Sygn. akt V GC 834/15
Dnia 10 grudnia 2015 r.
Sąd Rejonowy w Tarnowie – Wydział V Gospodarczy
w składzie
Przewodniczący SSR Michał Bień
Protokolant stażysta Edyta Raś
po rozpoznaniu w dniu 10 grudnia 2015 r. w Tarnowie
sprawy z powództwa Przedsiębiorstwa (...)spółki jawnej z siedzibą w C.
przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości układowej z siedzibą w S.
przy uczestnictwie po stronie pozwanej nadzorcy sądowego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości układowej jako interwenienta ubocznego
o zapłatę kwoty 72.108,75 (słownie: siedemdziesiąt dwa tysiące sto osiem złotych siedemdziesiąt pięć groszy) zł wraz z odsetkami ustawowymi
I. zasądza od strony pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości układowej na rzecz strony powodowej Przedsiębiorstwa (...)spółki jawnej kwotę 72.108,75 (słownie: siedemdziesiąt dwa tysiące sto osiem złotych siedemdziesiąt pięć groszy) zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od kwot:
1) 71.807,40 (słownie: siedemdziesiąt jeden tysięcy osiemset siedem złotych czterdzieści groszy) zł od dnia 31 stycznia 2015 r. do dnia zapłaty,
2) 301,35 (słownie: trzysta jeden złotych trzydzieści pięć groszy) zł od dnia 02 marca 2015 r. do dnia zapłaty;
II. zasądza od strony pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości układowej na rzecz strony powodowej Przedsiębiorstwa (...)spółki jawnej kwotę 7.223,00 (słownie: siedem tysięcy dwieście dwadzieścia trzy) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania w tym kwotę 3.617,00 (słownie: trzy tysiące sześćset siedemnaście) zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.
SSR Michał Bień
Sygn. akt V GC 834/15
wyroku Sądu Rejonowego w Tarnowie
z dnia 10 grudnia 2015 r.
I
Strona powodowa Przedsiębiorstwo (...)spółka jawna z siedzibą w C. w pozwie wniesionym
w postępowaniu upominawczym skierowanym przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości układowej domagała się zasądzenia kwoty 72.108,75 (słownie: siedemdziesiąt dwa tysiące sto osiem złotych siedemdziesiąt pięć groszy) zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od kwot
71.807,40 (słownie: siedemdziesiąt jeden tysięcy osiemset siedem złotych czterdzieści groszy) zł od dnia 31 stycznia 2015 r. do dnia zapłaty oraz
301,35 (słownie: trzysta jeden złotych trzydzieści pięć groszy) zł od dnia 02 marca 2015 r. do dnia zapłaty
a także kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.
Na uzasadnienie pozwu strona powodowa wskazała, że Przedsiębiorstwo (...)spółka jawna i strona pozwana (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością pozostawały przedsiębiorcami.
Strona powodowa podniosła dalej, że w ramach prowadzonej działalności gospodarczej sprzedała stronie pozwanej artykuły handlowe, w związku
z czym w dniu 01 grudnia 2014 r. wystawiła fakturę VAT numer (...) opiewającą na kwotę 71.807,40 zł oraz w dniu 30 grudnia 2014 r. fakturę VAT numer (...) obejmującą kwotę 301,35 zł.
Przedsiębiorstwo (...)spółka jawna wskazała, że strona pozwana odebrała powyższe faktury VAT akceptując wszystkie warunki sprzedaży oraz znajdujące się na nich pozycje nie zgłaszając do nich żadnych zastrzeżeń. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością miała uregulować należność w formie przelewu na rachunek bankowy strony powodowej w odniesieniu do faktury VAT numer (...) do dnia 30 stycznia 2015 r. zaś w odniesieniu do faktury VAT numer (...) do dnia 28 lutego 2015 r. Pomimo spełnienia wszystkich świadczeń wynikających z powyższych transakcji strona pozwana nie dokonała zapłaty przekraczając tym samym wynikające z faktur VAT terminy zapłaty. (...)spółka jawna wielokrotnie wzywała stronę pozwaną do uregulowania należności, jednak nie przyniosło to spodziewanych efektów (k. 2 – 7).
Na podstawie odpisów dokumentów i wydruków dołączonych do pozwu oraz twierdzeń zawartych z uzasadnieniu pozwu Sąd Rejonowy w Tarnowie V Wydział Gospodarczy w dniu 20 maja 2015 r. wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, którym nakazał stronie pozwanej (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, aby zapłaciła na rzecz strony powodowej Przedsiębiorstwa (...)spółki jawnej kwotę 72.108,75 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od kwot:
71.807,40 zł od dnia 31 stycznia 2015 r. do dnia zapłaty
i 301,35 zł od dnia 02 marca 2015 r. do dnia zapłaty
oraz kwotę 4.519,00 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania, w tym kwotę 3.617,00 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w terminie dwóch tygodni od dnia doręczenia nakazu, albo wniosła w tymże terminie sprzeciw (k. 25).
W piśmie procesowym wniesionym w dniu 02 lipca 2015 r. (data oddania przesyłki w placówce pocztowej operatora pocztowego obowiązanego do świadczenia usług powszechnych) pełnomocnik strony pozwanej poinformował Sąd Rejonowy w Tarnowie, iż postanowieniem z dnia 28 kwietnia 2015 r. Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie Wydział XII Gospodarczy ogłosił upadłość (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z możliwością zawarcia układu oraz o wyznaczeniu w sprawie upadłościowej nadzorcy sądowego (k. 28).
