Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 listopada 2015 roku

Sąd Okręgowy w Tarnowie – Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Natalia Lipińska

Protokolant: Sylwia Wardzała

po rozpoznaniu w dniu 27 listopada 2015 roku w Tarnowie na rozprawie

sprawy z odwołania I. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 17 lutego 2015 roku nr(...)

w sprawie I. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o ustalenie kapitału początkowego

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje odwołującej się I. K. prawo do obliczenia wysokości kapitału początkowego z uwzględnieniem okresu ubezpieczenia z tytułu zatrudnienia na terenie byłej CSRS w okresie od
4 listopada 1985 roku do 30 listopada 1987 roku.

Sygn. akt IV U 324/15

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie

z dnia 27 listopada 2015 r.

Decyzją z dnia 17 lutego 2015 r., nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T., na podstawie art. 174 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.), w związku z wejściem w życie z dniem 1 października 2013 r. przepisów ustawy z dnia 21 czerwca 2013 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 960), ponownie ustalił I. K. wysokość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 r. Do obliczenia kapitału przyjął podstawę wymiaru w kwocie 723,01 zł. Podstawę tę ustalił w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 59,22% przez kwotę bazową, tj. 1.220,89 zł. Obliczając wysokość kapitału początkowego, Zakład uwzględnił ubezpieczonej 11 lat, 5 miesięcy
i 22 dni okresów składkowych oraz 2 lata, 8 miesięcy i 14 dni okresów nieskładkowych. Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do 31 grudnia 1998 r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyliczył na 60,95%. Kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999 r. wyniósł 62.574,60 zł. Ustalając wartość kapitału początkowego Zakład nie uwzględnił wnioskodawczyni okresu ubezpieczenia w Czechach od 4 listopada 1985 r. do 30 listopada 1987 r. podnosząc, że w przyszłości, po osiągnięciu wieku emerytalnego, ubezpieczona może się ubiegać o emeryturę z Czech.

Odwołanie od tej decyzji wniosła I. K., domagając się jej zmiany
i ponownego ustalenia wysokości kapitału początkowego przy uwzględnieniu okresu ubezpieczenia z tytułu zatrudnienia na terenie byłej CSRS w okresie od 4 listopada 1985 r. do 30 listopada 1987 r. W uzasadnieniu odwołująca podniosła, że wyliczenie organu rentowego nie jest dla niej korzystne, ponieważ uwzględnia okres jej zatrudnienia w jednym zakładzie pracy, kiedy to przebywała na urlopie wychowawczym z tytułu urodzenia trojga dzieci. Poza tym, przy wyliczaniu wysokości kapitału początkowego organ rentowy powinien uwzględnić okres jej zatrudnienia na terenie Czechosłowacji od 4 listopada 1985 r. do 30 listopada 1987 r. Odwołująca podniosła, że do pracy za granicą skierował ją Urząd Pracy w Polsce. Wskazała, że pracę tę świadczyła przez niewiele ponad dwa lata, w związku z czym nie może się ubiegać o emeryturę na terenie Czech.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu podał, że przy obliczaniu kapitału początkowego był zobowiązany uwzględnić tylko okresy opłacania przez odwołującą składek do ZUS, bowiem za okres zatrudnienia w Czechach składki były wpłacane do tamtejszej instytucji ubezpieczeniowej, co zapewnia jej prawo ubiegania się o świadczenia w Czechach. Powołując się na art. 8 ustawy emerytalno- rentowej wskazał, że w przypadku odwołującej przepis ten nie miał zastosowania. Ubezpieczona przepracowała bowiem za granicą ponad rok, w związku z czym, jak wynika z przepisów rozporządzeń unijnych, nabyła prawo do świadczeń z instytucji ubezpieczeniowej
w Czechach. Organ rentowy podkreślił, że obliczając odwołującej wysokość kapitału początkowego zastosował najkorzystniejszy wariant.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny sprawy:

Odwołująca I. K. urodziła się (...) r.

