Pełny tekst orzeczenia

869/II/B/2014

POSTANOWIENIE
z dnia 25 listopada 2013 r.
Sygn. akt Ts 240/12


Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Mirosław Granat,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej M. i W. K. w sprawie zgodności:
art. 79 ust. 1 pkt 1 lit. f ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594, ze zm.) z art. 2 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

1. W sporządzonej przez radcę prawnego skardze konstytucyjnej M. i W. K. (dalej: skarżący), wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 28 września 2012 r. (data nadania), zarzucono niezgodność z art. 2 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji art. 79 ust. 1 pkt 1 lit. f ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594, ze zm.; dalej: u.k.s.s.c.) „w zakresie, w jakim [przepis ten] ogranicza możliwość otrzymania przez stronę zwrotu poniesionej przez nią opłaty sądowej od skargi na orzeczenie referendarza sądowego, stawiając dodatkowy, niejasny i nieprecyzyjny wymóg „oczywistego naruszenia prawa stwierdzonego przez sąd” w sytuacji, gdy sąd uwzględnia skargę na orzeczenie referendarza sądowego i przychyla się do zawartego w skardze wniosku, a tym samym – na skutek opłaconej przez stronę skargi stwierdza, że referendarz sądowy dopuścił się błędu”.

2. Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującą sprawą:

2.1. Postanowieniem z 25 listopada 2011 r. (Dz. Kw. WA4M/23015/11 – Rep. Kw. WA4M/00041668/4) referendarz sądowy Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie – X Wydział Ksiąg Wieczystych oddalił wniosek skarżących, złożony w ich imieniu przez radcę prawnego, o wpis w dziale II księgi wieczystej KW nr WA4M/00041668/4 na ich rzecz – na zasadach wspólności ustawowej małżeńskiej – użytkowania wieczystego w udziale wynoszącym 0,050 części działki opisanej w wymienionej księdze wieczystej, na której to działce znajduje się budynek, w którym położony jest lokal mieszkalny nr 10 o powierzchni 58,29 m2, stanowiący własność wnioskodawców na zasadzie wspólności ustawowej małżeńskiej. W uzasadnieniu swojego postanowienia referendarz sądowy wskazał, że z dokumentów, na które powoływał się pełnomocnik skarżących, wynikało, iż udział skarżących podlegający wpisowi do księgi wieczystej wynosi 0,010. To zaś, zgodnie z art. 6268 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.), uniemożliwiało dokonanie wnioskowanego przez skarżących wpisu w udziale wynoszącym 0,050.

2.3. Skarżący wnieśli na to postanowienie skargę, w której zmodyfikowali żądanie wpisu na 0,010 części w prawie użytkowania wieczystego. W wyniku rozpatrzenia skargi Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie 20 lutego 2012 r. dokonał odpowiedniego wpisu w dziale II księgi wieczystej KW nr WA4M/00041668/4 na rzecz skarżących.

2.2. Postanowieniem z 20 lutego 2012 r. (Dz. Kw. WA4M/23015/11 – Rep. Kw. WA4M/00041668/4) Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie oddalił wniosek skarżących o zwrot opłaty sądowej, uiszczonej od skargi na postanowienie referendarza sądowego z 25 listopada 2011 r. Od powyższego orzeczenia skarżący złożyli zażalenie, które Sąd Okręgowy w Warszawie – V Wydział Cywilny Odwoławczy oddalił postanowieniem z 21 czerwca 2012 r. (sygn. akt V Cz 1951/12).

3. W ocenie skarżących kwestionowany przepis narusza wywodzone z art. 2 Konstytucji zasady demokratycznego państwa prawnego i sprawiedliwości społecznej w związku z prawem do sądu (art. 45 ust. 1 ustawy zasadniczej).

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Zgodnie z art. 36 ust. 1 w związku z art. 49 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) skarga konstytucyjna podlega wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym, podczas którego Trybunał Konstytucyjny bada, czy odpowiada ona określonym przez prawo wymogom, a także czy postępowanie wszczęte na skutek wniesienia skargi podlegałoby umorzeniu na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK.

2. Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że ocena zasadności analizowanej skargi konstytucyjnej nie może odbywać się bez uwzględnienia okoliczności stanu faktycznego poprzedzającego jej wniesienie. Rozpoznanie merytoryczne skargi konstytucyjnej możliwe jest bowiem jedynie po wykazaniu przez skarżącego (działającego w sprawie samodzielnie albo przez pełnomocnika) minimalnej staranności w trosce o zabezpieczenie swoich interesów prawnych. Skarga konstytucyjna – co wymaga szczególnego podkreślenia – nie może być wykorzystywana jako instrument służący korygowaniu zaniedbań popełnionych w postępowaniu poprzedzającym jej wniesienie – ani przez skarżącego, ani przez działającego w jego imieniu profesjonalnego pełnomocnika (podobnie: postanowienie TK z 16 października 2002 r., SK 43/01, OTK ZU nr 5/A/2002, poz. 77).

