowała kwot podanych w fakturach dołączonych do pozwu, co przy braku zarzutu o ich odesłaniu stronie powodowej prowadzi, w ocenie Sądu Okręgowego, do przyjęcia, że pozwana zaakceptowała ich treść.

Przede wszystkim zaś, powód załączył do pozwu dokumenty w postaci wydania towaru, z których wynika, że towar został odebrany przez pozwaną bez zastrzeżeń (k.14-17). Trudno przy tym, w ocenie Sądu Okręgowego, zakładać, że przedstawiciel pozwanej spółdzielni – A. B. (2) kwitował własnoręcznym podpisem odbiór towaru, którego pozwana nie zamawiała. Zachowanie takie należałoby bowiem zakwalifikować jako nielogiczne.

Konkluzji o prawidłowości dokonanej przez Sąd Rejonowy oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie mogły niweczyć także twierdzenia skarżącej o tym, że osoba odbierająca towar nie była upoważniona do dokonania tych czynności w jej imieniu (skarżąca zarzuciła, że oświadczenia w jej imieniu składają dwaj członkowie zarządu lub jeden członek zarządu i pełnomocnik). Wszak odbiór spornego węgla został dokonany przez członka zarządu pozwanej, który posłużył się pieczęcią firmową spółdzielni.

Przede wszystkim jednak, co jest istotne z punktu widzenia rozstrzygnięcia sporu, w piśmie z dnia 29 marca 2013 r. pozwana zwróciła się do powoda z prośbą o prolongatę w spłacie przedmiotowego zadłużenia, do dnia 31 sierpnia 2013 r., z uwagi na trudną sytuację finansową (k.45). Tym samym pozwana potwierdziła fakt, że jest dłużnikiem powoda z tytułu należności wynikających z przedmiotowych faktur VAT. Dokument ten został podpisany przez dwóch członków pozwanej spółdzielni – A. B. (2) i G. K., zgodnie z ustanowioną reprezentacją. Pozwana w trakcie procesu nie zaoferowała zaś żadnych dowodów na potwierdzenie swojego stanowiska w sprawie, tj. okoliczności, że nie zamawiała u powoda spornego węgla, że stron nie łączyła umowa sprzedaży. Pozwana w sprzeciwie zgłosiła wprawdzie wniosek o dopuszczenie dowodu z przesłuchania członków jej zarządu, jednak osoby te, pomimo prawidłowego wezwania na termin, nie stawiły się na posiedzenie sądowe celem złożenia zeznań.

Wobec prawidłowości dokonanej przez Sąd I instancji oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie znajdowały uzasadnienia zarzuty dotyczące naruszenia przepisów prawa materialnego. Z powyższych względów - na podstawie art. 385 k.p.c. - Sąd Okręgowy oddalił apelację pozwanej, jako bezzasadną.

Z uwagi na to, że powód wygrał proces w całości, t o kosztach procesu w postępowaniu odwoławczym orzeczono na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. i art. 108 § 1 k.p.c. oraz przy zastosowaniu § 12 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu .

Marek Tauer Elżbieta Kala Sylwia Roszak