Pełny tekst orzeczenia

161



POSTANOWIENIE

z dnia 14 stycznia 2003 r.

Sygn. akt Tw 71/02



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Ewa Łętowska



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Zarządu Krajowego Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy o stwierdzenie zgodności:

1) art. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o zmianie ustawy o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe oraz o zmianie ustawy o uposażeniu byłego Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 160, poz. 1065) oraz

2) art. 5a ustawy z dnia 31 lipca 1981 r. o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe (Dz. U. Nr 20, poz. 101 ze zm.) z art. 68 ust. 2 i art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu wnioskowi.



UZASADNIENIE:



W dniu 30 października 2002 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Zarządu Krajowego Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy o stwierdzenie zgodności art. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o zmianie ustawy o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe oraz o zmianie ustawy o uposażeniu byłego Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 160, poz. 1065) oraz art. 5a ustawy z dnia 31 lipca 1981 r. o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe (Dz. U. Nr 20, poz. 101 ze zm.) z art. 68 ust. 2 i art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 19 listopada 2002 r. wezwano wnioskodawcę do uzupełnienia w terminie 7 dni braków formalnych poprzez doręczenie 5 egzemplarzy oryginału lub uwierzytelnionego odpisu uchwały Nr 1/VIII/2002 Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy, z którego wynikałoby, że uchwała została podjęta w trybie i składzie określonym w statucie Związku.

W dniu 2 grudnia 2002 r. zostało dostarczone do Trybunału Konstytucyjnego pismo, w którym wnioskodawca odniósł się do stwierdzonych przez Trybunał braków formalnych.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Ogólnokrajowy organ związku zawodowego może, na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji, wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie hierarchicznej zgodności norm. Tak określona legitymacja do kierowania wniosku do Trybunału Konstytucyjnego została – w porównaniu z uprawnieniem podmiotów wymienionych w art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji – ograniczona w ten sposób, że przedmiotem wniosku mogą być tylko przepisy dotyczące spraw objętych zakresem działania związku zawodowego (art. 191 ust. 2 Konstytucji). Trybunał wielokrotnie podkreślał konieczność ścisłego rozumienia pojęcia „zakres działania” podmiotów określonych w art. 191 ust. 1 pkt 3-5. Przyznanie im uprawnienia do występowania z wnioskiem o dokonanie abstrakcyjnej kontroli norm ma bowiem charakter wyjątku i interpretowanie go rozszerzająco byłoby niedopuszczalne (por. m.in. postanowienia TK z: 28 czerwca 2000 r., sygn. U 1/00; 10 lipca 2002 r., sygn. Tw 12/02; lub 25 września 2002 r., sygn. Tw 44/02).

Interpretując art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji w odniesieniu do ogólnokrajowych organów związku zawodowego trzeba wziąć pod uwagę, że przyznanie im legitymacji do wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego nie ma na celu stworzenia uprzywilejowanej pozycji w stosunku do innych stowarzyszeń i zrzeszeń, ale przyznanie instrumentu umożliwiającego realizowanie przypisanej im ustrojowej funkcji. Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz. U. Nr 55, poz. 234 ze zm.) związek zawodowy jest powołany do reprezentowania i obrony godności, praw, interesów zawodowych i socjalnych ludzi pracy (art. 1 ust. 1, art. 2 i art. 4 ustawy o związkach zawodowych). Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego związek zawodowy może wystąpić z wnioskiem o dokonanie abstrakcyjnej kontroli norm tylko wtedy, gdy kwestionuje przepisy bezpośrednio dotyczące tak określonej sfery jego aktywności.

W myśl art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności ustawy z Konstytucją może wystąpić ogólnokrajowy organ związków zawodowych. Oznacza to, po pierwsze, że nie każdy związek zawodowy ma legitymację do występowania z takimi wnioskami do Trybunału; po drugie, nie każdy organ związku zawodowego obejmującego swoim zasięgiem działania całe terytorium kraju może zainicjować procedurę wystąpienia z wnioskiem w sprawie zgodności ustawy z Konstytucją. Ocena, który ogólnokrajowy organ ma prawo wystąpić z wnioskiem do Trybunału powinna być dokonana na podstawie statutu związku (por. postanowienie TK z 10 lipca 2002 r., sygn. Tw 12/02).

Badając wniosek Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy Trybunał Konstytucyjny analizował w pierwszym rzędzie, czy pochodzi on od uprawnionego podmiotu. Uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem do Trybunału podjęło Prezydium Zarządu Krajowego Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy. Zgodnie z § 19 pkt 1 statutu Związku do reprezentowania Związku wobec władz i organów administracji państwowej upoważniony jest Zarząd Krajowy. Statut nie przewiduje takiej kompetencji w stosunku do Prezydium Zarządu Krajowego. Należy zatem uznać, że Prezydium nie jest uprawnione do reprezentowania Związku wobec organów władzy państwowej, a w konsekwencji nie może kierować do Trybunału Konstytucyjnego wniosku w sprawie abstrakcyjnej kontroli norm. W tym świetle Trybunał musi stwierdzić, że badany wniosek pochodzi od podmiotu nieuprawnionego. Stanowi to samoistną przesłankę odmowy nadania jemu dalszego biegu.

Na marginesie powyższych rozważań Trybunał pragnie zasygnalizować jeszcze jeden problem. Przepis § 19 statutu przewiduje, że do zakresu działania Zarządu Krajowego należy „bieżące reprezentowanie Związku w Kraju wobec władz, organów administracji państwowej”. Zdaniem Trybunału występowanie z wnioskiem o dokonanie abstrakcyjnej kontroli norm nie należy do „bieżącego reprezentowania” jakiegokolwiek podmiotu, określonego w art. 191 ust. 1 pkt 3-5. W tym świetle nie jest wykluczone, że do wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego uprawniony byłby jedynie Krajowy Związek Delegatów OZZL.

Należy również stwierdzić, że pismo nadesłane w odpowiedzi na zarządzenie sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 19 listopada 2002 r. nie uzupełniło braków formalnych wniosku. Nie pozwala ono stwierdzić, że uchwała Prezydium Zarządu Krajowego OZZL Nr 1/VIII/2002 została podjęta w składzie i trybie określonym w statucie Związku.

Trybunał pragnie ponadto zauważyć, że wniosek OZZL nie spełnia wymogu określonego w art. 191 ust. 2 Konstytucji RP. Zakres działania OZZL jest wyznaczony przez postanowienia ustawy o związkach zawodowych. Zgodnie z art. 1 ust. 1, art. 2 i art. 4 tej ustawy należy do niego obrona praw oraz interesów zawodowych i socjalnych lekarzy. W sposób oczywisty uprawnienia osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe nie należą do zakresu działania Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy.



Mając na uwadze powyższe okoliczności, Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.





3