Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 września 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie III Wydział Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 12 września 2012 r. w Krakowie

sprawy z wniosku E. F.

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

o rentę rolniczą

na skutek apelacji wnioskodawcy E. F.

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach Wydziału V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 20 stycznia 2012 r. sygn. akt V U 900/11

I.  o d d a l a apelację,

II.  przyznaje od Skarbu Państwa – Sądu Apelacyjnego w Krakowie na rzecz adwokata M. S. kwotę 120 zł oraz 23% tej kwoty jako podatek od towarów i usług tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

Sygnatura akt: III AUa 412/12

UZASADNIENIE

Wyroku z dnia 12 września 2012 r.

Wyrokiem z dnia 20 stycznia 2012 r. Sąd Okręgowy w Kielcach V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie E. F. od decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddziału (...) w K. z dnia 7 września 2011 r., którą organ rentowy odmówił renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy (pkt I) i zasądził na rzecz pełnomocnika odwołującego kwotę 60 zł (powiększoną o stawkę podatku VAT) tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (pkt II).

Ustalił Sąd I instancji, że wnioskodawca E. F. ur. (...) do dnia 31 lipca 2011 r. pobierał rentę rolniczą. Lekarz orzecznik rzeczoznawca Kasy orzeczeniem z dnia 4 sierpnia 2011 r. stwierdził u wnioskodawcy niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym do lipca 2012 r. Lekarz regionalny inspektor orzecznictwa lekarskiego zgłosił zarzut do powyższego orzeczenia i Komisja Lekarska Kasy orzeczeniem z dnia 26 sierpnia 2011 r. nie uznała wnioskodawcy za całkowicie niezdolnego do pracy w gospodarstwie rolnym. Na podstawie opinii biegłych sądowych lekarzy specjalistów: neurologa, psychiatry, reumatologa, kardiologa i nefrologa Sąd ustalił, że u wnioskodawcy rozpoznali oni zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa szyjnego i lędźwiowego z dyskopatią bez objawów korzeniowych, zmiany zwyrodnieniowe stawów biodrowych z zachowaniem szpar stawowych bez zaników mięśniowych, nadciśnienie tętnicze, nawracające zaburzenia (...) (zaostrzenie sytuacyjne).

Wymienione schorzenia nie czynią wnioskodawcy całkowicie niezdolnym do pracy w gospodarstwie rolnym. W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy zważył, że odwołanie, w którym E. F. domagał się przyznania renty rolniczej na dalszy okres – jest nieuzasadnione. Przytoczył Sąd treść art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 1998 r., nr 7, poz. 25 ze zm.) i w krótkich motywach rozstrzygnięcia stwierdził, że w całości podziela wnioski przedstawione w opinii, albowiem w jego ocenie, zarówno sposób jej sporządzenia, jak i wyczerpująco i obszernie uzasadnione stanowisko pozwalają uznać, że jest wiarygodnym dowodem. Wyjaśnił Sąd, że co prawda pełnomocnik wnioskodawcy zakwestionował opinię zarzucając jej sprzeczność i nielogiczność i domagał się dopuszczenia dowodu z opinii sprawdzającej innych biegłych, to równocześnie pełnomocnik nie wykazał na czym polega wewnętrzna sprzeczność i nielogiczność opinii, wobec czego wniosek pełnomocnika o powołanie dowodu z opinii nowych biegłych został oddalony. W tym stanie rzeczy na mocy art. 477 ¹⁴ §1 kpc Sąd orzekł jak punkcie I wyroku.

Orzeczenia o kosztach zawartego w punkcie II wyroku Sąd nie uzasadnił.

Apelację od powyższego wyroku złożył pełnomocnik wnioskodawcy adwokat z urzędu. Zarzucił naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na treść rozstrzygnięcia,

- art. 227 kpc w zw. z art. 217 §2 kpc w zw. z art. 286 kpc poprzez oddalenie wniosku o dopuszczenie dowodu z dodatkowej opinii innego zespołu biegłych, a to w sytuacji, gdy dokumentacja medyczna odwołującego z dnia 19 stycznia 2012 r., 16 stycznia 2012 r. i 19 grudnia 2011 r. wskazywały na taką konieczność,

- art. 233 kpc z zw. z art. 227 kpc poprzez dokonanie wadliwej oceny, że wnioskodawca nie jest całkowicie niezdolny do pracy, podczas gdy rentę pobierał od 2000 r., a w stanie jego zdrowia nie nastąpiła poprawa,

- art. 328 §2 poprzez sporządzenie uzasadnienia bez oceny dopuszczonych na rozprawie w dniu 20 stycznia 2012 r. dowodów z dokumentów tj. zaświadczeń lekarskich z dnia 16 i 19 stycznia 2012 r. i 19 grudnia 2011 r.

