Pełny tekst orzeczenia

837/II/B/2014


POSTANOWIENIE

z dnia 17 października 2013 r.
Sygn. akt Ts 41/12

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Stanisław Biernat,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej J.T. w sprawie zgodności:
art. 15 ust. 1 pkt 6 w zw. z art. 18 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji (Dz. U. z 2004 r. Nr 52, poz. 525, ze zm.) w brzmieniu obowiązującym do 10 marca 2011 r. z art. 31 ust. 3 w zw. z art. 8 ust. 2, art. 42 ust. 1 i art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,


p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 21 lutego 2012 r. J.T. (dalej: skarżący) kwestionuje zgodność art. 15 ust. 1 pkt 6 w zw. z art. 18 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji (Dz. U. z 2004 r. Nr 52, poz. 525, ze zm.; dalej: ustawa o broni) w brzmieniu obowiązującym do 10 marca 2011 r. z art. 31 ust. 3 w zw. z art. 8 ust. 2, art. 42 ust. 1 i art. 2 Konstytucji.
Skargę wniesiono w związku z następującą sprawą. Skarżący został skazany prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Gliwicach z 27 lutego 2009 r. (sygn. akt XIV K 55/08) za przestępstwa przeciwko mieniu (tj. oszustwa w zbiegu z urzędowym poświadczeniem nieprawdy i użyciem dokumentu zawierającego takie poświadczenie). Decyzją z 18 listopada 2009 r. (nr W II 4723/04/MBl) Komendant Wojewódzki Policji w Gdańsku cofnął skarżącemu pozwolenie na broń myśliwską. Decyzję tę utrzymał w mocy Komendant Główny Policji (decyzja z 7 stycznia 2010 r., nr PA II b 120/10/6726/09). Od decyzji organu drugiej instancji skarżący wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Sąd ten wyrokiem z 6 maja 2010 r. (sygn. akt II SA/Wa 289/10) oddalił skargę. Wyrokiem z 25 listopada 2011 r. (sygn. akt II OSK 1682/10) Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną
Skarżący kwestionuje utrwaloną wykładnię zaskarżonych przepisów, zgodnie z którą osoba skazana prawomocnym orzeczeniem sądu za przestępstwo przeciwko życiu, zdrowiu lub mieniu z mocy prawa jest automatycznie uznawana za osobę, co do której istnieje uzasadniona obawa, że może użyć broni w celach sprzecznych z interesem bezpieczeństwa lub porządku publicznego. Jak to ujął skarżący: „sądy nie mogą sobie uzurpować roli »poprawiacza« ustawodawcy”. Zdaniem skarżącego utrwalona w orzecznictwie wykładnia zaskarżonych przepisów prowadzi do naruszenia zasady demokratycznego państwa prawnego w kontekście pewności prawa i zaufania do państwa (art. 2 Konstytucji). Skarżący stwierdził również, że chociaż „prawo do posiadania broni nie ma rangi konstytucyjnej, to jednak treść tego prawa pozostaje w jakimś związku z ochroną takich konstytucyjnych wartości jak życie, zdrowie, czy też mienie”. W jego ocenie zaskarżone przepisy naruszają zasadę proporcjonalności, ponieważ popełnienie przestępstwa przeciwko mieniu nie może automatycznie uzasadniać cofnięcia pozwolenia na broń (art. 31 ust. 3 Konstytucji). Nieuwzględnienie rodzaju popełnionego przestępstwa, wysokości orzeczonej kary oraz celu posiadania broni prowadzi, zdaniem skarżącego, do wymierzenia dodatkowej kary (środka karnego), która nie jest przewidziana przepisami kodeksu karnego, a to narusza konstytucyjną zasadę nulla poena sine lege (art. 42 Konstytucji).
Na podstawie art. 39 ust. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) skarżący wniósł o rozpoznanie skargi pomimo utraty mocy przez zaskarżony art. 15 ust. 1 pkt 6 ustawy o broni. Jak podkreślił, stwierdzenie niezgodności z Konstytucją zaskarżonych przepisów jest konieczne do ochrony jego wolności i praw.