W dniu 19 sierpnia 2015 r. (data oddania przesyłki w placówce pocztowej operatora pocztowego obowiązanego do świadczenia usług powszechnych) nadzorca sądowy strony pozwanej jako interwenient uboczny wniósł sprzeciw od powyższego nakazu zapłaty, którego odpis został mu doręczony w dniu 05 sierpnia 2015 r., wnosząc o obciążenie strony powodowej kosztami postępowania.
Na uzasadnienie sprzeciwu od nakazu zapłaty wskazał, iż zgodnie z informacjami przekazanymi przez zarząd upadłej spółki faktycznie w księgach strony pozwanej ujęte zostały zobowiązania w stosunku do strony powodowej na kwotę 72.108,75 zł, jednakże księgi te nie odzwierciedlały żądania (...)spółka jawna w zakresie należności ubocznych, tj. odsetek ustawowych.
Nadzorca sądowy podniósł, iż strona powodowa w pozwie skierowanym przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością zachowała dość bierną postawę dowodową w zakresie uzasadnienia żądania odsetek ustawowych od dnia 31 stycznia 2015 r. oraz od dnia 02 marca 2015 r., gdyż przedstawiła wyłącznie faktury VAT, które nie zostały podpisane przez stronę pozwaną. Z treści faktur VAT nie wynikało czy, a tym bardziej kiedy zostały doręczone stronie pozwanej. Nie stanowiły również potwierdzenia ustaleń stron co do terminu płatności za poszczególne towary objęte fakturami VAT.
Nadzorca sądowy strony pozwanej wskazał, iż jedynym dokumentem potwierdzającym jakąkolwiek datę, od której mogłaby być mowa o opóźnieniu
w spełnieniu świadczenia pieniężnego przez stronę pozwaną było wezwanie do zapłaty z dnia 25 marca 2015 r. wraz z pocztowym potwierdzeniem nadania
z dnia 26 marca 2015 r., co przy przyjęciu zwykłego obiegu pocztowego potrzebnego dla doręczenia przesyłki listowej z T. do S. mogło uzasadniać przyjęcie zwłoki w zapłacie należności stronie powodowej jednakże nie wcześniej niż od dnia 30 marca 2015 r. Tym samym w orzeczeniu zasądzającym należność na rzecz strony powodowej bieg tego terminu powinien być wskazany od dnia 31 marca 2015 r. dla całej należności dochodzonej pozwem.
Nadto nadzorca sądowy ustanowiony dla strony pozwanej zarzucił, że zgodnie z treścią art. 137 1. ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. prawo upadłościowe i naprawcze (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r., poz. 233 z późn. zm.) koszty postępowania sądowego zainicjowanego przez wierzyciela po ogłoszeniu upadłości układowej dłużnika obciążają w całości stronę inicjującą postępowanie sądowe. W stosunku do strony pozwanej upadłość została ogłoszona w dniu 28 kwietnia 2015 r. a pozew został złożony w dniu 07 maja 2015 r. czyli po dacie ogłoszenia upadłości, wobec czego koszty niniejszego postępowania powinny obciążać stronę powodową w całości (k. 40 – 41).
Na rozprawie w dniu 10 grudnia 2015 r. pełnomocnik strony powodowej oświadczył, iż strona powodowa dokonała zgłoszenia wierzytelności objętej pozwem, lecz nie miał wiedzy, czy wierzytelność znalazła się na liście wierzytelności i czy taka lista wierzytelności powstała (k. 56).
Bezsporne było, że Przedsiębiorstwo (...)spółka jawna oraz (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości układowej jako spółki handlowe pozostawały przedsiębiorcami. Poza sporem było, że w ramach prowadzonej działalności gospodarczej Przedsiębiorstwo (...)spółka jawna sprzedała (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością artykuły handlowe. Nie było sporu co do tego, że w związku z zawarciem umów sprzedaży Przedsiębiorstwo (...)spółka jawna wystawiło w dniu 01 grudnia 2014 r. fakturę VAT numer (...) na kwotę 71.807,40 zł oraz w dniu 30 grudnia 2014 r. fakturę VAT numer (...) na kwotę 301,35 zł. Poza sporem było, że postanowieniem z dnia 28 kwietnia 2015 r. Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie Wydział XII Gospodarczy ogłosił upadłość dłużnika (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z możliwością zawarcia układu oraz wyznaczył nadzorcę sądowego w osobie W. D..
II
Bezsporne było, że Przedsiębiorstwo (...)spółka jawna oraz (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości układowej jak spółki handlowe pozostawały przedsiębiorcami (k. 2 – 7, k. 10 – 13, k. 14 – 17). Poza sporem było, że w ramach prowadzonej działalności gospodarczej Przedsiębiorstwo (...)spółka jawna sprzedała (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością artykuły handlowe (2 – 7, k. 18, k. 19, k. 40 – 41). Nie było sporu co do tego, że w związku z zawarciem umów sprzedaży Przedsiębiorstwo (...)spółka jawna wystawiło w dniu 01 grudnia 2014 r. fakturę VAT numer (...) na kwotę 71.807,40 zł (k. 2 – 7, k. 18, k. 40 – 41) oraz w dniu 30 grudnia 2014 r. fakturę VAT numer (...) na kwotę 301,35 zł (k. 2 – 7, k. 19, k. 40 – 41). Poza sporem było, że postanowieniem z dnia 28 kwietnia 2015 r. Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie Wydział XII Gospodarczy ogłosił upadłość dłużnika (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z możliwością zawarcia układu oraz wyznaczył nadzorcę sądowego w osobie W. D. (k. 28, k. 30 – 33 verte).