Wskazując na powyższe apelujący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu wobec nie rozpoznania istoty sprawy.

W uzasadnieniu apelacji skarżący podniósł, że wymienione zaświadczenia lekarskie specjalistów: neurologa, kardiologa i reumatologa wskazują, iż stan jego zdrowia ulega systematycznemu pogorszeniu i wymaga dalszego leczenia. Praca w gospodarstwie rolnym to przede wszystkim ciężka praca fizyczna, której nie może on wykonywać ze względu na liczne schorzenia i długoletnie leczenie. Zarzucił biegłym, iż wskazując na schorzenia nie podali czy stan zdrowia wnioskodawcy uległ poprawie, pomimo wcześniejszego 10-letniego okresu pozostawania przez niego całkowicie niezdolnym do pracy. W tym skarżący upatrywał potrzebę powołania innych biegłych. Określono w apelacji, iż obiektywne i pełne wyjaśnienie sprawy było także obowiązkiem Sądu w świetle zasad współżycia społecznego (art. 5 kc), bowiem skarżący jest jedynym żywicielem rodziny. Nadto zarzucił, że opinie biegłych nie odnoszą się do konkretnego gospodarstwa rolnego wnioskodawcy, co nie spełnia warunków zawartych w art. 21 ust. 1 i 5 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje.

Apelacja jest bezzasadna.

Zgodnie z przepisem art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników – w brzmieniu obowiązującym od dnia 2 maja 2004 r. (Dz. U. z 2008 r., nr 50, poz. 291 z późn. zm.) – renta rolnicza z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który jest trwale lub okresowo całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym, przy czym z niezdolnością taką mamy do czynienia, jeżeli z powodu naruszenia sprawności organizmu ubezpieczony utracił zdolność do osobistego wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym (art. 21 ust. 5 ustawy).

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie było rozstrzygnięcie, czy wnioskodawca E. F. ur. (...), rolnik, który pobierał rentę rolniczą od sierpnia 2000 r. do 31 lipca 2011 r. jest po tej dacie nadal osobą całkowicie niezdolną do pracy w gospodarstwie rolnym w rozumieniu cytowanych wyżej przepisów. Postępowanie dowodowe przeprowadzone przed Sądem I instancji – wbrew zarzutom apelacji – wyczerpująco określiło stan zdrowia skarżącego i jego wpływ na zdolność do pracy w gospodarstwie rolnym. Powołani do oceny zostali biegli sądowi – lekarze reprezentujący specjalności adekwatne do schorzeń wnioskodawcy. Biegli przeprowadzili badanie podmiotowe i przedmiotowe, zanalizowali zebraną w sprawie dokumentację leczenia, dokonali rozpoznania występujących u wnioskodawcy schorzeń, ocenili stopień ich zaawansowania i ograniczenia sprawności organizmu w kontekście zdolności do pracy w gospodarstwie rolnym. Rodzaj rozpoznanych schorzeń i stopień ich zaawansowania w pełni potwierdzają wnioski lekarzy o braku całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym. W tej sytuacji ustalenia faktyczne Sądu oparte na opiniach biegłych sądowych uznać trzeba za prawidłowe i nie budzące zastrzeżeń. Sąd Apelacyjny w pełni je podziela. Wobec powyższego Sąd pierwszej instancji nie dopuścił się naruszenia prawa materialnego, skoro odmowa przyznania renty nastąpiła po ustaleniu, że wnioskodawca nie jest całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym.