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 11 kwietnia 2012 r. skarżący został wezwany do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej przez: wyjaśnienie sposobu, w jaki zakwestionowane w skardze przepisy naruszyły konstytucyjne prawa lub wolności skarżącego wskazane jako podstawa skargi, doręczenie 5 odpisów decyzji Komendanta Wojewódzkiego Policji w Gdańsku z 18 listopada 2009 r. (nr W II 4723/04/MBł) oraz 5 odpisów decyzji Komendanta Głównego Policji z 7 stycznia 2010 r. (nr PA II b 120/10/6726/09).
W piśmie z 20 kwietnia 2012 r. pełnomocnik skarżącego odniósł się do zarządzenia sędziego i poinformował, że 4 kwietnia 2012 r. skarżący nagle zmarł. W związku z powyższym pełnomocnik wniósł o rozpoznanie skargi, pomimo śmierci skarżącego i oświadczył, że jest synem skarżącego. Odnosząc się do wyjaśnienia sposobu naruszenia konstytucyjnych praw lub wolności przez zaskarżone przepisy, pełnomocnik powtórzył argumentację ze skargi konstytucyjnej.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skarga konstytucyjna jest szczególnym środkiem ochrony konstytucyjnych praw i wolności, którego wniesienie zostało uwarunkowane uprzednim spełnieniem przesłanek wynikających bezpośrednio z art. 79 ust. 1 Konstytucji, a doprecyzowanych w przepisach ustawy o TK. Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji w postępowaniu inicjowanym skargą konstytucyjną przedmiotem kontroli może być jedynie przepis, który miał wpływ na treść ostatecznego rozstrzygnięcia o konstytucyjnych prawach lub wolnościach (zob. wyroki TK z: 29 kwietnia 2008 r., SK 11/07, OTK ZU nr 3/A/2008, poz. 47 oraz 22 listopada 2005 r., SK 8/05, OTK ZU nr 10/A/2005, poz. 117 i powołane tam orzecznictwo). Nie chodzi tu zatem o formalnie rozumianą podstawę orzeczenia, lecz o normę, która znalazła rzeczywiste zastosowanie przy orzekaniu. Ponadto poddany kontroli Trybunału Konstytucyjnego przepis powinien determinować rozstrzygnięcie o konstytucyjnych prawach lub wolnościach skarżącego. W związku z powyższym jedną z przesłanek przekazania skargi do merytorycznego rozpoznania jest wykazanie przez skarżącego, że w związku z wydaniem przez organ władzy publicznej ostatecznego orzeczenia na podstawie zakwestionowanego w skardze aktu normatywnego doszło do naruszenia przysługujących skarżącemu praw lub wolności o charakterze konstytucyjnym.
Trybunał stwierdza, że wniesiona skarga nie spełnia tego warunku, co uniemożliwia nadanie jej dalszego biegu.
Spośród wskazanych jako wzorce kontroli postanowień Konstytucji jedynie art. 42 jest źródłem praw o charakterze podmiotowym. Choć w petitum skargi skarżący wskazał cały art. 42 Konstytucji, to uzasadnienie skargi dowodzi, że odwołuje się on do zasady nulla poena sine lege, wynikającej z art. 42 ust. 1 Konstytucji. W związku z powyższym Trybunał stwierdza, że skarżący powołał jako wzorzec kontroli konstytucyjnej nie cały art. 42 Konstytucji, lecz art. 42 ust. 1 Konstytucji.