Sąd Rejonowy w Tarnowie ustalił ponadto następujący stan faktyczny:
Przedsiębiorstwo (...)spółka jawna sprzedało (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością artykuły handlowe za cenę 71.807,40 zł „brutto”, w związku z czym w dniu 01 grudnia 2014 r. wystawiła fakturę VAT numer (...) z terminem płatności ceny sprzedaży określonym w tej fakturze na dzień 30 stycznia 2015 r.
Dowód: odpis faktury VAT numer (...) z dnia 01 grudnia 2014 r. – k. 18.
Następnie Przedsiębiorstwo (...)spółka jawna sprzedało (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością artykuły handlowe za cenę 301,35 zł „brutto”. W związku ze sprzedażą w dniu 30 grudnia 2014 r. wystawiło fakturę VAT numer (...) z terminem płatności ceny sprzedaży określonym w tej fakturze na dzień 28 lutego 2015 r.
Dowód: odpis faktury VAT numer (...) z dnia 30 grudnia 2014 r. – k. 19.
Zakupione u strony powodowej artykuły metalowe – liny stalowe zostały załadowane w dniu 03 grudnia 2014 r.
Dowód: odpis zlecenia transportowego z dnia 03 grudnia 2014 r. – k. 50.
W dniu 02 stycznia 2015 r. zostały dostarczone do strony pozwanej.
Dowód: odpis listu przewozowego numer (...) – k. 51.
Pismem z dnia 25 marca 2015 r. strona powodowa Przedsiębiorstwo (...)spółka jawna skierowało do strony pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przedsądowe wezwanie do zapłaty kwoty 72.108,75 zł w terminie trzech dni od otrzymania pisemnego wezwania.
Dowód: odpis pisma z dnia 25 marca 2015 r. stanowiącego przedsądowe wezwanie do zapłaty – k. 20.
W kolejnym piśmie z dnia 15 kwietnia 2015 r. Przedsiębiorstwo (...)spółka jawna wezwało ponownie (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością do zapłaty kwoty 72.108,75 zł w terminie pięciu dni od daty otrzymania wezwania.
Dowód: odpis pisma z dnia 15 kwietnia 2015 r. stanowiącego wezwanie do zapłaty – k. 22 – 23.
Z wydruku informacji odpowiadającej odpisowi aktualnemu z rejestru przedsiębiorców wydanego na dzień poprzedzający datę wniesienia pozwu
w niniejszej sprawie, tj. na dzień 06 maja 2015 r. nie wynikało, aby wobec strony pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością została ogłoszona upadłość.
Dowód: wydruk informacji odpowiadającej odpisowi aktualnemu
z rejestru przedsiębiorców KRS – k. 14 – 17.
Obwieszczenie o ogłoszeniu upadłości układowej wobec (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością ukazało się w Monitorze Sądowym
i Gospodarczym z dnia 26 maja 2015 r.
Dowód: wydruk strony Monitora Sądowego i Gospodarczego z dnia 26 maja 2015 r. – k. 52.
Powyższy stan faktyczny sprawy został także uznany w części za bezsporny na podstawie art. 230. k.p.c.
Otóż bezsporne było to, że Przedsiębiorstwo (...)spółka jawna oraz (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości układowej jako spółki handlowe pozostawały przedsiębiorcami. Poza sporem było, że w ramach prowadzonej działalności gospodarczej Przedsiębiorstwo (...)spółka jawna sprzedała (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością artykuły handlowe. Nie było sporu co do tego, że w związku z zawarciem umów sprzedaży Przedsiębiorstwo (...)spółka jawna wystawiło w dniu 01 grudnia 2014 r. fakturę VAT numer (...) na kwotę 71.807,40 zł oraz w dniu 30 grudnia 2014 r. fakturę VAT numer (...) na kwotę 301,35 zł. Poza sporem było, że postanowieniem z dnia 28 kwietnia 2015 r. Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie Wydział XII Gospodarczy ogłosił upadłość dłużnika (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z możliwością zawarcia układu oraz wyznaczył nadzorcę sądowego w osobie W. D..
Fakty te przytoczone przez stronę powodową w pozwie bądź też przez stronę pozwaną w piśmie procesowym z dnia 30 czerwca 2015 r. jak i przez nadzorcę sądowego działającego w charakterze interwenienta ubocznego
w sprzeciwie od nakazu zapłaty nie doczekały się z przeciwnej strony wyraźnego zaprzeczenia czy też potwierdzenia. Skoro zatem strona przeciwna nie wypowiedziała się co do przytoczonych okoliczności, fakty te sąd, mając na uwadze wyniki całej rozprawy w szczególności dowody z odpisów dokumentów zalegających w aktach sprawy, mógł uznać za przyznane a w konsekwencji za rzeczywiście zaistniałe.
Rekonstrukcji stanu faktycznego sąd dokonał w znacznej części na podstawie dokumentów, odpisów dokumentów i wydruków zgromadzonych w toku postępowania dowodowego. Sąd nie dopatrzył się uchybień w ich treści oraz formie.