Od 1 maja 1982 r. do 31 sierpnia 1985 r. odwołująca była zatrudniona w Spółdzielni (...)w C. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku księgowej. Od 4 listopada 1985 r. do 30 listopada 1987 r. świadczyła pracę jako robotnik fizyczny w (...)
(...) V.w byłej CSRS. Od 1 marca 1988 r. do 31 stycznia 2001 r. pozostawała zaś w zatrudnieniu w (...)Sp. z o.o. w B. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku administratora mieszkaniowych zasobów komunalnych- Zakład Gospodarki Mieszkaniowej.

Na dzień 1 stycznia 1999 r. odwołująca wykazała przed organem rentowym staż pracy wynoszący 11 lat, 5 miesięcy i 22 dni okresów składkowych oraz 2 lata, 8 miesięcy i 14 dni okresów nieskładkowych, w tym 2 lata, 6 miesięcy i 16 dni okresów sprawowania opieki nad dziećmi oraz 1 miesiąc i 28 dni okresów pobierania zasiłków chorobowych i opieki. W stażu pracy organ rentowy nie uwzględnił ubezpieczonej okresu zatrudnienia od 4 listopada 1985 r. do 30 listopada 1987 r. na terenie byłej Czechosłowacji.

dowód:

-

świadectwa pracy z dnia: 20.08.1985 r. i 31.01.2001 r.- k. 16-17 akt ZUS,

-

świadectwo pracy wystawione przez czeskiego pracodawcę- k. 31,

-

umowa o pracę na terenie byłej Czechosłowacji- k. 32-35,

-

decyzja z dnia 17.02.2015 r. z załącznikami- k. 35-37 akt ZUS,

Pismem z dnia 19 listopada 2014 r. ZUS Oddział w T. zwrócił się do Oddziału ZUS w N. z prośbą o potwierdzenie okresu zatrudnienia odwołującej
w Czechosłowacji od 4 listopada 1985 r. do 30 listopada 1987 r. w (...) V.. W dniu 20 listopada 2014 r. Oddział ZUS
w N. poinformował Oddział ZUS w T. drogą elektroniczną, że odwołująca nie figuruje w ewidencji ZUS Oddział w N.. Podał, że Wydział nie posiada informacji o osobach ubezpieczonych na terenie Republiki Czeskiej. Wskazał też, że celem wystąpienia do instytucji zagranicznej z prośbą o potwierdzenie okresu ubezpieczenia, niezbędny jest dokument potwierdzający zatrudnienie (ubezpieczenie) danej osoby oraz jej akt urodzenia.

dowód:

-

pismo z dnia 19.11.2014 r.- k. 18 akt ZUS,

-

wydruk e- maila z dnia 20.11.2014 r.- k. 19 akt ZUS,

Po uzyskaniu aktu urodzenia oraz dowodu zatrudnienia odwołującej na terenie Czechosłowacji, w dniu 22 grudnia 2014 r. ZUS Oddział w N. wystąpił do czeskiej instytucji ubezpieczeniowej w P. z prośbą o potwierdzenie okresu ubezpieczenia I. K. na terenie byłej CSRS. Czeska instytucja ubezpieczeniowa potwierdziła okres ubezpieczenia odwołującej na terenie Czechosłowacji od 4 listopada 1985 r. do 30 listopada 1987 r.

dowód:

-

pisma ZUS z dnia: 22.12.2014 r. i 27.01.2015 r.- k. 29-30 akt ZUS,

Zaskarżoną decyzją z dnia 17 lutego 2015 r. ZUS Oddział w T. ponownie ustalił odwołującej wysokość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 r. Przy obliczeniu podstawy wymiaru kapitału, przyjął podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych przypadających przed dniem 1 stycznia 1999 r., tj. z lat: 1988-1997, ze wskaźnikiem wysokości podstawy wymiaru na poziomie 59,22%. Za rok 1997 uwzględnił wynagrodzenie zerowe, ponieważ od 7 maja 1996 r. do 31 listopada 2000 r. ubezpieczona przebywała na urlopie bezpłatnym udzielonym jej na wychowywanie dzieci. Podstawa wymiaru kapitału wyniosła 723,01 zł. Wartość tę organ rentowy wyliczył wskutek pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru przez kwotę bazową,
tj. 1.220,89 zł. Obliczając wysokość kapitału początkowego, Zakład uwzględnił ubezpieczonej 11 lat, 5 miesięcy i 22 dni okresów składkowych oraz 2 lata, 8 miesięcy
i 14 dni okresów nieskładkowych, w tym 2 lata, 6 miesięcy i 16 dni okresów sprawowania opieki nad dziećmi oraz 1 miesiąc i 28 dni okresów pobierania zasiłków chorobowych
i opieki. Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do 31 grudnia 1998 r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyliczył na 60,95%. Kapitał początkowy na dzień
1 stycznia 1999 r. wyniósł 62.574,60 zł. Ustalając wartość kapitału początkowego Zakład nie uwzględnił wnioskodawczyni okresu ubezpieczenia w byłej Czechosłowacji od 4 listopada 1985 r. do 30 listopada 1987 r. podnosząc, że w przyszłości, po osiągnięciu wieku emerytalnego, ubezpieczona może się ubiegać o emeryturę z Czech.

dowód:

- decyzja z dnia 17.02.2015 r. z załącznikami- k. 35-37 akt ZUS,

Odwołująca figuruje w rejestrze osób skierowanych do pracy w ramach umowy między Rządem Polski, a Rządem byłej Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej i była zatrudniona od 4 listopada 1985 r. do 30 listopada 1987 r. w zakładach (...) (...) V.w byłej CSRS w ramach umowy międzyrządowej.

dowód:

-

pismo Zespołu Zamiejscowego w N. Wojewódzkiego Urzędu Pracy w K. z dnia 02.09.2015 r.- k. 43,

Stan faktyczny w sprawie Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów.

Sąd pozytywie ocenił dowody z dokumentów, których autentyczność oraz wiarygodność, jak również poprawność materialna i formalna nie budziły wątpliwości, zaś ich treść i forma nie były kwestionowane przez strony postępowania. Brak było zatem jakichkolwiek podstaw, także takich, jakie należałoby uwzględnić z urzędu, aby dokumentom tym odmówić właściwego im znaczenia dowodowego.

Sąd Okręgowy rozważył, co następuje:

Odwołanie od zaskarżonej decyzji ZUS Oddział w T. z dnia 17 lutego 2015 r. zasługiwało na uwzględnienie.

Stosownie do treści art. 174 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.), kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12.

Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia
w życie ustawy: 1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6; 2) okresy nieskładkowe,
o których mowa w art. 7 pkt 5 oraz 3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3
i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2 (art. 174 ust. 2 powołanej ustawy).

Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych
w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych przyjmuje się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999 r. (art. 174 ust. 3 powołanej ustawy).

Zaskarżoną decyzją z dnia 17 lutego 2015 r. ZUS Oddział w T. ponownie ustalił odwołującej I. K. wysokość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia
1999 r. Przy obliczeniu podstawy wymiaru kapitału, przyjął podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych przypadających przed dniem
1 stycznia 1999 r., tj. z lat: 1988-1997, ze wskaźnikiem wysokości podstawy wymiaru na poziomie 59,22%. Obliczając kapitał, Zakład uwzględnił ubezpieczonej 11 lat, 5 miesięcy
i 22 dni okresów składkowych oraz 2 lata, 8 miesięcy i 14 dni okresów nieskładkowych.

Kwestionując tę decyzję odwołująca domagała się ponownego ustalenia wysokości kapitału początkowego przy uwzględnieniu okresu ubezpieczenia z tytułu zatrudnienia na terenie byłej CSRS w okresie od 4 listopada 1985 r. do 30 listopada 1987 r.

W zaskarżonej decyzji organ rentowy podniósł, że ustalając wartość kapitału początkowego odwołującej nie wziął pod uwagę okresu jej ubezpieczenia na terenie Czechosłowacji od 4 listopada 1985 r. do 30 listopada 1987 r., ponieważ w przyszłości, po osiągnięciu wieku emerytalnego, może się ona ubiegać o emeryturę w Czechach.

