Pełny tekst orzeczenia

676/II/B/2014

POSTANOWIENIE

z dnia 23 września 2013 r.

Sygn. akt Tw 6/13



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Stanisław Rymar,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Rady Miejskiej w Sędziszowie w sprawie zgodności:

pkt 2 ppkt 4 i 6 załącznika do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 20 grudnia 2012 r. w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w roku 2013 (Dz. U. poz. 1541) z art. 28 ust. 5 i 6 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 2010 r. Nr 80, poz. 526, ze zm.) oraz art. 92 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu wnioskowi.



UZASADNIENIE



W dniu 14 marca 2013 r. do Trybunału Konstytucyjnego wpłynął wniosek Rady Miejskiej w Sędziszowie (dalej: wnioskodawca) o zbadanie zgodności pkt 2 ppkt 4 i 6 załącznika do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 20 grudnia 2012 r. w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w roku 2013 (Dz. U. poz. 1541; dalej: rozporządzenie MEN) z art. 28 ust. 5 i 6 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 2010 r. Nr 80, poz. 526, ze zm.; dalej: u.d.j.s.t.) oraz art. 92 ust. 1 Konstytucji.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



1. Zgodnie z art. 36 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) wniosek złożony przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego podlega wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym. W postępowaniu tym Trybunał Konstytucyjny, w składzie jednego sędziego, bada, czy wniosek spełnia warunki formalne (art. 32 ust. 1 i 2 ustawy o TK), czy nie jest oczywiście bezzasadny (art. 36 ust. 3 ustawy o TK), a w szczególności – czy pochodzi od uprawnionego podmiotu (art. 191 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji). Ponadto, wstępne rozpoznanie zapobiega nadaniu biegu wnioskowi w sytuacji, gdy postępowanie wszczęte przed Trybunałem podlegałoby umorzeniu z powodu zbędności lub niedopuszczalności wydania orzeczenia (art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK). Celem wstępnego rozpoznania jest – już w początkowej fazie postępowania – wyeliminowanie spraw, które nie mogą być merytorycznie rozstrzygane przez Trybunał Konstytucyjny.



2. Wnioskodawca zaskarżył sposób podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego na rok 2013, ustalony w pkt 2 ppkt 4 i 6 algorytmu będącego załącznikiem do rozporządzenia MEN (dalej: pkt 2 ppkt 4 i 6 załącznika). Zarzucił, że parametry określone w pkt 2 ppkt 4 (waga P1) i ppkt 6 (waga R) załącznika „oparte są na kryterium administracyjnym miejscowości, w których zlokalizowane są szkoły”. Jeżeli bowiem liczba mieszkańców na terenach wiejskich i w miastach nie przekracza 5000, to dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjów waga przeliczeniowa P1 wynosi 0,38 (pkt 2 ppkt 4 załącznika). Waga R z tytułu zatrudnienia nauczycieli w szkołach lub placówkach zlokalizowanych na terenach wiejskich lub w miastach liczących do 5000 mieszkańców, uwzględniająca zwiększone wydatki z tytułu wypłacanych dodatków, o których mowa w art. 54 ust. 3 i 5 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela [Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674, ze zm.]), wynosi jednolicie dla wszystkich jednostek samorządu terytorialnego 0,12 (pkt 2 ppkt 6 załącznika).

Rada Miejska w Sędziszowie zarzuca, że rozwiązanie przyjęte w pkt 2 ppkt 2 i 6 załącznika (liczba 5000 mieszkańców jako kryterium ustalania wagi P1 i wagi R) nie znajduje uzasadnienia w wytycznych określonych w art. 28 ust. 5 i 6 u.d.j.s.t. (upoważnienie do wydania rozporządzenia), a tym samym narusza art. 92 ust. 1 Konstytucji. Zdaniem wnioskodawcy, konstrukcja algorytmu powinna opierać się na założeniu, że środki subwencyjne są dzielone według kryteriów jednolitych i powszechnych, a zatem identycznych dla wszystkich jednostek samorządu terytorialnego.



3. W pierwszej kolejności Trybunał ocenił, czy w ramach ograniczonej rzeczowo zdolności wnioskowej, z której korzysta Rada Miejska w Sędziszowie, mieści się żądanie zbadania zgodności zaskarżonych przepisów z przywołanymi wzorcami kontroli.