Dowody tak z dokumentów urzędowych jak i z dokumentów prywatnych oraz z odpisów tych dokumentów jak i z wydruków sąd uznał w całości za autentyczne i wiarygodne. Żadna ze stron ich nie kwestionowała, tak pod względem poprawności formalnej jak i materialnej. Nie ujawniły się też jakiekolwiek okoliczności podważające moc dowodową tych dokumentów, które należałoby brać pod uwagę z urzędu. Domniemania, z których korzystają dokumenty urzędowe jak i prywatne [autentyczności i złożenia zawartego w nim oświadczenia przez osobę, która podpisała dokument prywatny ( vide: T. Ereciński, „Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Część pierwsza. Postępowanie rozpoznawcze. Część druga. Postępowanie zabezpieczające. Tom 1”, wydanie 2, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2007 r., pod red. T. Erecińskiego, s. 576, teza 11 do art. 245, s. 590, teza 1 do art. 253)], pozostały niewzruszone. Dokumenty urzędowe zostały sporządzone zgodnie z właściwymi przepisami przez powołane do tego organy państwowe i w zakresie ich kompetencji, w związku z czym w świetle art. 244. § 1. k.p.c. w zw. z art. 233. § 1. k.p.c. stanowiły dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Z kolei dokumenty prywatne stanowiły dowód tego, że osoby, które je podpisały, złożyły oświadczenia zawarte w dokumentach (art. 245. k.p.c. w zw. z art. 233. § 1. k.p.c.). Z kolei wydruki stanowiły dowód co treści, która została w nich zawarta (k. 309. k.p.c. w zw. z art. 245. k.p.c. i w zw. z art. 13. § 2. k.p.c.).
Sąd postanowił pominąć dowód z stron w tym z przesłuchania pozwanego, gdyż zgłoszone pozostałe środki dowodowe pozwoliły w wystarczający stopniu wyjaśnić fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 299. k.p.c. w zw.
z art. 227. k.p.c.).
III
Sąd Rejonowy w Tarnowie zważył, co następuje:
Powództwo okazało się zasadne i zostało w całości uwzględnione.
Strona powodowa Przedsiębiorstwo (...)spółka jawna wystąpiła z żądaniem zasądzenia od strony pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości układowej sumy 72.108,75 zł na podstawie art. 535. § 1. k.c. oraz art. 471. k.c., art. 476. k.c. i art. 477. § 1. k.c. wraz z odsetkami liczonymi od kwot
71.807,40 (słownie: siedemdziesiąt jeden tysięcy osiemset siedem złotych czterdzieści groszy) zł od dnia 31 stycznia 2015 r. do dnia zapłaty oraz
301,35 (słownie: trzysta jeden złotych trzydzieści pięć groszy) zł od dnia 02 marca 2015 r. do dnia zapłaty
na podstawie art. 359. § 1. i § 2. k.c. w zw. z art. 481. § 1. i § 2. zd. I. k.c.
Zgodnie z art. 535. § 1. k.c. przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę.
Stosownie do treści art. 547. § 1. k.c. jeżeli ani z umowy, ani z zarządzeń określających cenę nie wynika, kogo obciążają koszty wydania i odebrania rzeczy, sprzedawca ponosi koszty wydania, w szczególności koszty zmierzenia lub zważenia, opakowania, ubezpieczenia za czas przewozu i koszty przesłania rzeczy, a koszty odebrania ponosi kupujący.
W myśl art. 353 1. kc. strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.
Stosownie do brzmienia art. 471. k.c. dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
Po myśli art. 476. k.c. dłużnik dopuszcza się zwłoki, gdy nie spełnia świadczenia w terminie, a jeżeli termin nie jest oznaczony, gdy nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela. Nie dotyczy to wypadku, gdy opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
Stosownie do treści art. 477. § 1. k.c. w razie zwłoki dłużnika wierzyciel może żądać, niezależnie od wykonania zobowiązania, naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki.
Odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu (art. 359. § 1. k.c.).
Jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona, należą się odsetki ustawowe (art. 359. § 2. k.c.).
Po myśli art. 481. § 1. k.c. jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe (art. 481. § 2. zd. I. k.p.c.).
Norma art. 535. § 1. k.c. zawiera regulację statuującą umowę sprzedaży, określa elementy przedmiotowo istotne ( essentialia negotii) umowy sprzedaży oraz zasadnicze obowiązki stron umowy sprzedaży. Stosownie do brzmienia tego przepisu umowa sprzedaży pozostaje umową konsensualną, tj. dochodzi do skutku w wyniku osiągnięcia porozumienia przez kontrahentów, jest umową dwustronnie zobowiązującą, odpłatną oraz wzajemną, gdyż świadczenie jednej strony umowy sprzedaży ma stanowić ekwiwalent świadczenia drugiej strony.
Podstawowymi obowiązkami sprzedawcy wynikającymi z umowy sprzedaży jest przeniesienie na kupującego własności sprzedawanej rzeczy i jej wydanie kupującemu natomiast na kupującym ciąży obowiązek odebrania sprzedanej rzeczy i zapłaty umówionej ceny. Obowiązki te statuowane zostały
w przepisie art. 535. § 1. k.c.
Na podstawie poczynionych ustaleń faktycznych należało stwierdzić, że pomiędzy Przedsiębiorstwem (...)spółką jawną z siedzibą w C. a (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. doszło do zawarcia umowy zawierającej elementy przedmiotowo istotne właściwe dla umowy sprzedaży,
w wyniku której Przedsiębiorstwo (...)spółka jawna zobowiązało się sprzedać (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością towary w postaci lin stalowych zaś (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zobowiązała się do zapłaty ceny sprzedaży.