Analiza akt sprawy prowadzi do wniosku, że od 4 listopada 1985 r. do 30 listopada 1987 r. odwołująca świadczyła pracę jako robotnik fizyczny na terenie Czechosłowacji
u tamtejszego pracodawcy. Z pisma Zespołu Zamiejscowego w N. Wojewódzkiego Urzędu Pracy w K. z dnia 2 września 2015 r. wynika, że ubezpieczona figuruje w rejestrze osób skierowanych do pracy w ramach umowy między Rządem Polski, a Rządem byłej Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej i pozostawała
w zatrudnieniu w zakładach (...)
(...) V.w byłej CSRS w ramach umowy międzyrządowej (k. 43).

Wprawdzie w piśmie tym podano, że odwołująca pracowała na terenie CSRS od
2 listopada 1985 r. do 30 listopada 1987 r., jednak ostatecznie przyjąć należało, że pracę
u pracodawcy zagranicznego w byłej Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej odwołująca wykonywała od 4 listopada 1985 r. do 30 listopada 1987 r. Taki okres zatrudnienia został podany w świadectwie pracy wystawionym przez pracodawcę czeskiego (k. 31). W umowie
o pracę zawartym z czeskim pracodawcą jako datę początkową zatrudnienia na terenie
CSRS wskazano dzień 4 listopada 1985 r. W toku zaś postępowania przed ZUS, czeska instytucja ubezpieczeniowa potwierdziła okres ubezpieczenia odwołującej na terenie Czechosłowacji od 4 listopada 1985 r. do 30 listopada 1987 r., co wynika z pisma organu rentowego z dnia 27 stycznia 2015 r. (k. 30 akt ZUS).

W toku postępowania Sąd zwrócił się do Wojewódzkiego Urzędu Pracy w K.
o udzielenie informacji, czy ubezpieczona (nosząca wówczas nazwisko Kołodziej) była skierowana do pracy w Czechosłowacji w spornym okresie od 4 listopada 1985 r. do
30 listopada 1987 r. przez polski organ zatrudnienia w ramach umowy międzynarodowej
(k. 20). W piśmie z dnia 31 lipca 2015 r. Wojewódzki Urząd Pracy w K. poinformował Sąd, że do 1989 r. zadania z zakresu zatrudnienia na szczeblu powiatu
i województwa wykonywały Wydziały zatrudnienia i spraw socjalnych, które stanowiły jednostki organizacyjne terenowych organów administracji państwowej. Na mocy ustawy
z dnia 29 grudnia 1989 r. o zatrudnieniu (Dz. U. z 1989 r. Nr 75, poz. 446), na bazie dotychczasowych terenowych organów administracji państwowej ds. zatrudnienia
(tj. wydziałów zatrudnienia i spraw socjalnych) utworzono wojewódzkie i rejonowe biura pracy. Z dniem wejścia w życie przepisów ustawy, tj. 1 stycznia 1990 r., nałożono na nie całkiem nowe zadania, a same biura pracy uległy przekształceniom w rejonowe urzędy pracy-
w związku z czym, Wojewódzki Urząd Pracy w K. nie posiada w archiwum dokumentacji z lat 80- tych XX wieku. W piśmie tym zasugerowano zwrócenie się
o udzielenie żądanych danych do właściwego miejscowo, ze względu na miejsce zamieszkania osoby w tamtym okresie, powiatowego urzędu pracy lub urzędu wojewódzkiego (k. 38). Z uwagi na treść tego pisma, pismem z dnia 20 sierpnia 2015 r. Sąd zwrócił się o udzielenie informacji do Powiatowego Urzędu Pracy w L. (k. 40). Urząd ten przesłał pismo Sądu do załatwienia Wojewódzkiemu Urzędowi Pracy w K. Zespołowi Zamiejscowemu w N. jako właściwemu (k. 41). W efekcie, w dniu
8 września 2015 r. wpłynęło do Sądu pismo Wojewódzkiego Urzędu Pracy w K. Zespołu Zamiejscowego w N. z dnia 2 września 2015 r. (k. 43).