Trybunał zwraca uwagę, że art. 42 ust. 1 Konstytucji odnosi się do postępowań o charakterze karnym (represyjnym). Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego cofnięcie skarżącemu pozwolenia na broń jest konsekwencją zaistnienia określonego stanu faktycznego, z którym ustawodawca związał określone skutki prawne. Skazanie świadczy o utracie przez skarżącego przymiotu całkowitej nieskazitelności, a zatem uzasadnia obawę, że osoba skazana nie daje gwarancji przestrzegania przepisów ustawy o broni. Celem postępowania w sprawie udzielenia pozwolenia na broń nie jest ustalenie naganności zachowania ludzkiego i wymierzenie sankcji (zob. postanowienie TK z 17 października 2011 r., Ts 19/11, OTK ZU nr 6/B/2011, poz. 471). Jest to postępowanie administracyjne, które nie ma charakteru represyjnego. Żaden przepis obowiązującego prawa nie przyznaje obywatelom prawa podmiotowego do posiadania broni, a więc odmowa udzielenia pozwolenia na broń, czy cofnięcie takiegoż, nie mogą być uznane za stosowanie represji względem skarżącego.
Wobec powyższego Trybunał stwierdza, że skarżący nie wykazał naruszenia konstytucyjnych praw z art. 42 ust. 1 Konstytucji, co na podstawie art. 79 ust. 1 Konstytucji w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK skutkuje odmową nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.
W odniesieniu do art. 2 Konstytucji, wyrażającego zasadę demokratycznego państwa prawnego, Trybunał podkreśla, że nie może on stanowić samodzielnego wzorca kontroli w postępowaniu skargowym, ponieważ nie statuuje żadnej konkretnej wolności ani prawa konstytucyjnego, a skarżący nie powiązał go z naruszeniem innych konstytucyjnych praw podmiotowych (zob. postanowienie TK z 23 stycznia 2002 r., Ts 105/00, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 60, wydane w pełnym składzie; postanowienie TK z 23 stycznia 2002 r., SK 13/01, OTK ZU nr 1/A/2002, poz. 9). Artykuł 2 Konstytucji nie może być traktowany jako ogólny i zastępczy wzorzec kontroli konstytucyjności zamiast innych przepisów wyrażających bezpośrednio prawa i wolności konstytucyjne. To samo dotyczy zasady proporcjonalności wyrażonej w art. 31 ust. 3 Konstytucji. Powołanie art. 31 ust. 3 Konstytucji w skardze konstytucyjnej powinno „towarzyszyć innemu przepisowi, będącemu źródłem prawa lub wolności; zarzut polega wtedy na twierdzeniu, że to prawo lub wolność (…) zostały ograniczone z naruszeniem zasady proporcjonalności” (wyrok TK z 14 grudnia 2005 r., SK 22/05, OTK ZU nr 11/A/2005, poz. 135). Skarżący nie powiązał jednak zarzutu naruszenia zasady proporcjonalności z konstytucyjnym prawem podmiotowym. Ponadto Trybunał wskazuje, że właściwego wzorca kontroli konstytucyjnej nie stanowi art. 8 ust. 2 Konstytucji, ponieważ należy do grupy norm określających zasady ustrojowe, nieadresowanych do obywateli.
Trybunał zwraca uwagę, że kontroli zgodności z Konstytucją podlegają – co do zasady – przepisy obowiązujące. Zaskarżony art. 15 ust. 1 pkt 6 ustawy o broni został zmieniony ustawą z dnia 5 stycznia 2011 r. o zmianie ustawy o broni i amunicji oraz ustawy o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym (Dz. U. z 2011 r. Nr 38, poz. 195; dalej: ustawa nowelizująca). Zaskarżony przepis nie utracił jednak mocy obowiązującej w rozumieniu art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK, ponieważ zgodnie z normą intertemporalną (zawartą w art. 3 ustawy nowelizującej) do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej stosuje się przepisy dotychczasowe (zob. wyrok TK z 17 lutego 2009 r., SK 10/07, OTK ZU nr 2/A/2009, poz. 8). W związku z powyższym ustosunkowanie się przez Trybunał do argumentów przedstawionych w skardze odnośnie do spełnienia przesłanki z art. 39 ust. 3 ustawy o TK jest zbędne. Na marginesie Trybunał zwraca uwagę, że argumenty te straciły swoją aktualność z uwagi na śmierć skarżącego.

Mając powyższe na względzie, Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.