W wyniku zawartej umowy strona powodowa w całości wykonała swe obowiązki, tj. przeniosła na kupującego własność sprzedanych rzeczy i wydała mu rzeczy, czego nie można powiedzieć o stronie pozwanej. Umowa obligowała stronę pozwaną do zapłaty ceny i odebrania sprzedanych rzeczy, (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości układowej do dnia zamknięcia rozprawy i wydania wyroku jednak nie uczyniła zadość w sposób należyty swemu podstawowemu obowiązkowi. O ile bowiem sprzedawca wywiązał się ze swych obowiązków w całości, to kupujący w ogólne nie zrealizował ciążącego na nim obowiązku, tj. nie zapłacił ceny za przedmioty, które zostały mu sprzedane i wydane. Częściowo zatem (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości układowej zobowiązania swego należycie nie wykonała, gdyż w chwili wniesienia pozwu i na chwilę zamknięcia rozprawy w dalszym ciągu nie spełniła swego świadczenia w kwocie 72.108,75 zł.
Nie spełniając swego świadczenia w postaci zapłaty ceny za sprzedane
i wydane rzeczy pozwana (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości układowej sprzeniewierzyła się nie tylko obowiązkowi kupującego sformułowanemu w art. 535. § 1. k.c., tj. polegającemu na zapłacie umówionej ceny ale i zasadzie leżącej u podwalin prawa zobowiązań, zgodnie z którą
pacta sunt servanda. Skoro bowiem (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości układowej zdecydowała się zawrzeć umowy,
w ramach których kupowała konkretne rzeczy – liny stalowe – a rezultat umowy został osiągnięty, tj. umówione rzeczy zostały wydane stronie pozwanej, to obowiązana była również do spełnienia swego wzajemnego świadczenia polegającego na zapłacie sprzedawcy umówionej ceny w terminie wynikającym z faktury VAT. Inne rozwiązanie w postaci braku spełnienia świadczenia z tytułu zawartej przez stronę pozwaną umowy sprzedaży doprowadziłoby do zdestabilizowania pewności obrotu. Usankcjonowanie takiego stanu rzeczy spowodowałoby trudne do przyjęcia konsekwencje. Brak przy tym dowodu, aby strona powodowa zamierzała zwolnić (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością
w upadłości układowej z długu bądź też zgodziła się na przesunięcie terminu płatności zapłaty choćby części ceny, skoro nie tylko wzywała ją do zapłaty, ale wskazywała również wysokość jej zobowiązania, ostatecznie zaś wystąpiła ze stosownym powództwem. O tym natomiast, że występujący z pozwem podmiot legitymowany był do dochodzenia zapłaty ceny za sprzedaż umówionych rzeczy, przekonywała treść art. 535. § 1. k.c. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości układowej nie uczyniła przy tym użytku z żadnego z uprawnień z tytułu umowy sprzedaży, z których skorzystanie pozwoliłoby uznać, że nie popadła w zwłokę ze spełnieniem swego świadczenia.
W szczególności nie podniosła żadnych zaistniałych w rzeczywistości zarzutów względem uprawnienia sprzedawcy, które uzasadnić mogłyby powstrzymanie się przez kupującego z zapłatą ceny czy też zapłatę ceny z uchybieniem umownego terminu.
Zważywszy przy tym na zaoferowane przez strony i przeprowadzone dowody należało stwierdzić, iż okoliczności uzasadniających w jakikolwiek sposób uchybienie terminowi zapłaty z tytułu zawartej umowy sprzedaży strona pozwana nie wykazała zaś „reguła dotycząca ciężaru dowodu nie może być rozumiana w ten sposób, że zawsze, bez względu na okoliczności sprawy, spoczywa on na stronie powodowej. Jeżeli strona powodowa udowodniła fakty przemawiające za zasadnością powództwa, to na stronie pozwanej spoczywa ciężar udowodnienia ekscepcji i faktów uzasadniających jej zdaniem oddalenie powództwa” (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 kwietnia 1982 r., sygn. akt I CR 79/82, nie publ., LEX nr 8416). Jeżeli zatem Przedsiębiorstwo (...)spółka jawna przedstawiło środki dowodowe w postaci odpisów dokumentów prywatnych, których treść uzasadniała roszczenie, to (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
w upadłości układowej powinna przynajmniej podważyć prawdziwość wniosków wynikających z odpisów tych dokumentów przedstawionych w toku postępowania przez stronę powodową, co spowodowałoby, iż ciężar dowodu znów spocząłby na stronie powodowej zgodnie z treścią art. 6. k.c. Trudno przy tym uznać zgodnie ze stanowiskiem nadzorcy sądowej strony pozwanej, że w fakturach VAT wystawionych w związku z zawarciem umów sprzedaży pomiędzy stronami sprzedawca jako terminy płatności cen sprzedaży ujawnił inne daty aniżeli uzgodnione z kupującym. Sama strona pozwana jak i interwenient uboczny strony pozwanej takiej okoliczności nie podnosili.