Przeprowadzone przed Sądem postępowanie dowodowe wykazało, że odwołująca figuruje w rejestrze osób, które zostały skierowane do pracy w ramach umowy, jaka łączyła rząd polski i rząd byłej Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej i w spornym okresie od
4 listopada 1985 r. do 30 listopada 1987 r. była zatrudniona w Zakładach na terenie byłej CSRS w ramach umowy międzyrządowej.

Sąd w niniejszym składzie podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone
w wyroku z dnia 2 września 2009 r., II UK 30/09 (OSNP 2011/9-10/128). W orzeczeniu tym Sad Najwyższy wskazał, że okres pracy za granicą obywatela polskiego w zagranicznym zakładzie, do którego został skierowany w ramach współpracy międzynarodowej
(art. 6 ust. 2 pkt 1 lit. c ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych) podlega uwzględnieniu przy obliczaniu kapitału początkowego na podstawie art. 174 ust. 2 tej ustawy.

Stan faktyczny w sprawie rozpoznawanej przez Sąd Najwyższy dotyczył analogicznej sytuacji, jak ta, z którą mamy do czynienia w tej sprawie. W tamtej sprawie, przy ustalaniu wysokości kapitału początkowego organ rentowy nie uwzględnił wnioskodawczyni okresu ubezpieczenia w byłej Czechosłowacji w latach 1975-1979 z tego powodu, że w przyszłości będzie mogła się ona ubiegać o świadczenie emerytalno- rentowe w Czechach za ten okres.
W toku postępowania ustalono, że wnioskodawczyni była zatrudniona na terenie byłej Czechosłowacji w przedsiębiorstwie, do którego została skierowana przez organ zatrudnienia w ramach umowy międzynarodowej zawartej przez rządy PRL i CSRS.

Przytoczona wyżej teza wyroku Sądu Najwyższego z dnia 2 września 2009 r.,
II UK 30/09 (OSNP 2011/9-10/128) znajduje więc pełne zastosowanie w ustalonym przez Sąd stanie faktycznym.

Sąd przyjął zatem, że okres pracy odwołującej jako obywatelki polskiej za granicą
w tamtejszym zakładzie, do którego została skierowana w ramach współpracy międzynarodowej podlega uwzględnieniu przy obliczaniu kapitału początkowego na podstawie art. 174 ust. 2 tej ustawy.

Jest to okres, o którym mowa w art. 6 ust. 2 pkt 1 lit. c ustawy z dnia 17 grudnia
1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r.
poz. 1440 ze zm.). Przepis ten stanowi, że za okresy składkowe uważa się również przypadające przed dniem 15 listopada 1991 r. okresy zatrudnienia po ukończeniu 15 lat życia obywateli polskich za granicą- w organizacjach międzynarodowych, zagranicznych instytucjach i w zakładach, do których zostali skierowani w ramach współpracy międzynarodowej lub w których byli zatrudnieni za zgodą właściwych władz polskich.

Okres ten podlega zatem uwzględnieniu przy ustalaniu kapitału początkowego, zgodnie z treścią art. 174 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Odwołująca w dacie podjęcia zatrudnienia w Czechosłowacji miała ukończone 15 lat
i została skierowana do pracy na podstawie umowy zawartej przez rząd tego państwa
z rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Dlatego też, Sąd uznał sporny okres od
4 listopada 1985 r. do 30 listopada 1987 r. za okres składkowy.

Skoro tak, Sąd uwzględnił odwołanie i zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 17 lutego 2015 r. w ten sposób, że przyznał odwołującej prawo do obliczenia wysokości kapitału początkowego z uwzględnieniem okresu ubezpieczenia z tytułu zatrudnienia na terenie byłej CSRS w okresie od 4 listopada 1985 r. do 30 listopada 1987 r.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie powołanych przepisów prawa materialnego oraz art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd orzekł, jak w sentencji wyroku.