Apelacja skarżącego sprowadza się do podniesienia pokrzywdzenia wyrokiem i powołania się na brak poprawy stanu zdrowia, mającego nadal powodować całkowitą niezdolność do pracy. Podnoszone zarzuty nie zasługują na uwzględnienie. Dolegliwości wnioskodawcy były przedmiotem badania przez biegłych właściwych specjalności i stopień zaawansowania tych schorzeń został przez nich właściwie oceniony. Twierdzenia skarżącego o jego niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym nie znajdują potwierdzenia w zebranym materiale dowodowym i oparte są w dużej mierze na subiektywnych odczuciach, na które nie bez wpływu pozostają stwierdzane u niego przez biegłego tendencje agrawacyjne (vide opinia biegłego psychiatry k. 14 a.s.). O braku aktualnie całkowitej niezdolności do pracy wypowiadało się w sprawie pięciu różnych specjalistów lekarzy, nie licząc orzeczenia Komisji lekarskiej KRUS.

Trafnie zatem Sąd Okręgowy stwierdził brak podstaw do powoływania kolejnych biegłych. Podkreślić przy tym należy wyrażany wielokrotnie w orzecznictwie Sądu Najwyższego pogląd, iż przekonanie skarżącego o jego niezdolności do pracy nie uzasadnia przeprowadzenia dowodu z opinii kolejnych biegłych sądowych, jeżeli ocena stanu zdrowia wydana w dotychczasowym postępowaniu dowodowym jednoznacznie i kategorycznie wykluczyła istnienie niezdolności do pracy (np. wyrok SN z 20 czerwca 1997 r. II UKN 180/97, OSNAPiUS z 1998 r., nr 9, poz. 280). Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 marca 1997 r., II UKN 45/97 stwierdził, że sąd nie jest obowiązany do uwzględniania kolejnych wniosków dowodowych strony tak długo, aż udowodni ona korzystną dla siebie tezę i pomija je od momentu dostatecznego wyjaśnienia spornych okoliczności sprawy (OSNAPiUS 1998 r., nr 1, poz. 24). Podniesiona w apelacji okoliczność, iż wnioskodawca cierpi na wiele schorzeń jest potwierdzeniem istnienia schorzeń rozpoznanych przez biegłych lekarzy, które niewątpliwie wymagają kontroli lekarskiej i leczenia. Jednakże sam fakt istnienia chorób i ich leczenie nie przesądza automatycznie o niezdolności do pracy, co zostało w postępowaniu przed Sądem Okręgowym jednoznacznie ustalone. Sąd Apelacyjny uznał, że przeprowadzone postępowanie wykazuje w sposób przekonywujący brak całkowitej niezdolności wnioskodawcy do pracy w gospodarstwie rolnym, o jakiej mowa w art. 21 ust. 1 ustawy (cyt. wyż.), co powoduje, że E. F. nie spełnia warunków do przyznania renty rolniczej. Przeprowadzona przez Sąd pierwszej instancji ocena materiału dowodowego – wbrew poglądowi wyrażonemu w uzasadnieniu apelacji – w żadnym wypadku nie naruszyła zasad współżycia społecznego (art. 5 kc). Po pierwsze apelujący nie wskazał, które z tych zasad miałyby zostać naruszone, a po drugie – uszło uwadze apelującego, że przepisy z zakresu ubezpieczeń społecznych są przepisami bezwzględnie obowiązującymi i przy ich stosowaniu nie mogą być uwzględniane zasady współżycia społecznego.

Odnosząc się do zarzutu pominięcia przez Sąd pierwszej instancji przedłożonych mu zaświadczeń lekarskich, należy zwrócić uwagę, że Sąd ocenia legalność decyzji rentowej według stanu rzeczy istniejącego w chwili jej wydania, a więc zaświadczenia wydane 19 listopada 2011 r., 16 stycznia 2012 r. i 19 stycznia 2012 r. pozostają bez wpływu na ocenę stanu zdrowia wnioskodawcy w zaskarżonej decyzji z dnia 7 września 2011 r. Mogą ewentualnie stanowić załącznik do nowego wniosku rentowego. Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Apelacyjny nie dopatrzył się naruszenia przez Sąd pierwszej instancji art. 328 §2 kpc, albowiem uzasadnienie wyroku zawiera wszystkie elementy, o których mowa w powołanym przepisie, tj. podstawę faktyczną opartą na ustaleniach tego Sądu i wywód prawny.

Z tych względów na podstawie art. 385 kpc orzeczono jak w punkcie I wyroku.

Orzeczenie o kosztach znajduje podstawę w §13 ust. 1 pkt 2 w zw. z §2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. nr 163, poz. 1348 ze zm.).

(...)