Sąd uznał przy tym, iż nie ma podstaw do dalszego uzupełnienia z urzędu postępowania dowodowego. W tym zakresie sąd nie mógł wyręczać strony
i niejako w zastępstwie przeprowadzać taki dowód, gdyż takie postępowanie byłoby sprzeczne z zasadą kontradyktoryjności. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego „od 1 lipca 1996 r. wskutek zmiany treści art. 232 KPC oraz skreślenia § 2 w art. 3 KPC nastąpiło zniesienie zasady odpowiedzialności sądu za wynik postępowania dowodowego” (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 07 października 1998 r. sygn. akt II UKN 244/98, publ. OSNAP 1999 r., nr 20, poz. 662 i w wyroku z dnia 30 czerwca 2000 r., sygn. akt II UKN 615/99, publ. OSNAP 2002 r., nr 1, poz. 24). Rola sądu w sprawie winna ograniczać się jedynie do pozostawania obiektywnym arbitrem w sporze stron (zasada kontradyktoryjności). Sąd jedynie wyjątkowo może wykazywać inicjatywę dowodową, spoczywającą cały czas na stronach pod groźbą przegrania procesu. Zdanie powyższe pozostaje w pełni zgodne z przyjętą linią orzecznictwa i wykładnią Sądu Najwyższego, w myśl której „możliwość dopuszczenia przez sąd dowodu nie wskazanego przez strony nie oznacza, że sąd obowiązany jest zastąpić własnym działaniem bezczynność strony. Jedynie w szczególnych sytuacjach procesowych o wyjątkowym charakterze sąd powinien skorzystać ze swojego uprawnienia do podjęcia inicjatywy dowodowej (art. 232 kpc)” (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 05 listopada 1997 r., sygn. akt III CKN 244/97, publ. OSNC 1998 r., nr 3, poz. 52). Brak postępowania dowodowego prowadzonego z urzędu był przy tym usprawiedliwiony w świetle poglądu Sądu Najwyższego, w myśl którego „działanie sądu z urzędu i przeprowadzenie dowodu nie wskazanego przez stronę jest po uchyleniu art. 3 § 2 kpc dopuszczalne tylko w wyjątkowych sytuacjach procesowych oraz musi wypływać z opartego na zobiektywizowanej ocenie przekonania o konieczności jego przeprowadzenia” (tak Sąd Najwyższy
w wyroku z dnia 09 września 1998 r., sygn. akt II UKN 182/98, publ. OSNAP 1999 r., nr 17, poz. 556). Pogląd ten pozostaje tym bardziej aktualny w świetle obecnie obowiązującego kodeksu postępowania cywilnego a w szczególności
w kontekście zmian wprowadzonych ustawą z dnia 02 lipca 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 172 poz. 1804).
Przytoczony wyżej in extenso przepis art. 471. k.c. normuje zasadę odpowiedzialności dłużnika z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania zwanej odpowiedzialnością kontraktową. Odpowiedzialność statuowana art. 471. k.c. uzależniona została od zaistnienia kumulatywnie kilku przesłanek a mianowicie niewykonania zobowiązania bądź też nienależytego wykonania zobowiązania, szkody powstałej w wyniku niewykonania bądź też nienależytego wykonania zobowiązania, związku przyczynowego pomiędzy niewykonaniem bądź też nienależytym wykonaniem zobowiązania a szkodą oraz winy dłużnika.
Ciężar udowodnienia zaistnienia trzech spośród czterech przesłanek odpowiedzialności powszechnie zwanej kontraktową spoczywa na wierzycielu. Nawet jednak ich udowodnienie nie gwarantuje definitywnego przypisania odpowiedzialności dłużnika z tego tytułu. Po stronie dłużnika bowiem zgodnie
z brzmieniem części końcowej art. 471. k.c. (
verba legis art. 471.
in fine k.c.: „…chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi”) istnieje możliwość egzoneracji, tj. wykazania, że nie ponosi on odpowiedzialności za niewykonanie bądź też nienależyte wykonanie zobowiązania w szczególności poprzez przedstawienie okoliczności, z których wynikać będzie, że niewykonanie bądź też nienależyte wykonanie zobowiązania było następstwem sytuacji, za którą nie ponosi odpowiedzialności.
Fakt braku zapłaty przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości układowej aż do dnia zamknięcia rozprawy i na dzień wydania wyroku Przedsiębiorstwu (...)spółce jawnej środków pieniężnych w wysokości odpowiadającej sumie objętej żądaniem pozwu a stanowiącej cenę pozostałą do zapłaty z tytułu sprzedaży doprowadził do konkluzji, że kupujący popadł względem sprzedawcy w zwłokę w wykonaniu zobowiązania z umowy sprzedaży zawartej z Przedsiębiorstwem (...)spółką jawną. Wniosek taki nakazywało przyjąć brzmienie art. 471. k.c. Przedsiębiorstwo (...)spółka jawna nie otrzymało środków pieniężnych od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości układowej w takiej wysokości, w jakiej została ustalona cena zgodnie z umową sprzedaży i w fakturach VAT wystawionych z tytułu sprzedanych rzeczy aż do dnia wydania wyroku. Jeśli zatem pomimo istnienia umowy sprzedaży i obowiązku kupującego zapłaty umówionej ceny, kupujący takiej ceny nie płaci w odpowiedniej kwocie i terminie, to jako dłużnik sprzedawcy
z tego tytułu popada co najmniej w opóźnienie i powoduje powstanie szkody
w mieniu sprzedawcy, którego majątek nie powiększa się na skutek braku fizycznego uzyskania środków pieniężnych w odpowiedniej wysokości. Nienależytym wykonaniem zobowiązania pozostawał zatem sam stan zwłoki (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości układowej w wykonaniu zobowiązania z zawartej umowy sprzedaży sprowadzający się do zapłaty w całości ceny. Dłużnik zaś dopuszcza się zwłoki, gdy nie spełnia świadczenia w terminie, a jeżeli termin nie jest oznaczony, gdy nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela, przy czym nie dotyczy to wypadku, gdy opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi (art. 476. k.c.). Okoliczność ta zaś oznaczała, że dłużnik nie wykonał zobowiązania w tej części z przyczyn leżących po jego stronie, zaś wniosek taki nakazywała przyjąć treść art. 471. k.c.
w zw. z art. 476. k.c. Domniemania prawne statuowane powołanymi przepisami art. 471. k.c. i art. 476. k.c. obciążały dłużnika oraz nakazywały przyjąć, że nie dotrzymując terminu zapłaty pozostawał w zwłoce nie zaś w opóźnieniu.