W tym kontekście Trybunał Konstytucyjny przypomina, że zgodnie z art. 191 ust. 1 pkt 3 i art. 191 ust. 2 Konstytucji organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego są uprawnione do inicjowania abstrakcyjnej kontroli norm, jeżeli kwestionowany przez nie akt normatywny dotyczy spraw objętych zakresem ich działania. Zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą powyższą przesłankę należy wykładać ściśle. Aby ocenić, czy w niniejszej sprawie została spełniona przesłanka przedmiotowa, należy zbadać treść zaskarżonych przepisów oraz ustalić, czy sformułowane we wniosku zarzuty dotyczą spraw objętych zakresem działania rady miejskiej. Trybunał przypomina przy tym, że pojęcie spraw objętych zakresem działania wnioskodawcy należy rozumieć podobnie jak pojęcie kompetencji wnioskodawcy, nie zaś ogólnie jako jego zadania (zob. np. postanowienia TK z: 8 lipca 2008 r., K 40/06, OTK ZU nr 6/A/2008, poz. 113 i 15 września 2010 r., Tw 12/10, OTK ZU nr 5/B/2010, poz. 316 i tam cytowane orzecznictwo).

Zdaniem Trybunału sformułowany wobec pkt 2 ppkt 2 i 6 załącznika zarzut naruszenia art. 28 ust. 5 i 6 u.d.j.s.t. oraz art. 92 ust. 1 Konstytucji jest niewystarczający, by uznać zdolność wnioskową Rady Miejskiej w Sędziszowie w rozpatrywanej sprawie. Wnioskodawca dowodzi, że Minister Edukacji Narodowej, ustalając kryteria przyznawania subwencji oświatowej, przekroczył wytyczne dotyczące treści rozporządzenia przez wprowadzenie – nieznanego ustawie – kryterium liczby mieszkańców. Kwestionuje więc przepisy dotyczące podziału subwencji oświatowej, którego dokonuje minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, nie zaś rada miejska. Zarzuca im niezgodność z przepisami upoważniającymi ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania do wydania rozporządzenia wykonawczego do u.d.j.s.t. oraz z art. 92 ust. 1 Konstytucji (określającym zasady wydawania rozporządzeń). Nie ulega więc wątpliwości, że ani wskazany przedmiot kontroli, ani przywołane przez wnioskodawcę wzorce kontroli nie są adresowane do rady miejskiej.

Rada Miejska w Sędziszowie nie wykazała natomiast, że kwestionowane przez nią przepisy prowadzą do naruszenia zasad, gwarancji czy kompetencji (np. określonych w rozdziale VII Konstytucji), których jest adresatem. W rozpatrywanym wniosku nie przedstawiła bowiem argumentów na poparcie tezy, że zaskarżone przepisy kreują stan niekonstytucyjności, w jakim swoje kompetencje realizuje Rada Miejska w Sędziszowie. Nie udowodniła więc, że sformułowane we wniosku zarzuty dotyczą spraw objętych zakresem działania wnioskodawcy.

Trybunał Konstytucyjny stwierdza zatem, że kwestionując przestrzeganie zasad stanowienia aktów wykonawczych do ustawy, wnioskodawca występuje w interesie ogólnospołecznym. Wskazuje to na generalny charakter legitymacji (art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji), która nie przysługuje Radzie Miejskiej w Sędziszowie w niniejszej sprawie (art. 191 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji).



4. Trybunał zwraca uwagę na to, że Rada Miejska w Sędziszowie, uzasadniając wniosek, odwołuje się również do: art. 32 ust. 1 Konstytucji wyrażającego zasadę równości, rozumianą przez wnioskodawcę jako porównywalne standardy wyposażenia samorządu w subwencję oświatową; art. 165 ust. 1 Konstytucji, zgodnie z którym jednostki samorządu terytorialnego mają osobowość prawną oraz przysługuje im prawo własności i inne prawa majątkowe; art. 167 ust. 1 Konstytucji formułującego zasadę adekwatności, która służy zapewnieniu odpowiedniego ukształtowania udziału dochodów samorządu w dochodach publicznych w odniesieniu do przypadających mu zadań; art. 167 ust. 4 Konstytucji, zgodnie z którym zmiany w zakresie zadań i kompetencji jednostek samorządu terytorialnego następują wraz z odpowiednimi zmianami w podziale dochodów publicznych.

Niewątpliwie niektóre z powyżej wskazanych przepisów mogłyby stanowić adekwatne wzorce kontroli zaskarżonej regulacji. Jednak art. 32 ust. 1, art. 165 ust. 1 i art. 167 ust. 1 i 4 Konstytucji nie zostały przywołane ani w uchwale Rady Miasta w Sędziszowie o wystąpieniu z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego, ani w petitum wniosku złożonego na podstawie tej uchwały. Nie są one więc wzorcami kontroli w niniejszej sprawie. Dlatego Trybunał Konstytucyjny, który zgodnie z art. 66 ustawy o TK jest związany granicami wniosku, nie może odnieść się do zasadności uwag sformułowanych przez wnioskodawcę w tym zakresie.



Biorąc powyższe pod uwagę, zgodnie z art. 39 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 36 ust. 3 ustawy o TK, należało odmówić nadania wnioskowi dalszego biegu.