2.1. W niniejszej sprawie należy mieć na uwadze, że skarżący w toku postępowania sądowego nie działali samodzielnie, ale za pośrednictwem profesjonalnego pełnomocnika procesowego. To nie zakwestionowany przepis ipso iure ac in abstracto uniemożliwił zwrot opłaty sądowej uiszczonej przez skarżących, ale wyłącznie niezachowanie należytej staranności przez ich pełnomocnika. Z umowy sprzedaży zawartej przez skarżących (akt notarialny z 30 października 1996 r., Rep. A Nr 53332/96) wynikało, że wraz z nabyciem od kontrahenta lokalu nr 10 nabyli oni udział w nieruchomości wspólnej związany z własnością lokalu nr 10, który wynosi 0,010 części. Tymczasem działający w imieniu skarżących profesjonalny pełnomocnik wniósł do sądu wieczystoksięgowego o wpis w dziale II księgi wieczystej KW nr WA4M/00041668/4 na rzecz skarżących na zasadach wspólności ustawowej małżeńskiej użytkowania wieczystego w udziale wynoszącym 0,050 części działki opisanej w tejże księdze wieczystej. W tej sytuacji referendarz sądowy Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa postanowieniem z 25 listopada 2011 r. oddalił wniosek skarżących. Wpis udziału skarżących do księgi wieczystej został dokonany dopiero po skorygowaniu błędu przez pełnomocnika skarżących, co nastąpiło w skardze na orzeczenie referendarza sądowego.

2.2. Błędne określenie we wniosku udziału skarżących, który podlegał wpisowi do księgi wieczystej – z jednej strony – oraz uwzględnienie wniosku skarżących o wpis (ale dopiero po jego modyfikacji, zgodnie ze stanem prawnym wynikającym z umowy sprzedaży z 30 października 1996 r.) – z drugiej strony – wykluczały uznanie, że działanie referendarza sądowego stanowiło oczywiste naruszenie prawa, a w konsekwencji uniemożliwiło zwrot uiszczonej przez skarżących opłaty sądowej od skargi na orzeczenie referendarza sądowego (art. 79 ust. 1 pkt 1 lit. f u.k.s.s.c.). To bowiem reprezentujący skarżących pełnomocnik (wbrew posiadanym dokumentom i – na co zwrócił uwagę referendarz sądowy w postanowieniu z 25 listopada 2011 r. – treści pełnomocnictwa) ponosił odpowiedzialność za oddalenie wniosku skarżących, jako niemającego umocowania w stanie prawnym wykreowanym wspomnianą umową sprzedaży.

2.3. W dotychczasowym orzecznictwie Trybunał przyjmował, że nie można mówić a limine o niekonstytucyjności regulacji, jeżeli strona (uczestnik) postępowania zastąpiona jest w postępowaniu przed sądem powszechnym przez adwokata, radcę prawnego albo rzecznika patentowego. Z samej bowiem istoty zastępstwa procesowego wypełnianego przez profesjonalnego pełnomocnika wynika uprawnione założenie, że pełnomocnik ten będzie działał fachowo, zgodnie ze swoją najlepszą wiedzą oraz – co wymaga podkreślenia – należytą starannością (zob. np. postanowienie TK z 13 kwietnia 2010 r., Ts 221/09, OTK ZU nr 3/B/2010, poz. 232). Prawodawca, nakładając na profesjonalnych pełnomocników zaostrzone wymagania w zakresie spełniania stawianych przez ustawę wymagań formalnych oraz oczekując od nich spełniania wysokich standardów zawodowych, za elementarne zadanie warsztatowe uznał prawidłowe od strony formalnej sporządzanie i wnoszenie pism procesowych oraz uiszczanie należnych, określonych przez ustawę opłat (zob. uchwała SN z 22 lutego 2006 r., sygn. akt III CZP 6/06, OSNC 2007, nr 1, poz. 5).

2.4. Powyższe okoliczności przemawiają przeciwko nadaniu dalszego biegu analizowanej skardze konstytucyjnej z powodu oczywistej bezzasadności postawionych w niej zarzutów (art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy o TK).

Z przedstawionych wyżej powodów należało postanowić jak w sentencji.