Zważywszy na ustalony stan faktyczny i powyższe rozważania a także brzmienie art. 477. § 1. k.c. w zw. z art. 535. § 1. k.c. pozostawało stwierdzić, że stosownie do treści art. 477. § 1. k.c. Przedsiębiorstwo (...)spółka jawna mogło zasadnie domagać się względem (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości układowej wykonania zobowiązania z umowy sprzedaży. Uprawnienie Przedsiębiorstwa (...)spółka jawna
z tytułu nienależytego wykonania zobowiązania przez kupującego sprowadzało się zatem do możliwości żądania wykonania przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości układowej umowy sprzedaży poprzez zapłatę nieuiszczonej dotychczas ceny jak i do możliwości żądania naprawienia szkody z tytułu zwłoki poprzez zapłatę odsetek ustawowych.
Co do rozstrzygnięcia o żądaniu zasądzenia odsetek od kwoty przez pozwanego niezapłaconej uprzednio tytułem ceny sprzedaży to stwierdzić należało, że zobowiązanie kupującego do zapłacenia umówionej ceny było zobowiązaniem terminowym. Obowiązek zapłaty ceny powstał bowiem w chwili określonej zgodnie z treścią umów sprzedaży i faktur VAT jako terminy płatności. Termin spełnienia takiego świadczenia został zatem oznaczony przez czynność prawną statuowaną przepisem art. 535. § 1. k.c. W przedmiotowym przypadku kwota należna tytułem reszty ceny sprzedaży, która nie została zapłacona przez pozwanego, winna zostać wypłacona w terminie wynikającym z umów sprzedaży i treści faktur VAT. Od dni następnych po dniach, w których termin płatności upłynął, strona pozwana pozostawała zatem w zwłoce z wykonaniem świadczenia w postaci zapłaty ceny w taki zakresie, w jakim nie została dotychczas uiszczona. Skoro zatem strona powodowa zażądała zasądzenia odsetek od roszczenia objętego żądaniem pozwu czyli od kwot zaległych tytułem cen, które nie zostały dotychczas zapłacone, od dni następnych po dniach będących terminami zapłaty tych kwot, to sąd zasądził odsetki od tych kwot, tj.
1) 71.807,40 zł od dnia 31 stycznia 2015 r. do dnia zapłaty,
2) 301,35 zł od dnia 02 marca 2015 r. do dnia zapłaty.
Źródłem roszczenia odsetkowego zgodnie z hipotezą art. 359. § 1. k.c. pozostają czynność prawna, ustawa, orzeczenie sądu jak i decyzja właściwego organu, przy czym o ile wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona, należą się odsetki ustawowe (art. 359. § 2. k.c.).
Ustawowym źródłem powstania wierzytelności z tytułu zapłaty odsetek za opóźnienie pozostawał powołany wyżej przepis art. 481.§ 1. k.c. Z kolei przepis art. 481. § 1. zd. II. k.c. wskazywał na wysokość odsetek z tytułu opóźnienia w spełnieniu świadczenia pieniężnego, które w takiej sytuacji należały się w wysokości ustawowej.
Jako że ceny sprzedaży nie zostały zapłacone w całości, w związku
z czym zapłata cen nie nastąpiła w terminach wynikających z umów zawartych przez strony jak i z faktur VAT wystawionych w związku ze sprzedażą i z tego tytułu strona powodowa była uprawniona do uzyskania swoistego odszkodowania w postaci kwoty odpowiadającej odsetkom ustawowym obliczonym od cen, które nie zostały zapłacone w terminach zapłaty i za okres od dnia wymagalności do dni spóźnionego spełnienia świadczenia pieniężnego, toteż sąd zasądził odsetki ustawowe od kwot wskazanych przez stronę powodową zgodnie z żądaniem pozwu, tj. od dnia 31 stycznia 2015 r. do dnia zapłaty w przypadku kwoty 71.807,40 zł i od dnia 02 marca 2015 r. do dnia zapłaty w przypadku kwoty 301,35. Strony nie wskazały bowiem w umowach sprzedaży innych wysokości odsetek należnych z tytułu opóźnienia w zapłacie ceny.
Z uwagi na to, że sąd uwzględnił żądanie pozwu w całości, zdecydował – postępując w myśl dyrektywy odpowiedzialnością za wynik postępowania – obciążyć stronę pozwaną kosztami postępowania wkładając na nią obowiązek zwrotu na rzecz strony powodowej kosztów postępowania przez nią poniesionych.
Na koszty procesu, które w sumie wyniosły 7.223,00 zł, składały się opłata od pozwu w kwocie 3.606,00 zł (k. 9, pokwitowanie wpłaty na okładce akt) oraz wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika strony powodowej określone według stawki minimalnej obliczonej od wartości przedmiotu sprawy, tj.
w kwocie 3.600,00 zł a także koszty opłaty skarbowej od odpisu dokumentu stwierdzającego ustanowienie zawodowego pełnomocnika procesowego strony powodowej w kwocie 17,00 zł (k. 8 – 9).
Powstania innych kosztów postępowania żadna ze stron nie wykazała
i ich zasądzenia nie żądała.
Sąd postanowił obciążyć stronę pozwaną całością kosztów procesu
w łącznej kwocie 7.223,00 zł związanych z wniesieniem pozwu przez zawodowego pełnomocnika strony powodowej oraz zasądzić od (...) spółki
z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości układowej na rzecz strony powodowej kwotę 7.223,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu w tym kwotę 3.617,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Koszty procesu zasądzone na rzecz strony powodowej obejmowały zatem koszty związane
z opłatą od pozwu oraz z zastępstwem procesowym przez zawodowego pełnomocnika, tj. koszty wynagrodzenia jak i opłaty skarbowej od odpisu dokumentu pełnomocnictwa.
Jednocześnie kwota 7.223,00 zł wskazana w punkcie II wyroku odpowiadająca całości kosztów postępowania musiała zostać ujęta w wyrzeczeniu kończącym postępowanie na zasadzie unifikacji i koncentracji rozstrzygnięcia
o kosztach postępowania jako wyraz rozstrzygnięcia o całości kosztów procesu. Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania powinno bowiem znaleźć wyraz w orzeczeniu kończącym postępowanie i dotyczyć co do zasady wszystkich kosztów powstałych w związku z prowadzonym postępowaniem cywilnym. Wynikało to wprost z zasady unifikacji i zasady koncentracji kosztów postępowania wyrażonej w art. 108. § 1. k.p.c.
Nie znalazł sąd podstaw do tego, aby kosztami procesu obciążyć w całości stronę powodową na skutek zastosowania normy art. 137 1. ustawy prawo upadłościowe i naprawcze, zgodnie z którym ogłoszenie upadłości z możliwością zawarcia układu nie wyłącza możliwości wszczęcia przez wierzyciela spraw sądowych i administracyjnych o wierzytelności podlegające zgłoszeniu do masy upadłości jednak koszty postępowania obciążają wszczynającego postępowanie, jeżeli nie było przeszkód do umieszczenia wierzytelności w całości na liście wierzytelności.
Przede wszystkim w chwili wniesienia pozwu strona powodowa nie miała wiedzy na temat tego, że wobec (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością ogłoszono upadłość z możliwością zawarcia układu. Z przedłożonego wraz z pozwem w dniu 07 maja 2015 r. wydruku informacji odpowiadającej odpisowi aktualnemu z rejestru przedsiębiorców datowanego na dzień 06 maja 2015 r. wynikało, że na dzień poprzedzający wniesienie pozwu nie została ujawniona w Krajowym Rejestrze Sądowym informacja o ogłoszeniu upadłości wobec strony pozwanej. Co więcej, w kontekście treści sprzeciwu od nakazu zapłaty wniesionego przez nadzorcę sądowego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości układowej, nie można było przyjąć, że nie istniały przeszkody do umieszczenia całej wierzytelności objętej żądaniem pozwu, w którym Przedsiębiorstwo (...)spółka jawna domagało się stwierdzenia jej istnienia i zasądzenia, skoro nadzorca sądowy występujący z urzędu jako interwenient uboczny po stronie upadłej spółki zakwestionował zasadność żądania naliczenia odsetek ustawowych od kwot wskazanych w treści odpisów faktur VAT wystawionych w związku z zawartymi przez strony umowami sprzedaży. Wręcz przeciwnie stanowisko nadzorcy sądowego determinowało konieczność zastosowania ogólnych reguł rządzących kosztami procesu i zasądzenia zgodnie z nimi kosztów procesu na rzecz strony powodowej. Stanowisko nadzorcy sądowego wyrażone we wniesionym przez niego jako interwenienta ubocznego sprzeciwie od nakazu zapłaty wskazywało, że jednak istniały przeszkody do umieszczenia całej wierzytelności wyrażonej w żądaniu pozwu na liście wierzytelności, skoro nadzorca sądowy kwestionował zasadność zasądzenia odsetek ustawowych od kwot wskazanych w pozwie i w nakazie zapłaty od dat wymienionych zarówno w pozwie jak i w nakazie zapłaty, a to oznaczało, że dyspozycja art. 137 ( 1). ustawy prawo upadłościowe i naprawcze nie mogła znaleźć zastosowania. Co więcej strona pozwana ani działający na prawach interwenienta ubocznego nadzorca sądowy (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w upadłości układowej nie wykazali, aby została sporządzona lista wierzycieli choćby według wersji przedstawionej przez dłużnika wraz wnioskiem o ogłoszenie upadłości lub w odpowiedzi na wniosek o ogłoszenie upadłości, z której wynikało, że cała wierzytelność strony powodowej objęta żądaniem pozwu w tym również w zakresie odsetek ustawowych liczonych zgodnie z żądaniem pozwu mogła znaleźć się na liście wierzytelności.
Wyżej wskazane względy zdecydowały o tym, że orzeczono jak w sentencji, uznając powództwo na podstawie art. 535. § 1. k.c. oraz art. 477. § 1. k.c. i art. 476. k.c. w zw. z art. 471. k.c. jak i przy zastosowaniu pozostałych powołanych w uzasadnieniu przepisów za zasadne.
Rozstrzygnięcie o odsetkach znajdowało oparcie w brzmieniu art. 359. § 1. i § 2. k.c. w zw. z art. 481. § 1. i § 2. zd. I k.c.
O kosztach orzeczono po myśli art. 98. § 1. i § 3. k.p.c. w zw. z art. 108. § 1. k.p.c. oraz art. 109. § 1. k.p.c. jak i na podstawie art. 13. ust. 1 i art. 18. ust. 1. ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r., poz. 1025 z późn. zm.) oraz w oparciu o § 6. pkt 6) w zw. z § 2. ust. 2. zd. I. rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r., poz. 490
z późn. zm.) a także art. 1. ust. 1. pkt 2) ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r., poz. 783 z późn. zm.).
SSR Michał Bień